Visie
Harmen
Ik zag op je site de aankondiging van je nieuwe boek, proficiat. Ik
was benieuwd wat jouw visie is op de Daodejing: waarom denk jij dat
het boek is geschreven c.q. ontstaan, en wat is volgens jou het belang
van de variantteksten uit Mawangdui en Guodian? En waarin wijkt jouw
vertaling af van de reeds bestaande vertalingen?
En als laatste: hoe ben je te werk gegaan?
Hartelijke groet,
Harmen Mesker.
--
-----------------------------------------
I Tjing Centrum Nederland
Web: www.i-tjingcentrum.nl
Harmen's dagboek: http://dagboek.itcn.nl
English: http://diary.itcn.nl
E-mail: in...@i-tjingcentrum.nl
-----------------------------------------
SWwBK
Zelf denk ik dat de Daodejing een anthologie is, geschreven door
meerdere schrijvers uit diverse perioden. Hij zal ontstaan zijn omdat
er altijd visiegerichte mensen zijn. Ik vermoed ook een verband met de
eeuwenlange oorlogen in China, was het 500 jaar?
Er waren twee soorten vertalingen in NL, die van sinologen (die je in
de kritische modus brengen), en die van amateurs (zeer goedwillend, en
geraakt door het taoïsme, maar geen vertaler/schrijver, en dat maakt
een hoop verschil). Er was geen uitgave die ik een ander cadeau kon
doen zonder me er enigszins voor te schamen. Ik ben er inmiddels van
overtuigd dat het vertalen van de Daodejing zoiets is als poëzie
vertalen, en de allerhoogste eisen stelt.
Mijn vertaling is van een derde soort, en ook al verschilt hij van die
van Lau (de Penguin-uitgave), hij beoogt wel hetzelfde in het
Nederlands te zijn: een zo getrouw mogelijke vertaling voor de
mijmerende, ontdekkende lezer, een vertaling die dus niet naar directe
duidelijkheid streeft, maar de pregnantie en die mengeling van
pragmatisme en mystiek in stand houdt.
Heel belangrijk bij de totstandkoming is het 'samenspel' geweest van
de hoofdstukken. Ik heb op www.daodejing.nl een stukje daarover gezet
waarin je kunt zien dat een groot aantal hoofdstukken pas een goed
idee geven van het begrip 'niet-doen', en hetzelfde geldt voor vele
andere begrippen.
Aanvankelijk wilde ik met name Mawangdui zeer serieus nemen, maar
gaandeweg kwam ik tot de conclusie dat ik het rustig op Wang Bi kon
houden. Ook de Henshanggong-versie van Mansvelt-Beck wilde ik erbij
betrekken, maar die verschilt echt enorm.
Ik heb het aantal bronteksten expres beperkt, en Duyvendak, Lau en de
internetversie op Wengu waren mijn voornaamste bronnen. Onder andere
met behulp van een lijst van vaker voorkomende termen, heb ik heel
geleidelijk de uiteindelijke vertaling laten ontstaan. De moeilijkste
vertaling die ik ooit gemaakt heb.
Met hartelijke groet,
Bartho
On 23 nov, 19:19, Harmen <hmes...@gmail.com> wrote:
> Dag Bartho,
>
> Ik zag op je site de aankondiging van je nieuwe boek, proficiat. Ik
> was benieuwd wat jouw visie is op de Daodejing: waarom denk jij dat
> het boek is geschreven c.q. ontstaan, en wat is volgens jou het belang
> van de variantteksten uit Mawangdui en Guodian? En waarin wijkt jouw
> vertaling af van de reeds bestaande vertalingen?
>
> En als laatste: hoe ben je te werk gegaan?
>
> Hartelijke groet,
>
> Harmen Mesker.
> --
> -----------------------------------------
> I Tjing Centrum Nederland
> Web:www.i-tjingcentrum.nl
> Harmen's dagboek:http://dagboek.itcn.nl
> English:http://diary.itcn.nl
> -----------------------------------------
Harmen Mesker
> Zelf denk ik dat de Daodejing een anthologie is, geschreven door
> meerdere schrijvers uit diverse perioden. Hij zal ontstaan zijn omdat
> er altijd visiegerichte mensen zijn. Ik vermoed ook een verband met de
> eeuwenlange oorlogen in China, was het 500 jaar?
>
De bulk van het boek is geschreven tijdens de Zhanguo-periode, dus dat
zal ongetwijfeld z'n invloed hebben gehad op de inhoud van het boek.
Mijn voormalige Taiji leraar, die sinologie heeft gestudeerd , vertelde
me dat een filosofisch boek ook altijd wat moest vertellen over
oorlogvoering, anders vond het simpelweg geen gehoor. Want dat laatste
was eigenlijk het enige waarin de toenmalige koningen geīnteresseerd waren.
> Er waren twee soorten vertalingen in NL, die van sinologen (die je in
> de kritische modus brengen), en die van amateurs (zeer goedwillend, en
> geraakt door het taoīsme, maar geen vertaler/schrijver, en dat maakt
> een hoop verschil). Er was geen uitgave die ik een ander cadeau kon
> doen zonder me er enigszins voor te schamen.
Dat herken ik wel. Vandaag vroeg iemand me nog wat ik de beste
Yijing-vertaling vond, en ik moest bekennen dat, sinds ik het Chinese
origineel bestudeer, ik elke vertaling wantrouw. Daarnaast zijn de
meeste vertalingen niet vertalingen maar 'hertalingen', zoals Gerben
Hellinga dat noemt, die bezig is met z'n eigen Yijing 'hertaling'. Men
legt verschillende vertalingen naast elkaar en maakt daar iets van wat
men beter vindt. Tsja, da's ook een manier.
> Ik ben er inmiddels van
> overtuigd dat het vertalen van de Daodejing zoiets is als poëzie
> vertalen, en de allerhoogste eisen stelt.
>
Hoe zou je die eisen samenvatten?
> Ik heb het aantal bronteksten expres beperkt, en Duyvendak, Lau en de
> internetversie op Wengu waren mijn voornaamste bronnen. Onder andere
> met behulp van een lijst van vaker voorkomende termen, heb ik heel
> geleidelijk de uiteindelijke vertaling laten ontstaan. De moeilijkste
> vertaling die ik ooit gemaakt heb.
>
Wat vind je van Jaap Voigt z'n vertaling? Ik heb 'm zelf niet, maar
menigeen is er enthousiast over. De valkuil bij het vertalen van zo'n
cryptische tekst als de Daodejing (en ook de Yijing) vind ik dat je al
snel begint te werken vanuit een handvol aannames, en je vervolgens je
vertaling zodanig maakt om die aannames te bevestigen. Omdat we niet
weten precies weten wie de DDJ heeft geschreven, en waarom, en voor wie,
is de tekst al snel alle kanten op te buigen en uit te leggen met alle
gevolgen vandien. Als je zegt, de DDJ is een filosofisch boek, dan zal
je 'm ook als zodanig vertalen, en zo die aanname bevestigen. Zeg je,
het is een medisch handboek, dan zal je vertaling er heel anders
uitzien. Met welke aannames ben jij begonnen?
Wat waren je bronnen voor je vertaling? (woordenboeken, naslagwerken,
enz.) Ik merk zelf dat het resultaat van een vertaling wordt bepaald
door de bronnen die je gebruikt. Je kan er (zoals ik) voor kiezen om de
etymologie van karakters er bij te betrekken, en dan naslagwerken als de
Xinbian Jiaguwen Zidian, en de Jinwen Da Zidian etc. gebruiken (waarbij
je ook de betekenissen tot een omlijnde tijdsperiode beperkt), maar je
kan er ook voor kiezen moderne naslagwerken te gebruiken en
internetwoordenboeken (mijn favoriet: www.zdic.net). Wat je ook kiest,
je keuzes bepalen (mede) het eindresultaat. Wat waren jouw keuzes?
Hartelijke groet,
Harmen.
--
-----------------------------------------
I Tjing Centrum Nederland
Web: www.i-tjingcentrum.nl
Harmen's dagboek: http://dagboek.itcn.nl
English: http://diary.itcn.nl
E-mail: in...@i-tjingcentrum.nl
-----------------------------------------
Bartho Kriek
Uit je bericht maak ik op dat er mogelijk een misverstand in het spel is: ik lees geen Chinees en ken geen klassiek Chinees. Zoals in de verantwoording bij de vertaling staat, heb ik de site Wengu geraadpleegd, met de rudimentaire Engelse vertalingen. Diverse 'gerenommeerde' Engelse vertalingen-rechtstreeks uit het Chinees vielen onderweg af.
Je zult misschien met een teleurgesteld 'sja' reageren, maar ik wist van tevoren dat dat kon en zou gebeuren. Ik zal binnenkort op de daodejing.nl een stukje zetten over hoe het begon en hoe ik te werk ben gegaan.
Ik wist dit tot enkele maanden geleden niet, maar er zit ook een versie van de sinoloog Schipper aan te komen, bij uitgeverij Augustus. De vertaling van Jaap Voigt is nergens verkrijgbaar.
Het mooiste zou natuurlijk zijn als sinologen en vertalers samen zouden werken en we tot een min of meer klassieke Nederlandse tekst zouden kunnen komen. Maar gezien de vele schier onoplosbare vertaalproblemen en alle onenigheid tussen sinologen alleen al, zal dat wel een onmogelijkheid blijken. Affiniteit en schrijf- en vertaalervaring zijn o.a. mijn sterke punten geweest bij het vertalen. Ik beschouw mijn tekst als een behoorlijke stap in de goede richting.
Met vriendelijke groet,
Bartho
Harmen Mesker
Dag Harmen,
Uit je bericht maak ik op dat er mogelijk een misverstand in het spel is: ik lees geen Chinees en ken geen klassiek Chinees. Zoals in de verantwoording bij de vertaling staat, heb ik de site Wengu geraadpleegd, met de rudimentaire Engelse vertalingen. Diverse 'gerenommeerde' Engelse vertalingen-rechtstreeks uit het Chinees vielen onderweg af.
Je zult misschien met een teleurgesteld 'sja' reageren, maar ik wist van tevoren dat dat kon en zou gebeuren.
Ik zal binnenkort op de daodejing.nl een stukje zetten over hoe het begon en hoe ik te werk ben gegaan.
Ik wist dit tot enkele maanden geleden niet, maar er zit ook een versie van de sinoloog Schipper aan te komen, bij uitgeverij Augustus. De vertaling van Jaap Voigt is nergens verkrijgbaar.
Het mooiste zou natuurlijk zijn als sinologen en vertalers samen zouden werken en we tot een min of meer klassieke Nederlandse tekst zouden kunnen komen. Maar gezien de vele schier onoplosbare vertaalproblemen en alle onenigheid tussen sinologen alleen al, zal dat wel een onmogelijkheid blijken. Affiniteit en schrijf- en vertaalervaring zijn o.a. mijn sterke punten geweest bij het vertalen. Ik beschouw mijn tekst als een behoorlijke stap in de goede richting.