Concept of relativity / સાપેક્ષતાનો ખ્યાલ / सापेक्षता की अवधारणा
0 views
Skip to first unread message
Rajkumar Makwana
May 17, 2023, 10:31:40 PM5/17/23
to Fun Unlimited
परिक्षीणः कश्चित् स्पृहयति यवानां प्रसृतये
स पश्चात्संपूर्णः कलयति धरित्रीं तृणसमां।
अतश्चानैकान्ता गुरुलघुतयार्त्थेषु धनिनां
अवस्था वस्तूनि प्रथयति च सङ्कोचयति च॥३६
भर्त्तृहरेः नीतिशतकात्
parikṣīṇaḥ kaścit spṛhayati yavānāṁ prasṛtaye
sa paścātsaṁpūrṇaḥ kalayati dharitrīṁ tṛṇasamāṁ|
ataścānaikāntā gurulaghutayārttheṣu dhanināṁ
avasthā vastūni prathayati ca saṅkocayati ca||36
bharttṛhareḥ nītiśatakāt
Yet another nugget from Bharthruhari.
A person when he is very poor and is running helter-skelter for livelihood, feels himself very fortunate and is happy like the richest man in the world when he comes by a handful of barley to prepare the days gruel.. However when he becomes richer by stages and when his barn is overflowing with grains, he starts to look down upon his landholdings and starts to yearn for diversions in life..the bliss of small possessions is lost on him now. This is human nature. The sense importance of something which is so close him varies in invesrse proportions with acquisition of wealth. The state of a thing either magnifies or expands it or shrinks the same.
Here the poet talks about affluence or lack of it. But the perception of importance of relations, friendship and many other factors in life also undrgo sea change with changing age, status and other factors. For a newborn baby, its whole world is its mother. Till a person is able to make a firm step on terra firma, the parents and elder relatives are important. Once he gets a young wife (or she gets a husband) the world again goes topsy turvy.. As one gets older, the children get priority over spouses. As status changes old friends often become embarrassment.. A
A very realistic evaluation of human mind in its paradigm shift vis-a-vis changing environs.
Sometimes poetic words assume prophetic dimensions. Bharthruhari says that a thing expands or shrinks according to its state. This is what exactly Einstein propounded in his special theory of relativity. His idea is also that when an object accelerates(gains speed) it has to shrink since the velocity of light is a constant.
स पश्चात्संपूर्णः कलयति धरित्रीं तृणसमां।
अतश्चानैकान्ता गुरुलघुतयार्त्थेषु धनिनां
अवस्था वस्तूनि प्रथयति च सङ्कोचयति च॥३६
भर्त्तृहरेः नीतिशतकात्
parikṣīṇaḥ kaścit spṛhayati yavānāṁ prasṛtaye
sa paścātsaṁpūrṇaḥ kalayati dharitrīṁ tṛṇasamāṁ|
ataścānaikāntā gurulaghutayārttheṣu dhanināṁ
avasthā vastūni prathayati ca saṅkocayati ca||36
bharttṛhareḥ nītiśatakāt
Yet another nugget from Bharthruhari.
A person when he is very poor and is running helter-skelter for livelihood, feels himself very fortunate and is happy like the richest man in the world when he comes by a handful of barley to prepare the days gruel.. However when he becomes richer by stages and when his barn is overflowing with grains, he starts to look down upon his landholdings and starts to yearn for diversions in life..the bliss of small possessions is lost on him now. This is human nature. The sense importance of something which is so close him varies in invesrse proportions with acquisition of wealth. The state of a thing either magnifies or expands it or shrinks the same.
Here the poet talks about affluence or lack of it. But the perception of importance of relations, friendship and many other factors in life also undrgo sea change with changing age, status and other factors. For a newborn baby, its whole world is its mother. Till a person is able to make a firm step on terra firma, the parents and elder relatives are important. Once he gets a young wife (or she gets a husband) the world again goes topsy turvy.. As one gets older, the children get priority over spouses. As status changes old friends often become embarrassment.. A
A very realistic evaluation of human mind in its paradigm shift vis-a-vis changing environs.
Sometimes poetic words assume prophetic dimensions. Bharthruhari says that a thing expands or shrinks according to its state. This is what exactly Einstein propounded in his special theory of relativity. His idea is also that when an object accelerates(gains speed) it has to shrink since the velocity of light is a constant.
=============
ભર્તૃહરિ તરફથી બીજી એક ગાંઠ.
