Bài viết trên Mongabay: Việc thực thi EUDR và những hệ quả ngoài ý muốn
4 views
Skip to first unread message
Thu Le
Sep 16, 2025, 4:22:36 AMSep 16
to EUDR Lâm nghiệp
Kính gửi: Quý thành viên Mạng lưới,
Mạng lưới EUDR xin chia sẻ tới Quý thành viên Mạng lưới bài viết "Thực thi EUDR và những hệ quả ngoài ý muốn" được tác giả Sean Mowbray chia sẻ trên Mongabay. Theo tác giả, Quy định của Liên minh châu Âu về sản phẩm không gây mất rừng (EUDR) được kỳ vọng trở thành công cụ quan trọng nhằm giảm dấu chân phá rừng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu và chuyên gia cảnh báo rằng việc triển khai quy định này có thể dẫn đến những hệ quả ngoài ý muốn, thậm chí làm suy yếu mục tiêu bảo vệ rừng nếu thiếu các điều chỉnh phù hợp. Một số hệ quả được tác giả phân tích như sau:
1. Rò rỉ thị trường (Market leakage):
Khi EUDR có hiệu lực, nguy cơ các doanh nghiệp xuất khẩu chuyển hướng hàng hóa sang các thị trường không bị kiểm soát là rất lớn. Điều này có thể làm giảm tác động thực tế của EUDR trong việc cắt giảm phá rừng. Ví dụ, thị trường dầu cọ của EU tương đối nhỏ, nên khả năng tạo ra thay đổi đáng kể về quy mô phá rừng toàn cầu còn hạn chế. Nghiên cứu chỉ ra rằng EUDR sẽ không đủ mạnh nếu chỉ áp dụng trong phạm vi châu Âu mà không có sự phối hợp toàn cầu.
2. Gây áp lực lên hệ sinh thái khác (Ecosystem spillover):
Do EUDR tập trung vào rừng, các hệ sinh thái khác như thảo nguyên, đồng cỏ hay đất ngập nước có nguy cơ bị chuyển đổi mạnh mẽ hơn, bởi chúng không nằm trong phạm vi điều chỉnh. Trường hợp Cerrado ở Brazil là minh chứng: khi Amazon được siết chặt quản lý, áp lực chuyển đổi đất lại tăng lên tại Cerrado – khu vực lưu trữ carbon và đa dạng sinh học lớn nhưng chưa được EUDR bao phủ.
3. Loại trừ nông hộ nhỏ khỏi chuỗi cung ứng (Smallholder exclusion):
Một rủi ro đáng kể là các nông hộ nhỏ, vốn khó đáp ứng yêu cầu về truy xuất nguồn gốc, tọa độ GPS và chứng minh quyền sử dụng đất, có thể bị loại khỏi chuỗi cung ứng. Điều này đe dọa sinh kế, làm gia tăng bất bình đẳng xã hội, và thậm chí khuyến khích họ chuyển sang các loại cây trồng ngoài phạm vi EUDR, làm trầm trọng thêm nạn phá rừng và các vấn đề xã hội như lao động trẻ em. Đặc biệt, các nhóm dễ bị tổn thương như phụ nữ, cộng đồng dân tộc thiểu số và người canh tác theo mô hình nông lâm kết hợp (agroforestry) đối mặt nguy cơ bị thiệt hại nặng nề do sự khác biệt trong định nghĩa và dữ liệu bản đồ của EUDR.
4. Thách thức và khuyến nghị:
EUDR là một bước tiến quan trọng để giảm tác động phá rừng từ chuỗi cung ứng EU, song chưa đủ để giải quyết toàn diện vấn đề ở quy mô toàn cầu. Để hạn chế hệ quả ngoài ý muốn, các chuyên gia đề xuất:
Kết luận:
EUDR có thể “xanh hóa” chuỗi cung ứng châu Âu, nhưng nếu thiếu sự hỗ trợ và điều chỉnh toàn diện, quy định này có nguy cơ tạo ra những bất bình đẳng mới, gây tổn hại cho sinh kế của nông hộ nhỏ và làm gia tăng sức ép lên các hệ sinh thái khác. Thành công của EUDR vì vậy phụ thuộc vào cách EU và các đối tác toàn cầu xử lý những thách thức nêu trên, đảm bảo mục tiêu bảo vệ rừng gắn liền với phát triển bền vững và công bằng xã hội.
