Hôm Nay! Hội Đồng Thành Phố Họp Về "Xa Lộ Little Saigon!" Và Thông Báo Tin Buồn: Một Trong Những Cây Viết Truyện Ngắn Hay Nhất Hải Ngoại, Nhà Văn Tiểu Tử, Đã Từ Giã Cõi Đời! (1930–2025) Và Kính Chuyển Tin Quốc Tế Theo Dòng Thời Sự (Cám Ơn)

[Kq Le Van Hai]

Nhắc Nhở, Tham Dự Buổi Họp Với Hội Đồng Thành Phố về "Xa Lộ Little Saigon" San Jose!

Hôm nay! Thứ Ba, ngày 23 tháng 9 lúc 1 giờ 30 chiều.

Tại Phòng Họp City of San José, 200 East Santa Clara Street, San José, CA  95113 (408) 535-4921

Kính gửi quý đồng hương,

-Trong phiên họp ngày 17 tháng 9 vừa qua, Ủy ban Quy tắc & Chính quyền Mở (ROGC) của thành phố San José đã đồng thuận thông qua bản ghi nhớ của tôi ủng hộ Nghị quyết Đồng thời của Quốc hội số 71 (ACR 71), do Dân biểu Ash Kalra đề xuất. Nghị quyết này sẽ chính thức đặt tên đoạn xa lộ 101 của Hoa Kỳ, gần lối ra Story Road, là “Xa lộ Little Saigon.” Đây là sự ghi nhận trang trọng đối với những đóng góp, di sản và sự hiện diện văn hoá của cộng đồng người Mỹ gốc Việt – không chỉ tại địa phương mà còn trên toàn tiểu bang.

Thành quả này tiếp nối những dự án gần đây như Vườn Truyền Thống Việt Nam và Tượng đài “Thank You, America,” qua đó khẳng định cam kết chung của chúng ta đối với sự hiện diện, hòa nhập và sự công nhận lịch sử của cộng đồng. Tôi xin trân trọng cảm ơn các đồng nghiệp đã cùng ký tên vào bản ghi nhớ – Thị trưởng Mahan, Nghị viên Campos và Nghị viên Kamei. Sự ủng hộ của quý vị có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với cộng đồng và đối với cá nhân tôi.

Bước tiếp theo, Hội đồng Thành phố toàn thể sẽ đưa Nghị quyết ra thảo luận và thông qua, trước khi các nhà lập pháp tiểu bang xem xét ACR 71 vào tháng Giêng năm tới. Thành phố sẽ đưa mục này vào phần đồng thuận trong cuộc họp Hội đồng Thành phố ngày 23 tháng 9 (mục 2.12:).

Trân trọng kính mời quý đồng hương đến tham dự buổi họp Hội đồng Thành phố hôm nay! Thứ Ba, ngày 23 tháng 9, lúc 1:30PM. để cùng lên tiếng kêu gọi HĐTP thông qua Nghị quyết và đồng thời thể hiện tinh thần đoàn kết của cộng đồng người Việt chúng ta.

Trân trọng.

Biên Đoàn & Nhóm Vận Động "Xa Lộ Little Saigon"

 

Tin Buồn:  Cơ Sở Thi Văn Cội Nguồn và Tuần báo Thằng Mõ, Trong Niềm Thương Tiếc, Xin Gởi Chút Lời Vĩnh Biệt Đến Nhà Văn Tiểu Tử!(1930–2025)

(LVH)

-Cộng đồng văn học hải ngoại vô cùng thương tiếc hay tin nhà văn Tiểu Tử, cây bút truyện ngắn nổi bật, hay nhất, vừa qua đời tại Pháp.

Ông tên thật Võ Hoài Nam, sinh năm 1930 tại Gò Dầu Hạ, Tây Ninh, từng dạy học tại trường Petrus Ký và làm việc nhiều năm cho hãng dầu SHELL Việt Nam. Sau 1975, ông vượt biên, định cư ở Pháp, và từ đó dành trọn tâm huyết cho văn chương.

Nhà văn Tiểu Tử nổi tiếng với văn phong thâm thúy, tinh tế, chan chứa tình quê, tình người, để lại dấu ấn đặc biệt, qua các tập truyện như Những Mảnh Vụn, cùng hàng loạt truyện ngắn đăng trên các báo chí khắp nơi, trong đó có trên văn đàn Cơ Sở Thi Văn Cội Nguồn và rất nhiều truyện ngắn trên Tuần báo Thằng Mõ San Jose, nhiều năm qua. Ông được xem là một trong những ngòi bút viết truyện ngắn hay nhất, của văn học Việt Nam hải ngoại.

Ra đi ở tuổi 95, nhưng di sản văn chương của ông sẽ mãi sống trong lòng bạn đọc khắp năm châu – như, những tô cháo huyết, bài ca vọng cổ, nỗi nhớ quê nhà mà ông từng viết, giản dị mà lay động đến tận cùng, tâm tư người đọc.

Vĩnh biệt nhà văn Tiểu Tử – một “cây đa ” quý hiếm, trong vườn văn học hải ngoại.

 

Nhận Định: Di Sản Văn Học Của Nhà Văn Tiểu Tử

-Cái chết của nhà văn Tiểu Tử (Võ Hoài Nam, 1930–2025) không chỉ để lại khoảng trống trong lòng bằng hữu và độc giả, mà còn khép lại một chương lớn của văn học lưu vong Việt Nam.

Trong suốt hành trình chữ nghĩa, Tiểu Tử đã chọn cho mình lối viết ngắn gọn, bình dị, nhưng thấm thía và tinh tế. Ông không chủ trương tô vẽ, không tìm sự cầu kỳ, mà để từng câu văn lặng lẽ cất tiếng, gợi dậy cả một trời quê hương và tình người. Từ một tô cháo huyết Tân Định, đến những câu vọng cổ rưng rưng nơi đất khách, Tiểu Tử cho thấy văn chương có thể bắt đầu từ những điều rất nhỏ nhoi, nhưng chạm đến tận cùng nỗi niềm tha hương.

Điều làm nên giá trị đặc biệt của Tiểu Tử là ở chỗ: ông viết bằng ký ức của người xa xứ, nhưng không bi lụy; ông khơi dậy niềm nhớ, nhưng đồng thời cũng khẳng định căn cước Việt Nam trong mỗi phận lưu vong. Văn chương ông như một nhịp cầu bắc qua biển cả, nối người Việt tha hương với mảnh đất quê nhà đã mất!

Trong làng văn học hải ngoại, Tiểu Tử không ồn ào, không khoa trương, nhưng bền bỉ và lặng lẽ, để rồi chính sự lặng lẽ ấy tạo nên sức vang xa. Ông cho thấy rằng, giữa những biến động lịch sử, văn học có thể là nơi trú ngụ cuối cùng của bản sắc và ký ức dân tộc.

Sự ra đi của ông là mất mát lớn, nhưng đồng thời cũng là lời nhắc nhở cho thế hệ sau: hãy gìn giữ và tiếp nối ngọn lửa chữ nghĩa, để tiếng Việt và hồn Việt còn mãi trong cộng đồng người Việt khắp năm châu.

Tiểu Tử đã ra đi, nhưng văn chương của ông sẽ còn ở lại – như một phần ký ức tập thể của cả một thế hệ lưu vong.

 

Tưởng Niệm Nhà Văn Tiểu Tử

Bút đời nghiêng giữa lưu vong

Chan hòa quê cũ, tấm lòng thiết tha.

Một tô cháo huyết quê nhà

Nửa đời viễn xứ vẫn là mộng mơ.

Tiểu Tử – bóng nhỏ, văn to

Đem tình nhân thế viết cho muôn người.

Nay người khuất bóng phương trời

Trang văn còn đó… rạng ngời lòng dân.

San Jose, ngày 23 tháng 9 năm 2025

Cơ Sở Thi Văn Cội Nguồn và Tuần báo Thằng Mõ

 

Một Truyện Ngắn Tiêu Biểu Của Tiểu Tử: Made In Vietname!

*

-Lẽ ra bữa nay bác sĩ Lê không nhận bịnh nhân vì là ngày nghỉ trong tuần của ông. Nhưng hôm qua, trong điện thoại, nghe giọng cầu khẩn của người bịnh ông không nỡ từ chối. Người đó – ông đoán là một cô gái còn trẻ – nói chuyện với ông bằng tiếng Mỹ. Cô ta hỏi ông nhiều lần:

- Có phải ông là bác sĩ Lee không"

Tên ông là Lê. Cái tên Việt Namđó ở xứ Mỹ này người ta viết là "Lee", nên ông được gọi là "ông Lee" ( Li ).

Ông ôn tồn trả lời nhiều lần:

- Thưa cô, phải. Tôi là bác sĩ Lee đây.

- Phải bác sĩ Lee chuyên về châm cứu và bắt mạch hốt thuốc theo kiểu Á Đông không"

- Thưa cô phải.

- Có phải phòng mạch của bác sĩ ở đường GreenGardenkhông"

Bác sĩ Lê, đã ngoài sáu mươi tuổi, tánh rất điềm đạm, vậy mà cũng bắt đầu nghe bực! Tuy nhiên, ông vẫn ôn tồn:

- Thưa cô phải. Xin cô cho biết cô cần gì"

Giọng cô gái như reo lên:

- Vậy là đúng rồi! Con Cathy bị bịnh suyễn nói bác sĩ chữa bịnh hay lắm. Cả nhà nó, kể luôn ba má ông bà nó đều đi bác sĩ hết.

Đến đây thì ông bác sĩ già đó không kềm được nữa, ông xẵng giọng:

- Cám ơn cô. Bây giờ xin dứt khoát cho tôi biết coi cô muốn cái gì"

Giọng bên kia đầu dây như lắng xuống:

- Tôi xin lỗi bác sĩ. Xin lỗi. Tôi muốn xin bác sĩ cái hẹn cho ngày mai. Tôi bịnh…

- Mai là ngày nghỉ trong tuần, phòng mạch không có mở cửa. Ngày khác vậy.

- Ngày mai cũng là ngày nghỉ của tôi nữa, bác sĩ à.

- Cô đã bịnh thì cứ xin nghỉ để đi bác sĩ, ngày nào lại không được!

Một chút im lặng ở đầu dây bên kia rồi giọng người con gái bỗng nghe thật buồn:

- Họ đâu có cho nghỉ, bác sĩ. Họ nạt vô mặt: "Mầy muốn nghỉ thì mầy nghỉ luôn đi. Thiếu gì đứa muốn vào làm chỗ của mày. Mày biết không""

Giọng nói như nghẹn ngang ở đó, rồi tiếp:

- Không có việc làm là chết, bác sĩ à…

Ông bác sĩ già làm thinh, suy nghĩ. Đầu dây bên kia, cô gái van lơn:

- Xin bác sĩ thông cảm. Tôi sợ bịnh nặng hơn, không đi làm nổi nữa là mất việc. Xin bác sĩ thông cảm. Xin thông cảm.

- Ờ thôi, để tôi ráng giúp cô. Sáng mai, chín giờ. Phòng mạch của tôi ở số…

- Cám ơn bác sĩ. Cám ơn! Con Cathy có chỉ phòng mạch của bác sĩ rồi.

- Xin lỗi. Cô tên gì"

- Kim. K, I, M.

Bác sĩ Lê vừa ghi vào sổ hẹn vừa nghĩ: "Tội nghiệp! Chắc lại đi làm lậu nên mới bị người ta hâm he như vậy. Theo cách phát âm thì cô này có vẻ là người Á Đông. Tên Kim chắc là Đại Hàn. Để mình phải phone lại cô Cathy hỏi cho chắc ý kẻo gặp thứ lưu manh thừa dịp ngày nghỉ không có cô phụ tá, nó gài bẫy mình thì khổ!"

