DEFTERE İŞLENMEDİĞİ TESPİT EDİLEN BİR ÖNCEKİ YIL SATIŞ FATURASININ VERGİ VE MUHASEBE
5,880 views
Skip to first unread message
Nurali KELEŞ
Aug 23, 2015, 5:53:38 AM8/23/15
to
DEFTERE İŞLENMEDİĞİ TESPİT EDİLEN BİR ÖNCEKİ YIL SATIŞ FATURASININ VERGİ VE MUHASEBE
DEFTERE İŞLENMEDİĞİ TESPİT EDİLEN BİR ÖNCEKİ YIL SATIŞ FATURASININ VERGİ VE MUHASEBE UYGULAMALARI KARŞISINDAKİ DURUMU
Yazar: HakanEKİNCİ(*)
KAYNAK : E-Yaklaşım / Mayıs 2008 / Sayı: 58 den alıntıdır
I- GİRİŞ
Ticari alanda zaman zaman, yapılan satışlar karşılığında düzenlenen faturaların mükelleflerce bir dalgınlık ya da unutma sonucu yevmiye defterine işlenmediği görülebilmektedir. Böyle bir durumun doğal sonucu olarak da işletmenin ya da şirketin dönem sonu stoklarına ilişkin fiili ve kaydi envanter sonuçlarının birbiriyle tutmaması gerekir. Ancak, mükelleflerin dönem sonlarında stokları ile ilgili olarak kaydi envanter yapmaksızın sadece fiili envanter yaparak stok miktarlarını tespit etmeleri ve bu tespite göre de dönem sonu muhasebe işlemlerini ve dolayısıyla da kayıtlarını yapmaları hâlinde bu durum, dönem kârı veya zararının (690 hesap bakiyesi) olması gerekenden farklı çıkmasına neden olacaktır. Çünkü böyle bir durumda, muhasebesi aralıklı (süreksiz) sayım yöntemine göre tutulan işletmelerde, kaydı unutulan fatura konusu mala ilişkin maliyetin dönem sonu işlemlerinde dikkate alınmasına karşılık, aynı satışa ilişkin hasılatın kayıtlara işlenmemesi söz konusu olurken; muhasebesini aralıksız (sürekli) sayım yöntemine göre tutan işletmelerde ise kaydı unutulan fatura konusu mala ilişkin hem hasılat hem de maliyet dikkate alınmamış olduğundan dönem kârı olması gerekenden daha az, dönem zararı varsa da dönem zararı olması gerekenden daha fazla çıkacaktır. Bu durum ise mükellefin defter kayıtlarına göre şekillenen vergi beyanlarının gerçeği yansıtmaması sonucunu doğuracaktır.
Bu bağlamda olmak üzere, mükelleflerce geriye dönük olarak yapılan revizyonlarda veya tamamen bir rastlantı sonucu tespit edilen ve bir önceki yılda yapılan satışa ilişkin olarak düzenlendiği halde, deftere işlenmediği anlaşılan bir faturanın vergi ve muhasebe uygulamaları karşısındaki durumu, aşağıda “Cari Dönemde Yapılacak Düzeltme İşlemleri” başlığı altında ele alınacaktır.
II- CARİ DÖNEMDE YAPILACAK DÜZELTME İŞLEMLERİ
Bir önceki yılda yapılan satışa ilişkin olarak satış anında düzenlenen faturanın yevmiye defterine işlenmediğinin cari dönem içerisinde mükellef tarafından tespit edilmesi, mükellefin önceki yıla ilişkin vergi bayanlarının yeniden gözden geçirilmesini ve süresi geçmiş vergi beyanlarının düzeltme yolu ile tekrar bağlı olunan vergi dairesine verilmesini gerektirmektedir. Bu yönde olmak üzere, söz konusu faturanın düzenlendiği tarihe göre ilgili döneme ait süresi geçmiş vergi beyanlarının düzeltilerek, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 371. maddesine göre bir dilekçe ekinde ve pişmanlıkla bağlı olunan vergi dairesine tekrar verilmesi gerekecektir.
Önceki yılın vergi beyanlarına ilişkin olarak yapılan düzeltme işlemlerinin mükellef kurumun ya da işletmenin muhasebe kayıtlarında da yapılması gerekmekte olup, deftere işlenmediği tespit edilen bir önceki yıl satış faturasının vergi ve muhasebe uygulamaları karşısındaki durumuna ilişkin olarak cari yıl içerinde mükelleflerce yapılması gereken işlemler aşağıda bir örnek üzerinde gösterilecektir.
