Genital Herpesin Mualicesi
Pilato Hull
Herpes virusu insanlarda tez-tez grlən və adətən ağrılı lezyonlara yol aan bir virus ailəsinin zvlərini əhatə edən termindir. Bu virus ailəsi xsusilə herpes simpleks virusu 1 və herpes simpleks virusu 2 olmaq zrə iki əsas nvə ayrılır. Hər iki nv simpromlara yol aa bilər. Fərqli nahiyələrdə infeksiyaya səbəb ola bilir.
Doktorinfo.az məlumat verir ki, HSV 1 adətən uuq olaraq adlandırılan ağız ətafındakı lezyonlara səbəb olur. HSV 1 yoluxucudur və təmas, pşmə yolu ilə asanlıqla yayıla bilir. HSV 2 adətən genital nahiyələrə təsir gstərən virusdur. Genital herpes olaraq adlandırılan bu infeksiya, cinsi təmas yolu ilə yoluxur. Herpes virusu infeksiyalarına yoluxan şəxslərdə mr boyu vcudunda qalır. Zəmin yaradan faktor olduqda simptomlar meydana ıxmağa başlayar. Bu faktorlar arasında stress, gnəş işığı, infeksiyalar və ya zəif immun sistemi yer alır.
Herpesin mualicesi
Tamamilə malicə edilmir. Simptomların ynglləşməsi və təkrarlayan infeksiyaların qarşısının alınması n malicə sistemi, planı qurulur. Herpes virusu simptomlarının malicəsində ən yayğın istifadə edilən sul antiviral dərmanlardır. Bu dərmanlar simptomların şiddətini azalda bilər, yaxşılaşma mddətini srətləndirə bilər və təkrarlayan əlamətlərə maneə ola bilər. Ancaq antiviral dərmanlar həkimlərin tvsiyə və yazdığı resept əsasında istifadə edilməlidir.
Ağız ətrafındakı soyuq yaraları və ya uuqları ynglləşdirmək n topikal kremlərdən istifadə simptomların daha rahat bir formada idarə edilməsinə kmək edə bilər. Həminin ağrılı simptomları idarə etmək n ağrıkəsicilər və ya antienflamatuar dərmanlar istifadə edilə bilər.
Gcl immun sistemi, herpes virusunun simptomlarını daha təsirli bir formada idarə etməyə kmək ola bilər. Dzgn yaşayış tərzi yaşamaq, dzgn qidalanmaq, stresdən qaınmaq və kifayət qədər yatmaq, immun sistemini dəstəkləmək n vacibdir.
Herpes virusu dəri və selikli qişaları (daha ox sifətdə və cinsi orqanlar nahiyəsində), mərkəzi sinir sistemini, gzləri zədələyir. Herpes virusu hamiləlik və doğum patologiyasına səbəb olur, ox zaman z - znə əmələ gələn abortlara və dln məhv olmasına gətirib ıxarır.
Genital herpes ilə yoluxma uşalıq yolu (vagina), ağız və dz bağırsaqda cinsi əlaqə zamanı mmkndr. Xəstəliyin simptomları olan insanlar daha ox yoluxucudur. Yoluxmanın məişət yolları az ehtimal olunandır. Herpes zamanı inkubasiya dvr orta hesabla 2 gndən 10 gnədək, bəzən 3 həftəyədək davam edir.
Genital herpesin ilk əlamətləri kimi adətən zədələnmə nahiyəsində yanma hissi, ağrı və şişkinlik mşahidə olunur. Bu simptomlar halsızlıq, hərarətin yksəlməsi və baş ağrısı (qripdə olduğu kimi) ilə mşayət oluna bilər. Bir neə gndən sonra iində şəffaf maye ilə dolu olan kiik qabarcıqlar əmələ gəlir.
Qabarcıqlar ağrılı qırmızı xoracıqlar əmələ gətirməklə partlayırlar. Əgər xoracıqlar cinsi orqanlarda yerləşirsə, ağrılı sidik ifrazı mmkndr. Səpgilər 14 gn ərzində sağalır. ox zaman genital herpes əlamətsiz keir.