એક વ્યક્તિ જ્યારે તે ખૂબ જ ગરીબ હોય અને આજીવિકા માટે આશ્રયસ્થાન ચલાવતો હોય, ત્યારે તે પોતાની જાતને ખૂબ જ ભાગ્યશાળી માને છે અને જ્યારે તે મુઠ્ઠીભર જવ લઈને આવે છે ત્યારે તે વિશ્વના સૌથી ધનવાન વ્યક્તિની જેમ ખુશ રહે છે. તબક્કાવાર અને જ્યારે તેનો કોઠાર અનાજથી ભરાઈ જાય છે, ત્યારે તે તેની જમીનો તરફ નીચું જોવાનું શરૂ કરે છે અને જીવનમાં વિવિધતા માટે ઝંખવા લાગે છે.. નાની સંપત્તિનો આનંદ હવે તેના પર ખોવાઈ ગયો છે. આ માનવ સ્વભાવ છે. જે વસ્તુ તેની નજીક છે તેનું અર્થસભર મહત્વ સંપત્તિના સંપાદન સાથે વ્યસ્ત પ્રમાણમાં બદલાય છે. વસ્તુની સ્થિતિ કાં તો તેને વિસ્તૃત કરે છે અથવા વિસ્તૃત કરે છે અથવા તે જ સંકોચાય છે.
અહીં કવિ સમૃદ્ધિ કે તેના અભાવની વાત કરે છે. પરંતુ જીવનમાં સંબંધો, મિત્રતા અને અન્ય ઘણા પરિબળોના મહત્વની સમજ પણ બદલાતી ઉંમર, સ્થિતિ અને અન્ય પરિબળો સાથે સમુદ્રમાં પરિવર્તન લાવે છે. નવજાત શિશુ માટે તેની આખી દુનિયા તેની માતા છે. જ્યાં સુધી કોઈ વ્યક્તિ ટેરા ફર્મ પર મક્કમ પગલું ભરવા સક્ષમ ન બને ત્યાં સુધી માતા-પિતા અને વડીલ સંબંધીઓ મહત્વપૂર્ણ છે. એકવાર તેને એક યુવાન પત્ની (અથવા તેણીને પતિ મળે) પછી દુનિયા ફરીથી અસ્તવ્યસ્ત થઈ જાય છે. સ્ટેટસ બદલાતા જૂના મિત્રો ઘણીવાર શરમજનક બની જાય છે.
બદલાતા વાતાવરણની દૃષ્ટિએ તેના નમૂનારૂપ પરિવર્તનમાં માનવ મનનું ખૂબ જ વાસ્તવિક મૂલ્યાંકન.
કેટલીકવાર કાવ્યાત્મક શબ્દો ભવિષ્યવાણીના પરિમાણોને ધારે છે. ભર્તૃહરિ કહે છે કે વસ્તુ તેની સ્થિતિ પ્રમાણે વિસ્તરે છે કે સંકોચાય છે. આઈન્સ્ટાઈને સાપેક્ષતાના તેમના વિશેષ સિદ્ધાંતમાં આ બરાબર પ્રતિપાદિત કર્યું હતું. તેમનો વિચાર એ પણ છે કે જ્યારે કોઈ પદાર્થ વેગ આપે છે (વેગ મેળવે છે) ત્યારે તેને સંકોચવો પડે છે કારણ કે પ્રકાશનો વેગ સ્થિર છે.
એક વ્યક્તિ જ્યારે તે ખૂબ જ ગરીબ હોય અને આજીવિકા માટે આશ્રયસ્થાન ચલાવતો હોય, ત્યારે તે પોતાની જાતને ખૂબ જ ભાગ્યશાળી માને છે અને જ્યારે તે મુઠ્ઠીભર જવ લઈને આવે છે ત્યારે તે વિશ્વના સૌથી ધનવાન વ્યક્તિની જેમ ખુશ રહે છે. તબક્કાવાર અને જ્યારે તેનો કોઠાર અનાજથી ભરાઈ જાય છે, ત્યારે તે તેની જમીનો તરફ નીચું જોવાનું શરૂ કરે છે અને જીવનમાં વિવિધતા માટે ઝંખવા લાગે છે.. નાની સંપત્તિનો આનંદ હવે તેના પર ખોવાઈ ગયો છે. આ માનવ સ્વભાવ છે. જે વસ્તુ તેની નજીક છે તેનું અર્થસભર મહત્વ સંપત્તિના સંપાદન સાથે વ્યસ્ત પ્રમાણમાં બદલાય છે. વસ્તુની સ્થિતિ કાં તો તેને વિસ્તૃત કરે છે અથવા વિસ્તૃત કરે છે અથવા તે જ સંકોચાય છે.