Örnek: (X) Limitet Şirketi yetkilileri, geriye dönük olarak şirket hesap ve belgeleri üzerinde yaptıkları kontroller sonucunda, Aralık 2007 döneminde yaptıkları kredili bir satışa (veresiye) ilişkin düzenlemiş oldukları KDV hariç 10.000,00 YTL’lik (KDV Tutarı: 1.800,00 YTL.) faturanın yevmiye defterine işlenmediğini ve dolayısıyla da bu faturadan kaynaklanan hasılatın ilgili dönem katma değer vergisi ve geçici vergi beyanlarına yansıtılmadığını Mayıs 2008 döneminde tespit etmiş bulunmaktadırlar. Bu tespitin yapıldığı tarih itibariyle de 2008 takvim yılının birinci geçici vergi dönemine ilişkin geçici vergi beyannamesinin verilme süresi henüz daha geçmemiş durumdadır. Ayrıca, 2007 takvim yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesi de Nisan 2008 döneminde ve süresi içerisinde verilmiştir. Mükellef kurum muhasebesini aralıklı (süreksiz) sayım yöntemine göre tutmaktadır.
Bu durumda, söz konusu şirket tarafından vergi beyanlarına ve muhasebe kayıtlarına ilişkin olarak aşağıdaki işlemlerin yapılması gerekecektir.
Mükellef kurum yetkililerinin söz konusu tespiti Mayıs 2008 döneminde yapmış olmaları ve 2007 takvim yılına ilişkin tüm beyannamelerin verilme sürelerinin de geçmiş olması, Aralık 2007 dönemine ilişkin tüm vergi beyanlarının düzeltme beyannameleri ile gerçeğe uygun hale getirilmesini zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamda olmak üzere de Aralık 2007, Ocak 2008, Şubat 2008, Mart 2008 ve Nisan 2008 dönemlerine ait KDV beyanları ile Ekim-Kasım-Aralık 2007 dönemine ait dördüncü dönem 2007 geçici vergi beyanın ve 2007 takvim yılına ait kurumlar vergisi beyanının yeniden düzeltme beyannameleri ile ilgili vergi dairesine verilmesi gerekecektir.
Mükellef kurumun muhasebesini aralıklı sayım yöntemine göre tutuyor olması ve 31.12.2007 itibariyle de söz konusu satışa ilişkin maliyeti 621-Satılan Ticari Mallar Maliyeti hesabına attığından dolayı geçici vergi ve kurumlar vergisi beyannamesinde KDV hariç fatura tutarının tamamının (10.000,00 YTL) matrah farkı olarak beyan edilmesi gerekecektir. Aralık 2007 dönemine ilişkin matrah farkının ise 10.000,00 YTL olacağı muhakkaktır.
Mükellef kurum yetkililerince Vergi Usul Kanunu’nun 371. maddesinde yer alan pişmanlık hükümlerinden yararlanılması kendi menfaatlerine olacağından, söz konusu Kanun’un belirtilen maddesi gereğince ilgili dönemlere ait düzeltme beyannameleri pişmanlık dilekçesi ekinde verilecektir. Verilen düzeltme beyannameleri sonucunda KDV’ne ilişkin ödenecek verginin çıkmadığını varsayarsak, 2007 takvim yılının dördüncü geçici vergi dönemine ait beyan edilmesi gereken geçici verginin mahsup süresi geçtiğinden geçici vergiye ilişkin sadece pişmanlık zammının ödenmesi söz konusu olacak, ayrıca da 2007 takvim yılına ait 2.000,00.-YTL (10.000,00 x 0,20 = 2.000,00) tutarındaki kurumlar vergisi aslı ile bu vergiye ilişkin pişmanlık zammının ödenmesi gerekecektir.
İlgili vergi dairesince hesaplanan pişmanlık zamları toplamının 150,00 YTL olduğunu kabul edersek, mükellef kurum tarafından söz konusu vergi dairesine 2.000,00 YTL vergi aslı ile 150,00 YTL pişmanlık zammının ödenmesi gerekecektir. Bütün bu işlemlerin ise aşağıda gösterildiği şekli ile mükellef kurum tarafından yevmiye defterine aktarılarak muhasebeleştirilmesi sağlanacaktır.
