Đi tìm nguyên mẫu "hang đá" Giáng sinh cách đây 2024 năm _ Google Groups

[Mikali Nguyễn]

Đi tìm nguyên mẫu "hang đá" Giáng sinh cách đây 2024 năm

Các nhà thờ làm "hang đá" để mô phỏng nơi Chúa Giêsu ra đời cách đây 2024 năm, bằng nhiều hình dáng và chất liệu khác nhau: hang đá, nhà tranh, nhà lá, nhà phố, nhà hoang có mái và không mái...

Trước đây ở Alphone Family (AF) có nhiều cuộc thảo luận thuộc thể loại "Thần học chống teo não" về nơi Chúa sinh ra đời là hang đá hay là nhà với kết luận rằng: đó là 1 gian nhà, có thể là gian phụ của 1 phòng trọ hay của 1 căn nhà nào đó ở Bethlehem, là nơi để chứa gia súc.

Sau đây ta thử nghiên cứu lại lần nữa về chủ đề này xem sao

1. Các trình thuật Phúc âm về khung cảnh nơi Chúa Giêsu sinh hạ:

1.1. Phúc âm Kinh điển (Biblical canon):

Trong Kinh Thánh chính thống (Biblical Canon), cụ thể là 2 Phúc Âm của Luca và Mátthêu, nơi sinh của Chúa Giêsu không được xác định rõ ràng là hang đá hay nhà, nhưng các chi tiết được mô tả đã dẫn đến nhiều suy luận về khung cảnh này (Phúc âm Marco và Gioan không nói gì có liên quan):  

Mattheu (2:10-11): Thấy ngôi sao, họ hớn hở vui mừng quá đỗi. Và vào nhà, họ thấy Hài nhi cùng Maria mẹ Ngài, và họ phục mình xuống yết bái Ngài; đoạn mở tráp báu họ dâng Ngài lễ vật: vàng, nhũ hương và mộc dược.

* Phúc Âm Mátthêu kể lại việc các đạo sĩ từ phương Đông đến thăm Chúa Giêsu. Khi các đạo sĩ tìm đến, họ gặp "Đứa trẻ và Mẹ của Ngài ở trong nhà". Từ "nhà" trong ngữ cảnh này (tiếng Hy Lạp: οἰκία, oikia) có nghĩa là một nơi cư trú bình thường, không phải hang đá.

Luca:

2:6-8: Xảy ra là đang khi ông bà ở đó, thì đã mãn những ngày thai nghén, đến buổi lâm bồn, và bà đã sinh con đầu lòng, và lấy tã vấn con và đặt nằm trong máng cỏ, bởi vì không có chỗ cho ông bà trong quán trọ. Trong vùng ấy, có mục đồng đóng ở ngoài trời và đêm khuya thức canh để giữ đàn cừu.

2: 15-16: Mục đồng bảo nhau: "Chúng ta hãy qua Bêlem mà xem điều đã xảy ra, và Chúa đã khấn tỏ cho ta biết". Họ hối hả đi đến và đã gặp Maria và Giuse cùng hài nhi đặt nằm trong máng cỏ. 

* Phúc Âm Luca là nguồn chính miêu tả sự kiện Giáng Sinh. Theo Luca: vì "không còn chỗ trong nhà trọ", Chúa Giêsu được sinh ra trong 1 nơi có máng cỏ (manger).  Sau khi sinh, Ngài được đặt trong một máng cỏ

Chi tiết này ngụ ý rằng Maria và Giuse không ở trong một ngôi nhà bình thường, mà ở nơi dành cho súc vật. Ở vùng Judea, chuồng gia súc thường được bố trí trong hang đá tự nhiên, hoặc là khu vực được xây dựng gần nhà trọ. Luca không nhắc trực tiếp đến "hang đá," nhưng bối cảnh máng cỏ và việc họ không có chỗ ở gợi ý rằng nơi sinh của Chúa Giêsu là một nơi đơn sơ, có thể là một hang động được dùng làm chuồng gia súc.

1.2. Ngụy thư Phúc âm (Apocryphal Gospels)

Trong Ngụy thư Phúc Âm có một số mô tả chi tiết và phong phú hơn về khung cảnh Chúa Giêsu ra đời. Các ngụy thư thường mở rộng các câu chuyện trong Kinh Thánh chính thống để làm rõ bối cảnh hoặc thêm chi tiết mang tính thần học và biểu tượng. Về nơi Chúa Giêsu ra đời, ngụy thư thường nhắc đến hang đá, phù hợp với truyền thống Kitô giáo sơ khai. 