*

Đúng chín giờ, chuông cửa phòng mạch reo. Ông bác sĩ già bước ra mở cửa. Đứng trước mặt ông là một cô gái Á Đông còn trẻ, ăn mặc theo kiểu "punk": quần áo có tua có tụi, tóc dựng đứng hỗn loạn như con gà xước, đeo nhiều vòng sên bằng bạc to như dây lòi tói, đầy cổ đầy hai cườm tay, mang cái xắc đỏ cũng có tua có tụi. Bác sĩ Lê, quá đỗi ngạc nhiên, chưa kịp hỏi gì, thì cô gái nói bằng tiếng Mỹ rất lưu loát:

- Chào bác sĩ. Tôi là Kim, bịnh nhân đã gọi điện thoại cho ông hôm qua. Tôi có làm cho bác sĩ chờ không"

Bác sĩ Lê chưa hết ngạc nhiên, trả lời một cách máy móc:"Không! Không!" Rồi ông bước tránh qua một bên: " Mời cô!"

Vào phòng mạch, ông đưa cho cô cái áo blouse trắng ngắn tay: Cô đến phía sau bình phong bỏ hết quần áo chỉ mặc quần lót thôi, rồi khoác ngược áo blouse này, lưng áo nằm về phía trước.

Trong lúc cô gái loay hoay làm theo lời dặn, ông bác sĩ già gọi phone về nhà, nói bằng tiếng Việt:

- Bịnh nhân của anh tới rồi, đang thay đồ. Chắc một giờ nữa là xong. Em đợi anh về rồi mình đi chợ.

Cô gái bỗng ló đầu ra khỏi bình phong mỉm cười nhìn ông, gương mặt thật rạng rỡ, định nói gì nhưng rồi không nói, thụt đầu vào tiếp tục cởi quần áo.

Một lúc sau cô ta bước ra, mắt ngời lên sung sướng, nói bằng tiếng Việt, giọng như reo lên:

- Bác sĩ là người Việt  mà con cứ tưởng là người Tàu! Tên "Lee" nghe Tàu trân!

- Ủa! Vậy mà tôi cứ nghĩ cô là người Đại Hàn chớ!

Rồi cả hai cùng cười, cái cười rất sảng khoái. Tình đồng hương trên đất khách bỗng thấy thật ấm, thật đầy… Ông bác sĩ già nhìn cô bịnh nhân trẻ mặc áo blouse trắng đứng trước mặt ông mà không còn thấy cô gái "punk" hồi nãy nữa!

Ông đưa cho cô cái dĩa, rồi vừa chỉ cái giường cao vừa nói:

- Cô cởi hết đồ nữ trang để vào đây, rồi lên nằm trên này để tôi chẩn mạch.

Cô gái làm theo như cái máy.

Phòng mạch được trang trí rất đơn sơ, nhưng thật yên tịnh. Trong không khí có mùi thơm dìu dịu của moxa (ngải cứu, đốt lên để hơ huyệt). Cái giường khám bịnh cao ngang tầm tay của bác sĩ. Ở một đầu giường có gắn thêm một vòng bằng da để chịu cái đầu của bịnh nhân, và khi bịnh nhân nằm sấp để châm cứu trên lưng thì mặt người bịnh nằm trọn trong vòng da. Như vậy, người bịnh không cảm thấy khó chịu nhờ khoảng trống ở giữa vòng da giúp người bịnh vẫn thở đều đặn và mắt được nhìn thoải mái xuống sàn nhà.

Bác sĩ đặt hai bàn tay lên cánh tay trần của cô gái, ôn tồn hỏi:

- Cô bịnh làm sao" Nói tôi nghe.

- Con ngủ không được, đêm nào cũng trằn trọc tới khuya. Hay bị chóng mặt. Đang đứng làm việc, tự nhiên muốn sụm xuống làm sợ toát mồ hôi. Con lo quá, bác sĩ. Mất việc làm chắc con chết quá, bác sĩ!

Ông Lê bóp nhẹ cánh tay bịnh nhân:

- Cô yên tâm. Có tôi đây. Mà… cô có uống rượu không"

- Không. Dạ thưa không.

- Cô có hút thuốc không"

- Dạ thưa có. Hút cũng nhiều…

- Cô có xì ke ma túy gì không" Nói thiệt tôi nghe.

- Mấy thứ đó con không dám rớ. Hồi ở bên nhà thằng anh con chết vì ba cái thứ ôn dịch đó, bác sĩ à. Vì vậy, con sợ lắm!

- Cô le lưỡi tôi coi.

Bác sĩ khom xuống nhìn rồi nói:

- Ùm. Được rồi. Bây giờ cô nằm yên, để hai tay xuôi theo thân mình, nhắm mắt, thở đều đặn.

Ông bác sĩ già đứng cạnh giường đặt mấy đầu ngón tay lên cườm tay cô gái, chăm chú bắt mạch. Một lúc sau, ông bước vòng qua phía đối diện bắt mạch tay bên kia. Bộ mạch nói lên một sự rối loạn tâm thần. Cô gái này chất chứa quá nhiều ẩn ức nên sanh bịnh. Ông nhìn cô gái đang nhắm mắt thở đều: gương mặt Việt Nam đó, bỏ đi món tóc "punk", vẫn toát ra nét nhu mì dễ thương. Ông cảm thấy tội nghiệp cô bịnh nhân trẻ này và thắc mắc không biết hoàn cảnh nào đã đưa đẩy cô ta trôi qua xứ Mỹ để có một cuộc sống mà ông đoán là thật bấp bênh, qua cuộc nói chuyện trong điện thoại. Ông nói:

- Bây giờ, cô nằm sấp xuống để tôi châm trên lưng.

Cô gái mở choàng mắt nhìn ông, mỉm cười, một nụ cười đầy tin tưởng. Ông bác sĩ nói tiếp:

- Cô đừng sợ. Châm không có đau. Còn nhẹ hơn kiến cắn nữa.

Cô gái trở mình nằm sấp, hai vạt áo blouse rớt xuống hai bên, bày ra cái lưng thon thon với nước da ngà ngà. Theo thói quen, trước khi châm, bác sĩ vuốt lưng bịnh nhân vài lần để bịnh nhân đỡ bị stress. Lần này, khi vuốt xuống thắt lưng, ông để ý thấy dưới làn vải mỏng của quần lót có một vết bầm nằm vắt ngang phía trên của mông. Ngạc nhiên, ông hỏi:

- Cô bị ai đánh hay sao mà bầm vậy"

Cô gái cười khúc khích:

- Bác sĩ coi đi!

Ông già kéo quần lót xuống một chút, thì ra không phải vết bầm mà là hàng chữ xâm màu chàm: Made In VietNam! Ông bật cười, vừa kéo lưng quần lót lên vừa nói: Cha… Bạo quá há!

Cô gái hơi rút cổ cười khúc khích vài tiếng nữa rồi im. Chắc cô đang sống lại với một vài kỷ niệm nào đó. Ông bác sĩ già áp hai lòng bàn tay lên lưng bịnh nhân, nhưng bây giờ sao ông không còn thấy cười được nữa. Hàng chữ "Made In VietNam" nhắc cho ông rằng con người nằm đây là sản phẩm của quê hương ông, cái quê hương đã mấy chục năm xa cách, cái quê hương mà ở đó ông không còn ai để nhớ, nhưng ông còn quá nhiều thứ để nhớ. Những thứ cũng mang dấu ấn "Made In VietNam", từ con trâu cái cày, từ mảnh ruộng vườn rau, từ hàng cau rặng dừa, từ con đường đất đỏ đến con rạch nhỏ uốn khúc quanh quanh… Chao ơi! Bỗng nhiên sao mà nhớ thắc thẻo đến muốn trào nước mắt…

Ông bác sĩ vuốt lưng cô bịnh nhân thật chậm để cho niềm xúc động lắng xuống tan đi. Ông có cảm tưởng như ông đang sờ lại được quê hương, có chỗ cao chỗ thấp, có phù sa đất mịn… Tự nhiên, ông muốn nói lên một tiếng "cám ơn". Ông muốn cám ơn cô bịnh nhân đã mang quê hương đến với ông bằng hàng chữ nhỏ xâm trên bờ mông, chỉ vỏn vẹn có một hàng chữ nhỏ. Và ông cũng muốn nói với cô, nói một cách thật tình, không văn chương bóng bẩy, nói như ông nói cho chính ông, vỏn vẹn chỉ có một câu thôi: "Tôi cũng made in VietNamđây!" Nhưng rồi ông làm thinh tiếp tục vuốt lưng người bịnh. Ông biết rằng cô gái không thể nào hiểu được ông, một bác sĩ già vừa quá sáu mươi, đã gần nửa tuổi đời lưu vong trên xứ Mỹ, có đầy đủ tiền tài danh vọng mà cũng xâm hàng chữ "Made In VietNam", xâm ở trong lòng…

Bác sĩ im lặng dò huyệt châm kim. Bỗng cô bịnh nhân nói, giọng buồn buồn, làm như cô vừa xem lại hết một đoạn phim đời nào đó:

- Thằng bồ của con xâm cho con để làm kỷ niệm hồi tụi này còn ở Louisiana. Ảnh là thợ xâm…

- Ủa! Rồi sao bây giờ cô ở đây"

- Con theo ba má con dọn về Cali, ổng bả nói ở Cali bạn bè nhiều làm ăn dễ.

- Ờ…người Việt mình thích ở miền nam Calilắm.

Ngừng một chút bác sĩ lại nói, trong lúc hai tay vẫn tiếp tục châm kim:

- Ở Cali khí hậu tốt hơn nhiều tiểu bang khác. Mà… ba má cô làm gì"

Cô gái làm thinh một lúc mới trả lời, giọng ngang ngang:

- Qua đây rồi ổng bả đá đít nhau. Bả lấy thằng Mễ chủ pressing, còn ổng thì chó dắt ổng ôm được một bà Mỹ goá chồng có tài sản.

- Vậy rồi cô ở với ai"

- Với ba con. Bà Mỹ cho con đi học college, ba con lái xe đưa rước.

- Vậy mà sao hôm qua, trong phone, cô nói cô đi làm"

Giọng cô gái như nghẹn lại:

- Khổ lắm bác sĩ.

Cô ngừng một chút để nén xúc động rồi nói tiếp:

- Ba con ỷ có bà Mỹ nuôi, không chịu đi làm. Tối ngày cứ đi nhậu với bạn bè, rồi nay đổi xe, mai đổi xe… Con nói ổng, chẳng những ổng không nghe mà còn chửi con: "Tiên Tổ mày! Tao đem mày qua đây đặng mày dạy đời tao hả!"

Lại ngừng một chút mới nói được, nói như trút hết ẩn ức còn lại:

- Có lần ổng xáng cho con mấy bạt tay đau điếng…

Rồi nghẹn ngào:

- Lần đó, con bỏ nhà đi hoang…

Nói xong, hít một hơi thật sâu rồi thở hắt ra một cái như vừa làm xong một việc gì thật khó!

Ông bác sĩ im lặng, tiếp tục châm, mà nghe thương hại cô bịnh nhân vô cùng. Cô ta cỡ tuổi con gái út của ông. Con gái út của ông đang học đại học, còn cô này thì đang sống trong hoàn cảnh quá bấp bênh. Cả hai đều Made In Vietnam hết!

Châm xong, ông đặt tay lên cánh tay trần của bịnh nhân, vuốt vuốt như vuốt tay một đứa con đang cần được vỗ về an ủi:

- Cô cứ nằm yên như vầy độ mười lăm phút, nghen.

Tiếng "dạ" bỗng nghe như đầy nước mắt. Sau khi gỡ kim, ông bác sĩ bóp tay bóp chân bịnh nhân một lúc rồi nói:

- Bây giờ thì cô mặc quần áo vào được rồi.

Cô gái ngồi lên nói "cám ơn" mà đôi mắt vẫn còn mọng nước. Cô bước vào sau bình phong, chậm rãi mặc quần áo, làm như cô muốn những xúc cảm hồi nãy có thời gian để thấm sâu vào lòng…

Khi cô bước ra, gương mặt cô đã trở lại rạng rỡ. Cô mỉm cười nhìn ông bác sĩ, rồi, vừa mở cái xắc đỏ vừa hỏi:

- Bao nhiêu vậy, bác sĩ"

- Không có bao nhiêu. Chừng chữa xong rồi cô hãy trả.

