Thủ phạm sát hại dã man Lm.Bửu Diệp là ai: lính Nhật, Việt Minh hay Cao Đài? - Google Groups
66 views
Skip to first unread message
Mikali Nguyễn
Dec 3, 2025, 3:40:45 AM (8 days ago) Dec 3
to Alphons...@googlegroups.com, Giaitri...@googlegroups.com
Thủ phạm sát hại dã man Lm. Bửu Diệp là ai: lính Nhật, Việt Minh hay Cao Đài?
* Bài này lấy bài dưới đây làm nền tảng:
Ai hay lực lượng nào đã giết cha Trương Bửu Diệp? (Factcheck) - Google Groups
https://groups.google.com/g/AlphonseFamily/c/O8QGvQBGt8o
https://groups.google.com/g/AlphonseFamily/c/O8QGvQBGt8o
Và được trình bày mở rộng, chi tiết hơn sau khi Giáo phận Cần Thơ công bố kết luận về cái chết của Lm. Trương Bửu Diệp (năm 2025) theo Tài liệu 1 dưới đây.
* Đây là tài liệu chính thức của Giáo phận Cần Thơ, được Toà Thánh Vatican chuẩn thuận. Tài liệu này là kết quả của cuộc điều tra sau nhiều năm, với nhiều nhân chứng...Tài liệu này do GM Giáo phận Cần Thơ là Lê Tấn Lợi ký ngày 15/8/ 2025 và được công bố trên website của HĐGMVN vào ngày 12/11/2025.
Linh mục PX. Trương Bửu Diệp, Cha sở Tắc Sậy, là linh mục thân Pháp?
https://www.chadiepucchau.com/2023/03/19/noi-ve-cha-truong-buu-diep-bai-3-lm-phero-tran-the-tuyen/
Linh mục Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp, sống với đàn chiên và chết cho đàn chiên.
https://www.chadiepucchau.com/2023/03/27/noi-ve-cha-truong-buu-diep-bai-4-lm-phero-tran-the-tuyen/
* Bài này khai thác thông tin ở các tài liệu, tập trung đi vào chủ đề chính ở tiêu đề bài, không quan tâm đến các nội dung khác.
Tập 1. Tài liệu dẫn chiếu
Ngoài việc trích dẫn các bài viết khác ở trên mạng theo link đính kèm, bài này có sử dụng các tài liệu, thông tin chính dưới đây để tham khảo, theo thứ tự quan trọng từ trên xuống dưới (1-9).
Tài liệu 1: "Linh mục Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp (1897-1946) - Cuộc đời, nhân cách, sự nghiệp, cái chết và ý nghĩa cho đến ngày nay" (viết tắt "Báo cáo năm 2025 của Gp.Cần Thơ")
* Đến nay, ngày 25/11/2024, ĐTC đã cho phép Bộ Phong thánh ban hành sắc lệnh liên quan đến tiến trình phong Chân phước cho cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp (Vatican News). Tài liệu này là một bước đi chính thức phục vụ cho tiến trình Phong thánh cho Cha Diệp.
Tài liệu 2: "Cuộc điều tra năm 2011-2017 của Gp. Cần Thơ về cuộc đời và cái chết của Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp" (viết tắt: Cuộc điều tra 2011 - 2017).
* Đây là cuộc điều tra duy nhất cho đến nay, được thực hiện theo Giáo luật kéo dài từ 2011 đến 2017 của Giáo phận Cần Thơ. Cuộc điều tra này được khai mở ngày 25/8/2011 và kết thúc vào 21/4/2017. Nó được xây dựng trên một quá trình thu thập và nghiên cứu lịch sử kéo dài hàng thập kỷ, tập trung vào biến cố xảy ra vào 12/3/1946 (cha Bửu Diệp bị sát hại).* Hồ sơ điều tra cấp giáo phận này đã được GM địa phận là Đức Cha Stêphanô Tri Bửu Thiên đóng ấn, niêm phong và trao cho sứ thần Tòa Thánh, ĐTGM Leopoldo Girelli (Sứ thần Tòa Thánh không thường trú cho Việt Nam từ 2011-2017) mang sang Bộ Tuyên Thánh ở Rôma ngày 30/5/2017.
* Cuộc điều tra này được thực hiện theo thể thức và quy tắc chặt chẽ của Giáo luật Công giáo do Vatican ban hành: Tông hiến Divinus Perfectionis Magister - Thầy dạy sự Trọn lành Thần linh (DPM 1983) và Huấn thị Sanctorum Mater - Mẹ các Thánh (SM 2007).
* Tài liệu này chỉ nói cho biết. Cuộc điều tra cấp Giáo phận này hiện nằm trong bộ hồ sơ phong thánh cho cha Diệp do Vatican nắm giữ. Nó không được công bố công khai. vì theo quy định phải 50 năm sau kể từ khi kết thúc điều tra (21/4/2017) mới được công bố, tức là vào 21/4/2067.
Tài liệu 3: "Mười vấn nạn liên quan đến tiến trình tuyên thánh cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp"của Văn phòng Cáo thỉnh (viết tắt: Báo cáo của VP Cáo thỉnh)
* Tài liệu này do Lm.Phêrô Trần thế Tuyên, Cáo thỉnh viên chính chấp bút. Nhưng không rõ đây là báo cáo/tường trình gửi cho ai hay chỉ là 1 bài viết? Và viết từ lúc nào?
* Ngoài việc trình bày những khó khăn vấp phải khi tiến hành điều tra, tài liệu này còn hé lộ về "Cuộc điều tra 2011 - 2017", cho biết nhiều chi tiết quan trọng về bối cảnh vụ việc, lời khai của nhân chứng, nhận định và phân tích về ai hay lực lượng nào đã giết hại cha Diệp (Người Nhật, người Cao Đài hay Việt Minh)...
* Ngoài tài liệu trên, Lm.Trần Thế Tuyên còn viết thêm 04 bài về những chuyến đi gặp gỡ các nhân chứng trong đó có 02 bài có những chi tiết nói về cái chết của cha Diệp:https://www.chadiepucchau.com/2023/03/19/noi-ve-cha-truong-buu-diep-bai-3-lm-phero-tran-the-tuyen/
Linh mục Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp, sống với đàn chiên và chết cho đàn chiên.
https://www.chadiepucchau.com/2023/03/27/noi-ve-cha-truong-buu-diep-bai-4-lm-phero-tran-the-tuyen/
Tài liệu 4: 'Hồ sơ Đức Cha Chabalier - “Những lá thư chung 1941–1947” (viết tắt: Hồ sơ Chabalier)
* Đây là một tập tài liệu/phúc trình do Đức Cha Chabalier viết tay ghi lại tình hình mục vụ, các vụ bách hại, thảm sát giáo dân và linh mục ở miền Nam – Tây Nam Bộ trong giai đoạn 1941–1947, trong đó có đoạn nói về sự kiện cha Diệp bị giết vào ngày 12/3/1946
* Đức Cha Félix Chabalier, M.E.P. (Hội Thừa Sai Paris) là Giám mục Địa phận Nam Vang từ năm 1935 đến 1950. Vào thời điểm Cha Diệp bị sát hại (1946), Giáo phận Cần Thơ còn là một phần của Địa phận Nam Vang.
* Tài liệu này được phát hiện lại tại văn khố của Hội Thừa Sai Paris ở Pháp — bởi linh mục Roland Jacques (tên Việt: Dương Hữu Nhân), người tham gia tiến trình điều tra để phong thánh cho Cha Diệp, được coi là “nguồn đáng tin cậy, hiếm và quan trọng” trong cuộc điều tra về cái chết của cha Diệp.
* Những đoạn có liên quan đến Hồ sơ Chabalier về cha Diệp có tại đây:* Đây là một tập tài liệu/phúc trình do Đức Cha Chabalier viết tay ghi lại tình hình mục vụ, các vụ bách hại, thảm sát giáo dân và linh mục ở miền Nam – Tây Nam Bộ trong giai đoạn 1941–1947, trong đó có đoạn nói về sự kiện cha Diệp bị giết vào ngày 12/3/1946
* Đức Cha Félix Chabalier, M.E.P. (Hội Thừa Sai Paris) là Giám mục Địa phận Nam Vang từ năm 1935 đến 1950. Vào thời điểm Cha Diệp bị sát hại (1946), Giáo phận Cần Thơ còn là một phần của Địa phận Nam Vang.
* Tài liệu này được phát hiện lại tại văn khố của Hội Thừa Sai Paris ở Pháp — bởi linh mục Roland Jacques (tên Việt: Dương Hữu Nhân), người tham gia tiến trình điều tra để phong thánh cho Cha Diệp, được coi là “nguồn đáng tin cậy, hiếm và quan trọng” trong cuộc điều tra về cái chết của cha Diệp.
https://www.chadiepucchau.com/wp-content/uploads/2016/05/Truong-buu-Diep-English-Version.pdf
Và các nội dung chính của Hồ sơ Chabalier có ở tài liệu 3 (Báo cáo của VP Cáo thỉnh)
Tài liệu 5: "Thông tin lạc quan về tiến trình án tuyên thánh cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp"
Đây là tài liệu do Lm. Phêrô Trần Thế Tuyên viết ngày 19/2/2018. Ở đây cho biết về nhiều vấn đề liên quan đến vụ án và đăng lại Báo cáo của VP Cáo thỉnh nói trên.
Tài liệu 6: ĐHY Phạm Minh Mẫn và những người kể về cha Phanxicô Trương Bửu Diệp
* Đây là tài liệu do Lm.Phêrô Trần Thế Tuyên ghi chép lại về những cuộc phỏng vấn các nhân chứng và lời kể về biến cố ngày 12/3/1946.
