Giai thoại về những bài hát Năm mới: Happy New Year, Auld Lang Syne (St). Fr: Minh Đỗ Texas
19 views
Skip to first unread message
Mikali Nguyễn
Dec 31, 2024, 4:49:41 PM12/31/24
to alphonsefamily, Giaitri & Kienthuc (EG)
Bài hát tiên tri Happy New Year của ABBA
Bài hát Happy New Year của ABBA là một bài hát tiên tri.
Với vẻ đẹp lộng lẫy thoáng u buồn của giai điệu cũng như cách phối âm tài tình, rất giản dị mà tao nhã, bài hát Happy New Year của ABBA đã trở thành một bài hát bất hủ. Mỗi một dịp năm mới là bài hát này lại được ngân vang lên khắp mọi nơi trên thế giới. Và còn một điều thú vị khác, đó là tính tiên tri lạ lùng của bài hát.
Cứ vào độ trước Tết Dương lịch cho đến Tết Âm lịch, giai điệu ca khúc “Happy New Year” – một ca khúc của ban nhạc nổi tiếng ABBA – lại vang lên trên các kênh phát sóng phát thanh, truyền hình, các chương trình văn nghệ, các công viên, siêu thị tại Việt Nam.
Bài hát ra đời năm 1980 và xuất hiện ngay tại Việt Nam không lâu sau, vào giữa những năm đời sống đầy khó khăn. Các khúc của ABBA tràn đầy khát vọng yêu thương, khát vọng hòa bình, ước mơ đoàn tụ… tạo cảm giác rạo rực xuân mới đã tràn về. Vì thế cá khúc đã được lồng nhạc phóng tác mới và dùng rộng rãi quá đà, tại các kênh phát thanh, truyền hình…
Trước hết, chúng ta hãy đọc lời ca:
Vì sao lại có những câu nặng trĩu lo âu như vậy trong một lời chúc mừng năm mới? Để hiểu được điều đó, chúng ta phải trở lại thời điểm ra đời của bài hát. Những bạn đọc lớn tuổi hẳn nhớ rằng vào thập niên 1970 nhân loại dường như đang đứng bên bờ vực thảm họa diệt vong: chiến tranh lạnh, chạy đua vũ trang, khủng hoảng dầu lửa năm 1973.
Chiến tranh Việt Nam cuối cùng đã chấm dứt năm 1975, nhưng những cuộc chiến tranh khác vẫn tiếp tục hay bùng phát ở khắp nơi trên thế giới. Thập niên 1970 cũng nổi tiếng với cuộc đảo chính đẫm máu của Pinochet, những cuộc diệt chủng của Suharto ở Đông Timor, Mengistu ở Ethiopia, của Pol Pot ở Campuchia… Nhưng thập niên 1970 cũng chỉ là một thập kỷ nữa thêm vào chuỗi những thập kỷ đầy giết chóc và tàn phá trước đó. Đến cuối thập niên 1970, số lượng đầu đạn hạt nhân trên thế giới đã đủ để hủy diệt vài lần nền văn minh nhân loại.
Đó dường như là kết quả tất yếu của một thế giới kỹ nghệ hóa đến mất hết tính người. Để thấy hết cái hay của bài hát, chúng ta có thể tìm hiểu thêm về cuốn “Tân thế giới dũng cảm” (Brave New World).
