Notarieel samenlevings ovk versus testament

[Delftse]

Heb momenteel de volgende verwarrende situatie:

Man (67) is onlangs overleden. Vrouw (54 jaar) blijft achter met 2 zoons (18 en 21) jaar. Zij hebben reeds 18 jaar een notarieel vastgelegd samenlevingsovereenkomst. Daarnaast is er ook al 18 jaar een testament. De eigen woning (hypotheekvrij) is van de man.

In de samenleef ovk staat dat bij beëindingen van het samenlevings ovk (ook in geval van overlijden) het recht bestaat om verrekening te vorderen (alsof er een wettelijke gemeenschap van goederen had bestaan). Echter hierbij wordt specifiek opgemerkt: de woning blijft daarbuiten en dient als volgt te worden verdeeld: 75% naar de man en 25% naar de vrouw. 

Vraag: betekent dit dat de vrouw 75% v/d woning erft en 25% op een andere manier verkrijgt? Wat is dit (25%) dan voor een verkrijging? Wordt deze 25% dan gezien als schenking? Hoe/waar verwerk je dit in de aangifte?

In het testament is de vrouw de enige erfgenaam en krijgen beide zonen een legaat die geen grotere omvang mag hebben dan zou zijn ontstaan als de man was gehuwd en zonder testament zou zijn overleden. 

Vraag: klopt het dat dan 75% van de woningwaarde onderdeel v/d nalatenschap is (en niet 100%? 

Hoop dat iemand mij meer duidelijkheid kan geven. Bij voorbaat dank.

[Rene]

Deze vraag is niet eenvoudig te beantwoorden omdat er vele factoren kunnen meespelen

Ik kan dan ook alleen uitgaan van de door u geleverde info

Dat is

A samenwonen voor 18 jaar

B notarieel samenlevingscontract

C Volgens samenlevingscontract wordt vermogen verdeeld 25% 75% 

D u schrijft dat de woning daarbuiten blijft

Er zijn verschillende problemen 

Er was geen huwelijk, derhalve is er geen huwelijksgoederen gemeenschap Deze kan dus ook niet alsof er een gemeenschap is geweest

Wel kan als of worden verdeeld naar 75% 25% maar dan komt art 10 successiewet om de hoek kijken Dit geen dan problemen indien de vrouw meer dan de vrijstelling uit de nalatenschap krijgt dus meer dan 600.000 euro

De vrouw krijgt dus de helft van het vermogen en 75% van de woning

Echter alleen indien de eigenaar van de woning de man was anders wordt de verdeling weer anders

De kinderen krijgen ieder een legaat in contanten ter waarde alsof er geen testament was en de man gehuwd zou zijn

De kinderen krijgen dan ieder 1|4 deel van de nalatenschap Dit bedrag is dan opeisbaar door de kinderen bij overlijden vrouw 

Op donderdag 1 mei 2025 om 16:41:33 UTC+2 schreef Delftse:

[Delftse]

Hartelijk dank René voor uw snelle reactie.

Ik heb blijkbaar de situatie niet duidelijk genoeg uitgelegd; uw samenvatting, punt C, klopt niet met de werkelijke situatie. Dit staat er letterlijk:

"In het geval de samenlevingsovereenkomst eindigt (dit geldt ook ingeval van overlijden), heeft ieder van de partners het recht om te vorderen dat er een verrekening van hun vermogens plaatsvindt, zo, dat ieder van de partners gerechtigd is tot een waarde gelijk aan die, waartoe hij gerechtigd zou zijn geweest indien er de wettelijke gemeenschap van goederen tussen de partners zou hebben bestaan, zoals bedoeld in artikelen 1:93 en volgende van het BW."  

