Fwd: Mời đọc Văn Học:
VietHai Tran
Nhà thơ/văn Trần Yên Hòa
Anh Trần Yên Hòa dã gửi cho tôi đặc san văn học thơ ca của anh, mà hằng tháng tôi được đọc. Tôi dề nghị anh chuyển thể đặc san online qua dạng flipbook:
https://www.toolify.ai/vi/ai-news-vn/to-sch-lt-flipbook-d-dng-vi-ai-hng-dn-chi-tit-2025-3374200
https://fliphtml5.com/learning-center/vi/how-to-make-a-flipbook/
Tôi mời bạn bè thơ văn trong worldwide contact gia nhập gửi bài, tôi có nhiều Facebook Groups forums Googlegroups forum. Tụi tôi gồm 2 tổ chức văn thơ nhạc,
Liên nhóm Văn Chương Việt & Tiếng Đàn Xưa
<vanchuongvie...@googlegroups.com>,
và Liên nhóm Nhân Văn Nghệ Thuật & tiếng Thời Gian
<nhan-van-nghe-thu...@googlegroups.com>,
Mong tin,
VHLA
==========================================================
Tiểu sử:
http://www.hocxa.com/TieuSu/TranYenHoa_TieuSu.php
Thơ Trần Yên Hòa
https://sangtao.org/tag/tran-yen-hoa/
Trần Yên Hòa & Bằng Hữu:
https://vietbao.com/author/post/6441/1/tran-yen-hoa
Văn Trần Yên Hòa:
https://vietmessenger.com/books/?author=tran%20yen%20hoa
https://vietbao.com/author/post/6441/1/tran-yen-hoa
----------------------------------------------------------------------------------------------
‘Nghiệp’ thơ của Trần Yên Hòa
Bài viết của Trần Doãn Nho/Người Việt
KENNEDALE, Texas (NV) – Thơ là “nghiệp!” Theo tôi, ít có nhà thơ/nhà văn nào thành thật với độc giả và với chính mình như Trần Yên Hòa. Trong lời mở đầu của tập thơ “Hơn Năm Mươi Lăm Năm Thơ” (2018), anh ghi lại, như một lời tự bạch, quá trình theo đuổi “nghiệp” thơ của anh một cách chi li. Để hiểu rõ con người nhà thơ, tôi dẫn lại vài trích đoạn:
Bìa tuyển tập thơ “Hơn Năm Mươi Lăm Năm Thơ” của Trần Yên Hòa. (Hình: Trần Doãn Nho/Người Việt)
“Năm mười hai tuổi, tôi bắt đầu tập tễnh làm thơ. (…) Trong suốt thời gian trung học đệ nhất cấp, tôi làm nhiều bài thơ nữa, rồi lại xé đi, nay không còn dấu vết. (…) Dù một lòng quyết chí lập công danh bằng con đường học vấn, nhưng chuyện thơ văn vẫn âm thầm theo đuổi tôi hằng giờ, hằng ngày. (…) Sau này, tôi nghĩ thêm ra rằng, cái gì thuộc về Văn Học Nghệ Thuật mà không có năng khiếu bẩm sinh, thì cố gắng đến đâu cũng thua, cũng không làm ra một bài thơ hay, một truyện hay, một bản nhạc hay… dù có cấp bằng tiến sĩ này hay thạc sĩ kia…(…) Cho đến những năm tôi đi lính, khoảng năm 68, 69, 70, tôi mới có những bài thơ (và truyện ngắn) ra hồn, đăng trên Khởi Hành, Tuổi Ngọc, Thế Đứng, nhật báo Tiền Tuyến…(…) Nếu nói, thơ văn là nghiệp mà tôi đã vướng vào thì cũng đúng, vì hầu như suốt đời, tôi lúc nào cũng nghĩ đến nó… Đây là tâm tư thật lòng của tôi.”
Tập thơ anh khá dày, suýt soát 350 trang, với gần 190 bài thơ, có lẽ đã được chọn lọc kỹ lưỡng trong một số lượng (chắc là rất nhiều) của một quá trình làm thơ dài đến… 55 năm. Thơ đủ thể loại: tự do, lục bát, năm chữ, sáu chữ, bảy chữ và tám chữ. Nhưng dường như nhà thơ ưu ái thơ tám chữ hơn, vì tôi tìm thấy khá nhiều bài thuộc loại này, nhất là những bài thơ tình, dù đôi khi có lẫn vào một đôi câu bảy chữ hoặc chín chữ.
