|
Meselâ, nasıl ki bir insan güzel meyveler yer. O meyveler
midesinde dağılır, erir, zâhiren mahvolur. Fakat ağzından, midesinden
başka bütün hüceyrât-ı bedeniyede faaliyetkârâne bir lezzet, bir zevk
vermekle beraber, aktâr-ı bedendeki vücudu ve hayatı beslemek ve idame-i
hayat etmek gibi pek çok hikmetlerin vücuduna medar oluyor. O taam kendisi
de, vücud-u nebâtîden hayat-ı insaniye tabakasına çıkıyor, terakki ediyor.
Aynen öyle de, şu mevcudat zevâl perdesinde saklandıkları vakit, onların
yerinde herbirisinin pek çok tesbihatı bâki kalmakla beraber, pek çok
esmâ-i İlâhiyenin de nukuşlarını ve mukteziyâtını o esmânın ellerine
bırakır, yani bir vücud-u bâkiyeye tevdi ederler, öyle
giderler.
Acaba fâni ve muvakkat bir vücudun gitmesiyle, onun
yerine bir nevi bekàya mazhar binler vücut kalsa, denilir mi ki “Ona yazık
oldu” veyahut “Abes oldu” veyahut “Şu sevimli mahlûk neden gitti” şekvâ
edilebilir mi? Belki onun hakkındaki rahmet, hikmet, muhabbet öyle iktiza
ediyorlar ve öyle olmak gerektir. Yoksa, birtek zarar gelmemek için,
binler menfaati terk etmek lâzım gelir ki, o halde binler zarar
olur.
Demek Rahîm, Hakîm ve Vedûd isimleri, zevâle ve firaka muarız
değiller; belki istilzam edip iktiza ediyorlar.
BEŞİNCİ
İŞARET
وَخَامِسًا:
لِظُهُورِ
الشُّؤُنَاتِ
السُّبْحَانِيَّةِ
وَالْمَشَاهِدِ
الْعِلْمِيَّةِ
fıkrası
ifade ediyor ki:
Mevcudat, hususan zîhayat olanlar, vücud-u surîden
gittikten sonra, bâki çok şeyleri bırakırlar, öyle giderler.
İkinci
Remizde beyan edildiği gibi, Zât-ı Vâcibü’l-Vücudun kudsiyet ve istiğnâ-yı
kemâline muvafık bir tarzda ve ona lâyık bir surette, hadsiz bir muhabbet,
nihayetsiz bir şefkat, gayetsiz bir iftihar, tabiri caizse, mukaddes,
hadsiz bir memnuniyet, bir
sevinç tabirde hata olmasın hadsiz bir lezzet-i mukaddese, bir ferah-ı
münezzeh, şuûnât-ı rububiyetinde bulunur ki, onların âsârı bilmüşahede
görünüyor.
|
Lügatler
:
abes : anlamsız, gayesiz, boş
âsâr : eserler
bâki : devamlı,
kalıcı
bekà : devamlılık ve kalıcılık
beyan etme :
açıklama, anlatım
bilmüşahede : gözle görerek
esmâ :
isimler
esmâ-i İlâhiye : Allah’ın isimleri
fânî :
geçici
ferah-ı münezzeh : salt sevinç
fıkra :
bölüm, kısım
firak : ayrılık
gayetsiz :
sonsuz
hadsiz : sınırsız
Hakîm : herşeyi belirli
maksat ve faydalara uygun ve tam yerli yerinde yaratan, hikmet sahibi
Allah
hayat-ı insaniye : insan hayatı
hikmet :
kâinattaki ve yaratılıştaki İlâhi gaye ve fayda
hususan :
özellikle
iftihar : övünme
iktiza etme :
gerektirme
istiğnâ-yı kemâl : mükemmelliğini hiçbir şeye muhtaç
olmaması
istilzam etme : gerektirme
kudsiyet : kusur
ve noksandan uzak oluş, kutsallık
lezzet-i mukaddese : her türlü
noksanlıktan uzak lezzet
mahlûk : varlık
mazhar :
erişme, nail olma, yansıma ve görünme yeri
medar : dayanak,
sebep
mevcudat : varlıklar
muarız : ters,
zıt
muhabbet : sevgi
mukaddes : her türlü kusur ve
noksandan yüce, kutsal
mukteziyât : Allah’ın güzel isimlerinin
gerektirdiği durumlar
muvafık : uygun
muvakkat :
geçici, süreli
nevi : tür
nihayetsiz :
sonsuz
nukuş : nakışlar
Rahîm : herbir varlıkta
merhamet ve şefkati tecelli eden Allah
rahmet : merhamet ve
şefkat
remiz : ince işaret
suret : biçim,
şekil
şekvâ : şikâyet
şuûnât-ı rububiyet : idare ve terbiye edici Rabbimizin
zâtına mahsus kutsal özellikler, temel nitelikler
taam :
yemek
tabiri caizse : açıklanması uygunsa
tabir :
ifade, açıklama
terakki etme : ilerleme,
yükselme
tesbihat : Allah’ı her türlü kusurdan yüce tutarak
şanına lâyık ifadelerle anma
tevdi etme :
bırakma
Vedûd : kullarını çok seven ve şefkat eden, Kendisine
çok sevgi beslenen Allah
vücud : varlık
vücud-u bâki :
sürekli vücud
vücud-u nebâtî : bitkisel varlık
vücud-u
surî : görünürdeki varlık
Zât-ı Vâcibü’l-Vücud : varlığı
gerekli olan, var olmak için hiçbir sebebe ihtiyacı bulunmayan Zât,
Allah
zevâl : kaybolma
zîhayat : canlı
|
