Ba cuốn Kinh Thánh cổ đại - Những di sản vô giá của lịch sử tâm linh | Lm.Anmai CSsR

[Mikali Nguyễn]

BA CUỐN KINH THÁNH CỔ ĐẠI – NHỮNG DI SẢN VÔ GIÁ CỦA LỊCH SỬ TÂM LINH

Những cuốn Kinh Thánh cổ xưa này không chỉ là những hiện vật lịch sử vô giá, mà còn là chứng nhân sống động cho quá trình hình thành, truyền tải và bảo tồn đức tin của các cộng đoàn Kitô hữu đầu tiên. Chúng hé mở ra bức tranh phong phú về cách mà con người xưa tổ chức, sắp xếp và duy trì những bản văn thiêng liêng, từ những câu chuyện lịch sử, luật lệ, thi ca cho đến lời ngôn sứ và thư từ – tất cả được viết bằng tiếng Do Thái, tiếng Aram và tiếng Hy Lạp qua nhiều thế kỷ.

Kinh Thánh, như chúng ta biết ngày nay, không phải là một cuốn sách thống nhất ngay từ đầu mà là thành quả của một quá trình biên soạn, tranh luận và truyền bá lâu dài. Ban đầu, các bản văn này được lưu hành rải rác trong nhiều cộng đoàn khác nhau trước khi dần dần được tập hợp thành các quy điển (canon) do các truyền thống tôn giáo công nhận. Quá trình xác định những cuốn sách có thẩm quyền là hết sức phức tạp, dẫn đến sự tồn tại song song của các văn bản bổ sung – được gọi là sách Ngụy thư (Apocrypha) hay sách Đệ nhị Thư quy – tùy theo truyền thống tín ngưỡng. Trong khi Kinh Thánh Tin Lành thường không bao gồm những tác phẩm này, thì các thư quy của Công giáo và Chính thống giáo lại có thêm các tác phẩm như Tôbia, Khôn ngoan và 1&2 Maccabee. Thậm chí, Giáo hội Chính thống Ethiopia còn lưu giữ một bộ sưu tập Kinh Thánh phong phú và đa dạng hơn.

Bên cạnh nội dung, lịch sử hình thái và chất liệu của Kinh Thánh cũng vô cùng thú vị. Sự chuyển đổi từ cuộn giấy sang bản viết tay với định dạng như sách không chỉ giúp bảo tồn những bản văn thiêng liêng mà còn cho phép chúng ta hiểu rõ hơn về cách tổ chức và bối cảnh văn hóa nơi chúng được tạo ra. Dưới đây là ba cuốn Kinh Thánh cổ đại được bảo tồn lâu đời nhất – mỗi cuốn là một hiện vật đặc biệt, chứa đựng giá trị tôn giáo, ngôn ngữ và lịch sử không thể thay thế.

1. Kinh Thánh Ethiopia (khoảng năm 330-350 CN)

Được xem là bản Kinh Thánh hoàn chỉnh cổ xưa nhất hiện hành, Kinh Thánh Ethiopia được biên soạn bằng tiếng Ge’ez – ngôn ngữ Semit cổ xưa vẫn được sử dụng trong nghi lễ của người Ethiopia. Không giống với quy điển Kinh Thánh phương Tây, bản Kinh Thánh này gồm tới 81 quyển, bao gồm những văn bản độc đáo không tìm thấy trong các truyền thống Kitô giáo khác như sách Enoch, Jubilees và 1 Meqabyan.

Sự phát triển độc đáo của Kitô giáo tại Ethiopia – nơi đức tin được quốc giáo từ thế kỷ IV dưới triều đại của Vua Ezana – được phản ánh qua bản quy điển này. Các bản viết tay, được đóng bằng da và viết trên giấy da động vật, được bảo tồn trong các thư viện của tu viện, mang lại cái nhìn hiếm hoi về cách mà các cộng đoàn ngoài đế quốc Rôma biên soạn và truyền bá đức tin.

2. Codex Sinaiticus (khoảng năm 330–360 CN)

Codex Sinaiticus là một trong những bản viết tay Kinh Thánh quan trọng nhất từng được phát hiện. Được chép bằng tiếng Hy Lạp trên giấy da, cuốn sách này chứa đựng phần lớn Kinh Thánh tiếng Hebrew theo bản dịch Septuagint và là bản sao Tân Ước hoàn chỉnh sớm nhất.

Đặc trưng nổi bật của Codex Sinaiticus là cấu trúc văn bản được sắp xếp tỉ mỉ thành bốn cột trên mỗi trang, đi kèm với những ghi chú bên lề và bản sửa lỗi của các người chép. Phát hiện tại Tu viện St. Catherine ở Bán đảo Sinai vào thế kỷ XIX, cuốn sách này còn bao gồm một số văn bản sau này bị loại khỏi quy điển, như Thư của Barnabas và Người mục tử của Hermas – mở ra góc nhìn phong phú về sự đa dạng của nền văn chương Kitô giáo sơ khai. Hiện nay, các bản sao của Codex Sinaiticus được bảo quản tại Thư viện Anh Quốc, Đại học Leipzig, Thư viện Quốc gia Nga và Tu viện St. Catherine.

3. Codex Vaticanus (khoảng năm 300-325 CN)

Codex Vaticanus, hiện lưu giữ tại Thư viện Vatican, là một trong những bản viết tay Kinh Thánh tiếng Hy Lạp lâu đời và hoàn chỉnh nhất. Tương tự như Codex Sinaiticus, nó bao gồm phần lớn bản Septuagint và Tân Ước, mặc dù một số phần bị mất do hư hỏng theo thời gian.

Viết trên giấy da mịn và với nét chữ thanh lịch, Codex Vaticanus thể hiện sự tỉ mỉ của những người chép Kinh Thánh chuyên nghiệp, có khả năng được thực hiện tại Alexandria – trung tâm học thuật Kitô giáo ban đầu. Mặc dù lịch sử trước thế kỷ XV của bản viết tay này chưa rõ ràng, nhưng việc bảo tồn nó tại Thư viện Vatican đã cung cấp dữ liệu quý giá cho công tác phê bình bản văn, giúp các học giả so sánh và tái tạo sự phát triển của văn bản Kinh Thánh qua thời gian.

Ba cuốn Kinh Thánh cổ đại này không chỉ là những di sản văn hóa và tôn giáo quý báu, mà còn là minh chứng cho sự phát triển đa dạng của truyền thống Kitô giáo qua các thời kỳ. Chúng không chỉ tiết lộ nội dung thiêng liêng của các bản văn mà còn cho thấy cách mà các cộng đoàn đầu tiên tổ chức, truyền tải và bảo tồn đức tin của mình.

Thông qua việc nghiên cứu và chiêm nghiệm những hiện vật này, chúng ta có thể cảm nhận sâu sắc hơn về hành trình của đức tin, về nghệ thuật ghi chép và sự kiên trì của con người trong việc giữ gìn giá trị tinh thần qua nhiều thế kỷ. Những cuốn Kinh Thánh này nhắc nhở chúng ta rằng lịch sử của đức tin không chỉ là những từ ngữ in trên giấy mà còn là những câu chuyện sống động của những con người, của nền văn hóa và của thời gian.

Lm. Anmai, CSsR tổng hợp