- Bác sĩ cho con trả mỗi lần, chớ đợi hết bịnh, tiền đâu con trả. Cái thứ đi làm lậu như con…

- Cô yên tâm. Rồi mình tính.

Ông bác sĩ đưa dĩa nữ trang:

- Cô đừng quên mấy thứ này.

Cô gái phì cười, không đeo vào người mà trút hết vào xắc, rồi hỏi:

- Chừng nào con trở lại nữa, bác sĩ"

- Tuần tới, cũng ngày này giờ này.

Bác sĩ mở tủ thuốc, chọn lấy ra hai chai có dán nhãn sẵn, trao cho bịnh nhân:

- Trên nhãn có ghi liều lượng: mỗi ngày, cô uống sáng trưa chiều, mỗi thứ hai capsule.

Ra đến cửa phòng mạch, ông bác sĩ già cầm bàn tay cô bịnh nhân trong hai bàn tay của ông, lắc nhẹ:

- Bớt hút thuốc đi, nghen! Từ từ rồi tôi sẽ chữa cho cô vụ ghiền thuốc nữa.

Ngập ngừng một chút rồi ông nói, giọng ôn tồn:

- Tôi muốn nói với cô điều này…

Cô gái chớp chớp mắt chờ. Chắc là lần đầu tiên cô được một ông già cầm tay một cách ân cần như vậy. Bác sĩ nói:

- Mình là người Việt Nam, ăn mặc theo kiểu "punk" là không hạp với bản chất, con người của mình chút nào hết. Cô đâu có xấu mà cô làm cho xấu đi, uổng lắm! Mình phải xứng đáng là Made In VietNam, chớ cô.

Cô gái nhìn vào mắt ông bác sĩ, không nói gì hết, chỉ siết tay ông già một cái thật mạnh, rồi bước ra xe, một chiếc xe hơi cũ mèm phải đề tới bốn lần mới nổ máy!

*

Ông bác sĩ Lê ngồi uống cà phê với tôi ở khu Phước Lộc Thọ (OrangeCounty– Nam Cali). Ông kể tiếp:

- Anh biết không, lần sau cô Kim đến phòng mạch, ăn mặc chải gỡ rất dễ thương. Chẳng có chút gì "punk" hết! Lần khám bịnh đó, tôi có hỏi cổ sao không về sống với thằng bồ ở Louisiane có phải hơn là sống cù bơ cù bất ở Cali. Cổ nói như mếu: "Ảnh có vợ rồi". Tôi biết: như vậy là cổ kẹt thiệt. Tôi đem chuyện này kể cho vợ tôi nghe. Bả cảm động lắm nên đề nghị giúp tiền cho cổ học một cái nghề gì đó, uốn tóc, làm nail chẳng hạn, để có công ăn việc làm vững chắc hơn là đi làm lậu tầm bậy tầm bạ.

Tôi nói chen vào:

- Chắc gì cổ chịu. Nghe anh kể, tôi đoán chị này cũng tự ái lắm.

- Anh nói đúng. Cổ từ chối hoài. Sau nhờ vợ tôi mời cổ về nhà khuyên nhủ, coi như là trong thân tình, cổ mới chịu. Hôm đó, cổ ôm vợ tôi vừa khóc vừa nói: "Con cám ơn ông bà. Cám ơn ông bà."

- Sau đó cổ có đi học thiệt không"

- Có. Học làm nail. Học giỏi nữa là khác.

- Cổ bây giờ ra sao rồi"

- Mới đầu làm thợ, làm công cho người ta. Bây giờ vừa làm thợ vừa làm chủ. Khá lắm!

- Mừng cho cổ, há!

- Cổ xách đồ nghề tới làm nail cho vợ tôi, con út và hai con dâu tôi thường lắm. Làm không lấy tiền. Cổ cứ nói với mấy con tôi: "Tôi chịu ơn ông bà bác sĩ biết đời nào mới trả cho hết, mấy cô biết không" Tôi không dám nói ra, chớ mỗi lần tôi cầm bàn tay của bà bác sĩ để làm nail, tôi vẫn nghĩ không có bàn tay này thì làm gì tôi thoát ra khỏi hoàn cảnh của tôi hồi đó để có những gì tôi có hôm nay…"

- Dễ thương quá!

- No. l, ngày Tết… cổ đều mang quà đến tặng vợ chồng tôi.

- Con người ở có tình có nghĩa quá, anh há!

- Đã hết đâu! Cổ còn nhớ đến ngày giỗ của ba má tôi nữa. Mấy ngày đó tụi con tôi có đứa quên chớ cô ta không bao giờ cô ta quên. Ngày đó, cô đem đồ tới cúng và ở lại phụ vợ tôi nấu nướng dọn giẹp nữa. Cho nên vợ tôi quí cô ta lắm!

Nói xong, bác sĩ Lê vỗ vai tôi, cười:

- Anh thấy không" Cô ta mới đúng là "Made In VietNam" đó! Còn nguyên chất, hè!

Ông Lê vui vẻ cầm tách cà phê vừa nhâm nhi vừa nhìn quanh. Người Việt Nam đi đầy trong thương xá. Cung cách có hơi khác nhưng nói năng thì y hệt như ở bên nhà. Một vài tiếng chửi thề rớt rơi đây đó, nghe rất tự nhiên. Bỗng ông quay sang hỏi tôi mà nghe như ổng tự hỏi ổng:

- Không biết ở xứ Mỹ này, đồng hương lưu vong, có ai lâu lâu nhớ lại rằng mình "Made In VietNam", không"

- Có chớ anh! Nhưng cũng có người chẳng những không nhớ mà còn tự đóng cho mình con dấu "Made In USA" nữa, anh à. Thứ đó bây giờ thấy cũng nhiều!

Tôi đưa tách lên môi uống ngụm cà phê cuối cùng, bỗng nghe cà phê sao mà thật đắng…

 

Tổng thống Trump ký lệnh coi Antifa là “tổ chức khủng bố nội địa”

(Anh Trần)

(Ảnh minh họa: Ben Gingell/Shutterstock)

-Tổng thống Trump đã ký sắc lệnh coi Antifa là “tổ chức khủng bố nội địa” sau vụ ám sát Charlie Kirk, yêu cầu điều tra các hoạt động của phong trào này.

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 22/9 ký sắc lệnh trao quyền cho các cơ quan chính phủ điều tra bất kỳ hoạt động nào do Antifa thực hiện hoặc hoạt động do thành viên của Antifa “hỗ trợ vật chất”.

Sắc lệnh coi Antifa là “tổ chức khủng bố nội địa” và cáo buộc nhóm này sử dụng “biện pháp phi pháp để tổ chức và thực hiện các chiến dịch bạo loạn, khủng bố trên toàn quốc” nhằm lật đổ chính phủ và cơ quan thực thi pháp luật.

“Các cá nhân có liên quan đến Antifa và hành động nhân danh nhóm này còn phối hợp với tổ chức, thực thể khác nhằm lan truyền, kích động và thúc đẩy bạo lực chính trị, đàn áp phát ngôn chính trị hợp pháp. Hành động có tổ chức này được thực hiện nhằm đạt được mục tiêu chính sách bằng ép buộc và đe dọa, chính là khủng bố nội địa”, trích nội dung sắc lệnh có đoạn.

Antifa, viết tắt của cụm từ “chống phát xít”, là một “phong trào phi tập trung, không có thủ lĩnh, bao gồm các nhóm, mạng lưới và cá nhân riêng lẻ” tại Mỹ, theo Tổ chức Chống Phỉ báng (Anti-Defamation League), đơn vị chuyên theo dõi các nhóm cực đoan. “Một số thành phần cực đoan tự nhận liên kết với Antifa từng có hành vi bạo lực hoặc phá hoại tại các cuộc biểu tình, nhưng điều này không phổ biến”, tổ chức này cho biết.

Động thái này được đưa ra sau khi ông Trump cam kết sẽ đưa ra các biện pháp nhằm vào những tổ chức cánh tả sau vụ ám sát Charlie Kirk. Ông Kirk, nhà hoạt động bảo thủ nổi tiếng kiêm đồng minh của ông Trump, bị ám sát hôm 10/9 khi đang diễn thuyết tại một trường đại học ở bang Utah.

Tyler Robinson, 22 tuổi, bị bắt với cáo buộc giết người trong vụ án này. Các nhà điều tra đang tìm kiếm động cơ và chưa xác định liệu nghi phạm có hành động cùng nhóm nào hay không.

Luật pháp Mỹ hiện hành cho phép các cơ quan như FBI điều tra tội phạm bạo lực của các nhóm cực đoan. Tuy nhiên, chính phủ Mỹ thường không liệt các nhóm trong nước là “tổ chức khủng bố” theo quy định bảo vệ quyền cơ bản của công dân trong hiến pháp.

Sắc lệnh mới của ông Trump lại thay đổi điều này. Một quan chức Bộ Tư pháp giấu tên cho biết sắc lệnh này sẽ trao cho chính phủ quyền điều tra và giám sát rộng hơn đối với Antifa, như cho phép theo dõi tình hình tài chính và hoạt động đi lại của công dân Mỹ, đồng thời điều tra các nhóm và tổ chức phi lợi nhuận mà chính quyền ông Trump coi là Antifa. Sắc lệnh cũng cho phép chính quyền yêu cầu ngân hàng cung cấp thông tin về giao dịch và nguồn tài trợ từ trong và ngoài nước.

Ông Trump từng hai lần muốn ký sắc lệnh coi Antifa là tổ chức khủng bố nhưng thất bại trong nhiệm kỳ đầu tiên. Đảng Cộng hòa quy trách nhiệm cho các nhà hoạt động Antifa về những vụ bạo loạn ở loạt thành phố lớn sau vụ cảnh sát ghì chết người da màu George Floyd năm 2020, và thuật ngữ Antifa sau đó được áp dụng rộng hơn cho những người biểu tình cánh tả khắp nước Mỹ.

 

Nvidia đầu tư 100 tỷ USD vào OpenAI để mở rộng sức mạnh tính toán cho ChatGPT

-Nhà sản xuất chip Nvidia sẽ đầu tư 100 tỷ USD vào OpenAI như một phần của thỏa thuận hợp tác được công bố hôm thứ Hai (22/9), nhằm bổ sung ít nhất 10 gigawatt trung tâm dữ liệu AI sử dụng hệ thống của Nvidia để tăng cường sức mạnh tính toán cho OpenAI – công ty sở hữu chatbot trí tuệ nhân tạo ChatGPT.

Theo thư ý định mà hai công ty đã ký kết, gigawatt đầu tiên của hệ thống Nvidia sẽ được triển khai vào nửa cuối năm 2026. Nvidia và OpenAI cho biết họ sẽ hoàn tất các chi tiết của thỏa thuận trong vài tuần tới.

“Hợp tác này bổ sung cho các hoạt động sâu rộng mà OpenAI và Nvidia đang thực hiện cùng mạng lưới đối tác rộng lớn, bao gồm Microsoft, Oracle, SoftBank và các đối tác Stargate, tập trung xây dựng hạ tầng AI tiên tiến nhất thế giới,” hai công ty cho biết trong một thông cáo. Trước đó vào tháng Một, nhóm đối tác này đã cam kết đầu tư ít nhất 100 tỷ USD để xây dựng các trung tâm dữ liệu cho OpenAI.

Thỏa thuận giữa Nvidia và OpenAI cũng được đưa ra khoảng 10 ngày sau khi OpenAI thông báo đã đạt được thỏa thuận sơ bộ mới trao cho Microsoft quyền sở hữu 100 tỷ USD cổ phần trong công ty con hoạt động vì lợi nhuận của mình. Về mặt kỹ thuật, OpenAI vẫn do tổ chức phi lợi nhuận kiểm soát.

Phát biểu trên CNBC, CEO OpenAI Sam Altman cho biết các trung tâm dữ liệu mới mà Nvidia xây dựng sẽ bổ sung thêm cho các dự án đã được công bố trước đó.