Tài liệu 7: "Ngày cuối đời của linh mục chánh xứ Phanxicô Trương Bửu Diệp" (viết tắt: Lời kể của Nguyễn Thị Kiệm)
https://congdoanhanhhuongauchau.blogspot.com/2018/07/thu-uc-152018-kinh-gui-rev-paul-huynh.htmlCác tài liệu khác ở hải ngoại không xác định rõ nguồn
8. Hồ sơ quân báo Pháp ở Cần Thơ tại Centre des Archives d’Outre-Mer (Aix-en-Provence) (viết tắt: Hồ sơ quân báo Pháp)
* Trong kho Archives Nationales d'Outre-Mer (ANOM) - Trung tâm Lưu trữ Hải ngoại tại Aix-en-Provence, lưu giữ nhiều tư liệu của Pháp về Việt Nam thời thuộc địa. Có một số tài liệu đề cập đến cha Trương Bửu Diệp (thường được viết trong hồ sơ Pháp là François Trương Bửu Diệp hoặc abbé Trương Bửu Diệp), dù không nhiều và không phải là hồ sơ riêng biệt dày dặn như một “hồ sơ cá nhân tình báo” hoàn chỉnh.
8. Hồ sơ quân báo Pháp ở Cần Thơ tại Centre des Archives d’Outre-Mer (Aix-en-Provence) (viết tắt: Hồ sơ quân báo Pháp)
* Trong kho Archives Nationales d'Outre-Mer (ANOM) - Trung tâm Lưu trữ Hải ngoại tại Aix-en-Provence, lưu giữ nhiều tư liệu của Pháp về Việt Nam thời thuộc địa. Có một số tài liệu đề cập đến cha Trương Bửu Diệp (thường được viết trong hồ sơ Pháp là François Trương Bửu Diệp hoặc abbé Trương Bửu Diệp), dù không nhiều và không phải là hồ sơ riêng biệt dày dặn như một “hồ sơ cá nhân tình báo” hoàn chỉnh.
Là một tài liệu lịch sử quan trọng của Pháp thuộc cơ quan Service Historique de la Défense (Cục Lịch sử Quốc phòng) được lưu trữ ở lâu đài Vincennes, gần Paris, Pháp. Đây là một báo cáo về tình hình quân sự, chính trị và tôn giáo tại khu vực Nam Kỳ, sau sự kiện tháng 3 năm 1946.
MS
Mikali Nguyễn
Dec 3, 2025, 10:26:06 PM (7 days ago) Dec 3
to Alphons...@googlegroups.com, Giaitri...@googlegroups.com
Tập 2. Báo cáo năm 2025 của Gp.Cần Thơ nói gì & Điều cần bàn
Ở đây chỉ đề cập trong phạm vi mục tiêu của chủ đề cần tìm hiểu.
1.1. Các nhân chứng:
👉 Có 23 nhân chứng, cả Công giáo lẫn không Công giáo, đã được thẩm vấn sau khi công khai tuyên thệ làm chứng cách trung thực. Trong số đó, có 13 người là nhân chứng tận mắt chứng kiến, 10 người khác làm chứng về những gì họ nghe được từ những người trực tiếp chứng kiến.
👉 Trong đó các nhân chứng có nói về cái chết của Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp và nguyên nhân có liên quan (Mục 4), viết tắt tên, theo thứ tự của Tài liệu, gồm: bà H, ông S, cô M, bà A, ông G, bà H, bà Nh, 1 nhân chứng không nêu tên, bà L, ông Q, bà A, bà Nh, cô N, 1 nhân chứng cuối cùng không nêu tên. Nếu các nhân chứng có tên lập lại 2 lần (bà H, bà A, bà Nh) là trùng tên thì có 10 nhân chứng
👉 Trong đó các nhân chứng có nói về cái chết của Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp và nguyên nhân có liên quan (Mục 4), viết tắt tên, theo thứ tự của Tài liệu, gồm: bà H, ông S, cô M, bà A, ông G, bà H, bà Nh, 1 nhân chứng không nêu tên, bà L, ông Q, bà A, bà Nh, cô N, 1 nhân chứng cuối cùng không nêu tên. Nếu các nhân chứng có tên lập lại 2 lần (bà H, bà A, bà Nh) là trùng tên thì có 10 nhân chứng
1.2. Thủ phạm:
"Hai lính đào ngũ Nhật Bản", đi cùng một nhóm quân hỗn tạp (theo lời khai của bà H)
👉 Không liên quan đến “Việt Minh” hay “Đảng Cộng sản Đông dương” và Chủ tịch Hồ Chí Minh.
👉 Không có chữ nào đề cập đến Cao Đài
1.3. Nguyên do bị giết:
"Tranh chấp thực sự mà Cha Diệp có liên quan là với 1 số ít địa chủ. Trong cuộc tranh chấp này, Cha Diệp đã kiên quyết bảo vệ quyền lợi của những người nghèo, những người thấp kém trong xã hội cần có đất đai để sinh sống. Cũng vậy, Cha bảo vệ quyền lợi của Giáo hội, mà cụ thể là giáo xứ, trong việc quản lý đất đai mà giáo xứ sở hữu để giúp đỡ những gia đình khó khăn, phần đông là những người chạy nạn đói. Một số địa chủ không chấp nhận điều đó, và tuyên bố tất cả đất khai hoang trong khu vực là lợi ích riêng của họ".
"Hai lính đào ngũ Nhật Bản", đi cùng một nhóm quân hỗn tạp (theo lời khai của bà H)
👉 Không liên quan đến “Việt Minh” hay “Đảng Cộng sản Đông dương” và Chủ tịch Hồ Chí Minh.
👉 Không có chữ nào đề cập đến Cao Đài
1.3. Nguyên do bị giết:
"Tranh chấp thực sự mà Cha Diệp có liên quan là với 1 số ít địa chủ. Trong cuộc tranh chấp này, Cha Diệp đã kiên quyết bảo vệ quyền lợi của những người nghèo, những người thấp kém trong xã hội cần có đất đai để sinh sống. Cũng vậy, Cha bảo vệ quyền lợi của Giáo hội, mà cụ thể là giáo xứ, trong việc quản lý đất đai mà giáo xứ sở hữu để giúp đỡ những gia đình khó khăn, phần đông là những người chạy nạn đói. Một số địa chủ không chấp nhận điều đó, và tuyên bố tất cả đất khai hoang trong khu vực là lợi ích riêng của họ".
👉 "Cha Diệp không có thông đồng với quân đội Pháp" (có 05 nhân chứng: bà A, ông G, bà H, bà Nh và 1 nhân chứng không nêu tên).
👉 ĐGH Phanxicô đã trả lời cho thỉnh cầu của Giáo phận Cần Thơ vào ngày 25/11/2024, khi ngài tuyên bố rằng: “Cha Trương Bửu Diệp đã bị giết vì lòng thù ghét đức tin vào ngày 12/3/1946.
👉 "Thật sự, Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp đã chết vì đức tin và để bảo vệ quyền lợi của người nghèo"
👉 ĐGH Phanxicô đã trả lời cho thỉnh cầu của Giáo phận Cần Thơ vào ngày 25/11/2024, khi ngài tuyên bố rằng: “Cha Trương Bửu Diệp đã bị giết vì lòng thù ghét đức tin vào ngày 12/3/1946.
👉 "Thật sự, Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp đã chết vì đức tin và để bảo vệ quyền lợi của người nghèo"
2. Điểm lạ gây nghi ngại trong văn bản của Giáo phận Cần Thơ
Trích văn bản của Giáo phận Cần thơ, được Toà Thánh Vatican chuẩn thuận :
Cuộc điều tra của Giáo phận đi đến kết luận chắc chắn rằng cái chết của Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp không liên quan đến “Việt Minh” hay “Đảng Cộng sản Đông dương” và Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Trên thực tế, “Đảng Cộng sản Đông dương” đã ra “Thông cáo tự ý giải tán” vào ngày 11 tháng 11 năm 1945 (Xem: Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng toàn tập, tập 8 (1945-1947), NXB Chính trị quốc gia, hà Nội 2000, trang 19-20).
Còn Mặt trận Việt Minh lúc bấy giờ đặt nhiệm vụ trọng tâm là tìm được sự ủng hộ từ tất cả người Việt Nam, bất kể tín ngưỡng tôn giáo (Xem: Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng toàn tập, tập 8 (1945-1047), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội 2000, số 9, trang 29).
Cuộc điều tra cũng chỉ ra rằng: các chỉ thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong giai đoạn đầu của nền độc lập nước nhà luôn nhằm mục tiêu thúc đẩy hòa bình và bảo vệ mạng sống. Dưới đây là đoạn trích trong “Thư gửi Đồng Bào Nam Bộ, chiến sĩ ở tiền tuyến, và uỷ ban hành chính Nam Bộ”, đăng trong Báo Cứu quốc, số 182, ngày 10 tháng 3 năm 1946, trước ngày Cha Phanxicô Xaviê Diệp bị sát hại: “…Trong thời kỳ đình chiến này, sự chuẩn bị, sự củng cố lực lượng, sự tôn trọng kỷ luật là cần thiết hơn lúc nào hết. Và rồi đây, sau khi hòa bình đã thỏa hiệp được, thì tinh thần phấn đấu của anh em vẫn là những lực lượng quý báu để đảm bảo cho nền độc lập hoàn toàn của nước nhà sau này. Chúng ta cần phải giữ gìn từng giọt máu của đồng bào để xây đắp tương lai của Tổ quốc. Sự kiến thiết, sự tranh đấu chưa kết thúc, tinh thần hăng hái của đồng bào sẽ không bao giờ phải e là không có cơ hội hành động nữa. Trong giai đoạn mới của lịch sử nước nhà hiện nay, tinh thần đoàn kết của anh em sẽ đưa lại những kết quả tốt đẹp hơn nữa”. (xem: Hồ Chí Minh toàn tập, Quyển 4 (1945-1946), NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội 2011, trang 228-229).
