|
Evet, gece-gündüz, kış ve yaz, asırlar ve devirlerin
değişmesiyle gurup ve ufûl içinde teceddüd eden ve tazelenen masnûât-ı
cemile, mevcudat-ı lâtife, elbette bir âli ve sermedî ve dâimü’t-tecellî
bir Cemâl Sahibinin vücud ve bekà ve vahdetini gösterdikleri gibi; o
masnuat, esbab-ı zahiriye-i süfliyeleriyle beraber zevâl bulup ölmeleri, o
esbabın hiçliğini ve bir perde olduğunu gösteriyorlar. Şu hal kat’iyen
ispat eder ki, şu san’atlar, şu nakışlar, şu cilveler, bütün esmâsı
kudsiye ve cemîle olan bir Zât-ı Cemîl-i Zülcelâlin tazelenen
san’atlarıdır, tahavvül eden nakışlarıdır, taharrük eden âyineleridir,
birbiri arkasından gelen sikkeleridir, hikmetle değişen
hâtemleridir.
Elhâsıl: Şu kitab-ı kebir-i kâinat, nasıl ki
vücud ve vahdete dair âyât-ı tekvîniyeyi bize ders veriyor. Öyle de, o
Zât-ı Zülcelâlin bütün evsâf-ı kemâliye ve cemâliye ve celâliyesine de
şehadet eder ve kusursuz ve noksansız kemâl-i Zâtîsini ispat ederler.
Çünkü, bedihîdir ki:
•Bir eserde kemâl, o eserin menşe ve mebdei olan
fiilin kemâline delâlet eder.
•Fiilin kemâli ise, ismin kemâline,
•ve ismin kemâli, sıfatın kemâline,
•ve sıfatın kemâli, şe’n-i
zâtînin kemâline,
•ve şe’nin kemâli, o zât-ı zîşuûnun kemâline, hadsen
ve zarureten ve bedâheten delâlet eder.
|
Lügatler :
âli : yüce, yüksek
âyât-ı tekvîniye :
yaratılışa ait âyetler, deliller
bedâheten : ap açık bir
şekilde
bedihî : açık, aşikâr
bekà : süreklilik,
kalıcılık
Cemâl Sahibi : sonsuz derecede güzellik sahibi,
Allah
cemîle : çok güzel
cilve : yansıma,
görünme
dâimü’t-tecellî : sürekli tecellî eden
delâlet
: işaret etme
ef’âl : fiiller
elhâsıl : özetle, sonuç
olarak
esbab : sebepler
esbab-ı zahiriye-i süfliye :
görünürdeki alçak ve bayağı sebepler
gurup :
batma
hadsen : sezgiyle
hatem : mühür,
damga
kasr : saray, köşk
kat’iyen :
kesinlikle
kemâl-i Zâtî : Allah’ın zâtının
mükemmelliği
kitab-ı kebir-i kâinat : büyük kâinat
kitabı
kudsiye : kutsal, kusursuz ve yüce
masnuat :
san’at eseri varlıklar
mebde’ : başlangıç
menşe :
kaynak
nakış : işleme
nukuş :
işlemeler
sermedî : daimi, sürekli
sıfat : özellik,
vasıf
sikke : mühür, işaret
şe’n-i zâtî : zâtında olan
istidat ve kabiliyet
şehadet : şahitlik,
tanıklık
taharrük : hareket etme
tahavvül :
değişme
teceddüd etme : yenilenme
tezyinat :
süslemeler
ufûl : batma
vahdet : Allah’ın
birliği
vücud : varlık
zarureten : zorunlu
olarak
zevâl bulma : gelip geçme |