“Xây dựng hạ tầng này là điều thiết yếu cho mọi thứ chúng tôi muốn làm,” ông Altman nói. “Nếu không có nó, chúng tôi không thể cung cấp các dịch vụ mà người dùng yêu cầu. Chúng tôi không thể tiếp tục cải tiến các mô hình.”

Ông cũng cho biết cả Nvidia và Microsoft đều là nhà đầu tư thụ động, và quyền kiểm soát vẫn nằm trong tay tổ chức phi lợi nhuận và hội đồng quản trị của OpenAI.

OpenAI được thành lập như một tổ chức phi lợi nhuận vào năm 2015, và hội đồng quản trị của tổ chức này vẫn giữ quyền kiểm soát đối với công ty con hoạt động vì lợi nhuận – đơn vị phát triển và thương mại hóa các sản phẩm AI.

Cấu trúc doanh nghiệp và sứ mệnh phi lợi nhuận của OpenAI hiện là trọng tâm trong một vụ kiện do tỷ phú công nghệ Elon Musk đệ đơn.

Ông Musk, người đồng sáng lập phòng thí nghiệm nghiên cứu phi lợi nhuận này và từng cung cấp vốn ban đầu, cho rằng OpenAI đã phản bội cam kết phát triển AI vì lợi ích nhân loại và đang âm mưu chuyển quyền kiểm soát công ty ra khỏi tay tổ chức phi lợi nhuận.

Trước đó trong tháng, Tổng chưởng lý California và Delaware cũng đã cảnh báo OpenAI rằng họ có “những lo ngại nghiêm trọng” về sự an toàn của ChatGPT, đặc biệt đối với trẻ em và thanh thiếu niên.

Hai quan chức này – vốn có quyền lực đặc biệt trong việc giám sát các tổ chức phi lợi nhuận như OpenAI – đã lưu ý đến các báo cáo đáng lo ngại về những tương tác nguy hiểm giữa chatbot và người dùng, trong đó có trường hợp một thiếu niên tại California đã tự tử sau thời gian dài trò chuyện với chatbot của OpenAI. Cha mẹ của cậu bé 16 tuổi, người qua đời hồi tháng 4, đã kiện OpenAI và CEO Sam Altman vào tháng trước.

OpenAI cho biết họ hiện có 700 triệu người dùng hoạt động hàng tuần.

Ngoài ra, chỉ mới tuần trước, Nvidia cũng thông báo đầu tư 5 tỷ USD vào Intel, trong bối cảnh Intel đang gặp khó khăn trong việc đáp ứng nhu cầu bùng nổ về trí tuệ nhân tạo.

 

 

 

Tin Quốc Tế Đó Đây

***

Hoa Kỳ: Chính Quyền Trump Muốn Chuyển Giao Hơn 6 Tỉ Mỹ Kim Vũ Khí Cho Do Thái

(Hình REUTERS - Kevin Mohatt: Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) tiếp Thủ tướng Do Thái Benjamin Netanyahu tại thủ đô Hoa Thịnh Ðốn của Hoa Kỳ, ngày 7/4/2025.)

-Theo nhật báo Hoa Kỳ The Wall Street Journal, chính quyền Tổng thống Donald Trump sẽ yêu cầu Quốc hội phê duyệt kế hoạch chuyển giao hơn 6 tỉ Mỹ kim vũ khí để hỗ trợ nỗ lực chiến tranh của Do Thái.

Thông tin được đưa ra trong bối cảnh vào tuần tới, nhiều nước, trong đó có Pháp, sẽ chính thức công nhận Quốc gia Palestine trong một cuộc họp tại trụ sở Liên Hiệp Quốc. Từ Hoa Thịnh Ðốn, thông tín viên Vincent Souriau của Đài Phát Thanh Quốc Tế Pháp (RFI) tường trình:

“Ba mươi trực thăng chiến đấu, hơn 3.000 xe Bộ binh, bao gồm cả xe tấn công hay xe chở quân và 750 triệu Mỹ kim trang thiết bị và phụ tùng, đó là những gì mà Tòa Bạch Ốc đề xuất với Quốc hội. Nếu các Nghị sĩ Hoa Kỳ chấp thuận, việc chuyển giao các thiết bị vũ khí này sẽ chỉ diễn ra trong vòng 2 hoặc 3 năm tới. Nhưng thông điệp rất rõ ràng và thời điểm đã được lựa chọn cẩn thận: Chính quyền Trump ủng hộ Do Thái bằng mọi giá, cho dù ngay giữa lúc đang diễn ra cuộc tấn công vào thành phố Gaza.

Hiện giờ, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đang cố thuyết phục hai ủy ban chuyên trách của Quốc hội, tức là Ủy ban Đối ngoại của Thượng viện và Hạ viện, chấp thuận đề xuất nói trên. Nếu lãnh đạo của 2 ủy ban này ký phê chuẩn, văn bản sẽ được thông báo cho Quốc hội.

Kể từ khi trở lại nắm quyền, ông Donald Trump đã phê duyệt hơn 12 tỉ Mỹ kim vũ khí cho quân đội Do Thái. Vào tháng 3 vừa qua, Bộ Ngoại giao đã tuyên bố chính quyền Hoa Kỳ sẽ tiếp tục sử dụng mọi biện pháp có trong tay để hỗ trợ cho an ninh của Do Thái”.

Về tình hình chiến sự tại dải Gaza, hôm 19/9/2025, quân đội Do Thái tuyên bố sẽ đánh vào thành phố Gaza “với một sức mạnh chưa từng có”, đồng thời kêu gọi cư dân di tản khỏi khu vực mà họ đang tiến hành một chiến dịch tấn công trên bộ quy mô lớn, bị cộng đồng quốc tế lên án.

Còn theo cơ quan Phòng vệ Dân sự của Palestine, nói với hãng tin AFP hôm 19/9, kể từ cuối tháng 8 đến nay, tổng cộng có khoảng 450.000 cư dân Palestine đã chạy tị nạn xuống miền Nam dải Gaza.

 

Chiến Tranh Gaza: Giới Doanh Nghiệp Do Thái và Nỗi Lo Về Nguy Cơ Bị Cô Lập Kinh Tế

-Nhìn sang khu vực Trung Đông, sau khi oanh tạc thủ đô Doha của Quatar nhằm tiêu diệt các lãnh đạo chính trị của tổ chức Palestine Hamas, vấp phải làn sóng lên án mạnh mẽ từ Vùng Vịnh nói riêng và cộng đồng quốc tế nói chung, Do Thái hôm 16/9/2025 lại tiến hành chiến dịch tấn công trên bộ quy mô lớn nhắm vào thành phố Gaza, thuộc dải Gaza, với mục tiêu tuyên bố là đánh bại hoàn toàn Hamas.

“Thảm sát”, “diệt chủng” tại Gaza là những gì Tel Aviv bị Liên Hiệp Quốc lên án. Về phía Âu Châu, trước vòng xoáy bạo lực không có dấu hiệu lắng xuống tại Gaza, hôm 17/9, Ủy Ban Âu Châu (EC) đề nghị các nước thành viên xem xét việc hủy bỏ hoặc giảm ưu đãi thuế với hàng hóa Do Thái xuất cảng sang Liên Hiệp Âu Châu (EU), chỉ vài ngày sau khi 80 tổ chức phi chính phủ kêu gọi các nước và doanh nghiệp chấm dứt “làm ăn với các khu định cư bất hợp pháp” của Do Thái tại các vùng lãnh thổ của người Palestine.

Mặc dù chưa chắc đề xuất của Brussels được thông qua, vì rất khó có được sự đồng thuận của ít nhất 15 quốc gia thành viên đại diện cho 55% dân số trong khối, nhưng thông báo của Ủy Ban Âu Châu đã bị giới chủ doanh nghiệp Do Thái xem là “áp lực chính trị trá hình”.

Từ Jerusalem, thông tín viên Michel Paul của Đài Phát Thanh Quốc Tế Pháp (RFI) ngày 18/9 cho biết thêm về phản ứng của Do Thái:

“Do Thái có nguy cơ buộc phải khai triển một nền kinh tế biệt lập, Thủ tướng Benjamin Netanyahu tuyên bố như vậy hôm thứ Hai (22/9) vừa qua. Thủ tướng Do Thái đang vấp phải thực tế đó do có thể bị Âu Châu ra lệnh trừng phạt. Xuất cảng của Do Thái sang Liên Hiệp Âu Châu, đối tác thương mại lớn nhất của Do Thái, năm ngoái đã lên đến gần 16 tỉ Euro. 37% số này có thể chịu tác động từ các lệnh trừng phạt.

Đối với Ron Tomer, người đứng đầu cộng đồng giới chủ doanh nghiệp Do Thái, thì đây là một thảm họa thực sự. Ông nói: “Một quyết định mạo hiểm và gây hậu quả nghiêm trọng đã được đưa ra. Tôi kêu gọi chính phủ phải có những nỗ lực ngoại giao rất lớn với Âu Châu để cố gắng đảo ngược những quyết định này và tìm cách củng cố sức mạnh cho các nhà xuất cảng Do Thái bằng cách tìm ra các thị trường thay thế để mở rộng thị trường đầu ra của chúng tôi”.

Các biện pháp trừng phạt về thương mại có thể sẽ làm tăng chi phí một số mặt hàng nhập cảng từ Do Thái thêm 227 triệu Euro. Nhưng đối với Dan Catarivas, Chủ tịch Liên đoàn các Phòng thương mại Song phương tại Do Thái, thì các lệnh trừng phạt có thể gây hiệu ứng dây chuyền. Ông giải thích: “Điều này chắc chắn sẽ gây ra nhiều vấn đề về cạnh tranh cho các mặt hàng của Do Thái, nhưng trên hết đây cũng là một dấu hiệu rất xấu, bởi vì các đối tác kinh tế Âu Châu cũng có thể sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng về việc có nên tiếp tục giao dịch với Do Thái hay không”.

Đối với các nhà sản xuất Do Thái, những thiệt hại này không chỉ ảnh hưởng đến Do Thái mà còn tác động đến cả các đối tác Âu Châu của Do Thái”.

 

Trump Đe Dọa Trừng Phạt A Phú Hãn Nếu Taliban “Không Trả Lại” Căn Cứ Bagram

(Hình AP - Alex Brandon: Tổng thống Donald Trump phát biểu với các thành viên quân đội trong chuyến thăm bất ngờ đến căn cứ Không quân Bagram, A Phú Hãn vào ngày 28/11/2019, nhân dịp Lễ Tạ Ơn.)

-Ngày 20/9/2025, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đe dọa trừng phạt A Phú Hãn, nhưng không nêu cụ thể, nếu phe Taliban không trao lại cho Hoa Kỳ căn cứ Không quân Bagram mà Hoa Kỳ rời khỏi sau cuộc rút quân hỗn loạn năm 2021.

Trên mạng xã hội Truth Social, vị Tổng thống 79 tuổi viết rằng “nếu A Phú Hãn không trả lại căn cứ Không quân Bagram cho những người đã xây dựng chúng, tức Hợp Chủng quốc Hoa Kỳ, NHỮNG ĐIỀU NGHIÊM TRỌNG SẼ DIỄN RA!!!”.

Vào cuối ngày 20/9, khi trả lời câu hỏi giới báo chí về việc liệu Hoa Thịnh Ðốn có nhắm đến việc gởi quân đến A Phú Hãn để lấy lại căn cứ quân sự này hay không,  ông Trump nói thêm là “Hoa Kỳ hiện đang đàm phán với A Phú Hãn để lấy lại căn cứ và Hoa Kỳ muốn thực hiện điều đó nhanh chóng, ngay lập tức”. Cũng theo chủ nhân Tòa Bạch Ốc, “nếu họ không trao trả, quý vị sẽ biết được điều gì tôi dự định làm” nhưng không cho biết thêm chi tiết.

