Dashuria ndermjet poetit Abdulbaki dhe robines se s.Sulejmanit
Hamdi Nuhiju
DASHURITË E MËDHA NË HISTORI 1
Dashuria ndërmjet poetit lakmitar të oborrit Abdylbaki dhe robinës së Sulltan Sulejmanit të Madhërishëm.
Dashuria, ndoshta është fjala për të cilën është folur dhe shkruar më shumë përgjatë historisë. Dashuria ka qenë edhe lumturi, edhe dhimbje. Ngandonjëherë ajo kishte kuptimin e bashkimit, e ngandonjëherë të vuajtjes nga malli për dikë. Ajo ka ndryshuar sa e sa fate, të shkruar apo të pashkruar, madje ajo ka orientuar edhe rrjedhën e historisë.
E kur thua dashuri, Lejlaja me Mexhnunin ishin një legjendë, ndërkohë që historia turke ka njohur sa e sa dashuri të vërteta. Dhe njëra prej këtyre dashurive të mëdha ka qenë dashuria mes poetit otoman lakmitar, Abdylbaki dhe robinës së Sulltan Sulejmanit të Madhërishëm, Tuti.
Historia e tyre provoi atë që bashkimi i dy të dashuruarve mund të arrihet edhe kur duket si i pamundur.
Abdylbaki Efendiu ka qenë poeti më i madh që ka jetuar në kohën e Sulltan Sulejmanit të Madhërishëm dhe njihej me emrin “Sulltani i Poetëve”.
Ai ishte djali i një muezini. Kur ishte i ri u bë i njohur me vjershën lirike “Odeja e Sulltanit”. Një ditë e mblodhi guximin dhe me një vjershë në dorë shkoi në dyqanin e librashitësit Zati Efendiu. Por poeti i madh i kohës, Zati nuk e kishte besuar që vjershën ta kishte shkruar Abdylbaki. Dhe kur Baki e vërtetoi që vargjet me një renditje të jashtëzakonshme ishin të tij, Zati u mahnit me talentin e nxënësit të tij dhe filloi të kujdesej me të duke i mësuar se si duhej ti shkruante vjershat.
Me kalimin e kohës vjershat e tij, njëra më impresionuese dhe prekëse se tjetra, filluan të recitoheshin nëpër kuvendet e grupeve elitare të shoqërisë. Emri i tij kishte nisur të kalonte nga njëri vesh në tjetrin madje edhe brenda pallatit të Sulltanit. Duke u nisur nga përparimi i shpejtë në rrugën për tu bërë një poet i madh Bakiu ishte përfshirë nga një mendjemadhësi aq sa e shikonte veten më të madh se Fuzuli, poeti më i madh i Pallatit. Me natyrën e tij ambicioze ai donte të zinte postin e kadiut (gjykatësit). Për këtë arsye mundohej tu qëndronte afër atyre që mendonte se do tu shërbenin interesave të tij. Ngandonjëherë bënte edhe hile për t’ia arritur këtij qëllimi.
Bakiu ishte i famshëm në sintaksë dhe metrikë, ishte një burrë i zgjuar. Por ndërkohë ishte edhe shumë i shëmtuar me shtatin e shkurtër dhe hundën si kërrabë. Por çfarë ti bësh lojës së fatit. Erdhi një ditë dhe ky poet ra në dashuri me një femër të pamshme dhe shumë të bukur.
Një ditë ndërsa Baki Efendiu po largohej nga zyra e Sulltan Sulejmanit, pasi këtij të fundit i pëlqenin shumë vjershat e Bakiut, pranë tij ishte duke kaluar një grup me robina të shoqërura nga eunuku i haremit. Bakiu u kishte liriuar atyre rrugën dhe e kishte ulur kokën. Pikërisht në atë moment një erë, që nuk dihet se nga fryu ashtu papritur, i rrëzoi perçen prej tyli njërës prej bukurosheve të pallatit. Për bukurinë që i panë sytë atë çast Bakiu mendoi se ishte një mashtrim i ëndërrimeve të tij. Pa u ngopur ende duke parë në atë çast aq të shkurtër buzët ngjyrë qershie, faqet e kuqe në fytyrën e bardhës të vashës, bukuroshen e thirri njëri nga eunukët e haremit. Kur robina mbuloi me shpejtësi fytyrën Bakiu dëgjoi eunukun ta thërriste në emër, Tuti.
