Fw: ( ÇOCUKLAR İÇİN-2 ) 1 EKİM DÜNYA YAŞLILIK GÜNÜ
Ayten Yıldırım
Yaşlandıkça Hayat Neden Çabuk Geçer..
Kum saatinin her çevrilişinde geçen zaman tekrar elde edilir; bir el hareketi yeterlidir bunun için. Ama biriken kumlar ne kadar sıklıkla akıtılırsa zaman o oranda hızlı geçer.
Kum saatlerinde akan kum taneleri her defasında sürtünerek birbirlerinin yüzeylerini parlatır, sonunda bir kaptan ötekine neredeyse birbirine hiç sürtünmeden geçer ve her defasında saatin boynunu da bir parça genişletirler. Kum saati ne kadar eskiyse, kum o kadar hızlı akar. Böylece kum saati, fark edilmese de her defasında belli bir zaman aralığını daha kısa ölçer. Bu ölçüm hatası, içinde bir metafor barındırmaktadır:
“İnsanlarda da böyledir, sonraki yıllar gittikçe daha hızlı akar, ta ki ölçüm kabı dolana kadar. İnsanın içi de zamanla izlenimlerle doldukça dolar.”
Günlük ritimler bir kişiyi tam bir sabah veya gece insanı haline getirebilir. Sabah insanlarında vücut sıcaklığı sabahın erken saatlerinde yükselmeye başlar, öğleden sonra dört civarı zirveye ulaşır,
sonra düşmeye başlar. Sabah insanlarının vücut saatleri gece insanlarının vücut saatlerinden ileridir, onların vücut sıcaklıkları düşerken gece insanları akşam karanlığı çöktükten sonra hala faal ve zindedir ve vücut sıcaklıkları daha geç saatlerde zirveye ulaşır.
Yaşlandıkça biyolojik saatimiz sabaha kayar ve sabah insanlarıyla gece temposunun yavaşlamasıyla kol kola gider –zaman zaman tren istasyonlarıyla postanelerde gençlere, yaşlı emeklilere keşke ayrı yerler verilse dedirten durumlara yol açabilen bir şeydir bu.
İşte, yaşlanma ve zaman ilişkisini biraz mizahi duygularla, ama biraz da insanın içine işleyen acı gerçeklerle vurgulayan ve kolay okunabilen bir eserle gündeme getirmekte olan Douwe Douwe’nın(*), Hollanda da dört ödül alan ülkemizde de 2008 yılında yayınlanan 306 sayfalık “Yaşlandıkça Hayat Neden Çabuk Geçer? Why Lif Seeds Up As You Get Older?” adlı eserini 18 sayfada derleyerek paylaşmak istedim.
Bazı ilginç paragrafları da aktarıyorum:
*Belleğimiz bir şeyi muhafaza etmeme emrimizi kaale almaz: “Keşke bunu görmeseydim, yaşamasaydı, duymasaydım; bunu tamamen unutabilsem,” deriz.
Ama hepsi boşunadır; unutmak istediğimiz şey gece, uykumuz kaçtığında kendiliğinden, davetsiz bir şekilde çıkıverir tekrar karşımıza. Bellek, o zaman da bir köpek gibidir; az önce attığımız şeyi kuyruğunu sallaya sallaya bize geri getirir.
*Olayları ileriye doğru hatırladığımız inkar edilemez bir gerçektir. Geriye doğru hatırlamak arabayı geri geri sürmek gibidir:
Böyle gidebilirsiniz ama arabaların bu şekilde gitmek için yapılmadığını bilirsiniz. Geriye doğru yaşamak, şiirlerle romanların imtiyazı altındadır. Bradley, hatırlamanın ileri doğru bir yön izlemesinin açıklamasını beynin biyolojik işlevinde aramıştır. “
Hayat sürekli çürüme ve tamir sürecinden ve tehlikelere karşı sürekli mücadelelerden oluşur; dolayısıyla yaşamak için düşüncelerimiz aslen önsezide bulunma yolunu izlemek zorundadır.”
*Belleğimiz günlük hayat konusunda pek iyi değildir. Dikkati pek çekmeyen olayları, eskiden duyulan bir sesi, eski günlerin havasını, odaların kokusunu veya yenen bir yemeğin tadını hafızanızda yeniden oluşturmak zordur. Sevdiğiniz kişilerin eski görünüşlerini de gözünüzde pek kolay canlandıramazsınız.
Anne-babanızın eski günlerdeki görüşleri, çocuklarınızın küçüklük halleri, karınızın, kocanızın, dostlarınızın yıllar önceki halleri; bu kişiler yakınımızda oldukları ve siz farkına varmadan ve yavaş yavaş değiştikleri için eski görünüşleri hafızanızdan silinip gitmiştir. Kendi görünüşünüzdeki değişimler bile gözünüzden kaçar: Bugün aynada gördüğünüz yüz, bırakın bir ay veya bir yıl önceki halini, yüzünüzün dünkü halini bile belirsizleştirir.
*Daha eski deneylerden de bilindiği üzere, çocuklarda zamanı doğru tahmin etme yeteneği yaşla ilerler, yirmi yaşında zirveye ulaşır, ondan sonra da azalır. Yaşlılarda bu yetenek çocukların seviyesine düşer. Mangan, yaşlıların zaman aralıklarını sürekli olarak fazla tahmin ettiklerini göstermiştir.