Trước những lời dọa dẫm từ nguyên thủ Hoa Kỳ, hôm 21/9/2025, chính quyền Taliban đã có phản ứng mạnh mẽ. Tham mưu trưởng Bộ Quốc phòng, ông Fasihuddin Fitrat khẳng định “một thỏa thuận dù chỉ trên 1 centimet vuông đất A Phú Hãn cũng là bất khả thi”.

Thông tấn xã AFP nhắc lại, cách nay vài ngày, trong cuộc họp báo chung với Thủ tướng Keir Starmer, kết thúc chuyến thăm cấp quốc gia tại Vương quốc Anh, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã đề cập chủ đề này, khi giải thích rằng một trong số các lý do vì sao Mỹ muốn căn cứ này, là vì chúng “cách một giờ nơi Trung Quốc sản xuất vũ khí nguyên tử”.

Cách Kabul 50 km, căn cứ Không quân Bagram được Hoa Kỳ sử dụng để tiến hành các chiến dịch quân sự trong vòng 2 thập niên sau loạt tấn công khủng bố 2001 và chiếm đóng A Phú Hãn với một liên minh quốc tế do Hoa Kỳ dẫn đầu.

Tháng 7/2021, Hoa Kỳ và các lực lượng NATO triệt thoái quân trong hỗn loạn trước đà tiến quân của phe nổi dậy Taliban. Kể từ khi trở lại Tòa Bạch Ốc, ông Donald Trump đã nhiều lần bày tỏ tiếc nuối về việc để mất khu căn cứ này, và chỉ trích người tiền nhiệm Joe Biden giải quyết kém cuộc rút quân. Vị Tổng thống đảng Cộng hòa còn bày tỏ lo lắng về tầm ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc tại A Phú Hãn.

 

Máy Bay của NATO Ngăn Chận Chiến Đấu Cơ Nga Xâm Phạm Không Phận Estonia

(Hình AP: Chiến đấu cơ MiG-31 tại một căn cứ Không quân trong cuộc tập trận ở vùng Tver, Nga. Ảnh được công bố ngày 14/2/2022.)

-Hôm 19/9/2025, Liên minh Phòng thủ Bắc Ðại Tây Dương (NATO) thông báo đã ngăn chận 3 chiến đấu cơ MiG-31 của Nga xâm phạm không phận của Estonia, một trong 3 quốc gia vùng Baltic.

Khối NATO và Liên Hiệp Âu Châu (EU) lên án một hành động “khiêu khích” mới của Mạc Tư Khoa. Bộ Quốc phòng Nga khẳng định máy bay của họ “không hề xâm phạm không phận Estonia”. Từ thủ đô Vilnius của Lithuania, thông tín viên Marielle Vitureau của Ðài Phát Thanh Quốc Tế Pháp (RFI) trong khu vực tường trình:

Ba chiếc máy bay đã bay vòng tròn trong 12 phút tại Estonia, ngoài khơi đảo Vaindloo thuộc Vịnh Phần Lan. Những phi cơ này di chuyển mà không có kế hoạch bay và đã tắt bộ phát đáp, cho nên các trạm kiểm soát mặt đất không thể định vị được chúng. Ban đầu bị Không quân Phần Lan chặn lại, 3 chiếc máy bay nói trên đã được các chiến đấu cơ của Ý Ðại Lợi, đang làm nhiệm vụ tuần tra trên không tại các quốc gia Baltic, hộ tống khi xâm phạm không phận Estonia.

Sau cuộc họp khẩn của chính phủ, Bộ trưởng Quốc phòng Estonia tuyên bố: “Đây là một hành động xâm phạm hoàn toàn không thể chấp nhận được”. Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng của Quốc hội, ông Kalev Stoicescu không ngạc nhiên trước sự việc này. Ông nói: “Phản ứng của NATO đối với cuộc tấn công bằng drone của Nga vào Ba Lan là quá yếu. Cho nên phía Nga đã có một hành động khiêu khích khác”.

Trong 12 phút, các chiến đấu cơ MiG-31 của Nga đã bay qua không phận Estonia từ đông sang tây. Đây là lần vi phạm thứ tư được ghi nhận kể từ đầu năm. Tình hình đang trở nên căng thẳng và để tránh bị Nga tiếp tục xâm phạm, 3 quốc gia Baltic đang kiên quyết chuyển đổi nhiệm vụ tuần tra trên không do NATO cung cấp từ năm 2004 thành nhiệm vụ phòng không, điều mà họ đã yêu cầu từ lâu.

Đối với lãnh đạo ngành ngoại giao của Liên Hiệp Âu Châu, bà Kaja Kallas, cựu Thủ tướng Estonia, đây là vụ xâm phạm không phận Liên Hiệp Âu Châu thứ ba chỉ trong vài ngày, “làm gia tăng thêm căng thẳng trong khu vực”. Tổng Thư ký NATO Mark Rutte thì hoan nghênh phản ứng “nhanh chóng và kiên quyết” của Liên minh.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng đã lên án “hành động khiêu khích” nguy hiểm và “vô trách nhiệm” của Nga, còn Tổng thống Ukraine, ông Volodymyr Zelensky nhấn mạnh: “Đây là một chiến dịch có hệ thống do Nga tiến hành chống lại Âu Châu, chống lại NATO, chống lại phương Tây”.

Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Nga cho biết 3 chiến đấu cơ của họ đã thực hiện “một chuyến bay theo kế hoạch từ Karelia đến một phi trường ở vùng Kaliningrad”, vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát nằm giữa Lithuania và Ba Lan. Trên mạng Telegram, họ khẳng định: “Trong suốt chuyến bay, máy bay Nga không hề đi chệch khỏi đường bay đã thỏa thuận và không hề xâm phạm không phận Estonia”.

 

Ba Lan Điều Chiến Đấu Cơ Sau Đợt Nga ồ ạt Không Kích Ukraine

-Chiến đấu cơ của Ba Lan và đồng minh đã được khai triển vào sáng sớm hôm 20/9/2025, nhằm bảo đảm an toàn cho không phận Ba Lan sau khi Nga tiến hành một đợt không kích ồ ạt trên khắp Ukraine, kể cả vùng miền Tây, gần biên giới với Ba Lan.

Trên mạng xã hội X, Bộ Chỉ huy tác chiến cho biết, chiến đấu cơ Ba Lan và đồng minh hoạt động trong không phận nước này, trong khi các hệ thống phòng không mặt đất và ra-đa trinh sát đã được đặt trong trạng thái sẵn sàng cao nhất.

Thông tin này được đưa ra vào lúc 3 giờ 40 sáng (GMT), gần như toàn bộ lãnh thổ Ukraine được đặt trong tình trạng báo động không kích. Quân đội Nga đã ồ ạt phóng 40 phi đạn và khoảng 580 drone nhắm vào Ukraine, làm 3 thường dân thiệt mạng và hàng chục người khác bị thương.

Trước đó, chính quyền vùng Dnipropetrovsk, miền Trung Đông Ukraine đã loan tin về một đợt tấn công ồ ạt bằng drone và phi đạn của Nga, khiến một người chết và gần 30 người bị thương, nhiều tòa nhà bị phá hủy và thiêu rụi.

Chiến dịch Không quân của Ba Lan và đồng minh kết thúc sau 5 giờ sáng (GMT), khi các cuộc không kích của Liên bang Nga chống lại Ukraine đã chấm dứt. Bộ chỉ huy Ba Lan nói thêm rằng các hành động này là “mang tính phòng ngừa và nhằm mục đích bảo vệ không phận ở các khu vực lân cận với vùng bị đe dọa”.

Về phía Ukraine, hôm 19/9, Tổng thống Volodymyr Zelensky tuyên bố rằng Kiev dự trù bắt đầu bán cho ngoại quốc một số loại vũ khí như drone Hải quân, vũ khí chống tăng cùng nhiều loại khác. Theo Tổng thống Ukraine, “xuất cảng có kiểm soát” này sẽ giúp tài trợ cho ngành sản xuất các loại vũ khí khác trong nước. Nhiều nước đối tác của Ukraine trên toàn thế giới, bao gồm cả Hoa Kỳ và Âu Châu có thể sẽ là những điểm đến cho ngành xuất cảng vũ khí của nước này.

 

Phong Trào Đấu Tranh, Phản Kháng Xã Hội Tại Pháp và Cái Nhìn Ngưỡng Mộ của Nhiều Người Dân Ý Ðại Lợi

-Phong trào phản kháng xã hội 10/9 “Bloquons tout” - Phong tỏa tất cả - và “Ngày đen tối” 18/9/2025 là dịp để nhiều người Ý Ðại Lợi bày tỏ sự ngưỡng mộ đối với điều họ xem là sự can đảm, lòng quyết tâm chống bất công của các láng giềng Pháp trong công cuộc huy động lực lượng buộc chính phủ phải lắng nghe tiếng nói của người dân trong nước.

Từ thủ đô Roma của Ý Ðại Lợi, thông tín viên Anne Le Nir của Ðài Phát Thanh Quốc Tế Pháp (RFI) ngày 18/9 cho biết thêm:

“Việc buộc chính phủ phải lắng nghe sự phẫn nộ của các công dân nhằm chống lại những bất công về xã hội và kinh tế cũng là một giấc mơ mà người dân Ý Ðại Lợi ấp ủ.

Nhưng theo Lucia Nochia, làm nghề trông coi các tòa nhà, người dân Pháp hiện nay can đảm hơn nhiều so với các láng giềng Ý Ðại Lợi. Bà nói: “Họ rất biết cách tự bảo vệ mình, dù là về giáo dục, y tế hay hưu bổng. Trong khi ở đây, khi có biểu tình, họ hát “Bella Ciao”, tấn công cảnh sát, nhưng chẳng đạt được gì cả”.

Đối với bà Marina Pallottini, một Giáo viên đã nghỉ hưu, hiện đang sống cùng chồng, lúc thì tại Roma, khi thì ở Paris, thì khả năng huy động lực lượng ở Pháp bắt nguồn từ Cách mạng Pháp năm 1789. Bà nói: “Cũng như những người bạn Ý Ðại Lợi của chúng tôi, chúng tôi luôn lấy làm tiếc vì đất nước chúng tôi chưa nhận thức đầy đủ về sự suy tàn của tầng lớp trung lưu. Điểm tham chiếu của chúng tôi là Cách mạng Pháp. Lịch sử của Ý Ðại Lợi rất khác bởi vì sự thống nhất đất nước chỉ bắt đầu từ cuối thế kỷ 19. Vậy nên xã hội rời rạc hơn so với tại Pháp”.

Nhưng báo chí bảo thủ lại vui mừng trước sự hỗn loạn ở Pháp, cho rằng nước Ý Ðại Lợi càng tỏa sáng hơn nhờ sự ổn định của chính phủ”.

 

Viện Công Tố Venezuela Yêu Cầu Liên Hiệp Quốc Điều Tra Về Vụ Mỹ Phá Hủy Tàu

(Hình AP - Jesus Vargas: Tổng thống Venezuela, ông Nicolas Maduro họp báo tại Caracas, thủ đô của Venezuela, ngày 15/9/2025.)

-Hôm 19/9/2025, Viện Công tố Venezuela đã kêu gọi Liên Hiệp Quốc điều tra về các cuộc không kích của Hoa Kỳ đã phá hủy 3 chiếc tàu bị nghi là chở ma túy ở vùng Caribbean.

Hoa Kỳ đã khai triển tàu chiến và một tàu ngầm chạy bằng năng lượng nguyên tử đến vùng Caribbean, chính thức là trong khuôn khổ chiến dịch chống ma túy. Theo thông báo của Tổng thống Donald Trump, Mỹ đã phá hủy 3 chiếc tàu liên quan đến buôn bán ma túy kể từ đầu tháng, khiến khoảng 10 người thiệt mạng.