Một trong những đặc điểm của thơ Trần Yên Hòa là anh sử dụng khá nhiều chữ “ta” như là đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất cùng với – thậm chí có lúc lấn lướt – chữ “tôi” và chữ “anh.” Chữ “ta” xuất hiện khi thì trong bài thơ về người lính:
“Khi ta quỳ xuống giữa Vũ Đình Trường
Là ta đã tự nguyện với đất”
(Tráng Ca)
Khi thì trong thơ (tạm gọi là) “nhân sinh:”
“Ta lên núi đứng trông trời bát ngát
Nghe ngàn xưa chợt hiện giữa muôn trùng”
(Ngày Trên Núi)
Khi thì trong thơ tình:
“Ta hốt nhiên làm thân lãng du
Mưa xưa trường cũ biệt sa mù
Em thơ đội nón nghiêng nghiêng nắng
Ta lạc em từ bao thu qua”
(Hốt Nhiên)
Những chữ “ta” khiến cho hơi thơ nghe bi tráng, giang hồ, khinh thế ngạo vật, nhuốm chút tự trào trong lúc chữ “tôi” thường nghe khiêm tốn, nhũn nhặn hay chữ “anh” nghe thân tình, âu yếm. Tôi không nghĩ là anh ưu ái riêng một chữ nào, mà sử dụng tùy theo ngữ cảnh. Trong nhiều bài thơ, đôi khi chỉ trong một đoạn thơ, cả ba đại từ này đều xuất hiện:
“Huớ (1) em tôi, hãy bỏ xa tiền kiếp
Nghiệp xưa anh đã trả hết nợ nần
Vay ngắn hạn giữa bộn bề trời đất
Xin ta cùng tay ngoéo chớ phân vân”
(Nhặt Khoan Cho Ngày Sinh Nhật)
Thỉnh thoảng, Trần Yên Hòa “cải biến” thơ lục bát bằng cách xuống hàng bất định khiến cho nhịp thơ thoát khỏi cái rề rà, đều đều của lục bát thông thường.
“Em đậu xe
Giữa bãi chiều
Ta qua
Ngóng
Thấy tiêu điều
Biển dâu
Cũng nơi này
Những năm xưa
Anh đưa đón
Em cùng mưa
Ướt nhèm
(…) Nhìn em
Trên chuyến xe đời
Nhìn xe bãi vắng
Một thời có nhau
Có còn
Chút luyến lưu
nhau
Đời trăm năm hẹn
Kiếp sau
Anh chờ”
(Tại Bãi Đậu Xe)
Cũng sử dụng cách chấm câu, ngắt nhịp và thêm vào đó, số chữ trong một câu bất thường (bảy, tám và chín chữ), anh có bài “Tình Thua:”
“Anh suốt đời. Làm kẻ tình thua
Khi em bước ra. Khỏi đời ta. Vội vã
Một sớm mai. Trời đất giao mùa
Em quay ngoắt. Như là chiếc lá
Buổi sáng mùa thu. Mây trời tứ phía
Em mang theo. Gồng gánh. Linh hồn
Ta chết xuống. Chết lên. Vô nghĩa
Không còn gì. Ngoài khoảng trống. Mênh mông
(…)
Tình thua đau. Làm trầy xước thịt da
Lòng. Đau điếng. Máu trong tim. Chảy mãi
Ta cứ nhủ. Thôi hãy buông. Và bỏ.
Sao dại khờ. Không quên được. Tình ơi.”
Về mặt nội dung, thơ Trần Yên Hòa tập trung trên nhiều đề tài khác nhau: thời sự, thân phận, tự trào, quê hương, tôn giáo và tất nhiên, tình yêu. Dù sử dụng thể loại hay đề tài nào, nói chung, thơ Trần Yên Hòa mang không khí và tính cách truyền thống, pha lẫn giữa thơ mới và thơ mới cải biến, thỉnh thoảng có phá cách, nhưng phá cách một cách chừng mực, không chạy theo trào lưu cách tân mới mẻ sau này, về mặt ngôn ngữ, kỹ thuật. Thơ anh dung dị, hơi thơ mềm mại, thỉnh thoảng nhuốm chút ngang tàng.
Thơ về thời sự không nhiều, trong số đó, tôi chú ý bài “Tháng Tư, Ngó Lại.” Làm theo thể tự do dưới dạng tùy bút, anh ghi lại cụ thể những sự kiện và cảm giác chân thực của anh trong những ngày tháng cuối cùng của chế độ Việt Nam Cộng Hòa khi anh đi Sài Gòn để theo học khóa Tổng Thanh Tra. Vào ngày 30 Tháng Tư, 1975, anh thú nhận đã “trút bỏ quân phục,” “sợ sệt,” “hèn nhát,” “không dám nhìn ai,” nhưng “suy cho cùng tôi không hèn kém hơn” một số “tướng tá,” những người mà theo anh:
“hưởng lộc nước đầy tràn
(mà) bỏ đất bỏ quân bỏ dân chạy trước”
Trần Yên Hòa viết khá nhiều thơ về những kỷ niệm đẹp thời thơ ấu, thời học sinh, về những mối tình học trò… lúc đất nước còn thanh bình hoặc sau này, nhớ về quê hương khi lưu lạc ở xứ người.