…/05/2008
120- ALICILAR 11.800,00
570- GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 8.000,00
360- ÖDENECEK VERİ VE FONLAR 2.000,00
391- HESAPLANAN KDV 1.800,00
391.01- İlave Edilecek KDV
(Deftere işlenmediği tespit edilen bir önceki yıl satış faturasının kayda alınması.)
…/05/2008
360- ÖDENECEK VERİ VE FONLAR : 2.000,00
689- DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR : 150,00
689.01-Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler
102- BANKALAR : 2.150,00
(Bir önceki yılın fark kurumlar vergisi ile pişmanlık zammının bankalar hesabından ödenmesi.)
III- SONUÇ
Yukarıda, zaman zaman karşılaşılan ve dalgınlık ya da unutma sonucu yevmiye defterine işlenmediği cari yıl içerisinde mükellef tarafından tespit edilen bir önceki yıl satış faturasının, vergi ve muhasebe uygulamaları karşısındaki durumu bir örnek üzerinde ele alınmıştır. Buna göre, dönem sonu işlemlerini kaydi envanter yapmaksızın sadece fiili envanter sonuçlarına göre şekillendiren ve aralıklı muhasebe yöntemini uygulayan bir mükellef kurumun ya da işletmenin, önceki yılda düzenlemiş olduğu ancak ilgili yılda kayıtlara aktarmadığı bir satış faturasını, cari yıl içerisinde geriye dönük olarak yaptığı kontroller (revizyon) ya da tamamen bir rastlantı sonucu tespit etmesi durumunda, söz konusu faturanın KDV hariç tutarı maliyet vermeksizin matrah farkı olarak ilgili dönemlere ilişkin pişmanlık dilekçesi ekinde verilecek düzeltme beyannameleri ile beyan edilecek ve fark vergi ile pişmanlık zamları da ödenecektir.
Kaydı unutulan faturadan kaynaklanan hasılatın kurumlar vergisi düşüldükten sonraki tutarı 570-Geçmiş Yıllar Kârları hesabında izlenirken, söz konusu faturaya ait KDV de 391 hesap adı altında ancak “İlave Edilecek KDV” alt hesabıyla izlenecektir. Pişmanlık dilekçesi ekinde verilen düzeltme beyannamelerinden kaynaklanan pişmanlık zammı ise 689- Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar hesabında izlenecek olup, malî kârın bir başka ifade ile de gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.
--------------------------------------------------------------------------------
(*) Vergi Denetmeni, Eski Mali Analist, MBA
Yazar: HakanEKİNCİ(*)
E-Yaklaşım / Mayıs 2008 / Sayı: 58
Yazar: HakanEKİNCİ(*)
KAYNAK : E-Yaklaşım / Mayıs 2008 / Sayı: 58 den alıntıdır
I- GİRİŞ
Ticari alanda zaman zaman, yapılan satışlar karşılığında düzenlenen faturaların mükelleflerce bir dalgınlık ya da unutma sonucu yevmiye defterine işlenmediği görülebilmektedir. Böyle bir durumun doğal sonucu olarak da işletmenin ya da şirketin dönem sonu stoklarına ilişkin fiili ve kaydi envanter sonuçlarının birbiriyle tutmaması gerekir. Ancak, mükelleflerin dönem sonlarında stokları ile ilgili olarak kaydi envanter yapmaksızın sadece fiili envanter yaparak stok miktarlarını tespit etmeleri ve bu tespite göre de dönem sonu muhasebe işlemlerini ve dolayısıyla da kayıtlarını yapmaları hâlinde bu durum, dönem kârı veya zararının (690 hesap bakiyesi) olması gerekenden farklı çıkmasına neden olacaktır. Çünkü böyle bir durumda, muhasebesi aralıklı (süreksiz) sayım yöntemine göre tutulan işletmelerde, kaydı unutulan fatura konusu mala ilişkin maliyetin dönem sonu işlemlerinde dikkate alınmasına karşılık, aynı satışa ilişkin hasılatın kayıtlara işlenmemesi söz konusu olurken; muhasebesini aralıksız (sürekli) sayım yöntemine göre tutan işletmelerde ise kaydı unutulan fatura konusu mala ilişkin hem hasılat hem de maliyet dikkate alınmamış olduğundan dönem kârı olması gerekenden daha az, dönem zararı varsa da dönem zararı olması gerekenden daha fazla çıkacaktır. Bu durum ise mükellefin defter kayıtlarına göre şekillenen vergi beyanlarının gerçeği yansıtmaması sonucunu doğuracaktır.
