Mikali Nguyễn
Đây là bài viết trong Blog Nguoi Phuong Nam
Một Bữa Cơm Gia Đình Ở Việt Nam Chứa Bao Nhiêu… Chất Độc? - Trúc Phương
Trúc Phương
Một khu chợ bán rau quả ở Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang (nay là Cần Thơ), năm 2023. (Hình minh họa: Nhac Nguyen/AFP via Getty Images)
Việc ông Nguyễn Thanh Phong, nguyên cục trưởng Cục An Toàn Thực Phẩm thuộc Bộ Y Tế Việt Nam, bị khởi tố (ngày 13 Tháng Năm, 2025) về hành vi nhận hối lộ chỉ là sự việc mới nhất liên quan vấn đề an toàn thực phẩm ở Việt Nam, vốn là câu chuyện nhiều tập kéo dài hàng chục thập niên. Chỉ cần gõ “an toàn thực phẩm” vào Google, kết quả cho ra có thể khiến bất kỳ ai cũng hoảng.
Ngồi trước mâm cơm, có khi không dám cầm đũa!........Xin đọc tiếp ở link trên
HCD: Bài viết của tác giả Trúc Phương đã kể khá chính xác thực trạng an toàn thực phẩm (ATTP) ở Việt Nam, dựa trên các tin tức từ các nguồn uy tín như Bộ Y tế, báo chí và các báo cáo chính thức. Tuy nhiên cũng co` chỗ chưa đúng khoa học (theo tôi) Dưới đây là phân tích chi tiết: Tôi để chữ màu đen từ đây.
Những chỗ tác giả nói đúng
1. Vấn đề ngộ độc thực phẩm và thống kê:
Tác giả đề cập đến 131 vụ ngộ độc thực phẩm đến cuối tháng 11/2024, ảnh hưởng 4.796 người và 21 tử vong, với nhiều trường hợp không được báo cáo. Điều này gần đúng với tài liệu từ Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế). Theo báo cáo năm 2024, cả nước ghi nhận 135 vụ ngộ độc, 4.936 người mắc và 24 tử vong – tăng so với năm trước nhưng phù hợp với xu hướng. Các triệu chứng nhẹ như đau bụng, tiêu chảy thường không báo cáo, dẫn đến con số thực tế cao hơn. Vụ việc của chị Ngọc (ngộ độc từ rau muống chứa thuốc trừ sâu) phản ánh các trường hợp thực tế được báo chí loan đi. Nguồn tin Báo Tuổi Trẻ
2. Sử dụng hóa chất cấm và tồn dư vượt mức:
Tác giả đúng khi chỉ ra việc nông dân sử dụng glyphosate (thuốc diệt cỏ bị cấm) để diệt sâu trên rau ở Củ Chi, và các hóa chất khác như thuốc tăng trọng cho heo, gà "tắm" hóa chất, cá nuôi bằng thức ăn tăng trưởng. Glyphosate bị cấm hoàn toàn tại Việt Nam từ 1/7/2021 do nguy cơ gây ung thư (theo IARC-WHO), nhưng vẫn được lạm dụng trái phép. Thuốc an thần (như Combistress) cho heo trước giết mổ bị cấm vì tồn dư gây hại sức khỏe (hạ huyết áp, rối loạn thần kinh). Hàn the và formol trong hải sản cũng bị cấm, nhưng thường xuyên phát hiện trong kiểm tra. Nguồn tin: Các phóng sự của Tuổi Trẻ và VnExpress.
3. Các vụ việc về thực phẩm giả:
Tác giả đề cập đến 3.500 tấn đậu xanh ngâm hóa chất để "mọc" thành giá ở Vinh (báo Tiền Phong, 22/4), và gạo giả (gạo kém chất lượng ngâm hóa chất tẩy trắng, tạo mùi) ở Hà Nội (đầu tháng 5). Những vụ việc này khớp với các báo cáo thực tế từ báo chí và cơ quan chức năng năm 2024-2025, nơi đậu xanh và gạo giả được phát hiện qua kiểm tra, sử dụng hóa chất như formol hoặc chất tẩy trắng để giả mạo.
4. Liên quan đến ung thư:
Tác giả cho rằng một phần không nhỏ trong 165.000 ca ung thư mới mỗi năm ở Việt Nam liên quan đến thực phẩm nhiễm độc. Theo GLOBOCAN 2022 (công bố 2023-2024), Việt Nam có khoảng 182.563 ca mắc mới và 122.690 tử vong do ung thư. Chế độ ăn uống không hợp lý (thực phẩm bẩn, hóa chất) chiếm khoảng 35% nguyên nhân ung thư (theo WHO và Bộ Y tế), bao gồm ung thư gan, đại trực tràng từ aflatoxin, thuốc trừ sâu. Các chuyên gia y tế xác nhận mối liên hệ này.