Öyle görünüyor ki, yaşlanınca, yavaş çalışan saatler kullanmaya başlıyoruz. Saatin çarkları eskisinden daha düzensiz, bazen çok hızlı, bazen çok yavaş çalışmıyor; yalnızca daha yavaş dönüyor ve bunu düzenli bir şekilde yapıyor
(*) Douwe Draaisma (1953): Hollanda’daki Groningen Üniversitesi’nde psikoloji ve felsefe eğitimi almıştır ve halen aynı üniversitenin Psikoloji Tarihi ve Teorisi bölümünde öğretim üyeliği yapmaktadır. Utrect Üniversitesi’ndeyken bellek dilinin metaforik doğası hakkında yazdığı tez 1993’te (Bellek Metaforları, Metis, 2007) adıyla kitaplaşmış ve Hollanda Ulusal Psikologlar Enstitüsü’nün verdiği Heymans ödülünü kazanan kitap hem kendi dilinde hem de çevrildiği sekiz dilde büyük ilgi görmüştür. 2001 de yayımlanan (Yaşlandıkça Hayat Neden Çabuk Geçer, Metis,2008) adlı kitabıysa daha da büyük bir yankı uyandırmış ve on bir dile çevrilmiştir. Draaisma bu kitapta Hollanda’da dört ödül almıştır.
YAŞLILARA POZİTİF AYRIMCILIK DÜNYADA İLK TÜRKİYE’DE
ANAYASAL HAK
1 EKİM DÜNYA YAŞLILIK GÜNÜ BİLDİRİSİ
Hepimiz hergün biraz daha, biraz daha yaşlanıyoruz.
Yaşlı bireyin durumunu düşünmek, bize “İnsan Hakları”nın önemini hatırlıyor.
Tabiî ki, yaşlıların da, toplumdaki tüm bireylerle aynı düzeyde İnsan Hakları mevcut. Ama, bu haklarını diğer vatandaşlarla aynı düzeyde kullanabiliyorlar mı? Çoğu kez, hayır! Çünkü, yaşlılığın getirdiği bir takım fiziksel yavaşlama ya da hastalıklar, toplumsal çevre, gelir sınırlamaları yaşlıların haklarını kullanmak üzere harekete geçmelerine, hizmetlere erişebilmelerine, örgütlenebilmelerine, seslerini duyurabilmelerine engel teşkil ediyor. Birikimlerini, tecrübelerini, bilgi ve becerilerini sunma ortamları daralıyor. Kendi yaşıtları yavaş yavaş hayata veda etmekte olduğu için, eski arkadaşlarından konuşacak kimseleri bile kalmayabiliyor. Böylece, giderek, toplumdaki diğer bağlantı ve ilişki ağlarının dışında kalmaya başlıyorlar; ihmale uğruyorlar. Sahip oldukları imkânları kaybetmeye devam etmeleri, yaşlıların yaşam kalitelerinin gerilemesi demek.
Bu duruma, “yaşlıların toplumda yalnızlaşması” deniyor. Hele bir de, yaşlılarla empati kuramayan kaba bir çevrenin veya kimselerin muamelesine maruz iseler, “yaşlıların toplumdan dışlanması” sorunu yaşanıyor.
Dünyada yaşlı nüfusun sayıca ve oran olarak artıyor olması, Yaşlıların İnsan Hakları meselesi gündemin tartışılan başlıca konularından biri haline getirdi. Birçok ülke, yaşlı nüfuslarının insan haklarını kullanabilmeleri için tedbirler arıyor. “Pozitif Ayrımcılık” – yaşlılara ilâve özel haklar verilmesi – görüşü gittikçe daha fazla taraftar topluyor.
Yaşlılara hürmet ve hizmet geleneğine sahip Türkiye’de, 12 Eylül 2010’da halkoylamasına sunulan Anayasa değişikliği ile, Toplumda Güçsüz Gruplara Pozitif Ayrımcılık ilkesi ve görevi benimsendi. Anayasa değişikliğinin halkoylaması ile kabûl edilen 1. Maddesi ile 7/11/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 10uncu maddesinin ikinci fıkrasına: “çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malûl ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz,” ibaresi eklendi.
Dünyada, yaşlılara özel hizmet görevini “anayasal hak” olma düzeyine taşıyan ilk ülke Türkiye oldu.
1 Ekim 2011 Dünya Yaşlılık Günü hepimize kutlu olsun!
TURYAK - Yaşlılık Konseyi Derneği
Basınımızda yer alan ÇOCUK HABERLERİ ni -www.cocukpenceresi.com - da ,
ÜCRETSİZ ÇOCUK ETKİNLİKLERİ ni www.cocuketkinlikleri.net de okuyabilirsiniz.
Bu iletiyi "ÇOCUKLAR İÇİN-2" Google grubuna üye olduğunuz için aldınız
Bu gruba posta göndermek için, cocukla...@googlegroups.com adresine mail atabilirsiniz.
Bu gruba aboneliğinizi iptal etmek için şu adrese e-posta gönderin:
cocuklar-icin...@googlegroups.com
Daha fazla seçenek için,
http://groups.google.com/group/cocuklar-icin-2?hl=tr?hl=tr adresinde bu
grubu ziyaret edin
ÇOCUKLAR İÇİN ETKİNLİK DUYURULARI GRUBUMUZ İLETİŞİM ADRESİ -cocukl...@googlegroups.com ' dur.