Effect van kleur en dakconstructie op temperatuur in nestkasten

[Jaap Schroder]

Onze Britse gierzwaluwvrienden van Swift Conservation stellen/stelden dat het plaatsen van nestkasten in de volle zon geen enkel punt als die kasten maar wit zijn en/of dubbel dak hebben. Ik twijfelde daar sterk aan en richtte daarom mijn  temperatuuronderzoek in 2025 op die beweringen. Inmiddels zijn de uitkomsten bekend. De maximum temperatuur in een witte kast (type 'Zeist') in de zon is gemiddeld 5 graden lager dan de maximum temperatuur op diezelfde dag in een bruine kast (P<0.01). De maximum temperatuur in een bruine kast met dubbel dak is gemiddeld bijna 3 graden lager dan de maximum temperatuur op diezelfde dag in een bruine kast met enkel dak (P<0.01). Allemaal mooi, maar in de witte kast werd het desondanks warmer dan 41 graden en in een bruine kast met dubbel dak op sommige dagen zelfs 47 graden. Dit alles bij max buitentemperatuur van 34 graden. Bij een bruine kast met enkel dak in de schaduw bleef het met zekerheid veilig: max 38 graden. Conclusie blijft: plaats nesten alleen tussen noordwest en noordoost tenzij beschijnen door de zon voor 100% kan worden uitgesloten. Ik heb onze Britse collega's geïnformeerd, temeer omdat de gierzwaluwbezetting nergens in Europa zo achteruit is gegaan als in UK.

[Rick Wortelboer]

Dag,

Dat kan ik beamen. Ik heb in 2022-2023 temperatuurmetingen gedaan binnen en buiten houten gierzwaluwkasten, op diverse plekken. Ook in Wolfheze bij Gerard en Margien Redeker. Zij hadden alleen witte kasten aan het huis, zowel met alleen houten daken als met daken met extra purschuim als isolatie 9ook wit). Daar heb ik een bruine kast bijgehangen. Alle kasten waren bezet. De witte kasten bleven gemiddeld 5 graden koeler dan de bruine kast. De extra geisoleerde daken zorgden voor nog een extra 2 graden lagere binnentemperaturen. Dit waren kasten die in de middag in de zon kwamen te hangen. De kolonie bestaat uit zo'n 25 kasten en al zo'n 25 jaar. Er wordt succesvol gebroed, ook in warme jaren.

Deze resultaten heb ik uitvoerig besproken met Dick Newell en andere mensen uit de UK op de internationale gierzwaluwconferentie in Trieste. Men zou dit dus moeten weten in de UK. 

Het ene jaar kan het in een kast die (deels) in de zon hangt te warm zijn, het andere jaar kan het in een kast in de schaduw op het noorden te koud zijn. Het gaat erom dat paartjes niet te vaak en niet meerdere jaren achter elkaar een mislukt broedsel hebben, want dan gaan ze een andere plek zoeken (en is de aanwas aan jonge gierzwaluwen natuurlijk te laag om de populatie in stand te houden). Dus kasten bij voorkeur onder dakranden of aan de  schaduwzijde van een gebouw. Maar een kast op het oosten onder een dakrand die (vroeg) in de ochtend zon krijgt, is dus echt geen probleem, ook al is die bruin. En een groene omgeving helpt natuurlijk ook heel veel, dat voorkomt het extra opwarmen in een stedelijke omgeving (het Urban Heat Effect).

Over telmethoden kan ik kort zijn: zowel in de UK als in Nederland zijn de telmethoden niet echt geschikt om aantallen gierzwaluwen nauwkeurig te tellen. Er zijn wel nieuwe methoden, maar die worden niet gebruikt.

Groeten,

Rick

Op ma 22 sep 2025 om 19:38 schreef Jaap Schroder <jaapgmc...@gmail.com>:

Onze Britse gierzwaluwvrienden van Swift Conservation stellen/stelden dat het plaatsen van nestkasten in de volle zon geen enkel punt als die kasten maar wit zijn en/of dubbel dak hebben. Ik twijfelde daar sterk aan en richtte daarom mijn  temperatuuronderzoek in 2025 op die beweringen. Inmiddels zijn de uitkomsten bekend. De maximum temperatuur in een witte kast (type 'Zeist') in de zon is gemiddeld 5 graden lager dan de maximum temperatuur op diezelfde dag in een bruine kast (P<0.01). De maximum temperatuur in een bruine kast met dubbel dak is gemiddeld bijna 3 graden lager dan de maximum temperatuur op diezelfde dag in een bruine kast met enkel dak (P<0.01). Allemaal mooi, maar in de witte kast werd het desondanks warmer dan 41 graden en in een bruine kast met dubbel dak op sommige dagen zelfs 47 graden. Dit alles bij max buitentemperatuur van 34 graden. Bij een bruine kast met enkel dak in de schaduw bleef het met zekerheid veilig: max 38 graden. Conclusie blijft: plaats nesten alleen tussen noordwest en noordoost tenzij beschijnen door de zon voor 100% kan worden uitgesloten. Ik heb onze Britse collega's geïnformeerd, temeer omdat de gierzwaluwbezetting nergens in Europa zo achteruit is gegaan als in UK.

--
Je hebt dit bericht ontvangen omdat je bent geabonneerd op de groep 'Gierzwaluwen' van Google Groepen.
Als je je wilt afmelden bij deze groep en geen e-mails van de groep meer wilt ontvangen, stuur je een e-mail naar gierzwaluwen...@googlegroups.com.
Ga naar https://groups.google.com/d/msgid/gierzwaluwen/fd5ad1e8-b357-43f5-8dc6-adf97404f12fn%40googlegroups.com om deze discussie te bekijken.

Virusvrij.www.avast.com