Tipik simptomlar zamanı diaqnostika kliniki mənzərəyə əsaslanır. Herpes virusunun laborator diaqnostikası qan zərdabında herpes virusuna qarşı xsusi anticisimlərin təyin olunmasından və ya qan hceyrələri, tprcək, ciinsi orqanların selikli qişalarında herpes virusunun antigeninin təyin olunmasından ibarətdir.
İnsan populyasiyasında herpes geniş yayılmışdır. Bu virus infeksiyasının tibbi və sosial əhəmiyyəti bykdr. Sadə herpes virusu (SHV) dnyada 10 nəfərdən 9-da rast gəlinir. Hər 5-ci adamda o xarici təzahrlər verir.
Xəstəlik əksərən qadınlarda, bəzən isə kişilərdə rast gəlinir. Xəstələnmə piki ən ox 40 yaşına uyğun gəlir. Lakin, cavanlarda cinsi əlaqə zamanı yayılan genital herpesə he də az rast gəlinmir. Azyaşlı uşaqlara infeksiya əlin dərisindən, uşaq kollektivində irklənmiş dəsmallardan və digər yollarla dşr.
Trədici anadan uşağa doğuş zamanı keə bilər. Belə yoluxma riski pasientdə zədələnmənin nvndən asılıdır. O 75 % təşkil edir. Bundan başqa, dln yoluxması anada xəstəliyin kəskin dvrndə virusemiya olarsa (virus qana ıxarsa), qan vasitəsilə ola bilər.
Uşaqlar SHV-1-ə adətən həyatlarının ilk illərində yoluxur. 5 yaşında SHV-2-ə də yoluxma halları artır. Alti aylığına qədər uşaqlar xəstələnmir, bu onalra andan keən antitellərlə əlaqədardır. Əgər ana əvvəlcədən yoluxmayıbsa və uşağa antitel trməmişdirsə, onda bu yaşda uşaqlar xəstəliyi ox ağır keirir.
Virus orqanizmə dəridən və zədələnmiş selikli qişalardan dşr. O, "Giriş qapısında" oxalır və tipik əlamətlər yaradır. Adətən trədici daha dərinə yayılmır, nadir hallarda limfa dynlərinə dşr və daha da az hallarda isə qana keərək virusemiya yaradır. Virusun sonraki taleyi insan orqanizminin xsusiyyətlərindən asılıdır.
Əgər immun mdafiə sistemi yaxşı vəziyyətdidirə, virus daşıyıcılıq yaranır, hansı ki, əlverişsiz şəraitdə residivlər (yenidən xəstələnmə) verə bilər. Əgər orqanizm infeksiya ilə bacarmırsa, virus qan vasitəsilə daxili orqanlara (beyin, qaraciyər və başqaları) dşr və onları zədələyir. İnfeksiyaya cavab olaraq antitel yaranır, amma onlar kəskinləşmə və residivlərin qarşısını almır.
Səpgi elementləri ayrı-ayrı və ya qrup şəklində yerləşir, 4 mm-ə qədər ldə qovuqcuq şəklində olur. Belə elementlər aralıq dərisində, perianal zonada və sidik-cinsiyyət orqanlarının selikli qişalarında qızarmış və demli (şişkin) əsas zərində yerləşir. Vezikulun (qovuqcuq) yaranması qızdırma, baş ağrısı, halsızlıq, yuxusuzluqla mşayiət olunur. Regionar (qasıq) limfa dynləri byyr və ağrılı olur. Birinci mərhələ, əvvəlcə yoluxmamış və bu xəstəliyə qarşı antitelləri olmayan adamlarda daha kəskin keir.
Bir neə gndən sonra qovuqcuqlar zbaşına deşilir və qeyri-hamar kənarlı eroziya yaradır. Bu zaman pasientlər eroziya nahiyəsində gcl qaşınma və gynəmə hisiındən, cinsi akt zamanı gclənən ağrıdan şikayət edir. Xəstəliyin ilk 10 gn ərzində yeni səpgilər yaranır. Onlardan aktiv şəkildə virus hissəcikləri ifraz olunur.
Tədricən eroziyalar qaysaqla rtlr və yngl piqmentasiyalı və ya daha aıq sahə qoyaraq sağalır. Səpgi elementinin yaranmasından onun epitelizasiyasına (sağalmasına) qədər 2-3 həftə keir. Trədici sinir kklərinin hceyrələrinə dşr və orada uzun mddət latent (qeyri-aktiv) vəziyyətdə qalır.