અહીં કવિ સમૃદ્ધિ કે તેના અભાવની વાત કરે છે. પરંતુ જીવનમાં સંબંધો, મિત્રતા અને અન્ય ઘણા પરિબળોના મહત્વની સમજ પણ બદલાતી ઉંમર, સ્થિતિ અને અન્ય પરિબળો સાથે સમુદ્રમાં પરિવર્તન લાવે છે. નવજાત શિશુ માટે તેની આખી દુનિયા તેની માતા છે. જ્યાં સુધી કોઈ વ્યક્તિ ટેરા ફર્મ પર મક્કમ પગલું ભરવા સક્ષમ ન બને ત્યાં સુધી માતા-પિતા અને વડીલ સંબંધીઓ મહત્વપૂર્ણ છે. એકવાર તેને એક યુવાન પત્ની (અથવા તેણીને પતિ મળે) પછી દુનિયા ફરીથી અસ્તવ્યસ્ત થઈ જાય છે. સ્ટેટસ બદલાતા જૂના મિત્રો ઘણીવાર શરમજનક બની જાય છે.
બદલાતા વાતાવરણની દૃષ્ટિએ તેના નમૂનારૂપ પરિવર્તનમાં માનવ મનનું ખૂબ જ વાસ્તવિક મૂલ્યાંકન.
કેટલીકવાર કાવ્યાત્મક શબ્દો ભવિષ્યવાણીના પરિમાણોને ધારે છે. ભર્તૃહરિ કહે છે કે વસ્તુ તેની સ્થિતિ પ્રમાણે વિસ્તરે છે કે સંકોચાય છે. આઈન્સ્ટાઈને સાપેક્ષતાના તેમના વિશેષ સિદ્ધાંતમાં આ બરાબર પ્રતિપાદિત કર્યું હતું. તેમનો વિચાર એ પણ છે કે જ્યારે કોઈ પદાર્થ વેગ આપે છે (વેગ મેળવે છે) ત્યારે તેને સંકોચવો પડે છે કારણ કે પ્રકાશનો વેગ સ્થિર છે.
=============
भर्तृहरि से एक और डली।
एक व्यक्ति जब बहुत गरीब होता है और आजीविका के लिए इधर-उधर भाग रहा होता है, तो वह अपने आप को बहुत भाग्यशाली महसूस करता है और दुनिया के सबसे अमीर आदमी की तरह खुश होता है, जब वह मुट्ठी भर जौ लेकर दिन की तैयारी करता है। लेकिन जब वह अमीर हो जाता है धीरे-धीरे और जब उसका खलिहान अनाज से लबालब हो जाता है, तो वह अपनी जमीन को नीचा दिखाने लगता है और जीवन में भटकाव के लिए तरसने लगता है.. छोटी-छोटी संपत्ति का आनंद अब उस पर खो जाता है। यह मानव स्वभाव है। किसी वस्तु का इन्द्रिय महत्व जो उसके इतना निकट है, धन प्राप्ति के साथ विपरीत अनुपात में बदलता रहता है। किसी वस्तु की स्थिति या तो उसे बड़ा करती है या फैलाती है या उसे छोटा करती है।
यहाँ कवि संपन्नता या अभाव की बात करता है। लेकिन संबंधों, दोस्ती और जीवन में कई अन्य कारकों के महत्व की धारणा भी बदलती उम्र, स्थिति और अन्य कारकों के साथ समुद्र परिवर्तन से गुजरती है। एक नवजात शिशु के लिए उसकी पूरी दुनिया ही उसकी मां होती है। जब तक कोई व्यक्ति टेरा फ़र्मा पर एक ठोस कदम उठाने में सक्षम होता है, तब तक माता-पिता और बड़े रिश्तेदार महत्वपूर्ण होते हैं। एक बार जब उसे एक युवा पत्नी मिल जाती है (या उसे एक पति मिल जाता है) तो दुनिया फिर से उलटी हो जाती है। स्टेटस बदलते ही पुराने दोस्त अक्सर शर्मिंदा हो जाते हैं..