Xuất bản lần đầu năm 1932, cuốn tiểu thuyết của Huxley lấy bối cảnh là thế giới thế kỷ 26, trong đó tác giả không chỉ dự báo sự phát triển của khoa học và công nghệ, như công nghệ sinh học, kỹ thuật nhân bản … mà còn cả những nghịch lý của xã hội công nghệ, nơi không còn gia đình, nghệ thuật, tôn giáo, triết học, và đa dạng văn hoá, nơi hạnh phúc của con người phụ thuộc vào máy móc, thuốc, chất kích thích và tình dục, …
Đôi khi em thấy/ Tân thế giới dũng cảm đang đến gần/ Đang sinh sôi nảy nở/ Trên tro tàn của cuộc đời ta/ Ôi, con người là một gã khờ/ Nhưng hắn cứ tưởng rằng mình vẫn ổn/ Lê đôi chân đất sét/ Hắn lang thang lang thang/ Mà chẳng biết mình đang lạc lối…
Chúc mừng năm mới/ Chúc mừng năm mới/ Cầu cho mọi người bóng dáng xa xôi/ Một thế giới nơi láng giềng đều là bè bạn/ Chúc mừng năm mới/ Chúc mừng năm mới/ Cầu cho mọi người hy vọng và ước mơ/ Để tìm kiếm, hay nếu không, em và anh/ Chúng mình cũng có thể ngả mình và chết…
Đoạn tiếp sau còn buồn bã hơn:
Bây giờ em cảm thấy/ Rằng mọi giấc mơ ta từng có ngày nào/ Đều đã chết/ Chẳng còn gì ngoài xác hoa giấy trên sàn/ Một thập niên vừa chấm dứt/ Nào ai biết một thập niên tới đây/ Những điều gì sẽ đến/ Điều gì đang đợi chúng ta/ Vào cuối năm tám mươi chín…
Điều gì diễn ra vào năm 1989? Khi mọi thứ xảy đến, đó là sự sụp đổ dây chuyền của các nước XHCN Đông Âu. Năm 1989 là một cái mốc quan trọng đến mức ta có thể nói đó chính là sự kết thúc sớm của thế kỷ XX. Và 1989 còn là cái năm không thể nào quên của người Trung Cộng, năm của Thảm sát Thiên An Môn, hàng chục ngàn sinh viên chết dưới làn xe tăng và súng của chính quyền Đảng Cộng sản Trung Cộng.
Bức tường Berlin – biểu tượng của chế độ độc tài ở Đông Âu đã bị sụp đổ năm 1989, đánh dấu sự sụp đổ của các nhà nước Cộng sản theo kiểu Liên Xô ở Đông Âu.
Và ngày nay khi Trung Cộng đang vươn tầm thế giới, mọi thứ đang chuyển biến mạnh mẽ, nhưng tốt hơn hay xấu hơn, là điều không dễ trả lời. Nhưng có một điều chắc chắn: bóng dáng của “Một thế giới nơi láng giềng đều là bè bạn” vẫn còn xa xôi, và những lời chúc của ABBA trong Happy New Year vẫn là những lời chúc của tương lai.
Nỗi lo âu vẫn còn đó, chiến tranh vẫn lan tràn, thù hận vẫn dai dẳng, môi trường vẫn tiếp tục bị tàn phá, và sự phát triển của công nghệ dường như càng làm cho những mối hiểm nguy tăng thêm. Nhân loại, hơn bao giờ hết, cần phải suy nghĩ và hành động để bảo vệ và cải thiện cuộc sống của chính mình.
Lời bài hát vẫn không nguôi thổn thức. Vậy rốt cuộc chúng ta đang lê bước tìm kiếm điều gì? Bây giờ đã đến lúc phải nói với nhau và hát cùng với ABBA:
Chúc mừng năm mới/ Chúc mừng năm mới/ Cầu cho mọi người bóng dáng xa xôi/ Một thế giới nơi láng giềng đều là bè bạn/ Chúc mừng năm mới/ Chúc mừng năm mới/ Cầu cho mọi người hy vọng và ước mơ/ Để tìm kiếm, hay nếu không, em và anh/ Chúng mình cũng có thể ngả mình và chết…
https://www.youtube.com/watch?v=92cwKCU8Z5c
Giai Thoại Về Khúc Nhạc Giao Thừa
Bài hát AULD LANG SYNE
Ở Hoa Kỳ, dân chúng vào nửa đêm giao thừa dương lịch thường thức khuya để xem TV Chương Trình đón năm mới ở Quảng Trường Time Square ở New York, chủ đích là coi cảnh dân chúng theo dõi quả cầu tụt xuống theo 12 tiếng chuông đồng hồ để rồi tưng bừng hát mừng một năm mới bằng bài hát Auld Lang Syne.
Rất nhiều người Việt Nam thắc mắc chung quanh bài hát này vì họ quen nghe điệu hát quen thuộc nầy qua Bài Hát Tạm Biệt hay Ce n'est qu'un au-revoir! mỗi khi chia tay bãi trường hay tan Lửa Trại Hướng Đạo. Điệu hát này con nít Việt Nam nhại ý đổi lời là: Ò e, con ma đánh đu, Tạc zăng nhảy dù Zôrrô bắn súng! chết cha con ma nào đây, thằng Tây hết hồn, thằn lằn cụt đuôi".
