Mikali Nguyễn
Trong một xã hội mà giá trị con người đôi khi bị đo lường bằng những thước đo hữu hình – bằng giá của một chiếc túi xách, đời của một chiếc xe hơi hay số dư trong tài khoản ngân hàng – người ta dễ rơi vào một ảo tưởng tai hại: tin rằng có thể dùng tiền để mua được đẳng cấp. Họ tin rằng khoác lên mình những món đồ xa xỉ, check-in ở những nơi sang trọng là có thể tự động nâng tầm giá trị bản thân. Đó là một nỗ lực "ép sang" – một hành động gượng gạo, thiếu tự nhiên và phơi bày sự thiếu hụt từ bên trong.
Nhưng người có học thật sự, những người sở hữu một nền tảng tri thức và văn hóa vững vàng, lại chọn một con đường hoàn toàn khác. Họ không bao giờ cần phải "ép" mình vào một khuôn mẫu nào, bởi sự sang trọng của họ là một dòng chảy tự thân, tỏa ra từ nội lực.
Người có học không dùng tiền để "Ép sang"
"Ép sang" là một cuộc trình diễn mệt mỏi. Đó là khi người ta mặc lên mình logo chứ không phải là bộ quần áo. Họ nói về giá tiền của một món đồ chứ không phải giá trị văn hóa hay nghệ thuật của nó. Họ cố gắng dùng vật chất để làm lá chắn, để che đi sự trống rỗng trong tâm hồn và sự thiếu hụt trong kiến thức. Sự sang trọng bị "ép" này rất dễ nhận ra: nó ồn ào, phô trương và luôn mang một vẻ gì đó bất an, như thể sợ người khác không nhận ra sự đắt đỏ của mình.
Người có học thật sự lại hiểu rằng, giá trị của một con người không nằm ở những gì anh ta sở hữu, mà ở con người anh ta là ai. Họ không chạy theo xu hướng một cách mù quáng. Trang phục của họ có thể không phải là mốt mới nhất, nhưng luôn tinh tế, phù hợp và phản ánh cá tính của họ. Nơi họ ở có thể không phải là một biệt thự lộng lẫy, nhưng luôn gọn gàng, ấm cúng và thể hiện một gu thẩm mỹ riêng.
Họ không dùng tiền để mua sự ngưỡng mộ, bởi họ biết sự ngưỡng mộ đó chỉ dành cho món đồ, không phải dành cho họ. Khi món đồ mất đi, sự ngưỡng mộ cũng tan biến. Họ tìm kiếm một thứ bền vững hơn, sâu sắc hơn. Đó là lý do họ không chọn con đường "ép sang", mà chọn con đường tu dưỡng.
Họ dùng chiều sâu để tạo nên khí chất
Nếu sự sang trọng của vật chất là một lớp áo khoác ngoài, có thể cởi bỏ, thì khí chất lại là làn da, là hơi thở, là thứ đã hòa quyện làm một với con người. Khí chất đó không thể mua, không thể vay mượn, mà chỉ có thể được tạo nên từ "chiều sâu".
Chiều sâu đó là gì?
· Đó là chiều sâu của tri thức: Không chỉ là kiến thức sách vở, mà là sự am hiểu sâu sắc về lịch sử, văn hóa, nghệ thuật, và quan trọng nhất là về con người. Người có chiều sâu tri thức có thể nói chuyện về một bức tranh của Van Gogh, phân tích một bản nhạc của Trịnh Công Sơn, hay bàn luận về một vấn đề xã hội với cái nhìn đa chiều và sắc sảo. Lời nói của họ có trọng lượng, có nội hàm, khiến người nghe phải suy ngẫm.
· Đó là chiều sâu của trải nghiệm: Họ đã sống, đã vấp ngã, đã đứng lên và chiêm nghiệm. Mỗi nếp nhăn trên gương mặt họ dường như đều kể một câu chuyện. Họ không nhìn đời bằng con mắt giản đơn, đen trắng. Sự từng trải cho họ một sự bình thản, một phong thái đĩnh đạc trước sóng gió cuộc đời. Họ không dễ dàng bị kích động, không hoảng sợ trước khó khăn.
