Cân bằng giữa công việc và gia đình: vừa thành công vừa chu toàn việc nhà | Anmai, CSsR
Mikali Nguyễn
Từ: soi da ven duong <soidav...@gmail.com>
Date: Th 6, 7 thg 11, 2025 vào lúc 05:18
Subject: CÂN BẰNG CÔNG VIỆC VÀ GIA ĐÌNH: LÀM THẾ NÀO ĐỂ VỪA THÀNH CÔNG TRONG SỰ NGHIỆP VỪA CHU TOÀN VIỆC NHÀ
To: Doan thi Diem Trang <d2t...@yahoo.com>
CÂN BẰNG CÔNG VIỆC VÀ GIA ĐÌNH: LÀM THẾ NÀO ĐỂ VỪA THÀNH CÔNG TRONG SỰ NGHIỆP VỪA CHU TOÀN VIỆC NHÀ
Trong guồng quay hối hả của cuộc sống hiện đại, câu hỏi làm thế nào để cân bằng giữa công việc và gia đình đã trở thành một trong những trăn trở lớn nhất của con người. Chúng ta dường như luôn bị kéo về hai phía: một bên là nỗ lực thăng tiến trong sự nghiệp, khẳng định giá trị bản thân, và đảm bảo nguồn tài chính ổn định; một bên là khát khao vun đắp một mái ấm hạnh phúc, chu toàn trách nhiệm làm vợ/chồng, làm cha/mẹ, và tận hưởng những khoảnh khắc quý giá bên người thân. Sự giằng co này không chỉ là một bài toán về quản lý thời gian, mà còn là một cuộc đấu tranh nội tâm sâu sắc về việc xác định ưu tiên, giá trị sống và ý nghĩa thực sự của "thành công" và "hạnh phúc". Liệu có thể nào vừa là một chuyên gia xuất sắc tại công sở, vừa là một người giữ lửa ấm áp trong gia đình? Liệu "chu toàn" và "thành công" có phải là hai mục tiêu đối nghịch, hay chúng có thể song hành và bổ trợ cho nhau?
Trước hết, chúng ta cần giải cấu trúc lại chính khái niệm "cân bằng". Nhiều người hình dung sự cân bằng như một chiếc cân đĩa hoàn hảo, với công việc ở một bên và gia đình ở bên kia, cả hai luôn ở trạng thái 50/50 tĩnh tại. Đây là một lý tưởng đẹp nhưng gần như không thể đạt được trong thực tế, và chính sự kỳ vọng phi thực tế này lại là nguồn cơn của căng thẳng và cảm giác tội lỗi. Cuộc sống không phải là một đường thẳng, mà là một dòng chảy đầy biến động. Sẽ có những "mùa" trong đời, công việc đòi hỏi chúng ta phải tập trung cao độ, như khi khởi nghiệp, khi chạy một dự án quan trọng, hay khi đối mặt với khủng hoảng. Ngược lại, cũng có những "mùa" mà gia đình phải là ưu tiên tuyệt đối: khi một đứa trẻ mới chào đời, khi người thân ốm đau, hay khi con cái bước vào những giai đoạn phát triển tâm lý quan trọng. Vì vậy, "cân bằng" không phải là một trạng thái tĩnh, mà là một "vũ điệu" linh hoạt. Đó là nghệ thuật của sự điều chỉnh không ngừng, là khả năng nhận biết khi nào cần nghiêng về bên nào, và quan trọng hơn, là đảm bảo rằng về lâu dài, cả hai khía cạnh đều không bị bỏ rơi đến mức không thể cứu vãn.
Muốn thực hiện được vũ điệu linh hoạt đó, điều cốt lõi đầu tiên chính là sự thấu suốt về giá trị cá nhân. Bạn không thể cân bằng bất cứ thứ gì nếu bạn không biết đâu là điểm tựa của mình. Hãy tự hỏi bản thân một cách trung thực: Điều gì là quan trọng nhất đối với tôi? Sự nghiệp thăng hoa để lại di sản, hay sự an yên trong một gia đình đầy ắp tiếng cười? Sự giàu có về vật chất hay sự giàu có về thời gian bên con cái? Câu trả lời không có đúng hay sai, nhưng nó phải là câu trả lời của chính bạn, không phải của xã hội hay của người khác. Khi bạn đã có cho mình một la bàn giá trị rõ ràng, việc đưa ra quyết định trong những tình huống khó khăn sẽ trở nên dễ dàng hơn. Bạn sẽ biết khi nào nên nói "không" với một cơ hội thăng tiến béo bở nhưng đòi hỏi bạn phải xa gia đình triền miên, và khi nào cần chấp nhận một giai đoạn làm việc vất vả để đạt được mục tiêu lớn hơn cho cả nhà.