Genital herpesin simptomları qadınlarda cinsiyyət dodaqları, vulva, aralıq, vagina, uşaqlıq boynu nahiyəsində təzahr edir. Kişilərdə cinsiyyət orqanının baş hissəsi, plk dərisi, sidik kanalı zədələnir.
Prosesə tez-tez anaq sinirləri də qoşulur. Bu, aşağı ətraflarda dəri hissiyyatının pozulmasına, bel və oma nahiyəsində ağrıya səbəb olur. Bəzən tezləşmiş və ağrılı sidiyəgetmə olur.
Təxminən xəstələrin 10-20%-ində xəstəlik residivləşir. İnfeksiyanın ilk əlamətləri adətən daha şiddətli olur. Residivin əlamətləri isə daha az intensivliklə baş verir və ilk əlamətlərdən tez keir. Bu bədəndə virusla mbarizə aparmağa kmək edən hazır antitellərin olması ilə əlaqədardı. 1-ci tip genital herpes 2-cidən daha az residiv verir.
20% halda atipik genital herpes inkişaf edir. Xəstəliyin əlamətləri sidik-cinsiyyət sisteminin digər infeksiyaları, məsələn, kandidoz əlamətləri ilə gizlənə bilər. Belə ki, kandidoz n adi genital herpesə xas olmayan ifrazat xarakterikdir.
Genital herpes n analiz 2-4 dəfə mxtəlif ocaqlardan, bir neə gn intervalla gtrmək lazımdır. Qadınlarda materiali tsiklin 18-20-ci gn gtrmək məsləhət grlr. Bu virusu aşkarlayıb diaqnozu təsdiqləmək şansını artırır.
Genital herpesli xəstələrin pəhrizində hər hansı bir xsusiyyət olmur. O tam tərkibli, balanslaşdırılmış, zlallarla və vitaminlərlə zəngin olmalıdır. Kəskinləşmə zamanı yeməyi qaynatmaq, buxarda bişirmək tvsiyə olunur. Sd məhsulları və tərəvəz bitkiləri, həminin oxlu maye qəbulu xeyirlidir.
Genital herpesin malicəsi, intensivliyi və davamiyyəti xəstəliyin formasından və ağırlığından asılıdır. Genital herpesi necə malicə etməyi xəstənin tam mayinəsindən sonra həkim təyin edir. zbaşına malicə bu halda yolverilməzdir. Malicə planını təyin etmək n immunoqrammanın, yəni onun immun sisteminin vəziyyətinin məyyən edilməsi vacibdir.
Xəstəliyin residivlərinin qarşısını necə almaq olar? Bu məqsədlə supressiv dozada gndə 0,8 q atsiklovir təyin edilir. Bu zaman tabletləri aylar, bəzən isə illər ərzində qəbul edirlər. Dərmanların hər gn qəbulu btn xəstələrə residivdən qorunmağa kmək edir, də birində isə xəstəliyin təkrar epizodları mşahidə olunmur.
Atsiklovir Atsiklostad, Vivoraks, Viroleks, Herperaks, Medovir, Provirsan kimi adlar altında istehsal edilir. Əlavə təsirlərinə həzm sistemi pozğunluqlrı (rəkbulanma, qarında ağrı, diareya), baş ağrısı, dəri qaşınması, yorğunluq aiddir. Ən nadir arzuolunmaz təsirlərə qanyaranmanın pozulması, byrək atışmazlığı, sisnir sistemi zədələnməsi aiddir. Onun təyini yalnız dərmana individual həssaslıq olduqda və byrək atışmazlığı zamanı əks gstərişdir. Hamiləlik və sdvermə zamanı, uşaqlarda mvcud risk qiymətləndirildikdən sonra istifadəsi mmkndr.
Prodromal dvrdə və xəstəliyin erkən vaxtlarında 5 %-li atsiklovir kremi effektivdir. Səpgi dəridə olduqda o daha yaxşı kmək edir. Onu həftə ərzində gndə bir neə dəfə istifadə edirlər.
d3342ee215