  

"Van deze verrekening wordt uitgezonderd het saldo van: de waarde van het woonhuis met verder aanbehoren <adres> verminderd met restant geldleningen aangegaan ter verwerving, verbetering of onderhoud van deze woning. Met betrekking tot dit saldo zijn de comparanten overeengekomen dat er een verdeling zal plaatsvinden als volgt:

* drie/vierde van het saldo zal toekomen aan de comparant sub 1  (dit is de man)

* een/vierde van het saldo zal toekomen aan de comparant sub 2  (dit is de vrouw) "

Mevrouw wenst niet te verrekenen. Dit is niet gunstig in haar geval. 

De woning staat hier m.i. apart van. Deze wenst zijn uiteraard wel voor 25% (op basis van het eindigen samenlevingscontract) en vervolgens voor 75% via de nalatenschap te verkrijgen. 

Even wat fictieve getallen:

Woningwaarde is 600K

Vermogen + auto van de man: 50K

*  Klopt het dat de totale nalatenschap bestaat uit 450K (75% woning waarde) plus 50K vermogen = 500K

*  De 2 kinderen krijgen ieder een legaat in contanten ter waarde alsof er geen testament was en de man gehuwd zou zijn

    Zij krijgen dan toch 1/3e van de nalatenschap van 500K?  Dit bedrag is pas opeisbaar door de kinderen bij overlijden vrouw 

* Dient mevrouw ook erfbelasting te betalen over de 25% van de woningwaarde die ze ontvangt ivm het beëindigen v/d samenlevingsovereenkomst? Wat is dit voor verkrijging? Waar hoort dit in de erfbelastingaangifte?

Bij voorbaat dank voor uw reactie.

[Rene]

Probleem is het feit dat er geen sprake is van een huwelijk, maar wel sprake is van een notariële samenlevingscontract. Omdat er geen huwelijk is kan er dan ook nooit sprake zijn van een huwelijksgoederen gemeenschap. Dus ook niet alsof er een zou bestaan

Ieder van de partners hebben dan hun eigen vermogen Indien er nu alsof een verrekening plaats gaat vinden op grond van samenlevingscontract enof testament, dan wordt dit gezien als een fictief legaat. 

Ik ga er van uit dat de woning van de man is. 

Nu wordt het moeilijker

Volgens uw vraag moet er worden afgerekend alsof er een gemeenschap bestond Dus vermogen vrouw en vermogen man moet bijelkaar worden geteld. de uitkomst door 2 delen en dit bedrag krijgt de vrouw dan als een fictief legaat

Verder krijgt de vrouw 25% van de woning als legaat en 75% als nalatenschap

Verder krijgen de kinderen een legaat ter grootte als of er sprake zou zijn van een huwelijk

Dit wordt dan berekend door het vermogen van man en vrouw bijelkaar te tellen, door 2 te delen en dan ieder 1\3 deel te geven in contanten Waarschijnlijk zal in testament staat dan dit bedrag opeisbaar is na overlijden van de vrouw 

Gezien de problemen met de samenlevingscontract en testament lijkt het niet raadzaam zelf aangifte erfbelasting te doen maar dit door een notaris te laten behandelen In uw cases zitten namelijk behoorlijk wat valkuilen waar echt goed op moet worden gelet en nagerekend 

Vooral het feit dat de vrouw afstand wil doen van een deel van het fictieve legaat 

Op zaterdag 3 mei 2025 om 16:26:59 UTC+2 schreef Delftse:

[Jan van Dieren]

@ Delftse
Ik vraag me af of de afgesproken verdeling van de woning, zoals deze is vastgelegd in de samenlevingsovereenkomst, in deze relevant is. U schrijft: 1. De woning is voor 100% van de man. en 2. De vrouw is enig erfgenaam. Het lijkt mij dat de vrouw  dan de woning voor 100% erft. En over de volledige waarde erfbelasting verschuldigd is. Aangezien de totale erfenis onder de partner vrijstelling blijft (in het fictieve voorbeeld) betaalt ze zelf geen erfbelasting. Voor de kinderen zal wel erfbelasting betaald moeten worden.

[Delftse]

Hartelijk dank voor beide reacties!