Nguyên tắc thứ hai, và có lẽ là quan trọng nhất trong việc "chu toàn", chính là "sự hiện diện". Trong thời đại mà công nghệ khiến chúng ta có thể kết nối 24/7, ranh giới giữa nhà và nơi làm việc gần như bị xóa nhòa. Chúng ta có thể ngồi ăn tối với gia đình nhưng tâm trí vẫn đang ở trong một email công việc chưa được trả lời. Chúng ta có thể đang chơi với con nhưng tai vẫn dỏng lên chờ tiếng chuông điện thoại từ sếp. Đây chính là kẻ thù thầm lặng của hạnh phúc gia đình. "Chu toàn" không có nghĩa là dành toàn bộ thời gian cho gia đình, mà là khi bạn ở bên gia đình, bạn phải thực sự ở đó. Chất lượng của thời gian quan trọng hơn vạn lần số lượng. Ba mươi phút lắng nghe con trẻ kể về một ngày ở trường với tất cả sự tập trung, không điện thoại, không xao lãng, sẽ giá trị hơn cả một buổi tối ngồi cạnh nhau nhưng mỗi người dán mắt vào một màn hình. Sự hiện diện trọn vẹn này là món quà quý giá nhất bạn có thể trao cho người thân, và nó cũng là cách để bạn sạc lại năng lượng tinh thần cho chính mình.
Điều tương tự cũng áp dụng cho công việc. Để có thể "thành công" mà không cần phải làm việc 14 tiếng một ngày, bạn cần học cách làm việc tập trung và hiệu quả. Khi ở công ty, hãy dành trọn tâm trí cho công việc. Tránh lãng phí thời gian vào những việc vô bổ, những cuộc họp không hiệu quả, hay sự xao lãng từ mạng xã hội. Hãy làm việc một cách thông minh, ưu tiên những nhiệm vụ tạo ra giá trị lớn nhất. Khi bạn làm việc với năng suất cao, bạn không chỉ được đánh giá cao về chuyên môn mà còn tạo ra cho mình "không gian" để có thể rời văn phòng đúng giờ mà không cảm thấy áy náy. Thành công trong sự nghiệp không được đo bằng số giờ bạn có mặt, mà bằng kết quả bạn tạo ra. Một người làm việc hiệu quả trong 8 tiếng sẽ thành công hơn một người vật vờ 12 tiếng tại văn phòng.
Để làm được cả hai điều trên, chúng ta buộc phải nói đến một kỹ năng sống còn: thiết lập ranh giới. Ranh giới là những đường kẻ vô hình nhưng cực kỳ cần thiết để bảo vệ những gì quan trọng với bạn. Đó là ranh giới về thời gian, ví dụ: "Tôi sẽ không kiểm tra email công việc sau 8 giờ tối, trừ trường hợp khẩn cấp." Đó là ranh giới về không gian, đặc biệt khi làm việc tại nhà: "Đây là góc làm việc của tôi, và khi tôi ở đây, xin mọi người hiểu rằng tôi đang tập trung." Và đó cũng là ranh giới về tinh thần – học cách nói "không". "Không" với những dự án không thuộc trách nhiệm của mình, "không" với những lời mời xã giao không cần thiết làm lãng phí thời gian của gia đình, "không" với chính sự cầu toàn của bản thân muốn ôm đồm mọi thứ. Đặt ra ranh giới ban đầu có thể khó khăn, nhưng nó là hành động của sự tôn trọng – tôn trọng công việc, tôn trọng gia đình, và quan trọng nhất là tôn trọng chính bản thân mình.
Tuy nhiên, "chu toàn việc nhà" không bao giờ và không nên là trách nhiệm của một người. Đây là một sai lầm mà rất nhiều người, đặc biệt là phụ nữ, vẫn đang mắc phải. Họ cố gắng "giỏi việc nước, đảm việc nhà" theo nghĩa tự mình làm tất cả. Sự thật là, bạn không thể vừa thành công trong sự nghiệp, vừa tự tay lo liệu mọi việc trong gia đình một cách hoàn hảo. "Chu toàn" trong bối cảnh hiện đại phải được định nghĩa lại. Nó không có nghĩa là bạn phải là người nấu mọi bữa ăn, giặt mọi bộ quần áo, hay dạy con học mọi buổi tối. "Chu toàn" có nghĩa là đảm bảo rằng mọi thứ trong gia đình được vận hành một cách êm ấm. Và điều này đòi hỏi sự giao tiếp, chia sẻ và hợp tác. Hãy nói chuyện thẳng thắn với người bạn đời của mình. Việc nhà và việc chăm sóc con cái là trách nhiệm chung. Hãy lập kế hoạch, phân chia công việc một cách công bằng, và xem nhau như những người đồng đội.