Theo hãng tin AFP, hôm 19/9, Chưởng lý Venezuela, ông Tarek William Saab tuyên bố: “Việc sử dụng phi đạn và vũ khí nguyên tử để sát hại những ngư dân không có khả năng tự vệ trên một chiếc tàu nhỏ là tội ác chống nhân loại và Liên Hiệp Quốc phải điều tra”. Ông Saab “lên án mạnh mẽ các hành động của Hoa Kỳ chống lại Venezuela, yêu cầu Liên Hiệp Quốc mở một cuộc điều tra kỹ lưỡng về những sự kiện này”.

Trên mạng xã hội Truth Social của ông, Tổng thống Trump hôm 19/9 đã đăng một video mới mà ông mô tả là một cuộc không kích của Hoa Kỳ tiêu diệt 3 “kẻ khủng bố ma túy” trên một chiếc tàu chở ma túy đến nước Mỹ. Ông đã thông báo một số cuộc tấn công tương tự trong những ngày gần đây.

Hôm 19/9, Bộ trưởng Quốc phòng Venezuela, ông Vladimir Padrino Lopez tuyên bố, với việc khai triển quân đội tại vùng Caribbean và tiến hành các cuộc không kích nói trên, Hoa Kỳ đã khai mào “một cuộc chiến tranh không tuyên bố”.

Để đáp trả, hôm thứ Tư (17/9) vừa qua, Caracas đã tổ chức 3 ngày tập trận trên đảo La Orchila thuộc vùng Caribbean, cách đất liền khoảng 65 cây số. Về phía Hoa Kỳ, các máy bay chiến đấu F-35 cũng đã được điều đến Puerto Rico để hỗ trợ đội tàu được huy động.

Hoa Thịnh Ðốn cáo buộc Tổng thống Venezuela, ông Nicolas Maduro có liên quan đến buôn bán ma túy và đã treo thưởng 50 triệu Mỹ kim cho những ai cung cấp thông tin giúp bắt giữ ông.

Ngay cả Colombia, một trong những đồng minh lâu đời nhất của Hoa Kỳ trong khu vực, cũng đã lên tiếng chỉ trích gay gắt chính quyền Trump. Hôm 19/9, Ngoại trưởng Colombia, bà Rosa Villavicencio cho rằng sự hiện diện quân sự của Hoa Kỳ tại vùng Caribbean là “không cân xứng”, “quá mức”. Lãnh đạo ngành ngoại giao Colombia bác bỏ tuyên bố của Tổng thống Trump rằng việc khai triển một hạm đội Hải quân đến vùng Caribbean và một phi đội chiến đấu cơ F-35 là nhằm mục đích chống buôn bán ma túy. Bà khẳng định hoạt động này “không liên quan gì đến cuộc chiến chống buôn bán ma túy”, đồng thời bày tỏ lo ngại Hoa Kỳ có thể tấn công Venezuela và lật đổ Tổng thống Nicolas Maduro.

 

Cuba: 60.000 “Nô Lệ Thời Hiện Đại” Đằng Sau Những Mặt Hàng Xuất cảng Nổi Tiếng Thế Giới

-Trong một báo cáo được công bố hôm 15/9, tổ chức phi chính phủ Prisoners Defenders tố cáo nạn lao động cưỡng bách tại các nhà tù ở Cuba. Theo các tác giả, gần 60.000 tù nhân Cuba bị buộc phải làm việc trong các điều kiện tệ hại không khác gì nô lệ và việc bóc lột này mang tính hệ thống, thậm chí cướp đi mạng sống của nhiều người, theo ông Javier Larrondo, Chủ tịch tổ chức Prisoners Defenders.

Trên đài RFI ngày 15/9, ông Larrondo cho biết điều gây ngạc nhiên là nạn bóc lột lao động lại liên quan đến những ngành sản xuất than hay loại xì-gà nổi tiếng Habanos để xuất cảng ra toàn thế giới, và được gắn mác hàng “sinh thái” hay “hàng thủ công”. Một số xưởng cuốn xì-gà Habanos được đặt ngay trong nhà tù. Chủ tịch tổ chức bảo vệ nhân quyền Prisoners Defenders tố cáo là đằng sau những điếu xì-gà biểu tượng của văn hóa Cuba là nỗi đau khổ, sự nhục nhã của các nô lệ thời hiện đại.

Để hiểu về cách hợp pháp hóa việc cưỡng bách lao động của chính quyền Cuba, Prisoners Defenders đã tiến hành điều tra nhiều năm, thu thập lời chứng của hàng ngàn gia đình tù nhân. Các nạn nhân cho biết họ phải làm việc 14 giờ/ngày, 7 ngày/7 và được trả khoảng 7 Mỹ kim/tháng.

Báo cáo cho thấy chính quyền đặt điều kiện về quyền lợi tù nhân dựa trên sự nghe lời của họ. Nếu các tù nhân đồng ý làm việc, họ được phép gọi điện cho gia đình, được ra ngoài tắm nắng và có hy vọng được trả tự do có điều kiện. Trái lại, nếu từ chối, họ bị tước đoạt mọi thứ: không được gọi điện thoại, không được tham gia các hoạt động, thậm chí không được trả tự do trước thời hạn... Những ai phản đối thì bị trừng phạt: bị biệt giam, đe dọa, thậm chí bị đánh đập... Áp lực được đưa ra liên tục và dưới nhiều hình thức, nhằm biến mỗi tù nhân thành một lực lượng lao động.

Báo cáo của tổ chức Prisoners Defenders đã được đệ trình lên báo cáo viên đặc biệt của Liên Hiệp Quốc về nô lệ và Ủy ban nhân quyền Liên Mỹ, và dự kiến sẽ được gửi đến chính phủ các nước trên thế giới. Đây vừa là sự tố cáo pháp lý, vừa để nâng cao nhận thức của công chúng, giới truyền thông và các nhà ngoại giao ngoại quốc để gây sức ép buộc Cuba tôn trọng nhân quyền.

 

Điện Đàm Mỹ-Trung: Tổng Thống Trump Khẳng Định “Có Tiến Bộ” Về Hồ Sơ TikTok

(Ảnh REUTERS - Dado Ruvic, minh họa: Logo mạng xã hội TikTok trên nền lá cờ Mỹ.)

-Ngày 19/9/2025, sau cuộc điện đàm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố rằng việc ký kết một thỏa thuận về TikTok, giờ có thể chỉ là một “thủ tục hình thức”, đồng thời khẳng định rằng ông sẽ đến Trung Quốc. Nhưng phía Bắc Kinh có những phát biểu thận trọng về cuộc thảo luận này.

Trên mạng xã hội Truth Social, Tổng thống Mỹ cho biết đôi bên có những tiến bộ về “nhiều hồ sơ quan trọng, bao gồm thương mại, chất gây nghiện fentanyl, tính cấp thiết chấm dứt chiến tranh giữa Ukraine và Nga cũng như là đèn xanh cho thỏa thuận về TikTok”.

Trước báo giới, chủ nhân Tòa Bạch Ốc còn tuyên bố rằng ông muốn “đúc kết” việc chuyển nhượng các hoạt động của TikTok, một nền tảng ứng dụng về video rất phổ biến tại Mỹ, thuộc sở hữu tập đoàn ByteDance của Trung Quốc, sang một nhóm các nhà đầu tư Mỹ.

Theo đánh giá của ông Trump, thỏa thuận về nền tảng này hiện “đang đi đúng hướng”, đồng thời bày tỏ tin tưởng đôi bên “sẽ phải ký thỏa thuận”.

Tuy nhiên, theo thông tấn xã AFP, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, với giọng điệu có chừng mực, đã yêu cầu Tổng thống Mỹ tránh sử dụng các hạn chế thương mại “đơn phương”, theo như thông cáo được đăng trên Tân Hoa Xã. Ông Tập Cận Bình kêu gọi Donald Trump duy trì một bầu không khí “cởi mở, công bằng và không phân biệt đối xử” đối với các doanh nghiệp Trung Quốc như TikTok trong suốt cuộc gọi mà ông đánh giá là “mang tính xây dựng”.

Cuối cùng, thông tấn xã AFP, cho biết, cả hai lãnh đạo Mỹ - Trung đồng tinh về việc tổ chức một cuộc gặp bên lề thượng đỉnh APEC (Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Á Châu-Thái Bình Dương), dự kiến được tổ chức từ ngày 31/10-1/11/2025 tại Nam Hàn.

 

Phái Đoàn Hạ viện Lưỡng Đảng Mỹ, Lần Đầu Tiên, Đến Thăm Trung Quốc Để Bình ổn Quan Hệ

(Hình AP - Andy Wong, minh họa: Cờ Mỹ và Trung Quốc. Ảnh chụp vào ngày 16/9/2018 tại Bắc Kinh, Trung Quốc.)

-Hôm Chủ Nhật (21/9/2025), một phái đoàn các nhà Lập pháp Mỹ đã đến Bắc Kinh, và có cuộc gặp với Thủ tướng Lý Cường. Các nhà Lập pháp Mỹ cho rằng, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới cần tăng cường hợp tác và “phá vỡ băng giá” để ổn định quan hệ.

Theo thông tấn xã Reuters, đây là chuyến thăm đầu tiên của phái đoàn Hạ viện Mỹ đến Trung Quốc kể từ năm 2019. Đại dịch Covid-19 bùng phát đã chấm dứt các chuyến thăm chính thức của Hạ viện vào năm 2020. Mối quan hệ giữa hai nước nhanh chóng xấu đi do bất đồng về nguồn gốc đại dịch.

Chuyến thăm hiếm có của phái đoàn Hạ viện lưỡng đảng, được công bố trong tháng này, do Dân biểu Adam Smith, thuộc đảng Dân chủ dẫn đầu. Sự kiện diễn ra sau cuộc điện đàm giữa hai nguyên thủ quốc gia Mỹ-Trung hôm thứ Sáu (19/9) vừa qua.

Cả hai nước đang tìm cách hạ nhiệt mối quan hệ căng thẳng do những xung khắc về thương mại, các lệnh cấm của Mỹ đối với chip bán dẫn, quyền sở hữu TikTok, các hoạt động của Trung Quốc ở Biển Đông cũng như các vấn đề liên quan đến Đài Loan, nơi mà Bắc Kinh tuyên bố là một phần chủ quyền lãnh thổ.

Thông tấn xã Reuters nhắc lại, nếu như các chuyến thăm của phái đoàn Hạ viện lưỡng đảng Mỹ bị gián đoạn vì Covid-19, thì những đợt đến thăm đảo Đài Loan của phái đoàn Hạ viện Mỹ trong các năm 2022, 2023, đã khiến Bắc Kinh tức giận, dẫn đến các cuộc tập trận quy mô lớn của Trung Quốc xung quanh đảo Đài Loan, gây căng thẳng cho quan hệ Mỹ - Trung.

 

Hàng Chục Ngàn Người Tham Gia Biểu Tình Chống Tham Nhũng ở Phi Luật Tân

(Hình REUTERS - Lisa Marie David: Đám đông biểu tình phản đối tham nhũng trong các dự án “ma” chống ngập, tại thủ đô Manila, Phi Luật Tân ngày 21/9/2025.)

-Trong lúc siêu bão Ragasa đang đến gần, hôm 21/9/2025, hàng chục ngàn người Phi Luật Tân tập trung tại thủ đô Manila, để thể hiện nỗi bất bình trước vụ bê bối tham nhũng, biển thủ công quỹ liên quan đến những công trình “ma”, được xây dựng “trên giấy tờ” để chống lũ lụt.

Theo báo Phi Luật Tân Inquirer, những người biểu tình gồm các thành phần, từ những người lần đầu tham gia biểu tình, đến các thành viên của các nhóm ngành khác nhau, các nhà lập pháp, hay cả những người nổi tiếng. Họ tập trung trước tượng đài Rizal ở trung tâm thủ đô, bắt đầu từ sáng Chủ Nhật, và ngày càng thu hút đông đảo người tham gia. Vào lúc 13 giờ chiều (giờ địa phương), ban tổ chức ước tính hơn 80.000 tham gia vào cuộc tuần hành “Baha sa Luneta” (Hàng triệu peso).