-“con sông nước vỗ tràn thơ dại
gợi lòng ta nỗi nhớ thương xưa
cơn mộng dữ mười năm lưu lạc
đất khách hoài ngóng một chiều mưa”
(Ngõ Tình Phai)
-“gió cũng gió mà sao nghe lạ
có cái gì như thể hắt hiu
nắng cũng nắng vàng hanh trên lá
mà nghe sao lạnh thấm tiêu điều”
(Buổi Chiều Ở Mỹ Nhớ Quê)
Bằng những hình ảnh vô cùng thân quen, chữ nghĩa lại đơn giản, ý tứ nhẹ nhàng, những đoạn thơ như thế này lúc nào cũng gợi cho người đọc một cảm giác bâng khuâng, bùi ngùi.
Nhưng nói gì thì nói, đã thơ là phải thơ tình. Không có gì ngạc nhiên, so với các đề tài khác, thơ tình chiếm một số lượng lớn trong thơ Trần Yên Hòa. Những bài thơ hay những đoạn hay nhất trong tập thơ đều là thơ tình. Tình yêu trong thơ anh đa dạng vì nó được nhìn từ nhiều khía cạnh hay hoàn cảnh khác nhau: tình chung thủy, tình phụ, tình lỡ, tình thua, tình rỗng, tình thoáng qua, tình vĩnh cửu…
“Môi Mắt Tình” là một bài thơ lạ, trong đó, anh liệt kê nhiều người tình khác nhau, mỗi “Em” gắn liền với một nơi chốn chứa đầy kỷ niệm. Em ở Thị Nghè là Hiền, “đã là sư nữ;” Em ở Mỏ Cày là Sương, “bây giờ xa tít mắt;” Em ở Hốc Môn là Phụng, “cùng tôi thầm lặng;” Em ở Mỹ Tho là Hồng và Khánh…
Thỉnh thoảng, anh phẫn nộ vì… tình, phẫn nộ đến nỗi có lúc anh phải:
“…rống cổ gào
gọi em xanh xao. về đây. trầm ngải”
(10 Khúc. Nhớ. Người Bội Vong)
Thỉnh thoảng, anh có những chữ (mà tôi đoán là) ngẫu hứng, xuất phát từ một bắt gặp rất bình thường, nhưng lại gợi nên cảm giác khác thường:
-“Em buổi sáng ngồi chải đầu rất điệu”
(Ngồi Mơ Hoa Cúc)
-“Em lấp ló ngoài hiên, tia nắng sớm”
(Xuân Tươi, Ai Cũng Đẹp)
Những chữ như “rất điệu,” “lấp ló” khiến cho ý thơ trở nên lạ.
Trong suốt tập thơ, tôi tìm thấy nhiều đoạn thơ đẹp hẳn lên nhờ những bắt gặp ngẫu hứng như thế.
Chẳng hạn, tóc xõa “ngọt lịm lòng:”
“ta với người chung một nhánh sông
dòng sông xưa nước chảy xanh dòng
em đi qua phố ngày chan nắng
tóc xõa bờ vai ngọt lịm lòng”
(Chung Một Nhánh Sông)
Chẳng hạn, “ngọt ngào cắn nhẹ hàm răng,” da thịt “mát rượi:”
“Tháng chín, em ơi, tháng chín xanh
Anh ngọt ngào cắn nhẹ hàm răng
Da thịt em hồng ơi mát rượi
Làn hương là gió thoảng mong manh”
(Khúc Tháng Chín, Sinh Nhật Em)
Chẳng hạn “vàng nỗi nhớ:”
“thị nghè những đêm hò hẹn cùng em
vàng nỗi nhớ và hồng kỷ niệm
ngồi ngắm phố phường xưa, biệt dạng
dáng dấp em mù mịt nơi mô
hạnh ngộ cùng ngày vô tận
mặt trời chìm, sóng nổi lô nhô”
(Ngồi Ở Thị Nghè)
Trong tập thơ, “Phượng Hề” là bài thơ tám chữ dài nhất (hơn 16 khổ), lại mang tính đa nghĩa. Phượng vừa là cây Phượng đỏ, vừa là một ai đó tên Phượng, vừa là một biểu tượng của cái đẹp, vừa là một biểu tượng của tình yêu. Mời đọc một khổ thơ lạ… chữ và lạ… ý:
“Thử làm tỳ kheo tay ôm bình bát
Dắt em đi về tịnh độ uyên nguyên
Đôi mắt trỏm lơ (2) tụng hoài câu hát
Máu chảy qua tim dội vết chân thiền”
“Trỏm lơ!” Thật là Quảng Nam hết ý. [qd]
—–
Chú thích: (1) và (2): Tiếng địa phương: huớ = hỡi; trỏm lơ = gầy gò
Trần Yên Hòa là bút hiệu của Trần Văn Hòa, sinh trưởng ở Tam Kỳ, Quảng Nam. Trước 1975, dạy học, đi lính (Sĩ Quan Thanh Tra); sau 1975, đi tù. Năm 1995, định cư ở Hoa Kỳ theo diện H.O. Hiện sống ở Orange County (California), chủ trương trang mạng Bạn Văn Nghệ.