Bu bağlamda olmak üzere, mükelleflerce geriye dönük olarak yapılan revizyonlarda veya tamamen bir rastlantı sonucu tespit edilen ve bir önceki yılda yapılan satışa ilişkin olarak düzenlendiği halde, deftere işlenmediği anlaşılan bir faturanın vergi ve muhasebe uygulamaları karşısındaki durumu, aşağıda “Cari Dönemde Yapılacak Düzeltme İşlemleri” başlığı altında ele alınacaktır.
II- CARİ DÖNEMDE YAPILACAK DÜZELTME İŞLEMLERİ
Bir önceki yılda yapılan satışa ilişkin olarak satış anında düzenlenen faturanın yevmiye defterine işlenmediğinin cari dönem içerisinde mükellef tarafından tespit edilmesi, mükellefin önceki yıla ilişkin vergi bayanlarının yeniden gözden geçirilmesini ve süresi geçmiş vergi beyanlarının düzeltme yolu ile tekrar bağlı olunan vergi dairesine verilmesini gerektirmektedir. Bu yönde olmak üzere, söz konusu faturanın düzenlendiği tarihe göre ilgili döneme ait süresi geçmiş vergi beyanlarının düzeltilerek, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 371. maddesine göre bir dilekçe ekinde ve pişmanlıkla bağlı olunan vergi dairesine tekrar verilmesi gerekecektir.
Önceki yılın vergi beyanlarına ilişkin olarak yapılan düzeltme işlemlerinin mükellef kurumun ya da işletmenin muhasebe kayıtlarında da yapılması gerekmekte olup, deftere işlenmediği tespit edilen bir önceki yıl satış faturasının vergi ve muhasebe uygulamaları karşısındaki durumuna ilişkin olarak cari yıl içerinde mükelleflerce yapılması gereken işlemler aşağıda bir örnek üzerinde gösterilecektir.
Örnek: (X) Limitet Şirketi yetkilileri, geriye dönük olarak şirket hesap ve belgeleri üzerinde yaptıkları kontroller sonucunda, Aralık 2007 döneminde yaptıkları kredili bir satışa (veresiye) ilişkin düzenlemiş oldukları KDV hariç 10.000,00 YTL’lik (KDV Tutarı: 1.800,00 YTL.) faturanın yevmiye defterine işlenmediğini ve dolayısıyla da bu faturadan kaynaklanan hasılatın ilgili dönem katma değer vergisi ve geçici vergi beyanlarına yansıtılmadığını Mayıs 2008 döneminde tespit etmiş bulunmaktadırlar. Bu tespitin yapıldığı tarih itibariyle de 2008 takvim yılının birinci geçici vergi dönemine ilişkin geçici vergi beyannamesinin verilme süresi henüz daha geçmemiş durumdadır. Ayrıca, 2007 takvim yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesi de Nisan 2008 döneminde ve süresi içerisinde verilmiştir. Mükellef kurum muhasebesini aralıklı (süreksiz) sayım yöntemine göre tutmaktadır.
Bu durumda, söz konusu şirket tarafından vergi beyanlarına ve muhasebe kayıtlarına ilişkin olarak aşağıdaki işlemlerin yapılması gerekecektir.
Mükellef kurum yetkililerinin söz konusu tespiti Mayıs 2008 döneminde yapmış olmaları ve 2007 takvim yılına ilişkin tüm beyannamelerin verilme sürelerinin de geçmiş olması, Aralık 2007 dönemine ilişkin tüm vergi beyanlarının düzeltme beyannameleri ile gerçeğe uygun hale getirilmesini zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamda olmak üzere de Aralık 2007, Ocak 2008, Şubat 2008, Mart 2008 ve Nisan 2008 dönemlerine ait KDV beyanları ile Ekim-Kasım-Aralık 2007 dönemine ait dördüncü dönem 2007 geçici vergi beyanın ve 2007 takvim yılına ait kurumlar vergisi beyanının yeniden düzeltme beyannameleri ile ilgili vergi dairesine verilmesi gerekecektir.
Mükellef kurumun muhasebesini aralıklı sayım yöntemine göre tutuyor olması ve 31.12.2007 itibariyle de söz konusu satışa ilişkin maliyeti 621-Satılan Ticari Mallar Maliyeti hesabına attığından dolayı geçici vergi ve kurumlar vergisi beyannamesinde KDV hariç fatura tutarının tamamının (10.000,00 YTL) matrah farkı olarak beyan edilmesi gerekecektir. Aralık 2007 dönemine ilişkin matrah farkının ise 10.000,00 YTL olacağı muhakkaktır.
