MİLLETVEKİLLERİ İLE GSS KAPSAMINDAKİ YURTTAŞLARIMIZA YAPILMIŞ TEDAVİ GİDERLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
Mahmut Esen
GERÇEKLEŞMİŞ GÜNCEL BÜTÇE RAKAMLARINA GÖRE MİLLETVEKİLLERİ İLE GSS KAPSAMINDAKİ YURTTAŞLARIMIZA YAPILMIŞ TEDAVİ GİDERLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
Mahmut ESEN
Özü: Milletvekilliği görevi sona ermiş olanlar ve onların bakmakla yükümlü olduğu kişiler için TBMM bütçesinin (halka yapılan sosyal yardımları içeren bir harcama kalemi olan) HANE HALKI VE İŞLETMELERE TRANSFERLER TERTİBİNDEN kişi başına tedavi ve ilaç yardımı olarak SGK tarafından sade yurttaşlara (sigortalılara) kişi başına yapılan tedavi yardımının 8 katı ödeme yapıldığına, Sayıştay denetimine tabi olmayan TBMM’nin mali yönden bağımsız kurum veya üst denetim organlarınca denetiminin önü açılması gerektiğine vurgu yapılmaktadır.
1-Mevzuatımızda yer alan GSS aykırılık oluşturan tüm hükümler yürürlükten kaldırıldığı halde, milletvekilleri ile bakmakla yükümlü oldukları kişilerin tedavi giderlerinin TBMM bütçesinden yapılacağına ilişkin yasa kuralı (3671 /4.md.) günümüze kadar özenle korunmuştur. Sözü edilen özel yasada sağlık hizmetlerinden yararlanma usul ve esaslarına ilişkin hüküm bulunmamaktadır. Bu yüzden belirtilen hususlar, herhangi bir sınırlama olmaksızın, yasa yerine TBMM Başkanlık Divanınca çıkarılan yönetmelikle düzenlenmiştir.
Yönetmelik ile hak sahibi (2025 yılı başı itibarıyla yaklaşık 12.000 kişi) olduğu belirlenenlere, SGK aracılığıyla genel sağlık sigortalılarına verilenlerle kıyaslanamayacak oranda (onların hayal bile edemeyeceği), özel sağlık sigortası poliçelerinde dahi öngörülmeyen hükümler içeren tedavi yardımlarının sağlanmış olduğu anlaşılmaktadır.
2-Milletvekillerine tanınmış bu tür ayrıcalıklarından bazıları aşağıya çıkarılmıştır.
- Özel muayenehanede/evde yapılan muayene ve tedavi ücretleri de TBMM tarafından karşılanabilmektedir.
- GSS sigortalılardan farklı olarak; hak sahibince muayene katkı payı, ilaç reçeteleri için reçete bedeli, eşdeğer ilaç farkı vb. için ödeme yapılmamaktadır.
- Resmi sağlık kurum ve kuruluşlarından sağlanmış tedavi giderleri, kurum tarafından düzenlenmiş (Öğretim üyesi muayene ücret farkı dahil) fatura esas alınarak ödenmektedir.
- Özel sağlık kurumlarındaki tedavi giderlerinde hak sahipleri tarafından ek ücret ödenmemektedir.
- Özel sağlık kurumlarına ödenecek sağlık hizmeti giderlerinde Türk Tabipler Birliği vb. kurum/kuruluşların yıllık tarifeleri baz alınarak Başkanlık Divanınca belirlenen tutarlar üzerinden ödenmektedir.
- Hak sahiplerine yurtdışında tedavi edilmeleri konusunda (GSS’lılarına göre) geniş olanaklar sağlanmıştır.
3-Milletvekillerine; emekli milletvekilleri ile bunların özel yöntemle belirlenen bakmakla yükümlü oldukları kişileri de kapsayacak şekilde sağlanmış tedavi yardımları konusundaki imtiyazın somut sonuçlarını kuruluşların (TBMM ve SGK) bütçe gerçekleşmelerinde net olarak görmek olanaklıdır.
Bu durumları gösterir I, II ve III sayılı Mali Tablolar aşağıya çıkarılmıştır.