Ở hải ngoại, Trần Yên Hòa cộng tác với các tạp chí Thế Kỷ 21, Văn, Văn Học, Khởi Hành, Người Việt, Sóng Văn, Hồn Việt…
Đã xuất bản nhiều tác phẩm, trong đó, có “Khan Cổ Gọi Tình, Về” (thơ, 2001), “Những Chuyến Mưa Qua” (tập truyện ngắn, 2001), “Áo Gấm Về Làng” (tập truyện ngắn, 2004), “Mẫu Hệ” (truyện dài, 2004), “Uyên Ương – Phượng Hề Và Khát Vọng” (thơ, 2009), “Đi Mỹ” (truyện dài)…
Xem link:
https://oldserver.nguoi-viet.com/van-hoc-nghe-thuat/nghiep-tho-cua-tran-yen-hoa/
email: Tran Yen Hoa <tran_...@yahoo.com>;
----------------------------------------------------------------------------------------------
Cái nhìn nhàn nhã về thơ văn Trần Yên Hòa
Bài viết của Cung Tích Biền
ANAHEIM, California (NV) – Tôi đọc khá nhiều, thượng vàng hạ cám. Suy ra một điều, viết văn giản dị, gọn nhẹ rất khó. Những tài năng lớn, người ta viết như đùa. Như một hơi thở. Ở họ, sự giản dị, dung dị đến dị thường. Và, sự tầm thường đến lạ thường.
Một số tác phẩm của nhà văn, nhà thơ Trần Yên Hòa. (Hình: Tài liệu)
Trần Yên Hòa không tới chỗ đó. Chỗ khác, anh thật thà, nồng nàn một cuộc “rong chơi,” với đời, chỉ là thông qua chữ nghĩa.
Trần Yên Hòa đến với văn chương thi ca, như chiều lên, ta thả một con diều trong gió vàng. Con diều bay. Lây lất rung chuyển thế nào? Tùy tâm thái nơi mỗi người nhìn. Có cái nhìn nhục/ tục nhãn đến cái suy tưởng của nhìn tâm nhãn, trí/ tuệ/ huệ nhãn.
***
Cái tên người nó cũng vận vào mệnh đời người. Nó nói khá rõ cái thế đời của người đó. Trần Yên Hòa, ba âm Bình, không có Trắc nào. Một dòng lãng đãng êm trôi.
Theo tôi hiểu, một cái hiểu mạo muội. Trong Hán tự, phát âm theo thuần âm Việt, có nhiều từ Yên đồng âm, khác nghĩa. Trong đó có 2 [hai] từ Yên, nên bàn qua sẽ rõ đôi điều.
Trần Yên Hòa. Yên này không phải Yên là khói [煙]. Yên ba là khói sóng. “Nhật mộ hương quan hà xứ thị/ Yên ba giang thượng sử nhân sầu” (Chiều hôm chẳng thấy cổng làng, trên sông khói sóng gợi lòng sầu ai) [Hoàng Hạc Lâu – thơ Thôi Hiệu, tôi tạm dịch].
Yên Hòa. Yên đây chính là An [安]; an lành, an vui, thái an, an cư lạc nghiệp. Theo cấu trúc hội ý của Hán tự, chữ An gồm phần trên là bộ Miên [mái nhà], nửa dưới là chữ Nữ. Con gái ở trong nhà, dưới mái nhà cùng cha mẹ anh em, là an toàn, phúc hạnh.
Yên là một thông vận với An. Tục lệ xưa, có tế lễ Kỳ yên, chính là lễ Cầu an. Phép nước có Trị yên, nghĩa là Trị an.
