Dashuria e Ebubekir Kanit me vajzen e priftit grek te Silistras
Hamdi Nuhiju
DASHURITË E MËDHA NË HISTORI 2
Dashuria e Ebubekir Kanit, qatipi i Ali Pashës me vajzën greke të priftit të Silistras
Gjatë të gjithë ajo për të cilën është folur më shumë është dashuria. Dashuria ishte ajo që i jepte fjalës kuptimin më të bukur.
A ka pasur dashuria rregulla? Po kushte?
Edhe pse nuk kishte rregulla, dashuria kishte disa gjëra të domosdoshme. E parë në këtë kontekst, dashuria ishte në vetvete besnikëri dhe vetësakrificë! Dashuria e Ebubekir Kani dhe vajzës greke nga Silistra, një nga dashuritë sublime që është jetuar në historinë tonë, është një shembull i besnikërisë dhe vetëmohimit. Njëkohësisht kjo histori e vërtetë dashurie, e cila është burimi i shprehjes frazeologjike “E si mund të bëhet Jani, dyzetvjeçari Kani!” dhe që deri në ditët e sotme ka mbërritur duke kaluar nga njëra gojë në tjetrën, na tregon se njëri nga dy kushtet që i japin forcë dashurisë është besnikëria.
Ebubekir Kani kishte lindur në një nga qytetet e Anadollit. Kur ishte tek të njëzetat e shfrytëzoi shansin e parë që i ra në dorë dhe erdhi në Stamboll, ku do të vraponte pas ëndrrave të panumërta. Në kohën kur punonte si qatip, ishte bërë një emër i kërkuar në kuvende dhe gosti falë shpirtit poetik që kishte. Bënte një jetë të dhënë pas qejfit larg brengave për të kaluarën dhe të ardhmen. E ndërsa vraponte pas një jete të tillë, kishte kohë që kishte harruar edhe lutjet që kishte mësuar në qytezën e Anadollit, ku kishte lindur. Kishte pasur shumë të dashura, duke filluar që nga ezmeret e deri tek brunet. Ndërkohë nuk e kishte kuptuar se sa shpejtë kishin kaluar vitet dhe kishte nisur ti dilnin thinjat.
Kur ishte në të dyzetat i ra rruga për në Silistra si sekretar i Ali Pashës. Tani që kishte arritur moshën e pjekurisë vendosi se do të ishte e rrugës të krijonte këtu një familje. Kërkonte një vajzë të re për dashurinë e tij të pjekur.
Ëndrra iu realizua një ditë vere ndërsa ecte buzë Danubit. Brenda në ujët e lumit pa një bukuroshe greke. Supet e zbuluar për të marrë rreze dielli dhe këmbët që i dukeshin nga fundi që e kishte ngrirë lartë për të mos u lagur ishin perfekt dhe të bardha e të pastra sa të një statuje mermeri. Vasha luante me ujin e lumit pa qenë në dijeni që e vështronte dikush nga larg.
Për një copë kohë Ebubekir Kani vazhdoi ta sodiste vashën i mahnitur nga bukuria e saj. Kur papritur grekja e bukur e kuptoni që po e shikonte dikush. Vajza u përmblodh menjëherë nga turpi që ndjeu dhe shqetësimi që e kapi. Këtë herë Ebubekiri u impresionua nga sjellja fisnike dhe e ndershme e vashës. Donte ti sqaronte vajzës që nuk kishte ndonjë qëllim të keq ndaj saj, por bukuroshja greke u largua me shpejtësi. Por Ebubekiri nuk hoqi dorë e ndoqi vajzën nga pas.
Nëse nuk do të bënte diçka, mund ta humbiste vashën, për të cilën nuk dinte asnjë gjë. Si rrugëzgjidhje gjeti duke u shtrirë sipër rrugës, ku do të kalonte bukuroshja greke dhe i tha asaj këto fjalë: “Ose do të pranosh përshëndetjen time, ose do të kalosh duke shkelur mbi trupin tim”. Por vajza greke shtrembëroi pak fytyrën duke aluduar për moshën e madhe të Ebubekirit dhe vazhdoi të ecte në rrugën e saj. Ebubekiri e ndoqi sërish atë deri në kasaba.