1. “Đảng Cộng sản Đông dương” đã ra “Thông cáo tự ý giải tán” vào ngày 11/11/1945 có liên quan gì?
👉 Do thời cuộc, tổ chức đảng của người cộng sản VN đổi tên nhiều lần, khá phức tạp khi phải theo dõi về mặt lịch sử thành lập.
Các mốc lịch sử có liên quan:
- Đông Dương Cộng sản đảng ra đời vào ngày 17/6/1929.
- Đông Dương Cộng sản đảng ra đời vào ngày 17/6/1929.
- Ngày 3/2/1930, hợp nhất ba tổ chức Cộng sản ở Việt Nam là Đông Dương Cộng sản Đảng, An Nam Cộng sản Đảng, Đông Dương Cộng sản Liên đoàn, thành một đảng duy nhất lấy tên là Đảng Cộng sản Đông Dương
* Ban đầu tại Hội nghị ngày 3-7/2/1930, tại Cửu Long (Hương Cảng, Trung Quốc lấy tên của đảng là Đảng Cộng sản VN. Sau đó, theo chỉ thị của Quốc tế Cộng sản về việc thành lập một đảng duy nhất cho toàn Đông Dương, tại Hội nghị BCH TW lần thứ nhất của Đảng tổ chức ngày 14-30/10/1930 tại Hương Cảng (Hồng Kông), Đảng Cộng sản Việt Nam đổi tên thành Đảng Cộng sản Đông Dương
* Ban đầu tại Hội nghị ngày 3-7/2/1930, tại Cửu Long (Hương Cảng, Trung Quốc lấy tên của đảng là Đảng Cộng sản VN. Sau đó, theo chỉ thị của Quốc tế Cộng sản về việc thành lập một đảng duy nhất cho toàn Đông Dương, tại Hội nghị BCH TW lần thứ nhất của Đảng tổ chức ngày 14-30/10/1930 tại Hương Cảng (Hồng Kông), Đảng Cộng sản Việt Nam đổi tên thành Đảng Cộng sản Đông Dương
- Ngày 11/11/1945, Đảng Cộng sản Đông Dương tuyên bố “tự ý giải tán” nhưng thực chất là rút vào hoạt động bí mật.
https://hcmcpv.org.vn/tin-tuc/dang-cong-san-dong-duong-tu-y-giai-tan-tao-bao-va-khon-kheo-1491886925
- Tháng 2/1951, từ bí mật, Đảng Cộng sản Đông Dương trở lại hoạt động công khai với tên gọi Đảng Lao động Việt Nam. Đảng Cộng sản Đông Dương hoạt động trong suốt 21 năm từ năm 1930 đến năm 1951.
https://tapchilichsudang.vn/tu-bi-mat-ra-hoat-dong-cong-khai-net-doc-dao-trong-lich-su-cua-dang.html
👉 Việt Minh được thành lập vào ngày 10/9/1941 (tên đầy đủ: Việt Nam Độc lập Đồng minh Hội), do Đảng Cộng sản Đông Dương chỉ đạo hoạt động. Việt Minh được biết đến và ủng hộ ở Nam Bộ (1945) còn mạnh hơn Đảng Cộng sản rất nhiều. Trong giai đoạn 1945–1946, ở Nam Bộ Việt Minh gần như là tên gọi duy nhất mà người dân biết, còn Đảng Cộng sản Đông Dương (sau này là Đảng Cộng sản Việt Nam) hầu như rất ít người dân bình thường biết đến, thậm chí nhiều người còn sợ hoặc ghét từ “cộng sản” do tuyên truyền của thực dân Pháp và các đảng phái quốc gia.
Dù là lấy tên gì thì các tổ chức đảng nói trên thực chất cũng đều do những người CS VN hay Đảng Cộng Sản VN sáng lập và lãnh đạo với các vai trò chính trị khác nhau trong từng thời kỳ. Hầu như ai cũng biết như vậy, nhất là người VN.
Cha Trương Bửu Diệp bị giết vào ngày 12/3/1946 là thời đã có Đảng CS VN lãnh đạo và Việt Minh đang hoạt động. Vì vậy văn bản này nêu ra sự kiện Đảng CS Đông dương tự ý giải tán trước thời điểm cha Diệp bị sát hại là để làm gì? Nó không những hoàn toàn dư thừa, vô nghĩa mà còn khiến cho người đọc cảm thấy nghi hoặc rằng Văn kiện do Giáo Phận Cần Thơ khi công bố đã có chủ ý bênh vực cho sự không liên can của CS/VM một cách không khách quan và gắn kết với lịch sử.
Những trích dẫn này cũng lạc quẻ. Các chủ trương này đã công bố công khai từ lâu, không có gì khó tìm. Tuy nhiên nếu mục tiêu muốn nói rằng: CS/VM không có liên can gì đến cái chết của cha Diệp vì họ chủ trương đại đoàn kết để chung tay kháng chiến, không phân biệt tôn giáo và nhấn mạnh “tự do tín ngưỡng” và “lương - giáo đoàn kết”... thì các trích dẫn nói trên không sát. Các chỉ thị của CT. Hồ Chí Minh trong giai đoạn đầu và “Thư gửi Đồng Bào Nam Bộ" không có nói rõ gì đến chủ trương và mối quan hệ đối với tôn giáo.
Có thể nói đó là 1 sự biện hộ kém cỏi. Nếu biện hộ thuyết phục thì đáng lẽ ít nhất phải nêu ra các văn kiện nói về chủ trương - chính sách đối với tôn giáo, đặc biệt là Công giáo, có vào thời điểm đó:
Dưới đây là bảng tổng hợp các văn kiện chính thức quan trọng nhất của Việt Minh (1941–1951) và Chính phủ VNDCCH trực tiếp kêu gọi đại đoàn kết tôn giáo, đặc biệt nhấn mạnh đoàn kết lương – giáo:
| TT | Ngày ban hành | Tên văn kiện / Lời kêu gọi | Cơ quan/Tác giả | Nội dung chính liên quan đến đoàn kết tôn giáo (trích dẫn chính) | Nguồn chính thức |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 3/9/1945 | Biên bản phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời | Hồ Chí Minh (Chủ trì) | Một trong 6 nhiệm vụ khẩn cấp: “Tự do tín ngưỡng và đoàn kết lương – giáo”. Hồ Chí Minh giải thích: thực dân Pháp chia rẽ lương – giáo để dễ cai trị, nay phải đoàn kết toàn dân. | Hồ Chí Minh toàn tập, tập 4 |
| 2 | 25/12/1945 | Thư gửi các vị Giám mục, Linh mục và đồng bào Công giáo nhân lễ Giáng sinh | Hồ Chí Minh | “Đức Chúa Giêsu sinh ra để đấu tranh cho tự do, bình đẳng, bác ái… Nay đồng bào Công giáo cùng toàn dân hưởng tự do dân chủ. Tôi hy vọng đồng bào tích cực tham gia sự nghiệp chung.” | Báo Cứu Quốc số 126 (26/12/1945) |
| 3 | 9/11/1946 | Hiến pháp nước VN Dân chủ Cộng hòa 1946 (Điều 10) | Quốc hội khóa I | “Công dân VN có quyền tự do tín ngưỡng… Đoàn kết toàn dân không phân biệt tôn giáo để xây dựng nước nhà.” | Hiến pháp 1946 |
| 4 | 19/12/1946 | Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (19/12/1946) | Hồ Chí Minh | “Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất kỳ già trẻ, không chia tôn giáo, đảng phái, dân tộc, hễ là người VN thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp để cứu Tổ quốc…” | Báo Cứu Quốc (20/12/1946), Hồ Chí Minh toàn tập, tập 4 |
| 5 | 1945–1946 | Chỉ thị “Tăng cường công tác tôn giáo” | Ban TV TW Đảng (Trường Chinh ký) | Yêu cầu các cấp ủy thực hiện nghiêm chỉnh đoàn kết lương – giáo, không kỳ thị Công giáo, bảo vệ nhà thờ, linh mục yêu nước… | Văn kiện Đảng toàn tập, tập 7 |
| 6 | 18/12/1946 | Sắc lệnh số 22/SL về ngày nghỉ lễ tôn giáo | Chủ tịch Hồ Chí Minh | Quy định các ngày lễ lớn của Công giáo (Noel), Phật giáo (Phật đản), Hồi giáo… là ngày nghỉ chính thức của quốc gia – thể hiện sự bình đẳng tôn giáo. |
Đặc biệt, trong "Thư Hồ Chí Minh gửi đồng bào Công giáo nhân lễ Giáng sinh 1945" (còn gọi là “Thư mừng Giáng sinh 1945”), Bác Hồ có nhắc Chúa Giêsu và nói về tinh thần của Ngài. Nội dung trong thư năm 1945 do CT. Hồ Chí Minh viết (không tìm được toàn văn bản gốc): “Cách một nghìn chín trăm bốn mươi lăm năm trước, cũng ngày hôm nay, một vị thánh nhân là đức Chúa Giêsu ra đời … Suốt đời Ngài chỉ hy sinh phấn đấu cho tự do, cho dân chủ … Tinh thần thân ái của Ngài chẳng những không phai nhạt mà còn tỏa ra đã khắp, thấm vào đã sâu.” “Ở khắp nước, thì đồng bào công giáo … đương đem cả lực lượng giúp vào cuộc kháng chiến … Tinh thần hy sinh phấn đấu tức là noi theo tinh thần cao thượng của đức Chúa Giêsu.” “Trong lịch sử Việt Nam ta, lần này là lần đầu mà đồng bào công giáo ta làm lễ Noel một cách vui vẻ sung sướng trong nước Việt Nam độc lập, tự do. Tôi chắc rằng dưới sự lãnh đạo sáng suốt của các vị Giám mục Việt Nam, đồng bào công giáo quyết một lòng với nhân dân toàn quốc để giữ vững nền tự do độc lập đó.”