5. Tình trạng “chợ dân sinh” và sự bất lực của người tiêu thụ :
Rau quả không tem kiểm định, thịt cá không nguồn gốc, tồn dư thuốc trừ sâu/phân bón vượt mức là đúng. Theo khảo sát của Viện Nghiên cứu Phát triển Xã Hội (ISDS) năm 2018-2020 (cập nhật gần nhất), khoảng 70% người tiêu thụ đô thị cho rằng thực phẩm "không an toàn", nhưng chỉ 15% có thể tránh được – phù hợp với tài liệu từ Bộ Y tế và các báo cáo 2024. Người dân thường "chọn cái ít độc hơn" do thiếu thông tin.
6. Cơ quan quản lý chồng chéo và tham nhũng:
Ba cơ quan chính (Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Công Thương) quản lý ATTP với quyền hạn chồng chéo, thiếu phối hợp – đúng theo Luật An toàn thực phẩm 2010 và các báo cáo của Quốc hội. Vụ ông Nguyễn Thanh Phong (cục trưởng Cục ATTP) bị khởi tố nhận hối lộ (13/5/2025) là sự kiện thực tế. Thông tin vi phạm hạn chế công bố, báo chí bị rào cản – phù hợp với các nguồn từ VnExpress và Tuổi Trẻ.
Tóm tắt: bài viết đúng ở việc miêu tả vấn đề xã hội, đúng như các báo cáo của WHO và Bộ Y tế.
Những chỗ không chính xác:
Bài viết có một số điểm không chính xác về khoa học, phần lớn do ước lượng chủ quan hoặc thiếu nguồn tin cập nhật. Dưới đây là phân tích:
1. Số ca ung thư mới mỗi năm:
Tác giả nói "165.000 ca ung thư mới mỗi năm". Theo GLOBOCAN 2022 (cập nhật 2024), con số chính xác là khoảng 182.563 ca mắc mới (tăng từ 2020). Số 165.000 có thể từ tài liệu cũ (2018-2020), không chính xác cho 2024-2025. Mối liên hệ "một phần không nhỏ" với thực phẩm nhiễm độc đúng, nhưng không phải nguyên nhân chính (nhiều nhất là hút thuốc, rượu bia, nhiễm virus – chiếm 30-40%, theo WHO).
2. Khảo sát của ISDS:
Tác giả trích "gần 70% người tiêu thụ ở các đô thị lớn cho rằng thực phẩm họ mua 'không an toàn,' nhưng chỉ 15% cho biết họ có thể 'tránh được thực phẩm bẩn'". ISDS (Viện Nghiên cứu Phát triển Xã hội) có các khảo sát về xã hội, nhưng không tìm thấy báo cáo về ATTP với số liệu chính xác này (có thể từ khảo sát cũ 2018-2020 về niềm tin xã hội). Tài liệu gần nhất từ Bộ Y tế và Nielsen (2024) cho thấy khoảng 60-70% lo ngại ATTP, nhưng tỷ lệ "tránh được" khoảng 20-30% – không khớp hoàn toàn. Có thể là ước lượng, không phải tài liệu khoa học chính xác.
3. Liên hệ trực tiếp giữa tham nhũng và thực phẩm giả:
Tác giả kết luận "Chỉ có tham nhũng là thật! Vì không có tham nhũng thì không thể dễ dàng xảy ra tình trạng thực phẩm giả". Điều này đúng về mặt xã hội (tham nhũng làm yếu quản lý, như vụ ông Phong), nhưng không khoa học – nguyên nhân thực phẩm giả chủ yếu là lợi nhuận, thiếu giám sát, không phải chỉ tham nhũng. Các nghiên cứu của WHO và Bộ Y tế nhấn mạnh yếu tố kinh tế-xã hội hơn.
4. Cảnh ở chợ Bình Điền và "Gò dầu?":
Mô tả giấy tờ kiểm dịch bị "mua đứt" với vài trăm ngàn đến vài triệu đồng đúng với các vụ việc thực tế (Tuổi Trẻ, VnExpress 2024-2025), nhưng không phải khoa học – đây là vấn đề pháp lý/xã hội, không phải tài liệu khoa học. Tuy nhiên, không sai.
Kết luận: bài viết nói đúng về thực trạng thực phẩm tại Việt Nam, nhưng cũng có mấy chỗ cần update cho chính xác hơn.