Đi lễ có bị "teo não"? Có cần hay nên đi lễ nữa không? Tại sao? _ Google Groups

[Mikali Nguyễn]

Đi lễ có bị "teo não"? Có cần hay nên đi lễ nữa hay không? Tại sao?

Nguyên là sau khi coi bài về Thần học chống teo não dưới đây:

Thần học chống teo não? Đấng Kitô đã sống không trọn nhân tính? 

https://groups.google.com/g/AlphonseFamily/c/e7KyeOGlE-8

Có 1 tín hữu Công giáo ở Mỹ đặt câu hỏi:

Anh nhờ em hỏi và giải thích cho anh.

Có cần hay nên đi lễ nữa hay không? Tại sao?
Anh vẫn đi lễ thường xuyên, nhưng muốn bớt teo não.
Cám ơn em trước.

Đây là 1 câu hỏi nghiêm túc và thú vị, phản ánh tình hình hành đạo của nhiều tín hữu, đặc biệt là ở Mỹ và nhiều nước châu Âu, chứ không phải đùa. Tuy nhiên trước khi đi vào phân tích, cần xác định môn Thần học chống teo não (Anti-atrophy theology - AAT) không liên quan gì đến chuyện này. Bởi vì AAT chuyên đề cập đến những chủ đề "ngoài lề" về Kinh Thánh, Giáo lý và lịch sử Công giáo mà nhiều người cho rằng tào lao, vô bổ nhưng dù sao cũng đào sâu nghiên cứu ở nhiều khía cạnh, không đi ngược lại Đức tin Công giáo và không xúi bẫy tín hữu bỏ đạo hay bỏ lễ. Hơn nữa bộ môn thần học này là nhằm để "chống teo não". 

Do vậy xin khẳng định AAT không phải là tội đồ có liên quan 🙏

1. Người Kitô hữu không thực hành ở Mỹ

Câu hỏi ở trên được giả định là từ 1 người tín hữu vẫn giữ niềm tin vào Chúa và Giáo hội Công giáo, đang giữ lề luật (đi lễ) và mới chỉ đặt vấn đề v/v có cần đi lễ trong sắp tới nữa hay không, do dao động vì 1 vướng mắc nào đó (nguy cơ "teo não"?). Việc đặt vấn đề như vậy có thể dẫn đến khả năng người này sẽ trở thành "Người Kitô hữu không thực hành" (Non-practicing Christians) trong tương lai nếu không giải tỏa các vướng mắc nói trên.

Khác với người tín hữu Công giáo bình thường khác (tuân thủ lề luật, trong đó có việc đi lễ), người "Kitô hữu không thực hành" (hay còn gọi là Kitô hữu danh nghĩa) là những người tự nhận mình theo đạo Chúa nhưng không thường xuyên tham gia các hoạt động tôn giáo hoặc không tuân thủ các nghi thức, lễ nghi của tôn giáo một cách nghiêm ngặt: đi lễ nhà thờ, đọc kinh cầu nguyện, tham gia các bí tích.... 

Tuy họ có thể vẫn tin vào Chúa, vào Giáo hội Công giáo và các giáo lý cơ bản của Kitô giáo, nhưng không thực hành đức tin một cách tích cực trong cuộc sống hàng ngày.

Ở Mỹ, có  khoảng 40-50% người Mỹ tự nhận là Kitô hữu nhưng không tham dự nhà thờ thường xuyên. Tỷ lệ tham dự thánh lễ ở Mỹ đang ở mức thấp nhất trong lịch sử, phản ánh sự thay đổi trong thái độ và thói quen tôn giáo của người dân. Xu hướng này có thể tiếp tục trong tương lai, đặc biệt là với sự gia tăng của nhóm "Không liên kết tôn giáo" (Nones) và sự thế tục hóa trong xã hội Mỹ.

- Theo Trung tâm Nghiên cứu Pew (Pew Research Center): chỉ có khoảng 20-25% người Mỹ trưởng thành theo đạo Chúa tham dự các buổi lễ nhà thờ hàng tuần tính đến năm 2023. Tỷ lệ này giảm so với khoảng 30-35% vào đầu những năm 2000 và 40-50% vào những năm 1970

Trong đó, ở Công giáo có khoảng 20-25% tín hữu Công giáo tham dự thánh lễ hàng tuần, giảm so với tỷ lệ cao hơn so với những thập kỷ trước (1950–1960: khoảng 70–75%), phản ánh sự thay đổi trong thói quen tôn giáo và xã hội.

- Theo Trung tâm Nghiên cứu Ứng dụng về Hoạt động Tông đồ (CARA): có khoảng 24% tín hữu Công giáo ở Hoa Kỳ tham dự Thánh lễ hàng tuần hoặc thường xuyên, thấp hơn trước khi xảy ra đại dịch COVID-19 (2019), lúc đó có khoảng 35-40% tín hữu Công giáo đi lễ.