Hán tự có nhiều thông vận tùy thời mà đọc khác nhau, nhưng cùng nghĩa. Chính/chánh; nghênh/nghinh; yên/an; mệnh/mạng; thì/thời… Xa xưa, là chánh trị, hành chánh, tài chánh, hoan nghinh, bình yên, cách mệnh… Nay là chính trị, hành chính, tài chính, hoan nghênh, bình an, cách mạng, lâm thời…
Nói dài dòng văn tự vậy, để thấy Yên Hòa đây không phải nóng bừng, bốc khói. “Nổi lửa lên em.” Sớm mai chiều tà, xuân lan thu cúc, chỉ là một Trần Yên Hòa một khuôn mặt phúc hậu, luôn tươi vui, giọng nói nhỏ nhẹ, hành tung hiền hòa ổn định, cư xử với anh em có cái chí tình, chân thiện.
Ngồi nhậu với Hòa là bổ đổm an lành, chung rượu nghĩa tình, thầm lắng trong mỗi niềm riêng, vắng biệt những lời giận hờn, mắng mỏ đặt điều bôi nhọ sau lưng.
Hiền hòa, nhưng rất mực chịu chơi. Nhậu tới bến. Tận tụy với văn chương. Nhiều chục năm, thiết trang mạng riêng để giới thiệu văn chương cổ kim, đó đây, bạn bè. Trân trọng, lễ phép, nhiều giao tình với anh em.
***
Khi đọc tác phẩm “Mẫu Hệ” của Hòa, Nguyễn Lương Vỵ đã viết trong “Đọc Lại ‘Mẫu Hệ,’ Nỗi Đau Còn Đó:”
“‘Mẫu Hệ,’ với nghệ thuật dẫn truyện lôi cuốn người đọc, tái hiện được hiện thực sinh động bằng bút pháp tỉnh táo nhưng nhạy cảm, nhất là những mẫu đối thoại dung dị nhưng lột tả được tính cách từng nhân vật. Cốt truyện được thu nhỏ trong gia đình của Nại Hiên và Soại, nhưng bối cảnh không gian, thời gian và những nhân vật phụ khác trong truyện, đã cho người đọc hình dung một cách khá rõ nét về những bi kịch của miền Nam trong thời điểm lịch sử đó.
‘Mẫu Hệ,’ tuy chưa đạt tới tầm cao văn chương như nhà văn đã khiêm tốn tỏ bày trong ‘Lời Mở’ ở đầu sách, chỉ là do ngó nhìn bốn phương tám hướng vào thời điểm lịch sử đó mà nhà văn ‘động lòng viết chơi,’ nhưng khi đọc xong truyện, gấp sách lại, người đọc vẫn còn rung động tâm can. Nỗi đau vẫn còn đó! Như vậy, nhà văn đâu phải ‘động lòng viết chơi,’ mà viết bằng tất cả tâm lực, rung cảm của mình, không phải là ‘hư cấu’ mà trung thực bằng những điều mắt thấy tai nghe của một người vừa là nạn nhân, vừa là chứng nhân của giai đoạn lịch sử đầy bi thương ấy. Đây cũng chính là giá trị nhân văn của ‘Mẫu Hệ’ vậy.”
Vào cõi thơ của Trần Yên Hòa, Phan Tấn Hải đã nhìn với cái nhìn khá tinh tế trong “Đọc ‘Hơn Năm Mươi Lăm Năm Thơ’ của Trần Yên Hòa:”
“Đó là một tập thơ, khi bạn mở ra đọc vài trang, sẽ thấy như bị lôi cuốn đi mãi theo dòng ngôn ngữ. Bởi vì, thơ Trần Yên Hòa có nơi không còn là chữ, mà đã là cái gì rất gần gũi với chính bạn. Tuyển tập thơ của anh không chỉ là dấu mốc sáng tạo thi ca Trần Yên Hòa, mà cũng là một tấm gương soi mặt hồn thơ cho một một thế hệ, những người sinh ra và trưởng thành trong một cuộc nội chiến, và đã đào tỵ vào thơ như một thế giới hòa bình bay bổng riêng.
Nhà văn, nhà thơ Trần Yên Hòa. (Hình: Tài liệu)
Khi mở ra các trang sách Trần Yên Hòa, tôi tự thấy chính hồn mình hiện ra lơ lửng giữa những dòng thơ của anh. Sức mạnh thi ca của Trần Yên Hòa là, qua thơ, anh hòa nhập với tình tự của hồn nước, với dòng chảy ngôn ngữ của dân tộc. Hãy hình dung thơ như một dòng sông đón nhận trăm suối trôi vào. Thơ Trần Yên Hòa là một dòng sông, nơi đó tôi đứng nhìn thấy cả chân dung dân tộc, có hình tôi, hình anh, hình ảnh cả một dòng chảy dân tộc. Của những năm khốn khó, gian nan, và thơ mộng.