Kur vajza greke e kuptoi që po ndiqej nga dikush, edhe iu shmang kësaj, por edhe i pëlqeu një gjë e tillë. Në fakt ajo u kishte besuar fjalëve të bukura dhe shpotitëse të Ebubekirit dhe i kishte hapur atij çelësin e zemrës.
Ebubekiri kur pa që më në fund vajza hyri në shtëpinë e priftit të Silistrës, u rrënua shpirtërisht duke e kuptuar tani që ajo ishte një vajzë prifti. Të nesërmen dhe në ditët që pasuan me të zbardhur dita Ebubekiri vështronte rrugën nga kalonte vajza, kurse natën e ngushëllonte veten duke e ëndërruar atë. Nuk i kushtonte shumë rëndësi, edhe pse kjo gjendje bënte që ti çalonin punët. Por kur ditët kalonin njëra pas tjetrës dhe vajzën nuk e shikonte, atëherë vuajta shpirtërore brenda Ebubekirit u rrit edhe më shumë. Çdo natë e gdhinte duke pirë duhan, verë dhe në mesin e fashikujve me letra, me të cilat shkruante poezi të bukura dashurie.
Dorën e vajzën nuk mund ta kërkonte nga babai i saj, pasi nuk ishte i sigurt që edhe vajza e donte. A mund t’ia jepte prifti vajzën për grua një myslimani? Po mirë, sa e përshtatshme ishte që të kërkonte për nuse një vajzë të re ndërkohë që vetë ishte tek të dyzetat? Ebubekiri në një ditë të tillë të dëshpëruar nuk duroi dot më dhe u drejtua kishës duke thënë me vete ‘le të ndodhë çfarë të dojë’.
Trokiti në derë dhe priti. Para derës që u hap duke kërcitur qëndronin të habitur prifti, dhe menjëherë pas tij vajza. Ebubekiri e mblodhi kurajën dhe e kërkoi dorën e vajzës nga babai. I tha priftit se ai ishte një burrë i fortë, pavarësisht moshës së madhe, i foli për të mirat që kishte profesioni që bënte duke i premtuar babait se vajza do të bënte me të një jetë të rehatshme.
Por prifti jo vetëm që nuk ia dha vajzën Ebubekir Kanit, por e turpëroi atë para të gjithë botës. Populli nisi të tallej me Ebubekirin për shkak se kërkonte për nuse vajzën e një prifti, pa llogaritur këtu moshën e kaluar që kishte. Por ai vazhdo të jetojë për shumë vite në Silistra, pa e çarë shumë kokën për ato që flisnin të tjerët. Vajza greke i dërgonte Ebubekir Kanit letra në fshehtësi dhe kjo e bënte atë të lumtur pavarësisht se poshtërohej dhe nënvlerësohej nga njerëzit.
Kishin kaluar disa vite dhe prifti, babai i vajzës, ishte ngopur e mërzitur me thashethemet e shumta. Një ditë e thirri Ebubekirin për të biseduar, pasi mendonte se në qoftë se gjendja do të vazhdonte gjatë kështu nuk do të kishte kandidat për vajzën e tij. I premtoi Ebubekirit se do t’ia jepte vajzën, por me një kusht. Dhe kushti ishte që Ebubekir Kani të bëhej i krishterë duke ndërruar besimin.
Ebubekir u nevrikos me propozimin e priftit dhe duke u mbështjellë pas ngushëllimit që tashmë e kishte fituar zemrën e vajzës tha atë fjalën e famshme që ka zënë vend në histori; “Thirri logjikës i nderuar prift. E si mund të bëhet Jani, dyzetvjeçari Kani!”