Đại dịch COVID-19 đã làm gia tăng xu hướng giảm tham dự thánh lễ, khiến tỷ lệ này tiếp tục giảm sút trong những năm gần đây.

2. Giáo luật của Giáo hội Công giáo quy định như thế nào về đi lễ?

Nghĩa vụ tham dự Thánh lễ được quy định rõ trong Bộ Giáo luật 1983. Cụ thể:
Điều 1247:
"Vào các ngày Chúa nhật và các ngày lễ buộc, các tín hữu có nghĩa vụ tham dự Thánh lễ, đồng thời kiêng làm những công việc hoặc hoạt động làm cản trở việc thờ phượng Thiên Chúa, niềm vui thích hợp của ngày của Chúa, hoặc việc thư giãn cần thiết cho tinh thần và thể xác."
Điều 1248 §1:
"Nghĩa vụ tham dự Thánh lễ được hoàn thành bằng cách tham dự Thánh lễ được cử hành ở bất cứ đâu trong nghi thức Công giáo, hoặc chính trong ngày lễ, hoặc vào buổi chiều ngày hôm trước."
Miễn trừ nghĩa vụ:
Điều 1245 cho phép các cha xứ hoặc giám mục địa phương miễn chuẩn nghĩa vụ tham dự lễ trong một số trường hợp chính đáng, như: Bệnh tật hoặc sức khỏe yếu. Lý do cần thiết (chăm sóc người bệnh, công việc không thể trì hoãn). Thiên tai hoặc các hoàn cảnh bất khả kháng.
Tội trọng nếu không đi lễ:
Theo giáo lý Công giáo, việc không tham dự Thánh lễ vào Chúa nhật hoặc các ngày lễ buộc mà không có lý do chính đáng có thể được xem là tội trọng (xem Giáo lý Hội Thánh Công giáo, số 2181). Nếu tín hữu không tuân thủ điều này, họ được khuyến khích đi xưng tội trước khi rước lễ lần tiếp theo.

3. Các nguyên nhân làm người tín hữu Công giáo ngán hay không đi lễ?
Có nhiều nguyên nhân khiến một số tín hữu  Công giáo và các tôn giáo khác ngán đi lễ hay không đi lễ thường xuyên: 

- Bận rộn, thiếu thời gian.  

- Nhàm chán, mất hứng thú hoặc không cảm thấy cần thiết: cảm giác lễ không liên quan đến cuộc sống cá nhân. Một số người cảm thấy rằng thông điệp của nhà thờ không đáp ứng được các nhu cầu tinh thần hoặc thực tế của họ.
- Những thay đổi trong đức tin: suy giảm đức tin do trào lưu thế tục hoặc không còn cảm thấy đức tin đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của họ. 

- Bất mãn với nhà thờ: Các vụ bê bối khiến nhiều tín hữu mất lòng tin vào giáo hội. 

- Xung đột giá trị: Một số tín hữu cảm thấy các quan điểm của nhà thờ về các vấn đề xã hội (như hôn nhân đồng giới, vai trò của phụ nữ, hoặc quyền sinh sản) không phù hợp với giá trị cá nhân của họ.....

Tâm lý ngán ngẩm, không thích đi lễ thường ở đàn ông nhiều hơn. Ở các nước phương Tây, tỷ lệ đàn ông không thích đi lễ hoặc ít tham gia các hoạt động tôn giáo có thể lên đến 40-50%, trong khi tỷ lệ này ở phụ nữ thấp hơn (khoảng 30-40%). Lý do là đàn ông thường có tư duy phản biện, không thích sống theo khuôn mẫu và có thể cảm thấy bị gò bó bởi các quy tắc hoặc giáo lý tôn giáo.

4. Có nguy cơ nào về "teo não" khi đi lễ?

Khái niệm "teo não" (theo nghĩa bóng) thường được dùng để chỉ việc suy giảm khả năng tư duy, sáng tạo hoặc phản biện do thiếu vận động trí óc hoặc tiếp xúc với môi trường kích thích tư duy. 

Chưa từng thấy các cuộc điều tra hay thăm dò nào cho thấy có hiện tượng hay nguy cơ "teo não" có thể xảy ra khi tham dự Thánh Lễ, bởi vì:
Ngoài niềm tin tôn giáo (tôn thờ và hiệp thông với Thiên Chúa, nuôi dưỡng đời sống đức tin, sợ mang tội nếu không đi lễ...), việc tham dự thánh lễ còn có các lợi ích về tinh thần như:
- Tìm kiếm sự bình an và thanh thản: Nhiều người tìm đến tôn giáo để tìm kiếm sự bình an nội tâm và giải tỏa bớt căng thẳng và lo âu, là những yếu tố có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe não bộ.
- Tăng cường kết nối xã hội: Tham dự các nghi lễ giúp tạo ra cảm giác thuộc về cộng đồng, giúp mọi người kết nối với những người có cùng niềm tin và giá trị. Điều này có lợi cho sức khỏe tinh thần và nhận thức. 
- Tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống: Một số người tìm đến tôn giáo để tìm kiếm câu trả lời cho những câu hỏi về ý nghĩa cuộc sống và mục đích tồn tại.
- Tạo ra ý nghĩa và mục đích: Việc tham gia vào các hoạt động tôn giáo có thể mang lại cảm giác ý nghĩa và mục đích trong cuộc sống, có thể góp phần vào sức khỏe tinh thần tổng thể.