Mükellef kurum yetkililerince Vergi Usul Kanunu’nun 371. maddesinde yer alan pişmanlık hükümlerinden yararlanılması kendi menfaatlerine olacağından, söz konusu Kanun’un belirtilen maddesi gereğince ilgili dönemlere ait düzeltme beyannameleri pişmanlık dilekçesi ekinde verilecektir. Verilen düzeltme beyannameleri sonucunda KDV’ne ilişkin ödenecek verginin çıkmadığını varsayarsak, 2007 takvim yılının dördüncü geçici vergi dönemine ait beyan edilmesi gereken geçici verginin mahsup süresi geçtiğinden geçici vergiye ilişkin sadece pişmanlık zammının ödenmesi söz konusu olacak, ayrıca da 2007 takvim yılına ait 2.000,00.-YTL (10.000,00 x 0,20 = 2.000,00) tutarındaki kurumlar vergisi aslı ile bu vergiye ilişkin pişmanlık zammının ödenmesi gerekecektir.
İlgili vergi dairesince hesaplanan pişmanlık zamları toplamının 150,00 YTL olduğunu kabul edersek, mükellef kurum tarafından söz konusu vergi dairesine 2.000,00 YTL vergi aslı ile 150,00 YTL pişmanlık zammının ödenmesi gerekecektir. Bütün bu işlemlerin ise aşağıda gösterildiği şekli ile mükellef kurum tarafından yevmiye defterine aktarılarak muhasebeleştirilmesi sağlanacaktır.
…/05/2008
120- ALICILAR 11.800,00
570- GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 8.000,00
360- ÖDENECEK VERİ VE FONLAR 2.000,00
391- HESAPLANAN KDV 1.800,00
391.01- İlave Edilecek KDV
(Deftere işlenmediği tespit edilen bir önceki yıl satış faturasının kayda alınması.)
…/05/2008
360- ÖDENECEK VERİ VE FONLAR : 2.000,00
689- DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR : 150,00
689.01-Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler
102- BANKALAR : 2.150,00
(Bir önceki yılın fark kurumlar vergisi ile pişmanlık zammının bankalar hesabından ödenmesi.)
III- SONUÇ
Yukarıda, zaman zaman karşılaşılan ve dalgınlık ya da unutma sonucu yevmiye defterine işlenmediği cari yıl içerisinde mükellef tarafından tespit edilen bir önceki yıl satış faturasının, vergi ve muhasebe uygulamaları karşısındaki durumu bir örnek üzerinde ele alınmıştır. Buna göre, dönem sonu işlemlerini kaydi envanter yapmaksızın sadece fiili envanter sonuçlarına göre şekillendiren ve aralıklı muhasebe yöntemini uygulayan bir mükellef kurumun ya da işletmenin, önceki yılda düzenlemiş olduğu ancak ilgili yılda kayıtlara aktarmadığı bir satış faturasını, cari yıl içerisinde geriye dönük olarak yaptığı kontroller (revizyon) ya da tamamen bir rastlantı sonucu tespit etmesi durumunda, söz konusu faturanın KDV hariç tutarı maliyet vermeksizin matrah farkı olarak ilgili dönemlere ilişkin pişmanlık dilekçesi ekinde verilecek düzeltme beyannameleri ile beyan edilecek ve fark vergi ile pişmanlık zamları da ödenecektir.
Kaydı unutulan faturadan kaynaklanan hasılatın kurumlar vergisi düşüldükten sonraki tutarı 570-Geçmiş Yıllar Kârları hesabında izlenirken, söz konusu faturaya ait KDV de 391 hesap adı altında ancak “İlave Edilecek KDV” alt hesabıyla izlenecektir. Pişmanlık dilekçesi ekinde verilen düzeltme beyannamelerinden kaynaklanan pişmanlık zammı ise 689- Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar hesabında izlenecek olup, malî kârın bir başka ifade ile de gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.
--------------------------------------------------------------------------------
(*) Vergi Denetmeni, Eski Mali Analist, MBA
Yazar: HakanEKİNCİ(*)
E-Yaklaşım / Mayıs 2008 / Sayı: 58
Reply all
Reply to author
Forward
0 new messages