Thượng đế và Tổ quốc muôn năm!
Thư này cho thấy CT. Hồ Chí Minh có thái độ rất tôn trọng Công giáo và khẳng định tinh thần tự do, dân chủ mà Đức Chúa Giêsu đã hy sinh phấn đấu. Dù là lãnh tụ cách mạng và người cộng sản, ngài đã không phủ nhận giá trị tinh thần của tôn giáo mà ngược lại, nhìn nhận những giá trị đạo đức cao cả như lòng bác ái, hy sinh, công lý mà Chúa Giêsu đại diện.
💥 Trong quá trình tìm tư liệu cho bài viết này, có phát hiện 1 nguồn tin giật gân và thú vị: Trong "Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (19/12/1946)" có câu “Đức Chúa Giêsu phù hộ chúng ta”:
"Chính nhờ các văn kiện này mà hàng nghìn linh mục, tín đồ Công giáo, sư sãi Phật giáo, tín đồ Cao Đài, Hòa Hảo đã tham gia Việt Minh và kháng chiến chống Pháp (ví dụ: Linh mục Phạm Bá Trực, Giám mục Lê Hữu Từ gửi thư ủng hộ Chính phủ Hồ Chí Minh tới Tòa Thánh Vatican…).
- Trong bản in chính thức trên báo Cứu Quốc và trong Hồ Chí Minh toàn tập (Nhà xuất bản Chính trị quốc gia), không có câu này.
- Tuy nhiên, theo hồi ký của nhiều nhân chứng có mặt tại Hà Nội lúc bấy giờ (như Vũ Đình Huỳnh – thư ký của Bác, Trần Đăng Ninh, một số linh mục Công giáo tham gia kháng chiến), khi đọc trực tiếp trên đài phát thanh, Hồ Chí Minh đã thêm miệng một câu cuối cùng (ngoài văn bản đã viết sẵn) để trực tiếp vận động đồng bào Công giáo:
“Đức Chúa Trời phù hộ chúng ta, chúng ta nhất định thắng lợi!” hoặc một số người nhớ là: “Đức Chúa Giêsu phù hộ chúng ta, chúng ta nhất định thắng lợi!”
- Câu nói này không được ghi âm (vì điều kiện kỹ thuật lúc đó), nhưng được ghi lại trong rất nhiều hồi ký và tài liệu lịch sử Đảng, được dùng rộng rãi để minh họa chính sách đại đoàn kết lương – giáo của Việt Minh. Vì vậy, trong các bài giảng, sách giáo khoa, và tài liệu tuyên truyền chính thức của Việt Nam hiện nay, câu này vẫn thường được trích dẫn như một phần của Lời kêu gọi".
Theo factcheck của chúng tôi, đây chỉ là huyền thoại do tưởng tượng và phóng tác mà ra, không phải là sự thực, chỉ nên đọc cho biết
3. Một vấn đề quan trọng cần làm rõ về sự liên can của Việt Minh
👉 Nếu không điều tra chi tiết về việc có vai trò của Việt Minh trong cái chết của cha Diệp mà chỉ trích dẫn chủ trương chính sách chung từ cấp TW thì liệu có đảm bảo loại trừ hành động của VM ở cấp địa phương trong bối cảnh nhiễu nhương của giai đoạn đó hay không?
👉 Chỉ có tư liệu điều tra cụ thể thì mới thuyết phục được rằng Việt Minh không có liên can gì đến việc thủ tiêu cha Diệp...
Ta sẽ làm rõ thêm ở các tập sau.
MS
"Chính nhờ các văn kiện này mà hàng nghìn linh mục, tín đồ Công giáo, sư sãi Phật giáo, tín đồ Cao Đài, Hòa Hảo đã tham gia Việt Minh và kháng chiến chống Pháp (ví dụ: Linh mục Phạm Bá Trực, Giám mục Lê Hữu Từ gửi thư ủng hộ Chính phủ Hồ Chí Minh tới Tòa Thánh Vatican…).
- Trong bản in chính thức trên báo Cứu Quốc và trong Hồ Chí Minh toàn tập (Nhà xuất bản Chính trị quốc gia), không có câu này.
- Tuy nhiên, theo hồi ký của nhiều nhân chứng có mặt tại Hà Nội lúc bấy giờ (như Vũ Đình Huỳnh – thư ký của Bác, Trần Đăng Ninh, một số linh mục Công giáo tham gia kháng chiến), khi đọc trực tiếp trên đài phát thanh, Hồ Chí Minh đã thêm miệng một câu cuối cùng (ngoài văn bản đã viết sẵn) để trực tiếp vận động đồng bào Công giáo:
“Đức Chúa Trời phù hộ chúng ta, chúng ta nhất định thắng lợi!” hoặc một số người nhớ là: “Đức Chúa Giêsu phù hộ chúng ta, chúng ta nhất định thắng lợi!”
- Câu nói này không được ghi âm (vì điều kiện kỹ thuật lúc đó), nhưng được ghi lại trong rất nhiều hồi ký và tài liệu lịch sử Đảng, được dùng rộng rãi để minh họa chính sách đại đoàn kết lương – giáo của Việt Minh. Vì vậy, trong các bài giảng, sách giáo khoa, và tài liệu tuyên truyền chính thức của Việt Nam hiện nay, câu này vẫn thường được trích dẫn như một phần của Lời kêu gọi".
Theo factcheck của chúng tôi, đây chỉ là huyền thoại do tưởng tượng và phóng tác mà ra, không phải là sự thực, chỉ nên đọc cho biết
3. Một vấn đề quan trọng cần làm rõ về sự liên can của Việt Minh
👉 Nếu không điều tra chi tiết về việc có vai trò của Việt Minh trong cái chết của cha Diệp mà chỉ trích dẫn chủ trương chính sách chung từ cấp TW thì liệu có đảm bảo loại trừ hành động của VM ở cấp địa phương trong bối cảnh nhiễu nhương của giai đoạn đó hay không?
👉 Chỉ có tư liệu điều tra cụ thể thì mới thuyết phục được rằng Việt Minh không có liên can gì đến việc thủ tiêu cha Diệp...
Ta sẽ làm rõ thêm ở các tập sau.
MS
Mikali Nguyễn
Dec 7, 2025, 8:42:55 PM (3 days ago) Dec 7
to Alphons...@googlegroups.com, Giaitri...@googlegroups.com
Tập 3. Cuộc điều tra của Giáo phận Cần Thơ năm 2011 - 2017
* Tập này sử dụng phần lớn thông tin từ Lm. Phêrô Trần Thế Tuyên, Cáo thỉnh viên chính của vụ án phong thánh cho cha Bửu Diệp, có đăng trên mạng, gồm các tài liệu có giới thiệu ở Tập 1: tài liệu 3, 5 và 6.
---o0o---
Tại Tài liệu 1 (Báo cáo năm 2025 của Giáo phận Cần Thơ) có đăng:
"Giáo hội Công Giáo luôn phải tuân theo những quy định nghiêm ngặt để xác minh tính xác thực và giá trị của lòng sùng kính đó (cha Diệp). Cho nên, từ năm 2011 đến năm 2017, Giáo phận Cần Thơ đã tiến hành một cuộc điều tra kỹ lưỡng về cuộc đời và cái chết của Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp.
Một cách cụ thể, một Ủy Ban Sử Học của Giáo Phận đã được thành lập để xem xét tất cả các tài liệu khả dĩ có thể trực tiếp hoặc gián tiếp giúp tìm hiểu về cuộc đời và những sự kiện dẫn đến cái chết bi thảm của ngài. Hai mươi ba nhân chứng, cả Công giáo lẫn không Công giáo, đã được thẩm vấn sau khi công khai tuyên thệ làm chứng cách trung thực. Trong số đó, có 13 người là nhân chứng tận mắt chứng kiến, 10 người khác làm chứng về những gì họ nghe được từ những người trực tiếp chứng kiến.
Thể theo yêu cầu của Giáo phận Cần Thơ, Tòa Thánh đã xem xét kỹ lưỡng phương pháp tiến hành và kết quả của cuộc điều tra này, kể cả việc tham khảo ý kiến của một nhóm sử gia độc lập, và cuối cùng đã tuyên bố kết quả của cuộc điều tra là đáng tin cậy".
Như vậy, không phải cái chết của cha Bửu Diệp là 1 sự kiện bí ẩn, mới được làm rõ sau 8 thập kỷ (từ năm 1946 cho đến nay) mà đã có cuộc điều tra của của Giáo phận Cần Thơ vào năm 2011 - 2017 nói trên. Cuộc điều tra này được khai mở ngày 25/8/2011, kết thúc vào 21/4/2017, gửi cho Bộ Tuyên Thánh ở Rôma ngày 30/5/2017 và được Vatican (Bộ Tuyên thánh) công bố bằng 1 Sắc lệnh vào ngày 25/1/2019 rằng cuộc điều tra cấp giáo phận có giá trị đầy đủ để làm cơ sở cho vụ án phong Chân phước.