Tóm lại: Đi lễ nhà thờ có thể là một hoạt động tinh thần tích cực, giúp nuôi dưỡng đời sống tâm linh, tạo cảm giác bình an và kết nối cộng đồng. Nhiều người cảm thấy được truyền cảm hứng, động lực và sự sáng tạo thông qua các bài giảng, thánh ca hoặc các hoạt động tôn giáo.

Tuy nhiên có một số quan điểm khác liên quan đến nguy cơ này, tùy thuộc vào cách tiếp cận và nhận thức của mỗi người:

- Một số người cho rằng việc tham gia các nghi lễ tôn giáo một cách thụ động, không suy nghĩ, không đặt câu hỏi hoặc không tương tác với nội dung tinh thần có thể dẫn đến việc "teo não" (nghĩa bóng). Điều này xảy ra khi người tham gia chỉ tuân theo các nghi thức mà không có sự phản biện hoặc tìm hiểu sâu hơn về ý nghĩa của chúng.
- Nếu việc đi lễ trở thành một thói quen máy móc, không kèm theo sự suy ngẫm hoặc phát triển tâm linh, nó có thể "hạn chế khả năng tư duy độc lập" 

5. Giải pháp khắc phục nguy cơ, nếu có:

Có 2 vấn đề chính trong Thánh lễ: Bài đọc Kinh Thánh (Phúc âm và các bài đọc khác) & Lời giảng của linh mục: Các bài giảng và nhất là Kinh thánh thường lập đi lập lại trong mỗi thánh lễ nếu người dự Thánh lễ không đào sâu suy nghĩ.

Do vậy, cần có thói quen:

1. Không hấp thu theo thói quen 1 cách thụ động: mà chủ động đào sâu suy nghĩ, nghiên cứu, phân tích về hoàn cảnh lịch sử, ý nghĩa ứng dụng tích cực của Kinh thánh vào cuộc sống hiện tại

2. Duy trì sự cân bằng giữa niềm tin tôn giáo và tư duy phản biện: Người tham gia có thể vừa tôn trọng các nghi lễ vừa đặt câu hỏi, tìm hiểu sâu hơn về ý nghĩa của chúng.
3. Tham dự với tinh thần tích cực: Hãy coi Thánh lễ là cơ hội để suy tư, học hỏi và làm mới tâm hồn. Tham gia chủ động tìm hiểu, đặt câu hỏi và thảo luận về các vấn đề đạo đức, triết học hoặc tâm linh.
4. Tìm hiểu sâu hơn: Tham gia vào các nhóm thảo luận về đức tin, tham gia các buổi học hỏi giáo lý, đọc sách tôn giáo hoặc nghiên cứu thần học cũng là cách để mở mang tri thức, kích thích tư duy và tránh sự thụ động.

5. Kết hợp đời sống thực tế: Áp dụng các bài học từ Thánh lễ vào đời sống giúp duy trì lối đạo đạo đức, tăng cường khả năng phát triển tư duy và kỹ năng giải quyết vấn đề.
6. Tôn trọng tự do cá nhân: Việc đi lễ nên xuất phát từ tự do và sự lựa chọn, không nên là một hành động mang tính ép buộc.

7. Theo dõi tin tức và những bước đi của Giáo hội: để phân tích so chiếu với lời dạy của Kinh Thánh và lời giảng của linh mục coi có tương đồng với giá trị đạo đức của xã hội đương thời hay không, ở điểm nào? để tìm ra nhận định và hướng đi thích hợp với lương tâm và lẽ phải, bằng tư duy độc lập của mình.

* Sau đây là bài của 2 vị linh mục về hiện trạng trên:

Những nguyên nhân giáo dân lười đến nhà thờ: thực tế, chiến lược và giải pháp đổi mới | Lm. Anmai CSsR (mới đăng ở AF)

https://groups.google.com/g/AlphonseFamily/c/Hzo0RSzu2Lg

Đức tin Kitô giáo là gì nếu không thực hành?
https://phanxico.vn/2021/09/29/duc-tin-kito-giao-la-gi-neu-khong-thuc-hanh/

Đi lễ nhà thờ có thể là một cách giúp bạn làm giàu tinh thần, tăng cường nhận thức và xây dựng một cuộc sống ý nghĩa hơn nếu được thực hiện đúng cách. Hy vọng bài này sẽ có giá trị hữu ích với nhưng người đang băn khoăn về việc nên chọn đi lễ nữa hay không. 

 

MS