Trần Yên Hòa làm thơ viết văn khá dễ dàng như một thú vui thường nhật. Nhàn nhã bình thản. Tưởng như là không cho thơ văn của mình quảy trên lưng vác trên vai, đội đầu những sứ mệnh, những liên lụy sử lịch, những bụi hồng trần. Nhưng khi tôi tình cờ đọc bốn câu thơ dưới đây, tôi hiểu Trần Yên Hòa không xa cách với cáí tình dân tộc, nỗi cảm hoài với vận mệnh chung của lịch sử và riêng mỗi phận người. Quả là cái rùng mình lạnh toát đêm thâu.
***
Trần Yên Hòa là người bạn vong niên của tôi. Trong cùng một vận mệnh chung, kẻ trước người sau; cùng áo lính, hát vang lừng “Ngày Bao Hùng Binh Tiến Lên,” quân trường Thủ Đức; cùng bầm dập trước con mãnh thú thời cuộc, chinh chiến, bạn thù, tư tưởng, những hy vọng khôn cùng và bao thất vọng cháy lòng; cùng một quê hương xa hút tâm trạng Thôi Hiệu; cùng một tha hương trên đất Mỹ; cùng một nhớ nhung cuống rốn chưa lìa nơi đất tổ.
Chính thế, chúng tôi có rất mực tương phùng trong chữ nghĩa. Có tâm giao rõ thực, tận lòng cuộc đời thường. Cùng trong đêm đất Mỹ nhớ “Trăng Sài Gòn” (Du Tử Lê). Cùng một nòi tình, đêm bỗng dài dặt những mộng đời. Nói theo cách khuynh loát ngôn ngữ Phạm Công Thiện: “Đi cho hết một đêm hoang vu trên mặt đất.”
Có thể, để chấm dứt bài viết, nên ghi lại một nhận xét của Du Tử Lê, một nhà thơ nhìn về nhà thơ, như một kết luận:
“Ở mặt nào của quá khứ hay hiện tại, thơ, văn Trần Yên Hòa cũng cho thấy tính nồng nàn, tha thiết, chân thực với từng cảnh đời. Có người cho rằng, Trần Yên Hòa không chủ tâm làm văn chương, hiểu theo nghĩa không hề tô vẽ thêm cho mọi trạng huống đời sống ông kinh qua – Luôn cả những phân cảnh hư cấu, cho thấy, ông giống như một người ngoài cuộc… Bởi vì căn bản, văn chương của ông, là những trang nhật ký, viết riêng cho mình, trước nhất. Luôn cả.” (Du Tử Lê, “Nhật Ký Đời Sống Trong Thơ, Văn Trần Yên Hòa”). [qd]
Tham khảo link:
https://www.nguoi-viet.com/van-hoc-nghe-thuat/cai-nhin-nhan-nha-ve-tho-van-tran-yen-hoa/
Trần Yên Hòa viết kỷ niệm về họa sĩ Khánh Trường, bài do Song Thao:
Trần Yên Hòa viết về Mẹ:
https://www.saigonweeklyonline.com/van-hoa-nghe-thuat/tran-yen-hoa-me-di-ve-phia-hoang-hon.html
Tiêu biểu thơ Trần Yên Hòa:
Tôi, VHLA, Khi xem nghiệm về thi ca thất ngôn của thi sĩ Trần Yên Hòa, tức thì trong mắt tôi, thi nhân ghi nhận nỗi lòng bâng khuâng lưu luyến về dĩ vãng trong bài thơ tình sau:
“Ta hốt nhiên làm thân lãng du
Mưa xưa trường cũ biệt sa mù
Em thơ đội nón nghiêng nghiêng nắng
Ta lạc em từ bao thu qua”
(bài thơ Hốt Nhiên)
Nghiền ngẫm thơ Thất Ngôn Trần Yên Hòa khá mượt mà lại "nhuyễn", mà rồi khi sang thể thơ Lục Bát của anh mang nét thi vị, tài nghệ. Có thể nói lục bát là sở trường của anh theo nhà thơ thân hữu nhận định là thể thơ "tủ" là loại lục bát, anh làm khá xuất sắc. Chẳng hạn trong bài Tục Lụy Em, tiết điệu của mấy câu đầu rõ ràng là diễn theo những bước "ngập ngừng lưỡng lự" (sự thể "tần ngần") của một nhân vật vốn lãng du nay trở về bên cảnh cũ.Bo73i yếu tố "yêu em" trong vòng đời trắc trở, nghiệt ngã sa lụy tình em, mà không thể phôi phai, nguôi ngoai được. Đấy là "Tục Lụy Em".