Một cách cụ thể, một Ủy Ban Sử Học của Giáo Phận đã được thành lập để xem xét tất cả các tài liệu khả dĩ có thể trực tiếp hoặc gián tiếp giúp tìm hiểu về cuộc đời và những sự kiện dẫn đến cái chết bi thảm của ngài. Hai mươi ba nhân chứng, cả Công giáo lẫn không Công giáo, đã được thẩm vấn sau khi công khai tuyên thệ làm chứng cách trung thực. Trong số đó, có 13 người là nhân chứng tận mắt chứng kiến, 10 người khác làm chứng về những gì họ nghe được từ những người trực tiếp chứng kiến.
Thể theo yêu cầu của Giáo phận Cần Thơ, Tòa Thánh đã xem xét kỹ lưỡng phương pháp tiến hành và kết quả của cuộc điều tra này, kể cả việc tham khảo ý kiến của một nhóm sử gia độc lập, và cuối cùng đã tuyên bố kết quả của cuộc điều tra là đáng tin cậy".
---o0o---
Như vậy, không phải cái chết của cha Bửu Diệp là 1 sự kiện bí ẩn, mới được làm rõ sau 8 thập kỷ (từ năm 1946 cho đến nay) mà đã có cuộc điều tra của của Giáo phận Cần Thơ vào năm 2011 - 2017 nói trên. Cuộc điều tra này được khai mở ngày 25/8/2011, kết thúc vào 21/4/2017, gửi cho Bộ Tuyên Thánh ở Rôma ngày 30/5/2017 và được Vatican (Bộ Tuyên thánh) công bố bằng 1 Sắc lệnh vào ngày 25/1/2019 rằng cuộc điều tra cấp giáo phận có giá trị đầy đủ để làm cơ sở cho vụ án phong Chân phước.
👉 Đây là cuộc điều tra ở cấp Giáo phận được tiến hành theo Giáo luật: Tông hiến Divinus Perfectionis Magister - Thầy dạy sự Trọn lành Thần linh (DPM 1983) và Huấn thị Sanctorum Mater - Mẹ các Thánh (SM 2007) và là cuộc điều tra chính thức và duy nhất về cuộc đời và cái chết của cha Trương Bửu Diệp được Giáo hội Công giáo tiến hành cho đến nay.
1. Thành phần chính của cuộc điều tra
Cuộc điều tra cấp giáo phận về Cha Diệp (2011–2017) đã tuân thủ chính xác các quy tắc của Vatican nói trên bằng cách thành lập một Ủy ban Sử học/Pháp đình Giáo phận do Giám mục chủ trì mang tính chất pháp lý để thu thập bằng chứng dưới lời thề (tuyên thệ), đảm bảo tính hợp pháp và giá trị đầy đủ của hồ sơ cần thiết cho án tuyên thánh.
Theo thủ tục này thì Giáo phận Cần Thơ đã thành lập:
Ủy ban Điều tra cấp Giáo phận (mang tính chất Pháp đình) về án phong Chân phước cho Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp (2011–2017) được ĐGM Giáo phận Cần Thơ chỉ định, gồm:
1.1. Pháp đình (Tòa án Điều tra)
👉 Pháp đình được thành lập theo sắc lệnh của Giám mục Giáo phận để thực hiện các phiên điều tra và thẩm vấn nhân chứng. Pháp đình cấp giáo phận chịu trách nhiệm thu thập bằng chứng, thẩm vấn nhân chứng và lập hồ sơ chính thức (hay còn gọi là Acta). Thành phần Pháp đình bao gồm:
- Giám mục Địa phận (hay Đại diện Giám mục): Là người đứng đầu, có quyền thiết lập và giám sát quá trình điều tra. Trong vụ án Cha Diệp, đó là Đức Giám mục Stêphanô Tri Bửu Thiên (Giám mục Giáo phận Cần Thơ).
- Chánh án (Judge/Episcopal Delegate): Một linh mục được Giám mục bổ nhiệm để chủ tọa các phiên điều tra.
- Chưởng lý (Promoter of Justice): Hay còn gọi là Viên chức Cổ võ Công lý. Người này có vai trò bảo đảm tính hợp pháp và chính xác của tiến trình, đồng thời đưa ra các nghi vấn để xác minh sự thật.
- Lục sự (Notary/Actuary): Có nhiệm vụ ghi chép chính xác tất cả lời khai, tài liệu và thủ tục trong suốt quá trình điều tra.
- Chánh án (Judge/Episcopal Delegate): Một linh mục được Giám mục bổ nhiệm để chủ tọa các phiên điều tra.
- Chưởng lý (Promoter of Justice): Hay còn gọi là Viên chức Cổ võ Công lý. Người này có vai trò bảo đảm tính hợp pháp và chính xác của tiến trình, đồng thời đưa ra các nghi vấn để xác minh sự thật.
- Lục sự (Notary/Actuary): Có nhiệm vụ ghi chép chính xác tất cả lời khai, tài liệu và thủ tục trong suốt quá trình điều tra.
👉 Theo 1 nguồn tin không rõ nguồn cho biết, thành phần Pháp đình Giáo phận trong Cuộc điều tra năm 2011-2017 gồm:
- Giám mục Giáo phận (Người Mở Án): ĐGM Stêphanô Tri Bửu Thiên (GM Giáo phận Cần Thơ): là người chính thức mở và chủ trì về mặt tinh thần toàn bộ tiến trình.
- Chánh án (Delegate Judge): Lm. Phêrô Lê Tấn Hùng (hoặc đôi khi được gọi là Lm. Phêrô Lê Công Hùng). Ngài là người được ủy thác để chủ tọa các phiên điều tra.
- Viên chức Cổ võ Công lý (Promoter of Justice): Lm. Phaolô Nguyễn Minh Trí, chịu trách nhiệm bảo đảm tính hợp pháp và chính xác của tiến trình, đồng thời đưa ra các nghi vấn.
- Lục sự (Notary): Thầy Phêrô Nguyễn Văn Lắm (sau này được thụ phong linh mục). Lục sự có nhiệm vụ ghi chép và xác nhận tất cả các thủ tục và lời khai trong suốt quá trình.
- Giám mục Giáo phận (Người Mở Án): ĐGM Stêphanô Tri Bửu Thiên (GM Giáo phận Cần Thơ): là người chính thức mở và chủ trì về mặt tinh thần toàn bộ tiến trình.
- Chánh án (Delegate Judge): Lm. Phêrô Lê Tấn Hùng (hoặc đôi khi được gọi là Lm. Phêrô Lê Công Hùng). Ngài là người được ủy thác để chủ tọa các phiên điều tra.
- Viên chức Cổ võ Công lý (Promoter of Justice): Lm. Phaolô Nguyễn Minh Trí, chịu trách nhiệm bảo đảm tính hợp pháp và chính xác của tiến trình, đồng thời đưa ra các nghi vấn.
- Lục sự (Notary): Thầy Phêrô Nguyễn Văn Lắm (sau này được thụ phong linh mục). Lục sự có nhiệm vụ ghi chép và xác nhận tất cả các thủ tục và lời khai trong suốt quá trình.
1.2. Uỷ ban Sử học
👉 Uỷ ban Sử học (Historical Commission) chịu trách nhiệm thu thập và thẩm định các tài liệu lịch sử, văn bản, thư từ, và các chứng từ khác liên quan đến cuộc đời, cái chết và danh tiếng thánh thiện của Tôi tớ Chúa, gồm:.
Các chuyên viên về Lịch sử: Bao gồm các linh mục hoặc giáo dân có chuyên môn sâu về lịch sử Giáo hội, đặc biệt là lịch sử địa phương và thời kỳ có liên quan.
Các Chuyên viên khác: Có thể bao gồm các nhà lưu trữ, nhà ngôn ngữ học... để đảm bảo tính xác thực của các tài liệu thu thập được.
👉 Theo 1 nguồn tin cho biết, 1 Ủy ban Sử học độc lập được thành lập, gồm 3 người là:
- Linh mục Roland Jacques, OMI (người Canada, chuyên gia lịch sử Giáo hội Việt Nam)
- Linh mục Antôn Nguyễn Ngọc Sơn (dòng Đa Minh)
- Ông Trương Văn Được (giáo dân, nghiên cứu lịch sử miền Tây)
1.3. Cáo Thỉnh viên (Postulator) và Phó Cáo Thỉnh viên
Cáo Thỉnh viên là vai trò then chốt, chịu trách nhiệm chính về toàn bộ vụ án, đại diện cho Giáo phận trước Tòa Thánh và điều phối mọi hoạt động trong tiến trình phong thánh.Cáo Thỉnh viên Chính:
Linh mục Phêrô Trần Thế Tuyên, Chưởng ấn của Giáo phận St Paul, ở Alberta, Canada, cử nhân thần học và giáo luật. Ngài là người chịu trách nhiệm chính, điều phối việc tìm kiếm nhân chứng, chứng từ, và chuẩn bị hồ sơ chuyển đến Bộ Phong Thánh tại Vatican.
Phó Cáo Thỉnh viên: giúp đỡ Cáo Thỉnh viên trong việc thu thập thông tin và quản lý các vấn đề tại địa phương.
👉 Tài liệu 3 cho biết: các Phó cáo thỉnh viên thuộc thành phần của Văn phòng Cáo Thỉnh gồm các linh mục: Giuse Phạm Đức Tuân, Phaolô Nguyễn Văn Vinh và Tôma Nguyễn Hoàng Diệu
👉 Tài liệu 5 cho biết: các Phó Cáo Thỉnh viên được ghi nhận gồm có: Lm. Giuse Phạm Đức Tuân, chính xứ Cờ Ðỏ ở Giáo phận Cần Thơ. Phó cáo thỉnh viên tại Roma là Lm. Roland Jacques, O.M.I., tiến sĩ giáo luật và lịch sử pháp luật, cử nhân thần học, cư trú tại Fontenay sous Bois trong giáo phận Créteil, Pháp.