1. Rò rỉ thị trường (Market leakage):
Khi EUDR có hiệu lực, nguy cơ các doanh nghiệp xuất khẩu chuyển hướng hàng hóa sang các thị trường không bị kiểm soát là rất lớn. Điều này có thể làm giảm tác động thực tế của EUDR trong việc cắt giảm phá rừng. Ví dụ, thị trường dầu cọ của EU tương đối nhỏ, nên khả năng tạo ra thay đổi đáng kể về quy mô phá rừng toàn cầu còn hạn chế. Nghiên cứu chỉ ra rằng EUDR sẽ không đủ mạnh nếu chỉ áp dụng trong phạm vi châu Âu mà không có sự phối hợp toàn cầu.
2. Gây áp lực lên hệ sinh thái khác (Ecosystem spillover):
Do EUDR tập trung vào rừng, các hệ sinh thái khác như thảo nguyên, đồng cỏ hay đất ngập nước có nguy cơ bị chuyển đổi mạnh mẽ hơn, bởi chúng không nằm trong phạm vi điều chỉnh. Trường hợp Cerrado ở Brazil là minh chứng: khi Amazon được siết chặt quản lý, áp lực chuyển đổi đất lại tăng lên tại Cerrado – khu vực lưu trữ carbon và đa dạng sinh học lớn nhưng chưa được EUDR bao phủ.
3. Loại trừ nông hộ nhỏ khỏi chuỗi cung ứng (Smallholder exclusion):
Một rủi ro đáng kể là các nông hộ nhỏ, vốn khó đáp ứng yêu cầu về truy xuất nguồn gốc, tọa độ GPS và chứng minh quyền sử dụng đất, có thể bị loại khỏi chuỗi cung ứng. Điều này đe dọa sinh kế, làm gia tăng bất bình đẳng xã hội, và thậm chí khuyến khích họ chuyển sang các loại cây trồng ngoài phạm vi EUDR, làm trầm trọng thêm nạn phá rừng và các vấn đề xã hội như lao động trẻ em. Đặc biệt, các nhóm dễ bị tổn thương như phụ nữ, cộng đồng dân tộc thiểu số và người canh tác theo mô hình nông lâm kết hợp (agroforestry) đối mặt nguy cơ bị thiệt hại nặng nề do sự khác biệt trong định nghĩa và dữ liệu bản đồ của EUDR.
4. Thách thức và khuyến nghị:
EUDR là một bước tiến quan trọng để giảm tác động phá rừng từ chuỗi cung ứng EU, song chưa đủ để giải quyết toàn diện vấn đề ở quy mô toàn cầu. Để hạn chế hệ quả ngoài ý muốn, các chuyên gia đề xuất:
- Tăng cường bảo vệ rừng trực tiếp và hỗ trợ tài chính cho công tác bảo tồn.
- Mở rộng phạm vi điều chỉnh sang các hệ sinh thái khác dễ bị tổn thương.
- Bảo đảm hỗ trợ kỹ thuật, tài chính và năng lực vận hành cho nông dân nhỏ lẻ.
- Xây dựng cơ chế hợp tác chặt chẽ với chính phủ sở tại và chia sẻ trách nhiệm công bằng trong chi phí tuân thủ.
Kết luận:
EUDR có thể “xanh hóa” chuỗi cung ứng châu Âu, nhưng nếu thiếu sự hỗ trợ và điều chỉnh toàn diện, quy định này có nguy cơ tạo ra những bất bình đẳng mới, gây tổn hại cho sinh kế của nông hộ nhỏ và làm gia tăng sức ép lên các hệ sinh thái khác. Thành công của EUDR vì vậy phụ thuộc vào cách EU và các đối tác toàn cầu xử lý những thách thức nêu trên, đảm bảo mục tiêu bảo vệ rừng gắn liền với phát triển bền vững và công bằng xã hội.
Các anh chị quan tâm có thể đọc bài lược dịch tiếng Việt tại:
EUDR: Cơ hội và những hệ quả ngoài ý muốn cần lưu ý - Quản trị Tài nguyên
Toàn văn bài viết tiếng Anh tại:
EUDR implementation comes laden with potential unintended consequences
Trân trọng,
Reply all
Reply to author
Forward
0 new messages