Có 3 Ngụy thư Phúc âm nói về khung cảnh Chúa ra đời:

1.2.1. Ngụy thư Phúc Âm Jacôbê (Protoevangelium of James)
Đây là ngụy thư nổi tiếng nhất liên quan đến thời thơ ấu của Chúa Giêsu, được viết vào khoảng thế kỷ thứ 2.
Mô tả về nơi sinh: Phúc Âm này kể rằng Đức Maria và Thánh Giuse trên đường đến Bethlehem đã không tìm được chỗ trong nhà trọ. Thánh Giuse buộc phải dẫn Đức Maria vào một hang đá gần đó, nơi Đức Maria sinh hạ Chúa Giêsu.
Maria được miêu tả là sinh con trong sự kỳ diệu, với ánh sáng thiêng liêng chiếu rọi vào hang đá.
Một người nữ đỡ đẻ xuất hiện trong câu chuyện (một chi tiết không có trong Kinh Thánh chính thống).

1.2.2. Ngụy thư Phúc Âm Matthew Giả (Pseudo-Matthew)
Ngụy thư này, viết vào thế kỷ thứ 7-8, là một phiên bản mở rộng của câu chuyện từ Phúc Âm Jacôbê.
Mô tả về nơi sinh: Pseudo-Matthew cũng nói rằng Chúa Giêsu được sinh ra trong một hang đá. Sau khi sinh, Chúa Hài Đồng được đặt trong một máng cỏ.
Văn bản này nhấn mạnh sự hiện diện của các động vật trong hang đá, đặc biệt là bò và lừa, tượng trưng cho việc Chúa Giêsu là Vua của cả dân Do Thái và dân ngoại.

1.2.3. Ngụy thư Phúc Âm Thời thơ ấu của Thomas (Infancy Gospel of Thomas)
Ngụy thư này tập trung nhiều hơn vào thời thơ ấu của Chúa Giêsu, nhưng đôi khi cũng có các chi tiết bổ sung về sự kiện Giáng Sinh.
Mô tả về nơi sinh: Mặc dù không mô tả cụ thể là hang đá hay nhà, văn bản này tiếp tục truyền thống miêu tả sự ra đời trong một bối cảnh khiêm nhường và nghèo khó.

Hầu hết các ngụy thư nhấn mạnh Chúa Giêsu sinh ra trong một hang đá, gợi lên hình ảnh khiêm nhường, gần gũi với thiên nhiên và súc vật. Hang đá cũng mang tính biểu tượng về một khởi đầu đơn sơ cho Đấng Cứu Thế.  

2. Truyền thống Kitô giáo sơ khai.
Truyền thống Kitô giáo từ rất sớm đã ghi nhận rằng Chúa Giêsu sinh ra trong một hang đá gần Bethlehem.
2.1. Thánh Justin Tử Đạo (khoảng năm 150):
Thánh Justin ghi lại rằng Đức Maria đã sinh Chúa Giêsu trong một hang đá bên ngoài thị trấn Bethlehem. Ông dựa trên lời kể của người dân địa phương vào thời điểm đó.

2.2. Origen (khoảng năm 250):
Nhà thần học Origen cũng xác nhận truyền thống này, cho rằng hang đá ở Bethlehem là nơi Chúa Giêsu ra đời.

2.3. Hang đá trong Vương cung thánh đường Giáng Sinh:

Năm 326, Hoàng hậu Helena (mẹ của Hoàng đế Constantine) đến Thánh Địa và xác định một hang đá cụ thể tại Bethlehem là nơi Chúa Giêsu ra đời. Trên địa điểm này, bà cho xây dựng Vương cung thánh đường Giáng Sinh (Church of the Nativity), một trong những nhà thờ lâu đời nhất trên thế giới.
Bên dưới nhà thờ này có một hang động được gọi là Hang Giáng Sinh (Grotto of the Nativity), được nhiều Kitô hữu coi là nơi Chúa Giêsu được sinh ra.

3. Trở lại cuộc thảo luận của Alphonse Family: 

Cuộc thảo luận này cho rằng: 

1. Nơi Chúa sinh hạ là 1 gian nhà, có thể là gian phụ của 1 phòng trọ hay của 1 căn nhà nào đó ở Bethlehem, là nơi để chứa gia súc. 

2. Đây không phải là hang đá. Những nhà thờ nào mô phỏng Chúa Giêsu sinh ra tại hang đá là trật!

3. Truyền thống trang trí Giáng Sinh bằng hang đá chỉ bắt đầu từ năm 1223 với Thánh Phanxicô Assisi. Thánh Phanxicô Assisi được xem là người đầu tiên thiết lập cảnh hang đá Giáng Sinh tái hiện, sử dụng người thật và động vật sống để minh họa câu chuyện Chúa Giêsu ra đời. Kể từ đó, hang đá đã trở thành một phần không thể thiếu của lễ Giáng Sinh trên toàn thế giới.