Tục Lụy Em
tần ngần trở lại hiên xưa
nắng vàng rưng, nhớ ngày mưa thuở nào
dạt xa từ độ chiêm bao
lãng du quên, lãng du nào, hở em
trở về, mưa vẫn muộn phiền
một bờ cát lở, hai miền phù vân
cũng là mưa tạt đá băng
cách ly đòi đoạn còn ngăn nỗi mình
lãng du quên một chuyện tình
tục lụy em, lại một mình ta say.
Những bài thi ca kế tiếp cũng bắt mắt, và đồng tâm cảm.
Rừng Trú Ngụ Em
rừng xa, có gọi em về
nhắn câu phù ảo dầm dề sương mai
xa ta, hồn vọng đêm dài
nhắn mây gọi tóc phủ tai ách trời
em đi phố cũng ngậm ngùi
rừng kêu, núi gọi, sóng vùi dập sông
mờ nhân ảnh, kiếp lao lung
rừng em trú ngụ, nửa chừng khơi xa
ta về ngọng nghịu lời ca
vỗ tay, tạc đá, lìa xa phận người.
Lá Trăm Năm
em đi qua phố ngậm ngùi
mưa giăng bóng nhỏ dập vùi dấu chân
một mai có biết căn phần
trong thân thể nọ có lần cho anh
nhớ xôn xao nụ hôn gần
bờ môi mọng nụ tầm xuân đêm nào
lá trăm năm em xin trao
những môi hôn những câu chào thiết tha
bây giờ ta vẫn là ta
đi trên phố không biết là về đâu.
Và đây, hãy đọc bài ưng ý (?) của thi nhân Trần Yên Hòa. Tựa bài thơ cũng là tựa chung của thi tập của ông. Lời thơ quê quê, với những chữ ít được dùng đến trong thơ của những thi nhân gọt giũa kỹ lưỡng. Giọng thơ nghe như một bài ca dao buồn. Một nỗi buồn da diết, tội nghiệp. Một nỗi đợi, một nỗi chờ, triền miên như thể không bao giờ tái hợp. Có thể nói, cũng chính nỗi ấy, lại là cái đẹp ở lại lâu dài trong thơ Trần Yên Hòa.
Theo Du Tử Lê khi dọc Tập truyện của Trần Yên Hòa, Lê thi sĩ nhận xét như sau:
"Ai mà chẳng có lần muốn nhìn lại những năm tháng tuổi thơ mà trong lời Bạt, Trần Yên Hòa đã tâm sự,
Ai cũng có một nơi chốn sinh ra. Dù ở nhà quê hay phố thị, thì đó là nơi cất dấu những kỷ niệm của đời mình nhiều nhất…Đến một lúc, những vật lộn cuộc đời đã qua, nằm gác tay trên trán trong những đêm trằn trọc ngủ không được mới thấy nỗi nhớ nhung khôn nguôi về một thời thơ ấu…Bây giờ thi quá xa, có với tay níu bắt cũng không được, nó trở thành bóng hình của ký ức…Tôi đã có một thời thơ ấu như thế.
Tâm trạng này như nói hộ nhiều người, những người cũng có một thời thơ ấu như thế nhưng hồi tưởng lại chỉ là bóng hình của ký ức, níu bắt không được thôi đành nhung nhớ khôn nguôi."
Còn nhà phê bình văn học Đỗ Xuân Tê khi dọc tác phẩm “Sấp Ngửa” của Trần Yên Hòa, 6ng cho lời nhận sắc, bình phẩm về phong văn của nhà văn Trần Yên Hòa rất tâm dắc với ông, xem những dòng sau,...
"Sấp Ngửa, tác phẩm mới nhất của Trần" Yên Hòa ra mắt tháng 5 năm nay (2016), sau khi vừa tái bản truyện dài Mẫu Hệ, như là một kết hợp vừa tân truyện vừa vẽ lại chân dung một số bạn văn đa phần người cùng quê anh. Sách dày hơn 350 trang, khổ lớn, trình bày in ấn đẹp, trang nhã, phát hành song hành trên amazon và các nhà sách địa phương, cùng qua địa chỉ của chính tác giả.
Vốn là một cây bút thành danh ở hải ngoại, đã ấn hành cả trên chục tác phẩm vừa thơ vừa văn, lại chủ biên một website văn học văn nghệ nhiều người thăm viếng, Trần Yên Hòa không cần giới thiệu nhiều về mình, đại để quê quán, xuất thân, bề dày văn bút, tác phẩm đã in, mà tác giả đã để Uyên Nguyên (trình bày & lay out) bê luôn phần Lời BẠT nằm gọn trên bìa sau của sách như lời trần tình dẫn dắt độc giả hiểu ngay ý nghĩă và chủ điểm về sự ra mắt tác phẩm của mình.