· Đó là chiều sâu của tâm hồn: Họ có một thế giới nội tâm phong phú. Họ biết cách tận hưởng sự cô đơn, tìm thấy niềm vui trong một cuốn sách hay, một tách trà chiều. Họ có lòng trắc ẩn, biết đồng cảm với nỗi đau của người khác và biết trân trọng những vẻ đẹp bình dị của cuộc sống. Tâm hồn sâu sắc cho họ một sự tĩnh lặng, một nguồn năng lượng an yên tỏa ra xung quanh.
Chính sự kết hợp của tri thức, trải nghiệm và tâm hồn đã hun đúc nên "khí chất" – một sức hút tự nhiên không thể cưỡng lại. Đó là sự trầm mặc đầy cuốn hút, là nụ cười nhẹ nhàng mà ấm áp, là ánh mắt biết nói, là phong thái ung dung, tự tại. Khí chất là thứ khiến họ nổi bật trong đám đông không phải vì bộ đồ họ mặc, mà vì chính con người họ.
Họ dùng hiểu biết để khiến người khác "nể" – Chứ không phải khiến người khác "nhìn"
Đây chính là sự khác biệt căn bản trong mục đích sống và cách đối nhân xử thế.
Người "ép sang" tìm kiếm sự chú ý. Họ muốn người khác phải "nhìn" vào mình. Cái nhìn đó có thể là sự trầm trồ, ghen tị, tò mò. Nhưng cái "nhìn" vốn rất nông cạn và chóng vánh. Ánh mắt của đám đông sẽ nhanh chóng lướt qua họ để tìm đến một đối tượng khác bóng bẩy hơn, hào nhoáng hơn. Sự chú ý dựa trên vật chất là thứ mong manh nhất, bởi luôn có người giàu có hơn bạn.
Ngược lại, người có học thật sự tìm kiếm sự tôn trọng. Họ muốn người khác "nể" mình. "Nể" là một trạng thái sâu sắc hơn nhiều so với "nhìn". Người ta không nể một người vì chiếc đồng hồ anh ta đeo; người ta nể anh ta vì kiến thức uyên bác, vì cách anh ta giải quyết một vấn đề phức tạp, vì sự chính trực trong hành xử, hay vì lòng tốt anh ta dành cho người khác.
· Sự "nể trọng" được xây dựng bằng hiểu biết, không phải bằng tài sản. Khi họ cất lời, người khác im lặng lắng nghe không phải vì họ quyền lực, mà vì lời nói của họ có giá trị.
· Sự "nể trọng" đến từ sự khiêm tốn. Người càng có học, càng hiểu biết lại càng khiêm nhường. Họ biết rằng biển học là vô bờ và những gì mình biết chỉ là một giọt nước. Họ không bao giờ có thái độ dạy đời, mà luôn sẵn sàng lắng nghe và học hỏi.
· Sự "nể trọng" đến từ sự nhất quán giữa lời nói và hành động. Họ sống đúng với những gì họ tin tưởng, tạo ra một sự tin cậy vững chắc nơi người đối diện.
Lời kết
Hành trình để trở thành một người "sang" thực sự không phải là một cuộc mua sắm, mà là một cuộc tu dưỡng không ngừng nghỉ. Nó đòi hỏi thời gian, sự kiên nhẫn và nỗ lực để bồi đắp cho tâm hồn, để mài giũa trí tuệ và để rèn luyện nhân cách.
Đừng cố gắng dùng tiền để "ép" mình trở nên sang trọng, bởi sự gượng gạo đó chỉ càng làm lộ ra sự thiếu hụt bên trong. Thay vào đó, hãy dùng thời gian để đọc một cuốn sách, học một kỹ năng mới, đi đến một vùng đất lạ, hay đơn giản là dành một giờ tĩnh lặng để trò chuyện với chính mình.
Hãy vun trồng chiều sâu để khí chất tự nhiên nảy nở. Hãy trau dồi hiểu biết để nhận lại sự nể trọng chân thành. Bởi vì cuối cùng, thứ định nghĩa giá trị của bạn không phải là những gì bạn có, mà là con người bạn. Đó mới là sự sang trọng đích thực, một thứ tài sản mà không tiền bạc nào mua được và không biến cố nào có thể lấy đi.
Lm. Anmai, CSsR