Lập luận này căn cứ vào Phúc âm Kinh điển ở đoạn Matthew (2:10): Thấy ngôi sao, họ (các đạo sĩ) hớn hở vui mừng quá đỗi. Và vào nhà, họ thấy Hài nhi cùng Maria mẹ Ngài.

Nay xem lại thì lấy lập luận này là trật ở chỗ thời điểm các đạo sĩ vào nhà để gặp Hài nhi và Mẹ Ngài

 

Thời điểm các đạo sĩ đến viếng Chúa Giêsu là khi nào? 

Thời điểm các đạo sĩ từ phương Đông (còn gọi là Ba Vua hoặc Nhà Chiêm Tinh) đến viếng Chúa Giêsu không được xác định cụ thể trong Kinh Thánh, nhưng dựa trên các trình thuật và bối cảnh lịch sử, các nhà thần học và sử học cho rằng không trùng khớp với ngày Hài nhi Giêsu ra đời dựa vào các cơ sở như sau:
3.1. Trình thuật Kinh Thánh
Phúc Âm Matthêu (2:1-12):
Matthêu ghi lại rằng các đạo sĩ đến thờ lạy Chúa Giêsu sau khi Ngài sinh ra và dâng lên Ngài các lễ vật: vàng, nhũ hương, và mộc dược.
Không có chi tiết cụ thể nào về thời gian sau khi Chúa Giêsu sinh mà các đạo sĩ đến viếng.
Tuy nhiên, trình thuật gợi ý rằng đây không phải là ngay lập tức sau khi Ngài sinh ra.

3.2. Gợi ý từ chi tiết về “ngôi sao lạ”
Các đạo sĩ nói rằng họ đã thấy "ngôi sao của Ngài mọc lên" (Mátthêu 2:2). Theo các nhà thiên văn học và nghiên cứu lịch sử, hiện tượng này có thể xảy ra vài tháng trước khi họ thực sự đến nơi.
Hành trình từ phương Đông (có thể từ Babylon, Ba Tư hoặc Ả Rập) đến Bethlehem mất nhiều thời gian, ước tính từ 2 đến 6 tháng, hoặc thậm chí lâu hơn, tùy thuộc vào khoảng cách và điều kiện di chuyển.

3.3. Lệnh của vua Herod
Vua Herod, sau khi biết về sự ra đời của "Vua dân Do Thái," đã ra lệnh giết tất cả trẻ em trai từ hai tuổi trở xuống (Mátthêu 2:16). Điều này cho thấy rằng Herod dựa vào thời điểm ngôi sao xuất hiện (do các đạo sĩ cung cấp) để ước tính độ tuổi của Chúa Giêsu.
Hành động này ngụ ý rằng Chúa Giêsu có thể đã được sinh ra từ vài tháng đến 2 năm trước khi các đạo sĩ đến.

3.4. Lễ Hiển Linh (Epiphany): 

Truyền thống Công giáo và Chính Thống giáo Đông phương kỷ niệm sự kiện các đạo sĩ đến viếng Chúa Giêsu vào ngày 6 tháng 1, tức là 12 ngày sau lễ Giáng Sinh (25 tháng 12).
Tuy nhiên, đây là một cách sắp xếp mang tính biểu tượng trong phụng vụ, chứ không phải thời gian chính xác.
Một số truyền thống khác suy đoán rằng sự kiện này có thể xảy ra từ vài tuần đến một năm sau khi Chúa Giêsu sinh ra.

Kết luận
Thời điểm các đạo sĩ đến viếng Chúa Giêsu có thể là:
- Vài tháng sau khi Chúa Giêsu sinh ra, dựa trên hành trình dài của họ từ phương Đông.
- Tối đa 2 năm sau, dựa trên lệnh của vua Herod và bối cảnh lịch sử.
Do vậy lập luận căn cứ vào Matthew (2:10) để nói ngày Chúa sinh ra cũng là ngày mà các đạo sĩ đến viếng và  vào nhà là không đúng.

4. Hang đá ở vùng Bethlehem và thói quen sử dụng hang đá của người Do Thái cổ đại
4.1. Đặc điểm địa lý của vùng Bethlehem:
Đây là vùng có nhiều đá vôi mềm: khu vực Bethlehem, nằm trong vùng đồi Judea ở Israel, có địa chất chủ yếu là đá vôi mềm. Qua hàng nghìn năm, sự bào mòn tự nhiên đã tạo ra nhiều hang động nhỏ.