Hơn thế nữa, hãy mạnh dạn tìm kiếm sự hỗ trợ. Đó có thể là việc tự động hóa một số công việc (sử dụng máy rửa bát, robot hút bụi), thuê người giúp việc theo giờ, hoặc nhờ đến sự trợ giúp của ông bà, họ hàng. Vấn đề không phải là bạn trốn tránh trách nhiệm, mà là bạn đang giải phóng thời gian và năng lượng của mình cho những việc thực sự cần đến bạn. Thời gian bạn đáng lẽ phải còng lưng lau nhà có thể được dùng để đọc sách cho con nghe. Thời gian bạn vật lộn với việc đi chợ, nấu nướng có thể được dùng để trò chuyện sâu sắc với người bạn đời. Hãy khôn ngoan trong việc sử dụng nguồn lực quý giá nhất của mình là thời gian. Dạy con cái cùng tham gia làm việc nhà cũng là một phần của sự "chu toàn". Đó là cách bạn dạy chúng về trách nhiệm, sự tự lập và tinh thần tập thể.
Một yếu tố thường bị bỏ qua trong hành trình tìm kiếm sự cân bằng chính là việc chăm sóc bản thân. Chúng ta quá mải mê để "cho đi" – cho công ty, cho gia đình – đến mức quên mất việc phải nạp lại năng lượng cho chính mình. Một chiếc ly rỗng không thể rót nước cho ai. Bạn không thể là một nhân viên năng suất nếu bạn kiệt sức. Bạn không thể là một người cha, người mẹ kiên nhẫn và yêu thương nếu bạn luôn trong trạng Vạng thái căng thẳng và cáu kỉnh. Chăm sóc bản thân không phải là sự ích kỷ; đó là điều kiện tiên quyết để có thể chu toàn mọi việc khác. Hãy dành thời gian cho sức khỏe thể chất (ăn uống, ngủ nghỉ, tập luyện) và sức khỏe tinh thần (thiền, cầu nguyện, sở thích cá nhân, hoặc đơn giản là có những khoảng lặng không làm gì cả). Khi bạn được nạp đầy, bạn sẽ có một cái nhìn sáng suốt hơn, một trái tim rộng mở hơn, và một nguồn năng lượng dồi dào hơn để đối diện với cả công việc và gia đình.
Cuối cùng, chúng ta cần phải chấp nhận rằng sẽ có những lúc chúng ta thất bại. Sẽ có những ngày bạn lỡ một cuộc họp quan trọng vì con ốm. Sẽ có những ngày bạn lỡ một trận bóng của con vì công việc không thể rời đi. Sẽ có những ngày nhà cửa bừa bộn và bữa tối là đồ ăn đặt vội. Đừng để những khoảnh khắc đó định nghĩa bạn hay khiến bạn chìm trong cảm giác tội lỗi. Sự cân bằng không phải là một thành tích để khoe khoang, mà là một quá trình học hỏi và tha thứ cho bản thân mỗi ngày. Hãy nhìn vào bức tranh lớn. Sự nghiệp là một cuộc chạy marathon, không phải là một cuộc chạy nước rút. Gia đình là một khu vườn cần được vun trồng cả đời, một vài bông hoa héo úa tạm thời không có nghĩa là cả khu vườn đã chết.
Thành công trong sự nghiệp và chu toàn việc nhà, xét cho cùng, đều là những biểu hiện của tình yêu. Tình yêu với công việc mình làm, với giá trị mình tạo ra. Tình yêu với những người thân thuộc, với mái ấm mình đang xây dựng. Chúng không phải là hai mục tiêu đối lập, mà là hai cánh của một con chim, cần phải vỗ nhịp nhàng để có thể bay cao và bay xa. Hành trình này đòi hỏi sự tỉnh thức để biết điều gì là quan trọng, sự dũng cảm để đặt ra ranh giới, sự khiêm nhường để tìm kiếm sự giúp đỡ, và sự bao dung để chấp nhận sự không hoàn hảo của chính mình và của cuộc sống. Đó không phải là một bài toán để tìm ra đáp số cuối cùng, mà là một nghệ thuật sống cần được thực hành mỗi ngày với tất cả trí tuệ và tình yêu thương.
Lm. Anmai, CSsR.