Që nga ajo ditë Bakiu vjershat nisi ti shkruajë për këtë robinë. Për këtë vashëz i qante zemra. Për atë thoshte se ishte një bukuroshe që kishte dalë nga parajsa. Ditë e natë Bakiu ëndërronte robinën, tani i ishte shuar madje edhe ambicja e dikurshme për pushtet. Dëshira e vetme e tij ishte si të njihej e bashkohej me këtë vashë kaq të bukur. Por për realizimin e kësaj ëndërre kishte shumë pengesa.
Bakiu nuk kishte asnjë pikë bukurie. Poetët rivalë në pamundësinë për ti kthyer përgjigje me fuqinë e fjalës vjershave të Bakiut talleshin me hundën e tij dhe hakmerreshin duke i thënë “Baki Hundëkërraba”. Kurse Tuti për nga bukuria ishte si zogëza më delikate dhe me shije të hollë, ajo ishte naive dhe lozonjare. Por gjëja më e tmerrshme ishte se Tuti ishte njëra nga robinat e haremit të Sulltan Sulejmanit. Rënia në dashuri me një nga femrat e haremit mund ti kushtonte jetën Bakiut.
I mbetur pa shpresa Bakiu vendosi të shkojë në Halep me qëllim për të harruar kështu Tutin, të dashurën e zemrës së tij. Mendonte se do ta bindte zemrën e tij duke vrapuar edhe një herë pas ëndrrave e ambicieve të vjetra për ofiqe. Por Tutin nuk e harroi dot edhe pse kishin kaluar dy vjet që nga vajtja në Halep. Kështu u kthye në Stamboll dhe nisi të kërkonte një ilaç për hallin që e kishte zënë. Më në fund arriti në përfundimin se rrugëzgjidhja e vetme ishte të fitonte dashurinë e Sulltan Sulejmanit, kështu mund të kërkonte prej tij që ti falte robinën.
Por në fund të kësaj mund të humbiste edhe dashurinë e Sovranit, mund të humbiste prestigjin e respektin që gëzonte në popull dhe në rrrethin e letrarëve të kohës, madje mund ti pritej edhe koka. Vetëm se Bakiu ishte i gatshëm të sakrifikonte çdo gjë.
Një ditë behari Sulltan Sulejmani doli për shëtitje bashkë me haremin e tij. Jeniçerët dhe policia ushtarake ishin në gatishmëri të plotë ndërsa Sulltani dhe rrethi i ngushtë i tij ishin duke hypur në barkë. Pas sovranit në barkë hipën me radhë ministrat (vezirët) dhe paria e shtetit që e shoqëronte. Tani e kishin radhën pjesëtarët e haremit, kur Baikut i zunë sytë Tutin.
Bakiu u afrua edhe më shumë për të shijuar edhe një herë këtë çast, për ta parë Tutin edhe një herë më nga afër pas kaq shumë vitesh dhe për ta vlerësuar këtë shans. Dhe ajo çfarë ndodhi, ndodhi në atë moment.
Kur Bakiu pa që Tuti, që kishte hedhur hapin për të hipur në barkë, ishte gati për tu rrëzuar zgjati krahët dhe e kapi. Vetëm se të prekje një nga robinat e haremit të Sulltanit ishte një gabim i rëndë.
Ndërsa turma që kishte mbushur sheshin pas kësaj ngjarjeje, që binte në kundërshtim me edukatën e rrënjosur, shikonte ashtu e heshtur Baki Efendiun dhe Tutin e bukur. Sulltan Sulejmani iu drejtua atyre që kishte përreth dhe thirri pranë për tu këshilluar Shejhulislamin, që ishte autoriteti më i lartë teologjik e administrativ i fesë islame në Perandorinë Osmane. Sulltani nuk donte të abandononte as robinën e tij e as Baki Efendiun, vjershat e të cilit i pëlqente shumë. Me një zë basi Sulltani tha: “Bëhuni dëshmitarë! Robina Tuti i është dhënë njeriut tonë Bakiut. Qoftë për Hajër!”.
Që nga ajo ditë e deri sa vdiq poeti Baki Efendiu thoshte shpesh “Pronari, Sovrani im Sulltani më fali mua një perlë...”. Duke qenë se tani ishte bashkuar me të dashurën e tij Baki Efendiu mbante një qëndrim indiferent ndaj poetëve të tjerë që e poshtëronin atë. Sepse ai tani kishte pranë Tutin e tij të dashur, malli për të cilën e kishte djegur për shumë vite. Tani vjershat më të bukura ai i shkruante duke pasur pranë Tutin e bukur dhe vargjet e para ia lexonte në fillim asaj, i këndonte asaj ode të pafundhme.