बदलते परिवेश की तुलना में मानव मन का इसके प्रतिमान बदलाव में एक बहुत यथार्थवादी मूल्यांकन।
कभी-कभी काव्यात्मक शब्द भविष्यसूचक आयाम ग्रहण कर लेते हैं। भर्तृहरि कहते हैं कि वस्तु अपनी अवस्था के अनुसार फैलती या सिकुड़ती है। आइंस्टीन ने अपने सापेक्षता के विशेष सिद्धांत में यही प्रतिपादित किया था। उनका विचार यह भी है कि जब कोई वस्तु गति करती है (गति प्राप्त करती है) तो उसे सिकुड़ना पड़ता है क्योंकि प्रकाश का वेग स्थिर होता है।
एक व्यक्ति जब बहुत गरीब होता है और आजीविका के लिए इधर-उधर भाग रहा होता है, तो वह अपने आप को बहुत भाग्यशाली महसूस करता है और दुनिया के सबसे अमीर आदमी की तरह खुश होता है, जब वह मुट्ठी भर जौ लेकर दिन की तैयारी करता है। लेकिन जब वह अमीर हो जाता है धीरे-धीरे और जब उसका खलिहान अनाज से लबालब हो जाता है, तो वह अपनी जमीन को नीचा दिखाने लगता है और जीवन में भटकाव के लिए तरसने लगता है.. छोटी-छोटी संपत्ति का आनंद अब उस पर खो जाता है। यह मानव स्वभाव है। किसी वस्तु का इन्द्रिय महत्व जो उसके इतना निकट है, धन प्राप्ति के साथ विपरीत अनुपात में बदलता रहता है। किसी वस्तु की स्थिति या तो उसे बड़ा करती है या फैलाती है या उसे छोटा करती है।
यहाँ कवि संपन्नता या अभाव की बात करता है। लेकिन संबंधों, दोस्ती और जीवन में कई अन्य कारकों के महत्व की धारणा भी बदलती उम्र, स्थिति और अन्य कारकों के साथ समुद्र परिवर्तन से गुजरती है। एक नवजात शिशु के लिए उसकी पूरी दुनिया ही उसकी मां होती है। जब तक कोई व्यक्ति टेरा फ़र्मा पर एक ठोस कदम उठाने में सक्षम होता है, तब तक माता-पिता और बड़े रिश्तेदार महत्वपूर्ण होते हैं। एक बार जब उसे एक युवा पत्नी मिल जाती है (या उसे एक पति मिल जाता है) तो दुनिया फिर से उलटी हो जाती है। स्टेटस बदलते ही पुराने दोस्त अक्सर शर्मिंदा हो जाते हैं..
बदलते परिवेश की तुलना में मानव मन का इसके प्रतिमान बदलाव में एक बहुत यथार्थवादी मूल्यांकन।
कभी-कभी काव्यात्मक शब्द भविष्यसूचक आयाम ग्रहण कर लेते हैं। भर्तृहरि कहते हैं कि वस्तु अपनी अवस्था के अनुसार फैलती या सिकुड़ती है। आइंस्टीन ने अपने सापेक्षता के विशेष सिद्धांत में यही प्रतिपादित किया था। उनका विचार यह भी है कि जब कोई वस्तु गति करती है (गति प्राप्त करती है) तो उसे सिकुड़ना पड़ता है क्योंकि प्रकाश का वेग स्थिर होता है।
यह और इस प्रकार के बहुत कुछ जानने के लिए मेरे दोस्तों इस टेलीग्राम ग्रुप से जुड़ें।
(यदि आपके फोन में टेलीग्राम नहीं है, तो इसे इंस्टॉल करें।) इस ग्रुप में आपको विभिन्न विषयों पर बहुत सारी जानकारी मिलेगी। जैसे .. संगीत → अकादमिक → व्यवसाय → क्राइम वॉच → क्रॉस वर्ड पहेली → साइबर। तकनीकी दुनिया। → वित्त → इतिहास → होम टिप्स → इनकम टैक्स → मैनेजमेंट टिप्स → मेडिकल → मोटिवेशन → पेरेंटिंग। पेरेंटिंग → रेसिपी व्यंजन → संबंध → सामाजिक → युद्ध की कहानियाँ → औद्योगिक मार्गदर्शन → खाद्य गुण → सूचनात्मक → हास्य।
મારા ગુજ્જુ મિત્રો આ ટેલિગ્રામ ગ્રુપ માં જોડાઓ.
Reply all
Reply to author
Forward
0 new messages