4.2. Hang đá sử dụng trong đời sống người Do Thái cổ đại:
Các hang đá ở vùng này thường được người dân cổ đại sử dụng làm:
- Nơi trú ngụ cho động vật: Đây là một ứng dụng phổ biến vì hang đá bảo vệ gia súc khỏi thời tiết khắc nghiệt.
- Kho chứa hoặc nơi ở tạm thời: Hang đá được cải tạo để lưu trữ thực phẩm, dụng cụ, hoặc thậm chí làm nơi ở.

Có thể hình dung câu chuyện như sau:

 1. Có một cuộc kiểm tra dân số được tổ chức vào thời điểm gần với sự ra đời của Chúa Giêsu, như Phúc Âm Luca mô tả (Luca 2:1-3)
 2. Cuộc kiểm tra này, buộc mọi người phải về quê quán tổ tiên để đăng ký. Vì Thánh Giuse thuộc dòng dõi Vua Đavít, quê quán tổ tiên của ông là Bethlehem. Do đó, ông đưa Đức Maria, lúc này đang mang thai, từ Nazareth về Bethlehem (Luca 2:1-5).
3. Quán trọ không còn chỗ?

- Cuộc kiểm tra dân số yêu cầu mọi người về quê quán tổ tiên để đăng ký. Vì Bethlehem là quê hương của Vua Đavít, rất có thể có nhiều người thuộc dòng dõi Đavít cũng phải trở về đây. Bethlehem là một thị trấn nhỏ, nên cơ sở vật chất, đặc biệt là quán trọ, không đủ để chứa số lượng lớn người dân quay lại cùng một lúc.
- Thánh Giuse và Đức Maria có thể không được ưu tiên vì họ là những người nghèo khó, không có địa vị cao.
- Đức Maria đang mang thai gần ngày sinh, điều này có thể khiến một số chủ nhà ngần ngại tiếp nhận vì lo ngại về việc chăm sóc hoặc những bất tiện phát sinh.

- Thánh Gia có thể đến Bethlehem muộn hơn so với những người khác, dẫn đến việc các chỗ trọ đã đầy.

* Quán trọ: một số học giả cho rằng từ "kataluma" không nhất thiết chỉ một quán trọ công cộng, mà có thể ám chỉ phòng khách trong nhà của một người thân hoặc người quen.
Nếu đúng như vậy, điều này có thể giải thích rằng gia đình Thánh Gia đã đến nhà người thân ở Bethlehem, nhưng do không gian chật hẹp, họ phải ở lại khu vực dành cho gia súc (thường là ở tầng dưới hoặc một hang đá gần nhà).

Các giả thuyết đặt ra

Vì quán trọ không còn chỗ nên gia đình Thánh gia buộc phải đến tạm tá túc tại 1 trong các nơi sau đây và sinh hạ Hài đồng Giêsu, mà nơi đó nhất thiết phải có máng cỏ, là nơi trú ngụ của gia súc

1. Gian phụ hay tầng trệt chứa gia súc ở quán trọ của người thân

2. Gian phụ hay tầng trệt chứa gia súc ở 1 ngôi nhà nào đó

3. Một hang đá nơi là trú ngụ của gia súc

4. Một ngôi nhà hoang độc lập cũng là nơi dùng để nuôi gia súc 

* Trong các giả thuyết đó, giả thuyết hang đá là gần gũi nhất vì:

Bethlehem là một khu vực có nhiều hang đá tự nhiên, và điều này phù hợp với trình thuật về nơi Chúa Giêsu ra đời. Truyền thống Kitô giáo lâu đời, được hỗ trợ bởi các nhà thần học và khảo cổ học, xác nhận rằng các hang đá ở vùng này đã được sử dụng rộng rãi trong đời sống người Do Thái cổ, và Chúa Giêsu có thể thực sự được sinh ra trong một hang đá gần Bethlehem.  

Tất nhiên việc đó tá túc đó chỉ là tạm thời. Sau đó, khi các đạo sĩ đến, thì ông Giuse đã kịp thời bố trí gia đình vào 1 ngôi nhà nào đó. Do vậy các nhà thờ mô phỏng "hang đá" là: hang đá, nhà hoang hay 1 ngôi nhà đơn sơ nào đó đều không xa rời với thực tế.  

Dù là sinh hạ ở nơi đâu kể trên, việc Ngài được đặt nằm trong máng cỏ khi mới sinh đã nhấn mạnh sự khiêm nhường  mà Chúa Giêsu phải đối mặt ngay từ khi chào đời. Ngài không sinh ra trong cảnh xa hoa, mà trong hoàn cảnh nghèo khó, bình dị, để biểu lộ tình yêu và sự liên đới với những người bé nhỏ, thấp hèn và bị loại trừ trong xã hội. 

MS