Điều rất lạ thứ nhất là, dù là thiên hạ không biết chút xíu gì về tiếng Tô Cách Lan, nhưng điệu nhạc của nó bình dị quyến rũ thấm dễ dàng vào tâm trí khiến người ta nghe vài lần là thuộc ngay, có thể nói hát mà không hiểu lời ca nhưng cảm thấy hay, điều này thật lạ lẫm.
Kỳ thực, bài này gốc gác từ xứ Tô Cách Lan nhưng lại mang rất nhiều cái lạ. Chữ Auld Lang Syne nếu dịch ra tiếng Anh là Times Gone by nghĩa là nói theo tiếng Việt là Cái thủa năm xửa năm xưa, mà nói theo giọng Nam kỳ xứ Việt là Hồi Nẵm.
Cái lạ lớn thứ hai là bài hát này được phổ biến hầu như khắp hoàn cầu nhưng lại được hát vào những dịp khác nhau.
Và cái lạ thứ ba là nguyên thủy của bài hát là dùng để ''mừng đón'' một điều vui mới đến, nhưng về sau nó lại được sử dụng để ngậm ngùi ''tiễn đưa'' một điều luyến tiếc.
Bài Auld Lang Syne ban đầu là do Thi Sĩ trứ danh của xứ Tô Cách Lan tên là Robert Burns chuyển ký và in ra dựa vào một bài du ca dân dã của xứ này. Robert Burns đưa ra một bản chép của bài ca nguyên thủy đến Viện Bảo Tàng Anh với câu ghi chú: "Bài hát sau đây, một bài hát rất cổ, cổ nhất trong những bài xưa cổ và chưa bao giờ được in ra và ngay dù xuất hiện dưới dạng bản thảo cho đến lúc tôi ghi ra từ tiếng hát một cụ già, điều này đã đủ khiến cho người ta tin cậy".
Nhưng điệu ca mà ông Burns chuyển ký ra không phải là điệu hát ngày nay.
Nhưng điệu ca mà ông Burns chuyển ký ra không phải là điệu hát ngày nay.
Auld Lang Syne dịch theo từng chữ Tô Cách Lan ra Anh ngữ là Old Long Since, được Robert Burns dịch là Times Gone By. Nói theo tiếng Việt, tôi nghĩ thích hợp hơn cả dịch là ''Năm xưa, năm xửa, năm xưa''.
Đại ý của bài Ca Dao Tô Cách Lan này là hai người bạn thân rất lâu không gặp nhau rồi rủ nhau nhậu bia, nhậu rượu, nhưng với điều kiện tiền ai nấy trả. Hai ông cùng lè nhè nhắc lại bao nhiêu chuyện cũ thuở năm xưa năm xửa như: Nào là cùng nhau leo đồi, nào là cùng nhau lội suối...Cứ nhắc xong một kỷ niệm thì họ lại cùng nâng ly nốc cạn. Uống cho đến say thì thôi.
Lời ca Việt tếu Ò e con ma đánh đu đúng âm điệu nguyên thủy vì người Tô Cách Lan đã dùng cây kèn bagpipe để thổi.
Theo phong tục cổ truyền của xứ Tô Cách Lan, người dân đã hát bài này vào dịp Giao Thừa Năm Mới hay Hogmanay.
Người phổ biến bài này bằng cách chơi nó vào dịp Giao Thừa Tết Dương Lịch trong những buổi phát thanh thường niên kể từ năm 1929 là Nhạc Trưởng Guy Lombardo.
Bài Auld Lang Syne rõ ràng tỏ sự vui mừng gặp lại nhau sau bao nhiêu năm xa cách, nâng ly nhắc lại chuyện xưa. Áp dụng vào tiệc rượu Tất Niên Giao Thừa thì rất đúng, vì đây là dịp sum họp bè bạn. Nhưng khi nó lan truyền ra các xứ khác, thì nó được hát với cách áp dụng rất khác nhau.
* Ở Đài Loan, bài này hát vào dịp sinh viên tốt nghiệp và đám tang, tượng trưng cho sự chấm dứt hay vĩnh biệt.
* Ở Nhật, vài tiệm siêu thị chơi bản này để nhắc nhở khách hàng giờ đóng cửa.
* Ở Anh Quốc, bài này cử vào lúc bế mạc của Đại Hội thường niên về Mậu Dịch.