Từ nhiều tháng qua, công luận Phi Luật Tân đã bày tỏ phẫn nộ về việc chính phủ không thể chế ngự lũ lụt bằng hàng tỉ peso đổ vào các dự án cơ sở hạ tầng, vốn để kiểm soát, đối phó với lũ lụt như đường sá, cầu cống và bờ kè. Họ cáo buộc các chính trị gia và các ông trùm xây dựng biển thủ công quỹ, với những dự án “ma”, không bao giờ thành hiện thực. Họ kêu gọi các cá nhân liên quan giải trình và chịu trách nhiệm.

Hồi tháng Bảy, lần đầu tiên Tổng thống Phi Luật Tân Ferdinand Marcos Jr đã lên tiếng thừa nhận về những bất thường và quy mô tham nhũng “khủng khiếp” trong nhiều dự án kiểm soát lũ lụt, trong tổng số 9.855 dự án kiểm soát lũ lụt trị giá hơn 545 tỉ peso (9,5 tỉ Mỹ kim), đã được khai triển kể từ khi ông nhậm chức vào giữa năm 2022. Ví dụ như những đập kiểm soát lũ lụt có trên giấy tờ, nhưng không tồn tại trên thực tế.

Bộ trưởng Kế hoạch Kinh tế Phi Luật Tân, được BBC trích dẫn, cho biết tham nhũng đã chiếm mất 70% ngân sách công được phân bổ cho việc kiểm soát lũ lụt. Bộ trưởng Công trình Công cộng và Chủ tịch Hạ viện đã từ chức. Lãnh đạo của Thượng viện Phi Luật Tân thì bị phế truất sau khi tin tức về một nhà thầu của chính phủ quyên tiền cho cuộc tranh cử của ông được loan tải.

Hàng chục Nghị sĩ, Thượng Nghị sĩ, công ty xây dựng và kỹ sư công trình công cộng cũng bị nêu tên, bị cáo buộc nhận khoản hoa hồng khổng lồ để thỏa mãn lối sống xa hoa với biệt thự, xe sang Âu Châu, trong khi đất nước vẫn chìm trong nghèo đói và thường xuyên phải hứng chịu nhiều thiên tai.

Trong khi hầu hết những người biểu tình đều ôn hòa, vào cuối ngày Chủ Nhật, một nhóm thanh niên mặc đồ đen đeo khẩu trang đã phóng hỏa lốp xe, ném đá vào lực lượng chống bạo động, gần lối vào dinh Tổng thống Malacañang. Cảnh sát phong tỏa an ninh quanh dinh Tổng thống, khẳng định tình hình “đã được kiểm soát” và cảnh báo sẽ không dung thứ cho bạo lực. Đám đông biểu tình đã bị trấn áp bằng hơi cay. 17 người đã bị bắt giữ.

Cuộc biểu tình diễn ra trong bối cảnh cơn bão Ragasa đang tiến gần đến Phi Luật Tân. Manila đã ra lệnh sơ tán người dân ở phía bắc nước này.

 

Vụ Ám Sát Charlie Kirk: Tòa Bạch Ốc Yêu Cầu Quốc hội Giải Tỏa 50 Triệu Mỹ kim Để Tăng Cường Bảo Đảm An Ninh Cho Các Chính Trị Gia

-Nhìn sang Mỹ, bên cạnh quyết định của Cục Dự trữ Liên bang (FED), tức Ngân hàng Trung ương, hạ lãi suất chỉ đạo, chuyến công du cấp Quốc gia lần thứ hai của Tổng thống Donald Trump sang Anh, vụ ám sát mang tính chính trị nhà hoạt động bảo thủ Charlie Kirk làm dấy lên nỗi sợ hãi trong giới chính khách Mỹ là đề tài được báo chí quan tâm.

Do sát hại nhà hoạt động Charlie Kirk, thân cận với Tổng thống Mỹ Donald Trump, hôm 10/9/2025 khi nhân vật bảo thủ nổi tiếng này đang có buổi thuyết trình tại một trường Đại học ở Utah, Tyler Robinson đã bị đề nghị án tử hình vì tội danh giết người. Vụ ám sát mang tính chính trị gây rúng động công luận trong và ngoài nước Mỹ. Sự việc cũng làm dấy lên nỗi lo sợ của các Nghị sĩ Mỹ. Tòa Bạch Ốc đã phải yêu cầu Quốc hội giải tỏa 50 triệu Mỹ kim để tăng cường bảo đảm an ninh cho các nhà chính trị và thẩm phán.

Từ Hoa Thịnh Ðốn, thông tín viên Vincent Souriau của Đài Phát Thanh Quốc Tế Pháp (RFI) ngày 16/9 cho biết thêm tình hình:

“Nỗi sợ hãi hiển hiện rõ ràng, ngay cả các Dân biểu vốn đã quen bị đe dọa cũng vậy. Ví dụ Dân biểu đảng Dân chủ Alexandria Ocasio-Cortez: Sau cái chết của Charlie Kirk, bà đã quyết định hủy bỏ một số chuyến đi. Nhiều Dân biểu khác sẽ không có bài phát biểu ngoài trời nữa. Cũng không còn các hoạt động với đông người tụ tập. Các cuộc họp công khai thì vẫn có, nhưng cũng chỉ là các cuộc họp ở các địa điểm riêng, không phải nơi công cộng, và theo từng nhóm nhỏ. Một nữ Dân biểu của đảng Cộng hòa tại tiểu bang Bắc Carolina thậm chí còn tuyên bố rằng từ giờ trở đi, bà sẽ luôn mang theo súng bên người, ngoài súng của các vệ sĩ.

Lãnh đạo đảng Cộng Hòa tại Hạ viện, Mike Johnson, phát biểu: “Tôi đã nói chuyện với nhiều người trong số họ trong những ngày gần đây. Tôi đã cố gắng trấn an họ, nói với họ rằng chúng tôi sẽ khai triển tất cả các biện pháp cần thiết, rằng các nguồn lực cũng sẵn có để bảo đảm sự an toàn cho cả nơi ở của họ cũng như an toàn của cá nhân họ. Chúng tôi đang nghiên cứu mọi khả năng. Nhưng tôi cũng phải nhắc nhở họ rằng cần phải có một lòng can đảm nhất định để tiến lên phía trước và lãnh đạo đất nước”.

Một trong số các biện pháp là Quốc hội Mỹ phải triển hạn việc cấp các khoản tiền hỗ trợ đặc biệt, vốn dĩ có hiệu lực kể từ tháng 7 vừa qua. Đó là khoản tiền hỗ trợ 20.000 Mỹ kim cho mỗi Dân biểu để bảo đảm an toàn cho nhà riêng của họ”.

 

Ngũ Giác Đài Siết Chặt Kiểm Soát Các Hãng Truyền Thông

(Hình AP - Alex Brandon: Ngũ Giác Đài, trụ sở của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ, ảnh chụp ngày 20/8/2025 tại tiểu bang Virginia, Mỹ.)

-Tối 19/9/2025, Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ đã yêu cầu các nhà báo phải xin phê duyệt mọi thông tin liên quan đến bộ này trước khi công bố, dù là thông tin mật hay không mật, nếu không sẽ bị tước quyền tiếp cận Ngũ Giác Đài. Thay đổi này ngay lập tức đã vấp phải nhièu chỉ trích và bị tố cáo là một “cuộc tấn công vào nền báo chí độc lập”.

Từ Atlanta (tiểu bang Georgia, Hoa Kỳ), thông tín viên Edward Maille của Đài Phát Thanh Quốc Tế Pháp (RFI) giải thích cụ thể về các biện pháp mới này:

“Các nhà báo hiện nay phải cam kết không được công bố thông tin nếu không có sự cho phép của chính quyền, ngay cả khi đó không phải là thông tin mật nhưng nằm trong diện cần được bảo vệ theo quy định của Liên bang. Thêm vào đó các nhà báo cũng sẽ bị hạn chế di chuyển trong một số khu vực của tòa nhà, họ chỉ được ra vào khi có người khác đi cùng.

Ngũ Giác Đài sẽ có quyền rút thẻ nhà báo đối với những ai không tuân thủ các quy định này, với lý do bảo vệ “an ninh quốc gia” và khẳng định rằng họ vẫn “cam kết minh bạch nhằm thúc đẩy trách nhiệm và sự tin tưởng của công chúng”.

Tổ chức Câu lạc bộ Báo chí Quốc gia (National Press Club) tố cáo rằng các quy định này là “một cuộc tấn công trực diện vào tính độc lập của báo chí”. Thông báo được đưa ra trong bối cảnh chính quyền Trump trước đó đã tiến hành hàng loạt biện pháp như không cho nhà báo của một số hãng truyền thông như New York Times quyền tiếp cận một số văn phòng trong Ngũ Giác Đài và thay thế bằng các nhà báo có quan điểm gần gũi hơn với Tổng thống Trump”.

Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Pete Hegseth từng bị công chúng chỉ trích gay gắt hồi tháng Ba sau khi New York Times đưa tin về vụ ông chia sẻ kế hoạch tấn công quân sự nhằm vào lực lượng Houthi ở Yemen cho nhiều người thân của mình trong một nhóm chat trên ứng dụng Signal. Trong khi đó, Tổng thống Trump cũng từng đệ đơn kiện tờ Wall Street Journal hồi tháng Bảy, sau khi tờ báo tiết lộ rằng chủ nhân Tòa Bạch Ốc từng gửi một bức thư khiêu dâm kèm theo hình phác họa một phụ nữ khỏa thân cho tội phạm tình dục Jeffrey Epstein.

 

 

TIN VẮN - TIN TỔNG HỢP

*

(RFI) – Nguyên tử: Liên Hiệp Quốc tái trừng phạt Iran. Trong cuộc điện đàm với Tổng Giám đốc Cơ quan Nguyên tử năng Quốc tế (IAEA) Rafael Grossi hôm 19/9/2025, Ngoại trưởng Iran, ông Abbas Araghchi đã lên án việc phương Tây “gây áp lực một cách bất công” với Teheran, sau khi Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc chấp thuận cho tái lập các trừng phạt đối với Iran. Ông Araghchi nhấn mạnh mọi hành động chính trị nhắm vào Iran sẽ làm gia tăng căng thẳng giữa nước này với phương Tây. Vào năm 2015, Pháp, Anh, Đức, Hoa Kỳ, Nga và Trung Quốc đã ký với Iran một Thỏa thuận về Nguyên tử, Kế hoạch Hành động Chung Toàn diện (JCPOA), bãi bỏ các trừng phạt đối với Iran, đổi lại, Teheran đặt các hoạt động nguyên tử dưới sự giám sát của Liên Hiệp Quốc. Tuy nhiên, 3 nước Âu Châu Pháp, Anh, Đức cho rằng Iran đã không thực hiện đầy đủ cam kết từ khi Hoa Kỳ rút khỏi thỏa thuận vào năm 2018, cho nên vào cuối tháng 8 đã kích hoạt cơ chế gọi là Snapback, dự trù trong vòng 30 ngày sẽ tái lập các biện pháp trừng phạt Iran.

(Reuters/RFI) – Phi trường Âu Châu bị tấn công tin tặc. Một cuộc tấn công mạng nhắm vào nhà cung cấp dịch vụ hệ thống làm thủ tục và lên máy bay đã làm gián đoạn hoạt động tại một số phi trường Âu Châu hôm 20/9/2025, dẫn đến việc hoãn và hủy chuyến bay tại các phi trường của Brussels, Bá Linh và Luân Đôn. Theo các nhà điều hành phi trường Brussels, cuộc tấn công đã khiến các hệ thống tự động không thể hoạt động, chỉ có làm thủ tục và lên máy bay một cách thủ công. Theo đài truyền hình Bỉ RTBF, ít nhất 9 chuyến bay đã bị hủy tại Brussels, nơi dự kiến có khoảng 35.000 hành khách trong ngày 20/9. Các phi trường Bá Linh và Luân Ðôn Heathrow cũng báo cáo những khó khăn tương tự, với thời gian làm thủ tục lâu hơn rất nhiều.