2. Nhân chứng
Văn phòng Cáo thỉnh - Lm. Trần Thế Tuyên đã cung cấp cho Tòa án Giáo Phận tên 30 nhân chứng, gồm:
- 13 nhân chứng sống mắt thấy tai nghe
- 4 nhân chứng nghe thấy
- 13 nhân chứng về danh tiếng đạo đức.
Các lời khai được ghi âm, đánh máy và đối chất chéo để đảm bảo tính khách quan.
Vấn nạn 5: Ngày 5.1.2012, Linh mục Phêrô Trần thế Tuyên đã cung cấp cho Tòa Án giáo phận Cần Thơ tên 30 nhân chứng cũng như đã giúp thực hiện điều tra thành công
Vấn nạn 7.1: Cáo thỉnh viên chính thức tức linh mục Phêrô Trần thế Tuyên và các phó cáo thỉnh viên đã cung cấp cho Tòa án Giáo Phận tên 30 nhân chứng: 13 nhân chứng sống mắt thấy tai nghe – 4 nhân chứng nghe thấy – 13 nhân chứng về danh tiếng đạo đức.
Vấn nạn 8: Ai đã giết chết cha Trương Bửu Diệp? Nếu 2 người lính Nhật giết cha thì lực lượng nào hay người đứng đầu nào đã hạ lệnh giết cha Diệp? Người Nhật, người Cao Đài hay Việt Minh?
Xin trả lời những vấn nạn dựa trên:
(1) Hồ sơ Đức Cha Chabalier còn lưu trữ tại Văn Khố của Hội thừa sai Paris ở Pháp ;
(2) Quyển sách mang tên « Hành Trạng của Đức Giáo Tông Cao triều Phát » do con gái Ông với pháp danh Huệ Khải xuất bản
(3) Lời kể của nhân chứng auditu đáng tin là Cha Antôn Vũ Xuân Vinh, người đã tổ chức lễ giỗ đầu tiên cho Cha Diệp năm 1982 và là người đã trực tiếp nói chuyện vối Ông Khu phùng Xuân, người chứng kiến cảnh chém chết Cha Diệp ngày 12.3.1946.
Theo lời kể của Cha Antôn Vũ Xuân Vinh:
Chứng kiến cảnh giết Cha Diệp, Ông Khu Phùng Xuân, chết năm 1992 đã kể lại cho Cha Antôn Vũ xuân Vinh năm 1982 câu chuyện này: « Ông Cha Diệp là một Ông thánh ! Ông Khu Phùng Xuân quả quyết như vậy, vì đêm hành quyết ông có chứng kiến- Hai người lính nhật đào tẩu ở lại VN. đầu quân cho Cao triều Phát – thủ lãnh Cao Đài Giồng Bốm, vì chuyện Cha Diệp ở lại với đàn chiên Tắc Sậy làm cản trở việc kháng chiến của Cao Đài chống lại Pháp, cụ thể là quân đội pháp ở Giá Rai, thường xuyên xuống Tắc Sậy và vùng phụ cận để giữ an ninh cho họ đạo công giáo Tắc Sậy. Ông Khu Phùng Xuân nói, tôi làm lính Cao Đài vì vợ tôi rất sùng đạo Cao Đài….Khi chúng nó trói Cha Diệp và bắt Ngài quỳ gối bên bờ ao….Tên thứ nhất múa đao mà không chém được. Tên thứ hai uống rượu vào, lấy mã tấu và chém Cha… sau đó đạp xác chết Cha xuống ao…. Cha chết xong họ ra lệnh: « Phải tản cư ngay lập tức, ai còn chần chừ, chúng tao giết không còn con đỏ ! » Bà Trần thị Huồng nghe lính Cao Đài nói vậy.
Hồ sơ Chabalier « Những lá thư chung 1941 – 1947 »
Các lời khai được ghi âm, đánh máy và đối chất chéo để đảm bảo tính khách quan.
* Xem các điểm chính tại Tài liệu 3 (ở Tập 1) có liên quan đến chủ đề bài này của Văn phòng Cáo Thỉnh do Cáo thỉnh viên chính - Lm. Phêrô Trần thế Tuyên chấp bút. Đây là tài liệu chính hé lộ 1 phần chi tiết về cuộc điều tra 2011-2017 của Giáo phận Cần Thơ lúc bấy giờ.
MƯỜI VẤN NẠN LIÊN QUAN ĐẾN TIẾN TRÌNH TUYÊN THÁNH CHA PHANXICÔ XAVIÊ TRƯƠNG BỬU DIỆP
Vấn nạn 7.1: Cáo thỉnh viên chính thức tức linh mục Phêrô Trần thế Tuyên và các phó cáo thỉnh viên đã cung cấp cho Tòa án Giáo Phận tên 30 nhân chứng: 13 nhân chứng sống mắt thấy tai nghe – 4 nhân chứng nghe thấy – 13 nhân chứng về danh tiếng đạo đức.
Vấn nạn 8: Ai đã giết chết cha Trương Bửu Diệp? Nếu 2 người lính Nhật giết cha thì lực lượng nào hay người đứng đầu nào đã hạ lệnh giết cha Diệp? Người Nhật, người Cao Đài hay Việt Minh?
Xin trả lời những vấn nạn dựa trên:
(1) Hồ sơ Đức Cha Chabalier còn lưu trữ tại Văn Khố của Hội thừa sai Paris ở Pháp ;
(2) Quyển sách mang tên « Hành Trạng của Đức Giáo Tông Cao triều Phát » do con gái Ông với pháp danh Huệ Khải xuất bản
(3) Lời kể của nhân chứng auditu đáng tin là Cha Antôn Vũ Xuân Vinh, người đã tổ chức lễ giỗ đầu tiên cho Cha Diệp năm 1982 và là người đã trực tiếp nói chuyện vối Ông Khu phùng Xuân, người chứng kiến cảnh chém chết Cha Diệp ngày 12.3.1946.
Theo lời kể của Cha Antôn Vũ Xuân Vinh:
Chứng kiến cảnh giết Cha Diệp, Ông Khu Phùng Xuân, chết năm 1992 đã kể lại cho Cha Antôn Vũ xuân Vinh năm 1982 câu chuyện này: « Ông Cha Diệp là một Ông thánh ! Ông Khu Phùng Xuân quả quyết như vậy, vì đêm hành quyết ông có chứng kiến- Hai người lính nhật đào tẩu ở lại VN. đầu quân cho Cao triều Phát – thủ lãnh Cao Đài Giồng Bốm, vì chuyện Cha Diệp ở lại với đàn chiên Tắc Sậy làm cản trở việc kháng chiến của Cao Đài chống lại Pháp, cụ thể là quân đội pháp ở Giá Rai, thường xuyên xuống Tắc Sậy và vùng phụ cận để giữ an ninh cho họ đạo công giáo Tắc Sậy. Ông Khu Phùng Xuân nói, tôi làm lính Cao Đài vì vợ tôi rất sùng đạo Cao Đài….Khi chúng nó trói Cha Diệp và bắt Ngài quỳ gối bên bờ ao….Tên thứ nhất múa đao mà không chém được. Tên thứ hai uống rượu vào, lấy mã tấu và chém Cha… sau đó đạp xác chết Cha xuống ao…. Cha chết xong họ ra lệnh: « Phải tản cư ngay lập tức, ai còn chần chừ, chúng tao giết không còn con đỏ ! » Bà Trần thị Huồng nghe lính Cao Đài nói vậy.
Hồ sơ Chabalier « Những lá thư chung 1941 – 1947 »
👉 Ngày 12/3/946, cha Diệp, linh mục An-nam (VN), đã bị sát hại vì ngài đã ở lại với giáo dân. Chúng tôi phải thương tiếc cái chết của một Cha An-nam, bị sát hại bởi một tên Nhật ly khai, vì Cha đã không muốn bỏ rơi đàn chiên của mình...[trang 108]
Lý do gây ra cái chết là vì: cha Diệp, linh mục An-nam (VN), đã bị sát hại vì ngài đã ở lại với giáo dân
👉 Tại sao ở lại với giáo dân mà bị sát hại ? Nói cách khác: Giáo dân Tắc Sậy ở lại Tắc Sậy vì có Cha Diệp. Thời đó, nếu chỗ nào có linh mục công giáo, thì tương đối an toàn hơn vì có quân đội Pháp giữ an ninh – Nên việc ở lại với dân Tắc Sậy của Cha Diệp là một cản trở lớn cho việc kháng chiến chống Pháp. Họ đạo Tắc Sậy nằm gần như ở giữa Giồng Bốm (Bộ chỉ huy của Quân đội Cao Đài do Cao Triều Phát lãnh đạo) và Giá Rai, một quận lỵ có đồn lính Pháp. Ông Ba Lập, đi lính Tây kể là: hàng ngày quân lính Cao Đài mặc đồ trắng đi lùng tìm người Pháp để giết. Nếu gặp quân đội Pháp đông, họ đưa cờ trắng (cờ đầu hàng) để người Pháp tha cho họ. Nhưng nếu chỉ có vài lính Pháp thì họ sẽ ra tay sát hại ngay.