* Ở Hàn Quốc, trước khi có bài Quốc Thiều Aegukga (Ái Quốc Ca) hiện nay, thì họ dùng điệu này làm Quốc Thiều với lời tiếng Hàn.
Trường hợp xứ Maldives cũng giống vậy: Đó là bản Gaumii Salaam nhạc Auld Lang Syne với lời đặt theo thổ ngữ.
* Ở Ấn Độ, trong Quân Lực xứ này, khi tiễn toán quân Tân Binh tuyển mộ diễn hành rời khán đài, thì bài này cử lên và toán lính phải đi thật chậm.
* Dân Việt Nam còn nhớ bài Auld Lang Syne cũng được vào phim ảnh như là nhạc chủ đề như cuốn phim La Valse dans l'Ombre/Điệu Luân vũ trong Bóng mờ với Robert Taylor và Vivien Leigh. Mời xem một đoạn trong phim:
Mời coi lại vài đoạn trong phim, với hình ảnh Vivien Leigh và Robert Taylor , nhớ lại một thời ở Saigon bao nhiêu lần đến Rạp Lê Lợi coi đi coi lại phim này...
Mời nghe bản Valser Dans L'Ombre("Farewell Waltz") rất xưa, trên đĩa 45 vòng, do ca sĩ Marie José hát tiếng Pháp, năm 1945, trong link này:
Bài Auld Lang Syne đúng là một điệu hát rất hay, rất lạ và cực kỳ thân quen với hầu như với tất cả mọi người, trong mọi trường hợp, dùng sao cũng thích hợp: đón mừng và buồn tiễn nhau đi. Đây là bài nhạc trứ danh mang giá trị vượt thời gian và không gian, mỗi lần nghe lại là mỗi lần nhớ một thời... và cái hay của bản nhạc với lời ca xa xưa nhưng có thể mấy ai thấu hiểu sự kỳ bí hấp dẫn về nó cả như câu nói của người Anh: ''the song that nobody knows''.Mời nghe bản Valser Dans L'Ombre("Farewell Waltz") rất xưa, trên đĩa 45 vòng, do ca sĩ Marie José hát tiếng Pháp, năm 1945, trong link này:
André Rieu - Auld Lang Syne
Ce N'Est Qu'Un Au Revoir
Faut-il nous quitter sans espoir,
Sans espoir de retour,
Faut-il nous quitter sans espoir
De nous revoir un jour
Do we have to leave without hope,
Without hope of returning,
Do we have to leave without hope
Of seeing each other some day
(Refrain)
Ce n’est qu’un au-revoir, mes frères
Ce n’est qu’un au-revoir
Oui, nous nous reverrons, mes frères,
Ce n’est qu’un au-revoir
(Chorus)
It’s only a goodbye, my brothers
It’s only a goodbye
Yes, we will see each other again, my brothers
It’s only a goodbye
Formons de nos mains qui s’enlacent
Au déclin de ce jour,
Formons de nos mains qui s’enlacent
Une chaîne d’amour.
Let’s make with our hands held together
At the end of this day,
Let’s make with our hands held together
A chain of love.
Unis par cette douce chaîne
Tous, en ce même lieu,
Unis par cette douce chaîne
Ne faisons point d’adieu.
Connected by this gentle chain
Everyone, in this same place,
Connected by this gentle chain
Do not bid farewell.
Car Dieu qui nous voit tous ensemble
Et qui va nous bénir,
Because God who sees us all together
And who will bless us,
Car Dieu qui nous voit tous ensemble
Serons nous réunir.
Bài Ca Tạm Biệt
Một Version khác của "Bài Ca Tạm Biệt", được viết bởi nhà thơ Thế Lữ (1907-1989), cũng thường được hát vào những lúc kết thúc buổi sinh hoạt tập thể như trại hè hoặc hướng đạo:
- Giờ đây anh em chúng ta cùng nhau giã từ lòng còn lưu luyến
- Cách xa nhưng ta hằng mong rồi đây có ngày còn được gặp nhau.
- Nhạc hát thêm: Cách xa nhưng ta hằng mong giờ đây cách xa thì lòng xao xuyến.
- Cách xa nhưng ta hằng mong rồi đây có ngày còn được gặp nhau.
Reply all
Reply to author
Forward
0 new messages