Là người ưa tìm và đọc các tác phẩm mới, tôi hay để ý cả hình thức lẫn nội dung, ít khi thấy có lối in ấn kiểu này, cùng lắm chỉ vài trich đọan để mào đầu những điều muốn nói những ý muốn trao cho người đọc dễ nắm bắt, thường thấy ở những ấn bản phát hành lần đầu.
Nhưng đi sâu vào nội dung của ‘đôi dòng dẫn truyện’, ta mới thấy Trần Yên Hòa muốn đi thẳng vào chủ đích, khác hẳn các lần trước, anh muốn trình làng một lối viết mới, một thách thức mới khi muốn “đề cập một thực tế đáng buồn của con người, là Sấp Ngửa khôn lường” qua bối cảnh của xã hội đương thời, trong nước lẫn hải ngoại, mà anh đã khái quát, Con người càng lúc càng đông /Thạch Sanh thì ít, Lý Thông thì nhiều.
Cũng qua cuốn sách, anh muốn theo chân những cây viết bậc thầy về thể loại xã hội hiện thực kiểu Vũ Trọng Phụng, Nam Cao, Ngô Tất Tố, xa hơn là Nguyễn Du, gần hơn là Nguyễn Thụy Long (như anh viện dẫn) nhằm giới thiệu với người đọc những Chí Phèo mới, những Xuân tóc đen thời kỳ đồ đểu, những tên ăng-ten thời tù cải tạo, những xếp lớn bỏ lính bỏ dân thời di tản, những tướng tá hết thời còn ham hố bon chen, những thằng lừa thầy phản bạn, những kẻ đạo đức giả, những em neo mất nết, những chàng Việt kiều hồi hộp và muôn vàn nhân vật phản diện mà nước Việt ta … thời nào cũng có.
Tôi vốn biết Trần Yên Hòa từ khá lâu, anh sống rất có tình đặc biệt đối với bạn bè, đồng đội, đồng tù, với những người anh yêu anh phục, chẳng vậy mà trong số Bạn văn anh phác thảo trong Tạp ghi Văn Nghệ (Phần 2) của sách, độc giả trong đó có tôi tuy không được quen và thân họ mức độ như anh nhưng cũng luôn có lòng kính trọng như những đàn anh đáng quí trong làng văn hải ngoại.
Cũng con người và tác phẩm, tôi thích anh ở tính nói thẳng nói thật, vừa gốc lính vừa mang dòng máu của những cây bút Quảng Nam, lãng mạn trong văn chương, trong thơ nhưng cũng không ngần ngại nói, viết những điều huỵch toẹt mà các cây bút khác có phần nể nang e dè không dám viết. Chính vậỳ mà SẤP NGỬA sẽ có nhiều đụng chạm, vì những nhân vật của anh giống như ‘đồng tiền xu xưa, cũng có hai mặt sấp và ngửa’. vừa không khó nhận diện lại xuất hiện nhãn tiền trong xã hội nơi quê nhà mà trong nhiều mẩu truyện xuất hiện trong sách này lại nằm ngay trên đất khách."
oOo
Lượt qua tiểu sử cùng những nhận định của các cây bút như Trần Doãn Nho, Du Tử Lê, Cung Tích Biền, Song Thao,... Trần Yên Hòa là một ngòi bút bao trùm cả hai phạm vị thi ca, cũng như văn suôi. Anh viết về bạn bè, về Mẹ, về quê hương và về cuộc dời. Thi ca Trần Yên Hòa đa đạng, gồm nhiều chủ đề, xử dụng nhiều thể loại khác nhạu. Nhìn chung, nhà thơ hay nhà văn Trần Yên Hòa có chỗ đứng vững chắc trong vườn hoa văn chương hay văn học Việt Nam. Xin chúc mừng anh !
Trần Việt Hải, tm.
Los Angeles, 25/09/2025.
Liên nhóm Văn Chương Việt & Tiếng Đàn Xưa
và,
Liên nhóm Nhân Văn Nghệ Thuật & Tiếng Thời Gian.
❤***************
https://nhanvannghethuat.com/ky-niem-10-nam-thanh-lap-cua-nhan-van-nghe-thuat-tieng-thoi-gian/
https://nhanvannghethuat.com/talk-show-ky-11-chon-mot-huong-di-cho-tuong-lai/
To: Dinh Mac' via CuuhsTCV_NTHQT_QuangTin <cuuhstcv_nt...@googlegroups.com>, Bạn Văn <ba...@groups.outlook.com>