👉 Tại sao biết đó là lính Nhật và theo Cao Đài? bà Trần thị Hường kể : Họ mặc toàn đồ trắng! Thật sự dân chúng bị lùa đi gần cả trăm người và nhốt vào hai lẫm lúa chứ không phải một. Bà Hường không bị nhốt chung với Ông Trần Văn Năng là cha bà. Nên khi bà vừa khóc vừa chạy đi tìm cha mẹ bà…bị một anh lính kề dao vào cổ, bà té bẹp xuống đất….người lính Cao Đài nói cái gì đó mà bà nghe không hiểu – anh ta là người Nhật !- Người lính khác hỏi bà chạy đi đâu – Bà Hường trả lời: đi tìm Cha tôi….và họ cho bà vô nhốt chung với Ông Bà Trần Văn Năng.
👉 Những dẫn chứng trên đi đến xác quyết: hai người lính Nhật đầu quân cho thủ lãnh Cao triều Phát đã sát hại Cha Diệp ngày 12.3.1946. Nhưng bằng chứng nào cho thấy là hai anh lính Nhật này giết Cha Diệp theo lệnh Cao triều Phát ? Chắc một điều là: Hai anh lính Nhật đào tẩu này không có thù hằn gì với Cha Diệp. Cũng chắc một điều là: Hai anh đào tẩu trốn lại Việt Nam, chắc chắn không có thân nhân bà con xa gần nào cả. Hai anh này, dù có chết cũng không gây chút thương cảm nào cho người còn sống. Họ như cây cỏ đồng nội thôi. Vì thế họ được dùng. Xin nghe lời kể của Ông Nguyễn văn Đức: « Có một người lính Cao Đài tên là Mười Thính nói rằng: Khi nghe báo tin Cha Diệp đã chết thì Cao Triều Phát kêu trời… nhưng sau này, chính Cao Triều Phát cho người thanh toán cả Cao triều Thắng và Cao Triều Ngươn là hai anh lính Nhật để bịt đầu mối… »
Căn cứ trên những chứng sử này, chúng ta sẽ đồng ý với Cha Roland Jacques : « Mỗi lần nhắc đến cái chết của Cha, người ta đều đưa ra một lý do đặc biệt : « Vì ngài đã ở lại giữa đàn chiên ». Chưa bao giờ người ta ám chỉ Việt Minh đã gây ra hay hạ lệnh giết chết ngài. Từ 1946-1947, kẻ sát hại đã được khẳng định : « Một tên Nhật ly khai ».
Đúng vậy, không có bằng chứng cho thấy có bàn tay của Việt Minh trong cái chết của Cha Diệp.
Vấn nạn 9: Một trong 3 lực lượng (Người Nhật, người Cao Đài hay Việt Minh) đã giết cha thì có chứng cớ nào xác minh là họ giết cha vì ghét đạo Công giáo hay chỉ vì tình hình xôi đậu của các lực lượng đối kháng nhau tại Tắc sậy lúc ấy mà cha Diệp chỉ là nạn nhân của chiến tranh như bao nhiêu người dân vô tội khác mà thôi ? tiêu diệt quân đội pháp
👉 Hai anh lính Nhật chắc chắn không có thù ghét gì Cha Diệp và đạo công giáo. Thủ lãnh Cao đài, Ông Cao Triều Phát cũng không có thù ghét đạo công giáo theo nghĩa chống đạo hay tiêu diệt đạo như các vua chúa Việt Nam ngày xưa.
👉 Tuy nhiên có một điều chắc: Vì chính trị, vì quyết tâm tiêu diệt quân đội Pháp mà thủ lãnh Cao Triều Phát phải cho lệnh sát hại Cha Diệp như muốn khử trừ một « chủ chiên nhân hậu và can cường » làm nơi bám giữ cho đàn chiên Tắc Sậy. Nên Đức Cha Chabalier đã quả quyết là «Ngày 12/3/1946, cha Diệp, linh mục An-nam (VN), đã bị sát hại vì ngài đã ở lại với giáo dân »
👉 Ngoài yếu tố chính là « ở lại với đàn chiên ! », Cha Diệp còn có những giao du với người Pháp. Theo bà Lucia Huỳnh thị Nghĩa ở San Jose kể thì: Có một gia đình người Pháp về nước để lại chiếc xe traction đậu trước nhà xứ. Dù không là của Cha và Cha cũng không sử dụng xe hơi… nhưng ít nhiều cũng là dấu chứng của việc « thân Pháp » chăng ? Bà Lucia Huỳnh thị Nghĩa cho biết thêm: Cha Diệp có cây súng hai nòng để giúp dân chúng xua trừ bọn cướp… như có lần Chệt Khọt, tên một người Tàu khá giả vùng đó… bị cướp, người ta la làng…. Cha Diệp bắn lên 1 phát súng… bọn cướp bỏ chạy….Đây là những việc làm vì lòng nhân, nhưng cũng là dấu « thân Pháp » chăng ?
Trong tám giáo điểm có nhà thờ… có đồn điền của Ông tây tên Cambot…. Là một trong những nơi mà Cha Diệp đến dâng lễ….Dù thực lòng Cha Diệp là một mục tử sống chết vì đàn chiên…. Nhưng không tránh khỏi việc làm ngứa mắt người ghét Tây hay chống Pháp. Yếu tố để tử đạo: Bị giết chết vì người ta ghét đạo như trường hợp 117 Thánh Tử Đạo Việt Nam. Tuy nhiên có những vị thánh tử đạo đã không chết vì đạo hay vì người ghét đạo mà chết vì những nhân đức của đạo
Vấn nạn 10: Nếu cha Diệp bị chém bởi 2 người lính Nhật đào ngũ gia nhập lực lượng Cao Đài, thì đã xác định được là lực lượng Cao đài chủ trương giết cha Diệp. Vậy động lực nào Cao đài giết cha và có những chứng cớ thuyết phục nào họ giết cha vì ghét đạo? Như thế lực lượng Việt Minh (Việt Cộng) lúc bấy giờ có phải là vô can trong cái chết của cha Diệp?
👉 Trong « Ghi chú cuối cùng của cha Roland Jacques » về hồ sơ Chabalier có nói : « Mỗi lần nhắc đến cái chết của Cha, người ta đều đưa ra một lý do đặc biệt : « Vì ngài đã ở lại giữa đàn chiên ». Chưa bao giờ người ta ám chỉ Việt Minh đã gây ra hay hạ lệnh giết chết ngài. Từ 1946-1947, kẻ sát hại đã được khẳng định : « Một tên Nhật ly khai ».
Đây là chuyện căn cứ trên sử liệu. Sử liệu chỉ ghi nhận những gì đã xảy ra và minh nhiên. Còn chuyện hậu trường có thực nhưng không bằng chứng minh nhiên thì không quyết đoán được.
👉 Anh lính Nhật đào tẩu Cao Triều Thắng chắc chắn không có thù hằn gì với Cha Diệp. Kẻ chủ mưu giết chết Cha phải là thủ lãnh của anh lính Nhật này. Người ta nói đến lãnh tụ tối cao của Cao Đài Giồng Bốm lúc bấy giờ là Ông Cao Triều Phát….Đi xa hơn chúng ta thấy trong quyển Hành Trạng của Đức Giáo Tông Cao Triều Phát do con gái Ông với pháp danh Huệ Khải ghi những chi tiết sau :
- 22-8-1945: Tiền Bối Cao Triều Phát làm chủ tịch Uỷ Ban Giải Phóng Dân Tộc Tỉnh Bạc Liêu.
- 01-10 đến 30.9.1945: Tiền Bối Cao triều Phát làm chủ tịch Uỷ Ban Nhân Dân Tỉnh Bạc Liêu.
- Tháng 02-1946: Tiền bối Cao Triều Phát làm cố vấn quân sự tối cao quân khu 9.
- 25-4-1949 : Tiền bối Cao Triều Phát được tặng huân chương độc lập hạnh nhì, do quyết định số 32.SL, chủ tịch Hồ chí Minh ký.
- 09-9-1956 (05-8 Bính Thân): Lúc 2 giờ chiều tiền bối Cao Triều Phát quy thiên tại bệnh viện B303 – Hà Nội. … Chủ tịch nước Hồ chí Minh, chủ tịch quốc hội Tôn đức Thắng, thủ tướng Phạm văn Đồng kính viếng với ba vòng hoa, đều có hàng chữ « Vô cùng thương tiếc cụ Cao triều Phát ! »
Những dẫn chứng trên cho thấy rằng: tiền bối Cao triều Phát thủ lĩnh của Cao Đài Giồng Bốm người rất yêu nước như nhiều người nhìn nhận…Ông xả thân chống pháp, và có lần ông bị thương nặng ngay trong trận địa Giồng Bốm…. nhưng rồi những diễn tiến chính trị cho thấy tiền bối đã có một gắn bó chặt chẽ và một liên kết mật thiết với chính quyền Việt Minh nhen nhúm ở Miền Nam lúc bấy giờ, cũng như Đảng Cộng sản VN do Hồ chí Minh lãnh đạo.…Có một số bức hình cho thấy tiền bối đã vào bưng kháng chiến chống Pháp và gắn bó với những lãnh tụ cộng sản....
