[govindapoduval kg]

Sir,

Below the sutra "Shashti Seshe" an example is given "Mathu: smarathi." But we see usages like "Madhavam smarami " Will somebody elucidate how the second usage becomes authentic.

K G Poduval.

[Subrahmanyam Korada]

नमो विद्वद्भ्यः

मातरं  स्मरति - मातुः स्मरति /  मातुः स्मरणम् 

’ विवक्षातः करकाणि भवन्ति ’ - is the general rule . When कर्मकारकम् then मातरं स्मरति ।

But when such a कर्म is विवक्षित as संबन्धसामान्य , then there will not be द्वितीया but षष्ठी by षष्ठी शेषे (2-3-50) - मातुः स्मरति । मातुः स्मरणम् - is also an example .

So without any additional सूत्रम् we get षष्ठी  in cases like मातुः स्मरणम् ।

But Panini  offered another सूत्रम्  for getting  षष्ठी  in cases like मातुः स्मरणम् -- अधीगर्थदयेशां कर्मणि (2-3-52)  - if the कर्म of स्मृत्यर्थकधातुs , दयधातु and ईश् धातु  is विवक्षित as

शेष ( संबन्धसामान्य ) then there will be षष्ठी ।

Why this सूत्रम् ?

There is a वैयाकरणसंप्रदाय -- सिद्धे सति आरभ्यमाणो विधिः नियमाय भवति - when some कार्यम् is happening by a शास्त्रम् then another शास्त्रम् for the same कार्यम् is for a 

नियम --  here Panini offered the second सूत्रम् simply to suggest that such a षष्ठी does not have a  समास -- मातुः स्मरणम् but never मातृस्मरणम् ।

The षष्ठी by अधीगर्थ... is called प्रतिपदविधाना षष्ठी ।

The same is clearly stated by वार्तिककार -- प्रतिपदविधना  षष्ठी न समस्यते इति वाच्यम् ( वाच्यम् = व्याख्येयम् ) ।

Explained by Hari --

तत्र षष्ठी प्रतिपदं समासस्य निवृत्तये ।

विहिता , दर्शनार्थं तु कारकं प्रत्युदाहृतम् ॥ वाक्यपदीयम् , वाक्यकाण्डः, 198

कारकम् - classes (28) are there on my You tube account .

धन्यो’स्मि

Dr.Korada Subrahmanyam
Professor of Sanskrit (Retd)

299 Doyen , Serilingampally, Hyderabad 500 019
Ph:09866110741

Skype Id: Subrahmanyam Korada

Blog: Koradeeyam.blogspot.in 

--
You received this message because you are subscribed to the Google Groups "भारतीयविद्वत्परिषत्" group.
To unsubscribe from this group and stop receiving emails from it, send an email to bvparishat+...@googlegroups.com.
To view this discussion on the web visit https://groups.google.com/d/msgid/bvparishat/CAHiCAahNrn0ox2Hpnsiv5j7HaHbtb%2BPs1ueAs3Vdj1%2Bdp4b21g%40mail.gmail.com.

[govindapoduval kg]

Many many thanks Sir for the detailed reply K G Poduval

To view this discussion on the web visit https://groups.google.com/d/msgid/bvparishat/CAKj2ELRUFecjRAb3Wprw8A70oMiZkuERTvSZP33-jj6hMDv3zA%40mail.gmail.com.