Dear Scholars,
Namaste.
From experts, I would like to get a clear explanation of what is called गमक समास, esp. in Sanskrit. In Kannada also this grammatical term is used, but in a slightly different sense (cf शब्दमणिदर्पणम् of केशिराज, edited by F. Kittel, 1899, sūtra 168 and 169).
Occurrence of the term गमक समास in
(1) महाभाष्य - On P.2.1.1 अवश्यं कस्यचिन्नञ्समासस्यासमर्थसमासस्य गमकस्य साधुत्वं वक्तव्यम्। असूर्यंपश्यानि मुखानि। (Kielhorn Edition, Vol.I, 1985:361.20-21)
(2) बोधिचर्यावतारपञ्जिका -
(क) क्वेति सुवर्णपद्मेषु। सापेक्षत्वेऽपि गमकत्वात्समासः। (2.17)
(ख) मांसस्य प्रियो मांसप्रियोऽहमस्येति पूर्ववत्। मांसप्रियोऽहमस्य प्रिय इति यावत्। सापेक्षत्वेऽपि समासो गमकत्वात्। (8.54)
(ग) दुःखेन विरुद्धस्य सुखस्य यः प्रत्ययो हेतुः स्पर्शः। तस्योत्पत्तौ आभिमुख्ये सति। अथ वा। विरुद्धस्य प्रत्ययस्य सुखहेतोरुत्पत्तौ जन्मनि विरुद्धः प्रत्ययोऽस्येति वा। दुःखेनेत्यपेक्षायामपि गमकत्वात् भवति समासः। (9.92)
(3) Ratna's रत्नश्रीटीका on काव्यादर्श 3.1 and 3.79 (I do not have access to it at present).
Best regards
Narayan Prasad