(AFP/RFI) – Hiệp định về Biển cả sẽ có hiệu lực cuối tháng 1/2026. Hiệp định về Biển cả, hiện đã được 60 quốc gia phê chuẩn, sẽ chính thức có hiệu lực vào cuối tháng 1. Như vậy là thế giới sẽ có một công cụ chưa từng có để bảo vệ các hệ sinh thái biển quan trọng đối với nhân loại. Trong một tuyên bố sau thông báo nói trên, Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres hoan nghênh “một thành tựu lịch sử đối với đại dương và chủ nghĩa đa phương”. Với việc Ma Rốc và Sierra Leone nộp đơn phê chuẩn hôm 19/9, hiệp ước đã đạt được con số 60 quốc gia phê chuẩn cần thiết để kích hoạt thời hạn 120 ngày trước khi có hiệu lực. Văn bản này được thông qua vào tháng 6/2023, sau nhiều năm đàm phán nhằm chống lại nhiều mối đe dọa đối với các đại dương.

(AFP/RFI) – Hoa Kỳ: Trump tăng lệ phí visa (thị thực nhập cảnh) H-1B lên... 100.000 Mỹ kim. Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump hôm 19/9/2025 đã công bố mức phí thường niên 100.000 Mỹ kim cho thị thực lao động được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực kỹ thuật, có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho các công ty kỹ thuật, vốn tuyển dụng rất nhiều lao động tại Á Châu. Thị thực H-1B cho phép người lao động ngoại quốc có trình độ chuyên môn cao (nhà khoa học, Kỹ sư, lập trình viên, v.v...) đến làm việc tại Hoa Kỳ. Giấy phép lao động này có thời hạn cố định, với thời hạn ban đầu là 3 năm, có thể gia hạn lên 6 năm đối với người ngoại quốc được nhà tuyển dụng bảo lãnh. Ngay từ nhiệm kỳ Tổng thống đầu tiên, ông Donald Trump đã muốn hạn chế loại thị thực này để ưu tiên cho người lao động Hoa Kỳ.

(AFP/RFI) – MH17: Nga đệ đơn kiện lên Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ). Hôm 19/9/2025, Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) thông báo Nga đã đệ đơn kiện bác bỏ kết luận của một cơ quan Liên Hiệp Quốc rằng Mạc Tư Khoa phải chịu trách nhiệm về vụ bắn hạ máy bay mang số hiệu MH17 năm 2014. Đơn kiện nhắm vào Úc Ðại Lợi và Hòa Lan, quốc gia đã đệ đơn kiện lên Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO). Vào tháng 5, ICJ đã phán quyết rằng Nga phải chịu trách nhiệm về vụ rơi máy bay MH17 năm 2014 trên bầu trời Ukraine, một quyết định ngay lập tức bị Mạc Tư Khoa lên án.

(AFP/RFI) – Mất mạng điện thoại tại Úc Ðại Lợi, 3 người chết vì không gọi được cấp cứu. Sự việc xảy ra hôm thứ Năm (18/9/2025) làm ảnh hưởng đến 600 người tại 3 vùng khác nhau và kéo dài hơn 10 tiếng đồng hồ. Trong số 3 nạn nhân, có 1 trẻ sơ sinh 6 tuần tuổi và một phụ nữ 68 tuổi. Hôm 20/9, Bộ trưởng Viễn thông Anika Wells chỉ trích tập đoàn viễn thông Optus đã “bỏ rơi người dân Úc Ðại Lợi vào lúc họ rất cần mạng điện thoại, và điều này là không thể chấp nhận”. Bà thông báo cơ quan quản lý viễn thông đang tiến hành một cuộc điều tra.

(AFP/RFI) – Anh Quốc: MI6 tuyển dụng điệp viên qua dark web. Ngày 19/9/2025, lãnh đạo Cơ quan Tình báo Anh (MI6), ông Richard Moore khai trương nền tảng được bảo mật có tên gọi là “Silent Courrier”. Theo ông, cổng thông tin ảo trên dark web này giúp MI6 “tuyển dụng các điệp viên mới cho Vương Quốc Anh, tại Nga và nhiều nơi khác trên thế giới”. Ông mời gọi “những ai nắm giữ các thông tin nhậy cảm về khủng bố quốc tế hay các hoạt động thù nghịch của các cơ quan tình báo ngoại quốc” liên lạc với MI6 qua cổng thông tin này. Các chỉ dẫn để truy cập cổng thông tin được giải thích bằng nhiều ngôn ngữ trên kênh YouTube của MI6. Cơ quan này khuyến nghị nên thông qua mạng tìm kiếm bảo mật Tor để truy cập cổng thông tin ảo này.

(AFP/RFI) – Một Công tố viên liên bang từ nhiệm dưới sức ép của Tổng thống Donald Trump. Tối 19/9/2025, Công tố viên quận Đông Virginia, ông Erik Siebert đã đệ đơn từ nhiệm. Quyết định được đưa ra vài tiếng đồng hồ sau khi ông từ chối truy tố Chưởng lý tiểu bang New York, bà Letitia James, theo như nguồn tin của Washington Post. Hành động này của ông đã khiến Tổng thống Hoa Kỳ tức giận, và có tuyên bố trước báo giới rằng “muốn ông ta ra đi”.

(RFI) – Nga tổ chức cuộc thi âm nhạc “Intervision”, đối trọng với “Eurovision” của Âu Châu. Hôm 19/9/2025, Mạc Tư Khoa tái khởi động cuộc thi âm nhạc quốc tế mang tên “Intervision”, được lập ra vào thời Liên Xô, với sự tham dự của nhiều ca sĩ đến từ 23 quốc gia. Sự kiện văn hóa này được xem như là một công cụ “quyền lực mềm”, cạnh tranh với đối thủ “Eurovision” của Âu Châu, cuộc thi mà Nga đã bị loại trừ vào năm 2022 do cuộc chiến xâm lược Ukraine.

(AFP/RFI) – Tổng thống Ukraine sẽ gặp đồng cấp Hoa Kỳ tại New York. Hôm 20/9/2025, Tổng thống Ukraine, ông Volodymyr Zekensky xác nhận sẽ gặp Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump vào tuần tới, bên lề cuộc họp của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc. Lãnh đạo Ukraine mong đợi Hoa Kỳ sẽ đưa ra thêm trừng phạt đối với Nga để gây áp lực nhằm chấm dứt cuộc chiến ở sườn Đông Âu Châu. Trong bối cảnh lực lượng Nga nhiều lần xâm phạm không phận ở các nước gần với biên giới Ukraine, thuộc Liên minh Phòng thủ Bắc Ðại Tây Dương (NATO), gần đây nhất là vụ 3 chiến đấu cơ MiG31 của Nga xâm nhập không phận Estonia, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc sẽ tổ chức một cuộc họp khẩn vào ngày 22/9. Về sự việc này, NATO sẽ họp bàn vào thứ Ba (23/9).

(AFP/RFI) – Anh Quốc và Bồ Đào Nha công nhận Quốc gia Palestine. Hôm 21/9/2025, Anh Quốc, đồng minh của Do Thái, chính thức công nhận Palestine là một Quốc gia. Thủ tướng Keir Starmer sẽ có bài phát biểu về quyết định này. Bồ Đào Nha cũng có hành động tương tự. Quyết định của Luân Đôn và Lisbon diễn ra một ngày trước thượng đỉnh do Pháp và Ả Rập Saudi chủ trì tại trụ sở của Liên Hiệp Quốc ở New York (Hoa Kỳ), bàn về số phận của Palestine.

(AFP/RFI) – Pháp: Mức độ tín nhiệm dành cho Tổng thống Emmanuel Macron ở mức thấp kỷ lục. Theo kết quả cuộc khảo sát của Viện thống kê Ifop công bố vào hôm 20/9/2025, chỉ có 17% người được hỏi cho biết ủng hộ ông Macron, tức là thấp hơn cả mức trong giai đoạn khủng hoảng “Áo vàng” ở Pháp hồi năm 2018-2019. 54% người tham gia còn khẳng định “rất không hài lòng” với các quyết sách của Tổng thống trong bối cảnh khủng hoảng chính trị kéo dài suốt 1 năm qua. Ngược lại, 42% người được hỏi bày tỏ hài lòng với tân Thủ tướng Sébastien Lecornu.

(AFP/RFI) – Ba Lan: Một tập đoàn khách sạn treo thưởng cho những cặp đôi nào thụ thai trong các cơ sở của mình. Tập đoàn Arche, sở hữu đến 23 khách sạn trên toàn quốc, cùng nhiều tòa nhà và các phòng hội thảo, trên trang mạng của mình cho biết, trước hiện tượng tỷ lệ sinh con tự nhiên tại Ba Lan bị sụt giảm mạnh, đã hứa tặng thưởng một “lễ hội gia đình miễn phí” chẳng hạn như lễ rửa tội cho những khách hàng nào chứng minh được rằng “quá trình thụ thai đã diễn ra trong lúc nghỉ tại một trong các khách sạn” của hãng. Tập đoàn này còn hứa tặng thưởng một khoản tiền trị giá 10 ngàn zlotys (tức khoảng 2.345 Euro) cho những cặp đôi nào đã mua một căn nhà của Arche và trẻ được sinh ra sau khi đã chuyển đến ở.

(Yonhap/RFI) – Cộng sản Bắc Hàn chuẩn bị tổ chức duyệt binh kỷ niệm 80 năm thành lập đảng. Theo một nguồn tin của chính phủ Nam Hàn, dựa trên hình ảnh vệ tinh, được công bố hôm 21/9/2025, Cộng sản Bắc Hàn được cho là đang chuẩn bị một cuộc duyệt binh lớn nhân kỷ niệm 80 năm thành lập đảng Lao Động, cầm quyền ở nước này. Nguồn tin cho biết từ tháng Bảy, nhiều nhân sự, thiết bị đã được huy động đến một thao trường duyệt binh gần phi trường Mirim của Bình Nhưỡng. Cuộc duyệt binh dự trù diễn ra vào tháng 10. Nhà cầm quyền Bình Nhưỡng được cho là đã gửi lời mời đến một số lãnh đạo quốc tế, trong đó có Chủ tịch Trung Quốc, ông Tập Cận Bình.

(AFP/RFI) – Iran dọa ngưng hợp tác với Cơ quan Nguyên Tử năng Quốc tế (IAEA) nếu trừng phạt quốc tế được tái lập. Trong một thông cáo được phát sóng trên truyền hình hôm 20/9/2025, Hội đồng An ninh Quốc gia Iran đã có lời cảnh báo như trên, một ngày sau khi Liên Hiệp Quốc bật đèn xanh cho việc tái lập trừng phạt quốc tế. Thông cáo viết: “Lá phiếu tại Liên Hiệp Quốc, theo sáng kiến của Anh, Pháp và Đức, dự trù tái lập có hiệu lực các trừng phạt quốc tế nhắm vào Iran ngày 28/9/2025 có nguy cơ gây tổn hại nghiêm trọng cho sự hợp tác với IAEA”.

(AFP/RFI) – Donald Trump đe dọa Venezuela sẽ phải chịu hậu quả “khôn lường” nếu từ chối nhận lại di dân. Hôm 20/9/2025, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đề nghị Venezuela phải nhận lại ngay lập tức “những tù nhân và những bệnh nhân trong các viện tâm thần”, là công dân Venezuela, di cư đến Hoa Kỳ. Quan hệ giữa hai nước đã trở nên căng thẳng trong những ngày qua. Hoa Kỳ đã điều các tàu chiến đến vùng biển Caribbean, lấy cớ để chống ma túy, và đã tấn công vào ít nhất 3 tàu bị cáo buộc là của các băng đảng buôn ma túy ở ngoài khơi Venezuela. Caracas cáo buộc Hoa Thịnh Ðốn muốn lật đổ chế độ, ăn cắp dầu hỏa và nguồn tài nguyên thiên nhiên của nước này. Hôm 20/9, quân đội nước này đã tổ chức các đào tạo cho người dân Venzuela để chuẩn bị đối phó với nguy cơ Hoa Kỳ xâm lược.