Bir kesi şehid adlandırmaq üçün qayda
Sual:
Möhterem şeyx, Allahın Elçisi (Ona Allahın salavatı ve salamı olsun) demişdir: “Şehidlerin seyyidi (başçısı) Hemzedir...”hedisin sonuna kimi. Hekim, “Müstedrek”, (3/195); Hedis Buxari ve Müslimin şertlerine müvafiqdir, lakin onların kitabında bu hedis yoxdur. Şeyx Albani hedisi hesen olaraq tesnif etmişdir. “Sehih hedisler silsilesi”, (374 saylı hedis)
Bir kesi şehid adlandırmaq üçün qayda nedir? Döyüşde ölen bir insana şehid demek olar? Ve yaxud saleh bir insan hebs olunur ve ya zindana salınır, orada dünyasını deyişir. Ona şehid demek olar?
Cavab:
Şübhe yoxdur ki, şehid sözü insanın nefsine xoş gelen bir sözdür. Allah Teala buyurur: “Şehidler ise öz Rebbi yanındadırlar. Onların öz mükafatları ve öz nurları vardır.” [el-Hedid 57:19]
Lakin Allahın Elçisinin (Ona Allahın salavatı ve salamı olsun) şehid deye adlandırdıqlarından başqa bir şexsi müeyyen şekilde (xüsusileşdirerek) şehid adlandırmaq caiz deyil. Eger bir neferin kafirler ile döyüşdüyünü ve öldürüldüyünü görsek, onun şehid olduğunu demirik. Lakin bele deyirik: “Ümid edirik ki, o şehiddir ve yaxud ümumi şekilde deyirik: Allah yolunda öldürülen her kes şehiddir. Çünki şehadet bize melum olmayan bir meseledir ve qelbin niyyetine bağlıdır. Qelbin niyyeti ise qeyri-melum bir şeydir. Ona göre de Allahın Elçisi (Ona Allahın salavatı ve salamı olsun) demişdir:
“Her yaralanan Allah yolunda yaralanmır, Allah Onun yolunda yara alanı daha yaxşı bilir”.
Meseleye bu mövqeden baxmaq ehtiyat edilesi en gözel ehtiyatlı yanaşmadır. Sanki o bele söylemek isteyir: “Her öldürülen ve yaxud yaralan şexsin Allah yolunda olduğuna hökm vermeyin, çünki Allah daha yaxşı bilir ki, kim Onun yolunda yaralanıb.”
Bu halda, biz meseleni zahirine göre qiymetlendirmirik, yeni demirik ki, filankes şehiddir. Çünki ola bilsin ki, onun qelbinde müeyyen bir şey olsun, lakin bizim bundan xeberimiz olmasın.
Bir insan ola bilsin ki, şücaetlidir desinler deye vuruşur.
Ola bilsin ki, milliyyetçilikden dolayı vuruşur. Ve yaxud teessübkeşlikden (tayfabazlıq, yerlibazlıq ve s.) dolayı vuruşsun, bu ise teessübkeşlikdir. Ola bilsin ki, Allahın Kelimesinin uca olması üçün döyüşür, mehz bu Allah yolunda vuruşmaqdır. Lakin bu niyyete bağlıdır.
İkincisi: Biz: “Filankes şehiddir” deye söylemirik. Çünki onun şehid olduğunu söylesek, elece de onun cennetlik olduğuna da şahidlik etmeliyik. Çünki her bir şehid şübhesiz ki cennetlikdir. Bir şexsin müeyyen şekilde cennet ehlinden olduğuna şahidlik ede bilmerik. Allahın Elçisinin (Ona Allahın salavatı ve salamı olsun) şahidlik etdikleri bundan istisnadır.
Biz bir kesin şehid olduğunu söylemeye bilerik, lakin ola bilsin ki, Allahın yanında şehid olsun, bizim onun şehid olmadığını söylemeyimizin ona bir zereri yoxdur.
Bir kesin şehid olduğunu söyleye bilerik, lakin ola bilsin ki, Allahın yanında şehid olmasın, bizim onun şehid olduğunu söylemeyimizin ona bir faydası olmaz.
Mesele bele olduğu halda, ele ise bilmeyeceyimiz bir şey barede neye göre dilimizi saxlamayaq?
Lakin deyirik: Kim Allah yolunda döyüşerse o şehiddir. Hemin şexsin Allah yolunda vuruşanlardan ve şehadet mertebesine nail olanlardan olmasını ümid edirik.
Şehid sözünün işlenmesine geldikde, Şeriet qoyanın şehid adlandırdığı her kes şehid sayılır. Ferqi yoxdur ister döyüşde olsun ve yaxud döyüşde olmasın. Bununla bele döyüşde ölen şehidlere dair xüsusi ehkamlar var. Meselen, onlara qüsl verilmir, kefenlenmir ve ila axır.
Şeyx ibn Üseymin, “Açıq Görüş”, seh.69-71, cild 31-32, sual 960
Muhammad ibn Salih el Useymin