: Pezevenk

[mollaoglu]

"Biz daima hakikat arayan, onu bulunca ve bulduguna kani olunca

açikça söylemekten kaçinmayan insanlar olmaliyiz." Mustafa Kemal Atatürk

 

Pezevenk Serdar Ant Bundan yıllar önce bir televizyon programında ünlü tiyatro sanatçısı Yıldız Kenter ile yapılan bir söyleşiyi izlemiştim. “Küfür etmek” üzerine bir soru sordular Kenter’e… Şimdi soruyu tam anımsayamıyorum, ama tanınmış birinin, diyelim ki ünlü bir sanatçının herkesin önünde adlı adınca küfür etmesinin doğru olup olmayacağı gibi bir soruydu bu… Yıldız Kenter kötü söz söylemenin, küfür etmenin tabii ki hiçbir zaman hoş karşılanmayacağını vurguladı, ama kimi zaman bir oyunda ya da günlük konuşmanın akışı içinde argo bir ifadeyi, hatta çok kaba bir sözü kullanmanın meramı anlatmak için kaçınılmaz olduğunu da ekledi. Ve sonra hiç çekinmeden, “öyle bir an gelir ki, mesela  ‘ amına koduğumun çocuğu…’ demek kaçınılmaz olur!” diyerek sözünü tamamladı! Programın sunucusu dondu kaldı tabii. Ama söz yerini bulmuştu! Argo da küfür de bu dilin zenginliği değil mi? Sosyal gerçekliğin bir parçası, kültürel mirasın bir bileşeni… Bu konuda hazırlanmış sözlükler bile var sanırım. Tabii ki küfrü ve argo ifadeleri ağızlara sakız etmemek gerek, ama herkesin bildiği bu sözleri gerektiğinde kullanmaktan kaçınmamak da lazım… Çünkü öyle bir an geliyor ki, bir kitap dolusu lafla anlatılamayacak bir durumu, o tek kelime özetleyiveriyor. “Pezevenk” de böyle bir sözcük işte… Meydan Larousse, “pezevenk” sözcüğünü şöyle tanımlıyor: “Genellikle kötü bir kadınla, bir erkeğin ilişki kurmalarına aracılık eden ve onların birleşmesinden kendine maddi çıkar sağlayan kimse, muhabbet tellalı…” “Pezevenk” sözcüğü Farsçadaki "pejavend" (kapı tokmağı, sürgü) kelimesinden geliyormuş. Anlam genişlemesiyle "kapı arkasında bekleyen, kadın ticareti yapan kişi"ler için kullanılır olmuş. Bu konudaki bir başka açıklama da pezevenk kelimesinin Ermenice “pozavak” sözcüğünden geldiği… “Poz” fahişe, “avak” ise bey, sahip anlamındaymış… Sonuçta ister Farsçadan ister Ermeniceden gelsin, pezevenk olanın işlevi değişmiyor: kadın satmak! Türkçede hazrete, “godoş”, “kavat”, “dümbük” de deniliyor. Peki, günümüzde pezevenklik sadece kadın ticaretiyle ilgili bir etkinlik mi acaba? Kadın satmayan, ama vatanı satana ne demeli peki? Bu da bir çeşit pezevenklik değil mi? Ya da kutsal din duygularını siyasi çıkarları için pazarlayanın en aşağılık pezevenkten ne farkı var? İşte böyle pezevenkleri de Âşık Erbâbi bir taşlamasında şöyle anlatıyor:  Dünya ahvalinden haberi yoktur  Sohbeti din ile açar pezevenk Komşusu aç iken kendisi toktur Sanki melek olmuş uçar pezevenk  Karanlık işlerde zıplama ister  Evine granit kaplama ister  Dünya mektebinden diploma ister  İnsanlık dersinden kaçar pezevenk  Herkesin kabına çeşmesi akmaz Erkek sinekleri hareme sokmaz Fakir komşusunun yüzüne bakmaz  Selâmsız sabahsız geçer pezevenk  Sanırsın Allah'la akte oturmuş Cennete giderken macun götürmüş Hûriler'i dizip işi bitirmiş Şimdi gılmanları seçer pezevenk Aydınlığa düşman yobazın dölü Hû çekerken şişmiş ağzında dili Erbâbi, ülkede bunlardan dolu Durmadan zehrini saçar pezevenk Günümüzde bu tür pezevenklerin hükmü geçiyor ki, asıl kaygı verici olan da budur. Onun için hak edene(!) “pezevenk” demekten korkmayalım ki herkes kimin ne mal olduğunu bilsin…