De verrekening zoals verwoord in de samenlevingscontract is m.i. facultatief (ieder v/d partners heeft het recht verrekening te vorderen). De vrouw kan afzien van verrekening toch? Ik twijfel zelf of de woning wel verdeeld mag worden volgens de genoemde percentages (25% naar vrouw en 75% naar man) als ze het vermogen niet wenst te verrekenen. Cherry picking?

En zoals terecht door Jan van Dieren opgemerkt: dat is eigenlijk ook niet relevant. In beide gevallen ontvangt de vrouw (ze is de enige erfgenaam) de volledige woning. 

De berekening van de legaten is helder: hiervoor zullen we het vermogen van de man en vrouw bij elkaar op moeten tellen, delen door 2 en vervolgens ontvangt elk kind 1/3e daarvan (inderdaad, pas opeisbaar na overlijden van de vrouw).  

Laatste punt: de vrouw heeft enkele jaren terug een erg grote letselschadevergoeding ontvangen. Het betreft een vergoeding voor gederfd inkomen naar de toekomst (tot haar pensioenleeftijd) toe. Wordt dit gezien als een verknocht goed dat buiten de berekening van het legaat dient te worden gehouden? 

[Jan van Dieren]

Eerlijk gezegd heb ik toch mijn twijfels. @Delftse u gaat er vanuit dat de man voor 100% eigenaar is van de woning. Maar waar is dat op gebaseerd? Is het niet zo dat de (economische) eigendomsverhouding van de woning 25/75 is? Hebben de partners in het samenlevingscontract niet gewoon afgesproken dat de vrouw voor 25% eigenaar is en de man voor 75%? In dat geval is 25% van de vrouw en hoeft ze dat niet op te geven voor de erfbelasting. En erft zij 75%. Daardoor is de totale erfenis ook kleiner en zijn ook de erfdelen van de kinderen kleiner.

[Rene]

De eigenaar van de woning is degene op wiens naam het in het kadaster is ingeschreven. je kan niet zomaar bij een samenlevingscontract een deel overdragen aan de andere partner. Er is immers geen huwelijk dus ook geen gemeenschap. indien wel in de samenlevingsovereenkomst een economische overdracht van 25 % is opgenomen, dan is daar schenkbelasting en overdrachtsbelasting over schuldig. dit had dan moeten worden afgerekend bij aangaan samenlevingsovereenkomst

Is er alleen sprake van feit dat bij overlijden 25% toe komt aan de andere partner dan is er sprake van een fictief legaat en is de woning dan voor 100% belast met erfbelasting 

Op maandag 5 mei 2025 om 14:32:16 UTC+2 schreef j.van....@hccnet.nl:

[Delftse]

Wederom mijn dank voor jullie bijdragen. De woning staat in het kadaster volledig op naam v/d man. 25% komt de vrouw pas toe bij zijn overlijden. Fictief legaat dus. 

Nog even m'n laatste punt: de vrouw heeft enkele jaren terug een erg grote letselschadevergoeding ontvangen. Het betreft een vergoeding voor gederfde inkomsten naar de toekomst (tot haar pensioenleeftijd) toe. Wordt dit gezien als een verknocht goed dat buiten de berekening van het legaat dient te worden gehouden? 

In dit geval moet voor de berekening van de legaten worden uitgegaan van het gezamenlijk vermogen van de man en vrouw. Delen door 2 en vervolgens ontvangt elk kind 1/3e daarvan (inderdaad, pas opeisbaar na overlijden van de vrouw).  

[Rene]

Of letselschade vergoeding een verknocht goed is kan niet zo worden beantwoord. Dit ligt aan de voorwaarden van deze vergoeding Je zou dit kunnen navragen bij de letselschade verzekering enof notaris 

Omdat de legaten van de kinderen opeisbaar zijn bij overlijden langstlevende partner wordt erfbelasting berekend over de contante waarde legaat. het verschil tussen de nominale waarde en contante waarde legaat wordt belast bij de partner

Op dinsdag 6 mei 2025 om 08:47:14 UTC+2 schreef Delftse: