Thuế quan thì có. Lạm phát thì không. Tại sao vậy?
Thuan Do
Thuế quan thì có. Lạm phát thì không. Tại sao vậy?
Cơn ác mộng kinh tế quốc gia kéo dài của chúng ta đã kết thúc chưa?
qua Eric Levitz
Trong suốt tháng 4, Tổng thống Donald Trump đã áp thuế quan cao đối với hàng hóa từ mọi quốc gia trên thế giới, đẩy mức thuế nhập khẩu trung bình của Mỹ lên mức cao nhất trong khoảng một thế kỷ.
Và lạm phát đã chậm lại.
Vào tháng 4, Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng ở mức 2,3 phần trăm hằng năm, tốc độ chậm nhất kể từ đầu năm 2021, theo báo cáo của liên bang công bố sáng thứ Ba. Các nhà kinh tế đã kỳ vọng con số đó là 2,4 phần trăm. Thị trường tăng giá nhờ sự bất ngờ vui vẻ này.
Trong khi đó, chính quyền Trump đã hạ thuế đối với Trung Quốc vào thứ Hai, giảm thuế đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc từ 145 phần trăm xuống còn 30 phần trăm trong 90 ngày, khi hai nước đang nỗ lực hướng tới một thỏa thuận lâu dài. Đổi lại, Trung Quốc đã hạ thuế trả đũa đối với hàng hóa của Mỹ từ 125 phần trăm xuống còn 10 phần trăm.
Người Mỹ có thể nhìn vào hai diễn biến này và tự hỏi: Liệu điều này có nghĩa là nền kinh tế sẽ ổn không? Liệu cuộc khủng hoảng kinh tế do Trump tạo ra có kết thúc trước khi nó bắt đầu không?
Không ai có thể trả lời những câu hỏi này một cách chắc chắn. Điều chúng ta biết là:
- Cuộc chiến thương mại của Trump vẫn có nguy cơ làm tăng giá cả và làm chậm tăng trưởng vào cuối năm nay.
- Nguy cơ xảy ra khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng đã giảm đáng kể.
Giá cả vẫn đang tăng
Thuế quan chắc chắn làm tăng giá tiêu dùng. Khi các công ty buộc phải trả giá cao hơn cho hàng hóa và hàng nhập khẩu nước ngoài, họ thường chuyển ít nhất một phần chi phí đó cho khách hàng của mình.
Với tình hình như vậy, tại sao mức thuế quan tháng 4 lại không dẫn đến lạm phát cao hơn?
Giải thích chính là các công ty Hoa Kỳ đã tích trữ hàng hóa và đầu vào nước ngoài vào đầu năm nay, để chuẩn bị cho mức thuế quan của Trump. Vì vậy, họ đã có thể giữ giá ở mức thấp bằng cách rút bớt hàng tồn kho. Như nhà kinh tế trưởng của Morgan Stanley, Michael Gapen, đã nói với tờ Wall Street Journal , "Những gì đang có trên kệ hàng ngày nay đều dựa trên các thỏa thuận được thực hiện cách đây hai đến ba tháng."
Thuế quan của Trump đối với các mặt hàng đầu vào công nghiệp, chẳng hạn như thép và nhôm, cũng sẽ mất một thời gian để được áp dụng vào giá tiêu dùng, vì các nhà sản xuất phải sản xuất các sản phẩm mới bằng những vật liệu như vậy trước khi đưa chúng ra thị trường; ô tô và máy giặt đang được bán hiện nay thường được chế tạo bằng kim loại được mua trước khi thuế quan của Trump có hiệu lực.
Nhưng các công ty cuối cùng sẽ cạn kiệt hàng tồn kho trước chiến tranh thương mại. Và khi họ làm vậy, giá sẽ tăng. Mattel đã thông báo vào đầu tháng này rằng họ sẽ cần tăng giá đồ chơi để bù đắp chi phí thuế quan. Procter & Gamble, tập đoàn hàng tiêu dùng sản xuất bột giặt Tide và giấy vệ sinh Charmin, cho biết rằng họ có thể sẽ cần tăng giá vào tháng 7 .
Và dấu hiệu tăng giá do thuế quan đã thấy rõ trong báo cáo CPI tháng 4. Mặc dù mức tăng giá chung là khiêm tốn vào tháng trước, chi phí đồ nội thất đã tăng 1,5 phần trăm so với tháng 3.
Việc Trump rút khỏi mức thuế 145 phần trăm đối với Trung Quốc — vốn đã đình chỉ hiệu quả hoạt động thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới — khiến triển vọng về giá cả bớt đáng lo ngại hơn. Tuy nhiên, theo Phòng thí nghiệm Ngân sách của Yale , mức thuế quan trung bình của Mỹ vẫn ở mức 17,8 phần trăm, mức cao nhất kể từ năm 1934. Nếu mức thuế quan hiện tại của Trump vẫn được áp dụng, Phòng thí nghiệm này dự kiến giá cả sẽ tăng 1,7 phần trăm trong năm nay, khiến các hộ gia đình Mỹ phải trả trung bình 2.800 đô la.
Câu hỏi lớn là liệu thuế quan có gây ra sự gia tăng giá đột biến hay gây ra chu kỳ lạm phát, trong đó giá cả tăng trưởng tự củng cố hay không.
Một mặt, thuế quan có phần giống thuế bán hàng. Và mặc dù việc tăng thuế bán hàng của Hoa Kỳ sẽ làm tăng chi phí của người tiêu dùng, bạn sẽ không mong đợi điều đó gây ra lạm phát: Giá của các mặt hàng bị ảnh hưởng sẽ tăng cùng một lúc, nhưng sau đó có khả năng ổn định. Trên thực tế, thuế bán hàng có khả năng làm chậm tốc độ tăng giá trong dài hạn bằng cách giảm nhu cầu của người tiêu dùng: Làm cho mọi thứ đắt hơn một chút và mọi người sẽ sớm có ít thu nhập khả dụng hơn để chi tiêu cho hàng hóa và dịch vụ, điều này cuối cùng có thể buộc các doanh nghiệp phải hạ giá để tạo ra doanh số.
Mặt khác, thuế quan của Trump vẫn quá cao và rộng đến mức có thể phá vỡ chuỗi cung ứng và gây ra tình trạng thiếu hụt. Đồng thời, Đảng Cộng hòa tại Hạ viện đang thúc đẩy một gói cắt giảm thuế có thể làm tăng thâm hụt thêm khoảng 5 nghìn tỷ đô la trong thập kỷ tới. Và khi chính phủ tăng thâm hụt, họ sẽ bơm thêm tiền — và do đó, cầu — vào nền kinh tế.
Vì vậy, có khả năng nhu cầu về hàng hóa có thể tăng đột biến vào cuối năm nay (hoặc đầu năm 2026), trong khi nguồn cung của chúng bị hạn chế. Kịch bản đó có thể tạo ra một vòng xoáy lạm phát khi người tiêu dùng đổ xô tích trữ sản phẩm trước khi chúng trở nên khan hiếm và đắt đỏ hơn, do đó làm cho sản phẩm trở nên khan hiếm và đắt đỏ hơn. Trong khi đó, nếu người lao động phản ứng với việc tăng giá do thuế quan bằng cách yêu cầu tăng lương — và người sử dụng lao động phản ứng với yêu cầu tăng lương bằng cách tăng giá — thì lạm phát tự củng cố có thể trở nên cố hữu hơn nữa.
Hiện tại, các nhà đầu tư dường như tin rằng kịch bản này khó có thể xảy ra, mặc dù giá cả chắc chắn sẽ tăng cao.
Nguy cơ suy thoái kinh tế ở Hoa Kỳ đã giảm
Khi Trump tăng thuế suất vào tháng 4, nhiều nhà dự báo Phố Wall bắt đầu dự đoán suy thoái kinh tế vào cuối năm.
Tháng trước, JP Morgan đưa ra rủi ro suy thoái kinh tế Hoa Kỳ vào năm 2025 là 60 phần trăm, trong khi Goldman Sachs định giá ở mức 45 phần trăm. Sau thỏa thuận của Trump với Trung Quốc vào thứ Hai, cả hai công ty môi giới đều cắt giảm tỷ lệ suy thoái của họ . Hôm nay, Goldman cho biết chỉ có 35 phần trăm khả năng suy thoái trong năm nay, trong khi JP Morgan đưa ra tỷ lệ thấp hơn một chút so với 50 phần trăm.
Trump ám chỉ rằng mục tiêu của ông trong các cuộc đàm phán thương mại đang diễn ra với chính phủ Tập Cận Bình là "mở cửa" Trung Quốc cho hàng hóa Mỹ.
Sự lạc quan mới tìm thấy của Phố Wall phần nào phản ánh hậu quả trực tiếp của thỏa thuận Mỹ-Trung. Theo Budget Lab, thỏa thuận đó đã giảm 40 phần trăm tác động tiêu cực dự kiến của thuế quan của Trump đối với giá cả và tăng trưởng.
Nhưng sự nhẹ nhõm của giới tài chính trước thỏa thuận của Trump với Trung Quốc không chỉ phản ánh các chi tiết chính thức của thỏa thuận. Xét cho cùng, về mặt kỹ thuật, thỏa thuận này chỉ tạm dừng mức thuế 145 phần trăm của Trump trong 90 ngày, trong khi các cuộc đàm phán thương mại vẫn tiếp tục. Xét theo giá trị thực, thỏa thuận vẫn có triển vọng chấm dứt hoàn toàn thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Tuy nhiên, thỏa thuận này cho chúng ta biết điều gì đó về Trump mà Phố Wall rất muốn nghe: rằng ông ấy sẵn sàng cắt giảm mạnh các yêu cầu thương mại của mình trước tình hình kinh tế đang xấu đi.
Quan trọng là, Trump thực sự không đưa ra bất kỳ nhượng bộ đáng kể nào trước khi hạ thuế quan đối với Trung Quốc xuống 115 điểm phần trăm. Bắc Kinh không giải quyết bất kỳ khiếu nại nào mà tổng thống đã nêu khi ông ban đầu áp thuế quan lớn đối với tất cả hàng hóa Trung Quốc. Trung Quốc đã giảm thuế quan trả đũa, nhưng họ chỉ áp dụng các mức thuế đó sau khi Trump phát động cuộc chiến thương mại của mình.
Do đó, Trump cảm thấy thoải mái khi giảm mạnh thuế quan đối với Trung Quốc, ngay cả khi không có bất kỳ "chiến thắng" nào để giữ thể diện. Rõ ràng, các báo cáo ngày càng nhiều về tình trạng cảng vắng vẻ và tình trạng thiếu hụt sắp xảy ra đã thuyết phục Trump lùi bước.
Hơn nữa, ông đã gợi ý hôm thứ Hai rằng mục tiêu của ông trong các cuộc đàm phán thương mại đang diễn ra với chính phủ của Tập Cận Bình là "mở cửa" Trung Quốc cho hàng hóa của Mỹ. Đây là một mục tiêu khiêm tốn hơn đáng kể so với việc chấm dứt hoàn toàn thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc, điều mà Trump trước đây coi là điều kiện tiên quyết cho bất kỳ thỏa thuận nào. Nếu Trump quyết định rằng điều ông thực sự muốn là tăng thị phần của nông dân trồng đậu nành Hoa Kỳ trên thị trường Trung Quốc, thì một thỏa thuận thương mại lâu dài giữa Washington và Bắc Kinh sẽ không khó đạt được.
Ngoài những tác động đến thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, động thái nhượng bộ của Trump vào thứ Hai khiến khả năng ông sẽ hủy bỏ một số mức thuế quan khác trở nên hợp lý hơn nếu lạm phát hoặc thất nghiệp bắt đầu gia tăng.
Tất cả điều này có nghĩa là khả năng nước Mỹ bước vào một cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng vừa giảm đáng kể. Nhưng thuế suất vẫn ở mức cao trong lịch sử. Và người Mỹ vẫn phải chịu giá cao hơn và tăng trưởng kinh tế yếu hơn vào năm 2025, do cuộc chiến thương mại mà Trump dường như đang thua.
- DONALD TRUMP
- KINH TẾ
- TIỀN BẠC
- CHÍNH TRỊ
|