Tablo I: Halen Görevde Olan Milletvekilleri ile Bakmakla Yükümlü Bulundukları Kişiler İçin TBMM Bütçesinden 2023 ve 2024 Yıllarında Yapılmış Tedavi ve Sağlık Giderleri
S.No | Yıllar | Türlerine ve Toplamına Göre Giderlerin Tutarları (Milyon TL) | Giderlerden Faydalanan Kişi Başına Düşen Yardım Tutarları (TL) | ||||
Tedavi ve Sağlık | İlaç | Giderlerin Toplamı | Tedavi | İlaç | Toplam | ||
1- | 2023 | 55,6 | 6 | 61,7 | 29.796 | 3.266 | 33.062 |
2- | 2024 | 123,7 | 7,2 | 130.8 | 66.282 | 3.832 | 70.114 |
Kaynak: 2023 Yılı TBMM Kesin Hesabı ve 2024 Yılı TBMM Kesin Hesap Teklifi ile 2023ve 2024 Yıllarına Ait Merkezi Yönetim Bütçe Giderleri Gerçekleşmelerinden Yararlanılarak hazırlanmıştır.
(TBMM Kesin Hesap; MYBG)
(https://ms.hmb.gov.tr/uploads/sites/3/2025/01/2023-Yili-TBMM-Kesin-Hesabi.pdf
https://muhasebat.hmb.gov.tr/merkezi-yonetim-butce-istatistikleri)Not: Yararlananların sayısı TÜİK ortalama hanehalkı büyüklüğü üzerinden ( 600 x 3,11=1.866) 1.866 olarak belirlenmiştir.
Tablo II: Milletvekilliği Görevi Sona Ermiş Olanlar ve Bakmakla Yükümlü Olduğu Kişiler İçin 2023 Yılı TBMM Bütçesinin Hanehalkı ve İşletmelere Cari Transferler Tertibinden Yapılmış Tedavi ve Sağlık Giderleri
Yılı | Tedavi, Sağlık ve İlaç Giderleri ( Milyon TL) | Giderlerden Faydalanan Kişi Başına Düşen Yardım Tutarları (TL) |
2023 | 472,4 | 46.575 |
2024 | 949,3 | 93.675 |
|
|
|
Kaynak: 2023 Yılı TBMM Kesin Hesabı ve 2024 Yılı TBMM Kesin Hesap Teklifi ile 2023 ve 2024 Yıllarına Ait Merkezi Yönetim Bütçe Giderleri Gerçekleşmelerinden Yararlanılarak hazırlanmıştır.
(https://ms.hmb.gov.tr/uploads/sites/3/2025/01/2023-Yili-TBMM-Kesin-Hesabi.pdf
https://muhasebat.hmb.gov.tr/merkezi-yonetim-butce-istatistikleri
Not: Emekli milletvekilleri ile bakmakla yükümlü olduğu kişiler 10.134 kişi olarak baz alınmıştır.
Tablo III: SGK Bütçesinden GSS İçin 2023 ve 2024 Yıllarından Yapılmış Tedavi ve İlaç Giderleri ile Faydalanan Kişi Başına Düşen Yardım Tutarları
S. No | Yıllar | Türlerine ve Toplamına Göre Giderlerin Tutarları (Milyar TL) | Faydalanan Kişi Başına Düşen Yardım Tutarları (TL) | ||||
Tedavi ve Sağlık | İlaç | Giderlerin Toplamı | Tedavi | İlaç | Toplam | ||
1- | 2023 | 367 | 186 | 553,1 | 4.351 | 2.205 | 6.557 |
2- | 2024 | 663.3 | 317,4 | 980,8 | 7.855,7 | 3.759 | 11.616 |
Kaynak: 2023 ve 2024 Yıllarına Ait SGK Faaliyet Raporları ile SGK İstatistiklerinden yararlanılarak hazırlanmıştır.
(https://www.sgk.gov.tr/Politikalar/Kurumsal/b55336ad-0af5-4e78-a7c5-79734c4c476f/
https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Aylik/42919466-593f-4600-937d-1f95c9e252e6)
Not: Sigortalı sayıları (bankaların özel yardımlaşma sandıkları kapsamındakiler, tutuklu/hükümlüler vb. hariç) GSS kapsamında tescil edilenler dahil edilerek SGK tarafından belirlenmiş rakamları ifade etmektedir. Bunlar nüfusun yaklaşık % 99’una karşılık gelmektedir. İlaç giderleri içinde diş/ optik/diğer malzeme giderleri de bulunmaktadır.
I, II ve III sayılı tabloların incelenmesinden de anlaşılacağı üzere:
-Halen görevde olan TBMM üyeleri için (bakmakla yükümlü oldukları kişiler dahil) yararlanan kişi başına TBMM bütçesinden 2023 yılında 33.062 TL, 2024 yılında 70. 114 TL tedavi, sağlık ve ilaç gideri ödenmiştir.
-Milletvekilliği görevi sona ermiş olanlar ve onların bakmakla yükümlü olduğu kişiler için
TBMM bütçesinin (halka yapılan sosyal yardımları içeren bir harcama kalemi olan) HANE HALKI VE İŞLETMELERE TRANSFERLER TERTİBİNDEN ise kişi başına tedavi ve ilaç yardımı olarak 2023 yılında 46.575 TL, 2024 yılında ise 93.675 TL tedavi, sağlık ve ilaç gideri ödenmiştir.
-SGK bütçesinden sigortalılara kişilere kişi başına 2023 yılında 6.557 TL, 2024 yılında ise 11.616 TL tedavi ve ilaç yardımı ödenmiştir.
Görüldüğü üzere milletvekillerine yapılmış tedavi ve ilaç ödemeleri; SGK tarafından sigortalı yurttaşlara yapılmakta olan yardımların 2023 yılında 5 katı, 2024 yılında 6 katı büyüklüğündedir. Bu fark; emekli milletvekilleri için 2023 yılında yapılmış ödemelerde 7 katı, 2024 yılında ise 8 katı seviyesine ulaşmaktadır.
-Diğer yandan GSS için 2024 yılında yapılmış toplam tedavi giderleri, bir önceki yıla göre % 77,4 oranında artmışken; görevde olan milletvekillerinde bu oran %112, emekli milletvekillerinde de %101 oranında artmıştır. Milletvekillerindeki artış oranının GSS tedavi giderlerindeki artıştan % 44,7 daha fazla olduğu görülmektedir. Bu farkların özel sağlık kurumlarındaki tedavi bedellerindeki artışlar nedeniyle bu farkın önümüzdeki yıllarda daha da artacağı açıktır.
4-TBMM’nin yıllık/ayrıntılı bütçe ve kesin hesap bilgilerine bile ulaşmak kolay değildir. Zira TBMM iç faaliyeti ve mali yapısının örtülü biçimde yürütülmek istendiği görülmektedir. Örneğin TBMM’de görüşülmesine başlanılmış 49 sayfalık, 2024 Yılı TBMM Kesin Hesap Teklifinin gönderilmesine ilişkin Bilgi Edinme Kanununa göre yapılmış iki başvurumuza TBMM tarafından talebimizi karşılamayan/olumsuz yanıt verilmiştir. (Ek-1)
Sayıştay denetimine tabi olmayan TBMM’nin mali yönden bağımsız kurum veya üst denetim organlarınca denetiminin önü açılmalıdır.
5-Milletvekilliği görevi ile doğrudan ilgisi olmayan, “Mezara kadar vekillik” sonucunu da doğuran, gün geçtikçe arttığı görülen, kamuoyu vicdanında ciddi rahatsızlıklara ve halk ile siyaset kurumu arasında güven bunalımına yol açtığı bilinen, az gelişmiş ülkelerde rastlanılan türden olan milletvekillerine tanınmış ( emeklilik/ tedavi yardımı vb) imtiyaz niteliğindeki haklar birer/ikişer uygulamadan kaldırılmalıdır.
TBMM kabul edilmiş yasalara milletvekilleri öncelikle uymalıdır.
Muhalefet partileri/milletvekilleri bu konularda öncülük yapmalıdır.
Böylelikle milletvekilleri milletin vekili gibi davranmış olacak; hak/hukuk ve adalet arayışları da sözde kalmamış olacaktır.
Halkın muhalefet partilerine olan destekleri de artacaktır.