Me kalimin e viteve Ebubekiri do të pendohej që nuk i kishte thënë “Po” priftit, edhe pse një ‘Po’ të paqenë, por tani ishte shumë vonë. Prifti kishte vendosur ta dërgonte vajzën në ishullin Limni (Limnos) me qëllim për ta larguar atë nga kasabaja dhe fjalët. Një natë para se të ndodhte kjo Ebubekiri dhe vajza greke u takuan fshehurazi dhe i dhanë fjalën njëri-tjetrit duke u betuar se do ta ruanin dashurinë e tyre deri sa të ishin gjallë në këtë botë dhe në mëngjes u ndanë me njëri-tjetrin.
Kur vajza greke u dërgua në ishullin Limni edhe Ebubekiri nuk qëndroi shumë në Silistra. Vazhdoi të jetonte duke u përplasur aty këtu sipas fatit, ashtu siç kishte bërë edhe në të kaluarën, por nuk e ngriti kokën për të parë e dashuruar asnjë femër tjetër.
Pas shumë viteve në portin e ishullit Limnit u afrua një anije që transportonte të burgosurit. Ishte stinë dimri. Banorët e ishullit ishin mbledhur në breg me shpresën se anija mund të kishte sjellë edhe ushqime për popullatën. Mes tyre gjendej edhe vajza greke e cila ishte bërë kallogre (murgeshë ortodokse). E ndërsa të burgosurit nxirreshin me radhë nga anija vajza greke lutej me vete për faljen e këtyre “mëkatbërësve”. Ndërkohë i tërhoqi vëmendjen silueta e një burri që zbriti i fundit nga anija. Kur burri u afrua më shumë vajza greke e njohu atë dhe i gjithë turpi iu drodh nga ndjenja e dashurisë, sepse ky burrë shteti që mezi ecte në këmbë dhe ishte syrgjynosur në ishullin e Limnit nuk ishte dikush tjetër veçse Ebubekir Kani.
Edhe Ebubekir Efendi u ndje keq kur iu afrua edhe më shumë kallogresë dhe dalloi fytyrën e saj. Nga emocionet fuqitë iu shteruan dhe ndërsa po rrëzohej mbi akull pëshpëriti emrin e vashës greke. Vajza greke kokën e burrit që kishte dashur e vendosi mbi gjunjë dhe e mbështolli me krahët e saj. Ebubekiri nuk erdhi në vete, kështu që e morën dhe e vendosën në njërën nga shtëpitë e ishullit. Pas largimit të të gjithë njerëzve pranë tij kishte mbetur vetëm murgesha. Ajo ishte ulur pranë Ebubekirit dhe i fërkonte mjekrën e zbardhur duke sjellë në mendje kujtimet e ëmbla të ditëve të kaluara.
Të nesërmen ku zbardhi dita Ebubekir u zgjua me një erë të mirë që e kishte njohur vite më parë. Në mendje ushqente ende shpresën për të realizuar bashkë me vashën lumturinë që u kishte mbetur përgjysmë. Por kur e gjeti kallogrenë të shtrirë pranë tij me trupin e ftohtë dhe pa jetë u vreros edhe një herë. I theri shpirti për fatin e dashurisë së tij, fat që nuk e kishte paraparë bashkimin e tyre.
Për dy vite me radhë çdo ditë në agim shkoi tek varri i vajzës greke dhe u lut për të. Më vonë çdo vizitor që do të shkonte në ishullin Limni do ta vizitonte me respekt varrin e vajzës greke duke e njohur atë si shenjtore, madje do të bënte edhe flijime në emër të saj.
Kurse Ebubekir Kani Efendu vdiq 6 muaj pasi u kthye në Stamboll dhe u harrua bashkë me vjershat e poezitë që kishte shkruar. Por fjala e tij “E si mund të bëhet Jani, dyzetvjeçari Kani!”, e cila zuri vend mes shprehjeve frazeologjike vazhdoi të përdoret në shekuj.