Lý do gây ra cái chết là vì: cha Diệp, linh mục An-nam (VN), đã bị sát hại vì ngài đã ở lại với giáo dân
👉 Tại sao ở lại với giáo dân mà bị sát hại ? Nói cách khác: Giáo dân Tắc Sậy ở lại Tắc Sậy vì có Cha Diệp. Thời đó, nếu chỗ nào có linh mục công giáo, thì tương đối an toàn hơn vì có quân đội Pháp giữ an ninh – Nên việc ở lại với dân Tắc Sậy của Cha Diệp là một cản trở lớn cho việc kháng chiến chống Pháp. Họ đạo Tắc Sậy nằm gần như ở giữa Giồng Bốm (Bộ chỉ huy của Quân đội Cao Đài do Cao Triều Phát lãnh đạo) và Giá Rai, một quận lỵ có đồn lính Pháp. Ông Ba Lập, đi lính Tây kể là: hàng ngày quân lính Cao Đài mặc đồ trắng đi lùng tìm người Pháp để giết. Nếu gặp quân đội Pháp đông, họ đưa cờ trắng (cờ đầu hàng) để người Pháp tha cho họ. Nhưng nếu chỉ có vài lính Pháp thì họ sẽ ra tay sát hại ngay.
👉 Tại sao biết đó là lính Nhật và theo Cao Đài? bà Trần thị Hường kể : Họ mặc toàn đồ trắng! Thật sự dân chúng bị lùa đi gần cả trăm người và nhốt vào hai lẫm lúa chứ không phải một. Bà Hường không bị nhốt chung với Ông Trần Văn Năng là cha bà. Nên khi bà vừa khóc vừa chạy đi tìm cha mẹ bà…bị một anh lính kề dao vào cổ, bà té bẹp xuống đất….người lính Cao Đài nói cái gì đó mà bà nghe không hiểu – anh ta là người Nhật !- Người lính khác hỏi bà chạy đi đâu – Bà Hường trả lời: đi tìm Cha tôi….và họ cho bà vô nhốt chung với Ông Bà Trần Văn Năng.
👉 Những dẫn chứng trên đi đến xác quyết: hai người lính Nhật đầu quân cho thủ lãnh Cao triều Phát đã sát hại Cha Diệp ngày 12.3.1946. Nhưng bằng chứng nào cho thấy là hai anh lính Nhật này giết Cha Diệp theo lệnh Cao triều Phát ? Chắc một điều là: Hai anh lính Nhật đào tẩu này không có thù hằn gì với Cha Diệp. Cũng chắc một điều là: Hai anh đào tẩu trốn lại Việt Nam, chắc chắn không có thân nhân bà con xa gần nào cả. Hai anh này, dù có chết cũng không gây chút thương cảm nào cho người còn sống. Họ như cây cỏ đồng nội thôi. Vì thế họ được dùng. Xin nghe lời kể của Ông Nguyễn văn Đức: « Có một người lính Cao Đài tên là Mười Thính nói rằng: Khi nghe báo tin Cha Diệp đã chết thì Cao Triều Phát kêu trời… nhưng sau này, chính Cao Triều Phát cho người thanh toán cả Cao triều Thắng và Cao Triều Ngươn là hai anh lính Nhật để bịt đầu mối… »
Căn cứ trên những chứng sử này, chúng ta sẽ đồng ý với Cha Roland Jacques : « Mỗi lần nhắc đến cái chết của Cha, người ta đều đưa ra một lý do đặc biệt : « Vì ngài đã ở lại giữa đàn chiên ». Chưa bao giờ người ta ám chỉ Việt Minh đã gây ra hay hạ lệnh giết chết ngài. Từ 1946-1947, kẻ sát hại đã được khẳng định : « Một tên Nhật ly khai ».
Đúng vậy, không có bằng chứng cho thấy có bàn tay của Việt Minh trong cái chết của Cha Diệp.
Vấn nạn 9: Một trong 3 lực lượng (Người Nhật, người Cao Đài hay Việt Minh) đã giết cha thì có chứng cớ nào xác minh là họ giết cha vì ghét đạo Công giáo hay chỉ vì tình hình xôi đậu của các lực lượng đối kháng nhau tại Tắc sậy lúc ấy mà cha Diệp chỉ là nạn nhân của chiến tranh như bao nhiêu người dân vô tội khác mà thôi ? tiêu diệt quân đội pháp
👉 Hai anh lính Nhật chắc chắn không có thù ghét gì Cha Diệp và đạo công giáo. Thủ lãnh Cao đài, Ông Cao Triều Phát cũng không có thù ghét đạo công giáo theo nghĩa chống đạo hay tiêu diệt đạo như các vua chúa Việt Nam ngày xưa.
👉 Tuy nhiên có một điều chắc: Vì chính trị, vì quyết tâm tiêu diệt quân đội Pháp mà thủ lãnh Cao Triều Phát phải cho lệnh sát hại Cha Diệp như muốn khử trừ một « chủ chiên nhân hậu và can cường » làm nơi bám giữ cho đàn chiên Tắc Sậy. Nên Đức Cha Chabalier đã quả quyết là «Ngày 12/3/1946, cha Diệp, linh mục An-nam (VN), đã bị sát hại vì ngài đã ở lại với giáo dân »
👉 Ngoài yếu tố chính là « ở lại với đàn chiên ! », Cha Diệp còn có những giao du với người Pháp. Theo bà Lucia Huỳnh thị Nghĩa ở San Jose kể thì: Có một gia đình người Pháp về nước để lại chiếc xe traction đậu trước nhà xứ. Dù không là của Cha và Cha cũng không sử dụng xe hơi… nhưng ít nhiều cũng là dấu chứng của việc « thân Pháp » chăng ? Bà Lucia Huỳnh thị Nghĩa cho biết thêm: Cha Diệp có cây súng hai nòng để giúp dân chúng xua trừ bọn cướp… như có lần Chệt Khọt, tên một người Tàu khá giả vùng đó… bị cướp, người ta la làng…. Cha Diệp bắn lên 1 phát súng… bọn cướp bỏ chạy….Đây là những việc làm vì lòng nhân, nhưng cũng là dấu « thân Pháp » chăng ?
Trong tám giáo điểm có nhà thờ… có đồn điền của Ông tây tên Cambot…. Là một trong những nơi mà Cha Diệp đến dâng lễ….Dù thực lòng Cha Diệp là một mục tử sống chết vì đàn chiên…. Nhưng không tránh khỏi việc làm ngứa mắt người ghét Tây hay chống Pháp. Yếu tố để tử đạo: Bị giết chết vì người ta ghét đạo như trường hợp 117 Thánh Tử Đạo Việt Nam. Tuy nhiên có những vị thánh tử đạo đã không chết vì đạo hay vì người ghét đạo mà chết vì những nhân đức của đạo
Vấn nạn 10: Nếu cha Diệp bị chém bởi 2 người lính Nhật đào ngũ gia nhập lực lượng Cao Đài, thì đã xác định được là lực lượng Cao đài chủ trương giết cha Diệp. Vậy động lực nào Cao đài giết cha và có những chứng cớ thuyết phục nào họ giết cha vì ghét đạo? Như thế lực lượng Việt Minh (Việt Cộng) lúc bấy giờ có phải là vô can trong cái chết của cha Diệp?
👉 Trong « Ghi chú cuối cùng của cha Roland Jacques » về hồ sơ Chabalier có nói : « Mỗi lần nhắc đến cái chết của Cha, người ta đều đưa ra một lý do đặc biệt : « Vì ngài đã ở lại giữa đàn chiên ». Chưa bao giờ người ta ám chỉ Việt Minh đã gây ra hay hạ lệnh giết chết ngài. Từ 1946-1947, kẻ sát hại đã được khẳng định : « Một tên Nhật ly khai ».
Đây là chuyện căn cứ trên sử liệu. Sử liệu chỉ ghi nhận những gì đã xảy ra và minh nhiên. Còn chuyện hậu trường có thực nhưng không bằng chứng minh nhiên thì không quyết đoán được.
👉 Anh lính Nhật đào tẩu Cao Triều Thắng chắc chắn không có thù hằn gì với Cha Diệp. Kẻ chủ mưu giết chết Cha phải là thủ lãnh của anh lính Nhật này. Người ta nói đến lãnh tụ tối cao của Cao Đài Giồng Bốm lúc bấy giờ là Ông Cao Triều Phát….Đi xa hơn chúng ta thấy trong quyển Hành Trạng của Đức Giáo Tông Cao Triều Phát do con gái Ông với pháp danh Huệ Khải ghi những chi tiết sau :
- 22-8-1945: Tiền Bối Cao Triều Phát làm chủ tịch Uỷ Ban Giải Phóng Dân Tộc Tỉnh Bạc Liêu.
- 01-10 đến 30.9.1945: Tiền Bối Cao triều Phát làm chủ tịch Uỷ Ban Nhân Dân Tỉnh Bạc Liêu.
- Tháng 02-1946: Tiền bối Cao Triều Phát làm cố vấn quân sự tối cao quân khu 9.
- 25-4-1949 : Tiền bối Cao Triều Phát được tặng huân chương độc lập hạnh nhì, do quyết định số 32.SL, chủ tịch Hồ chí Minh ký.
- 09-9-1956 (05-8 Bính Thân): Lúc 2 giờ chiều tiền bối Cao Triều Phát quy thiên tại bệnh viện B303 – Hà Nội. … Chủ tịch nước Hồ chí Minh, chủ tịch quốc hội Tôn đức Thắng, thủ tướng Phạm văn Đồng kính viếng với ba vòng hoa, đều có hàng chữ « Vô cùng thương tiếc cụ Cao triều Phát ! »
Những dẫn chứng trên cho thấy rằng: tiền bối Cao triều Phát thủ lĩnh của Cao Đài Giồng Bốm người rất yêu nước như nhiều người nhìn nhận…Ông xả thân chống pháp, và có lần ông bị thương nặng ngay trong trận địa Giồng Bốm…. nhưng rồi những diễn tiến chính trị cho thấy tiền bối đã có một gắn bó chặt chẽ và một liên kết mật thiết với chính quyền Việt Minh nhen nhúm ở Miền Nam lúc bấy giờ, cũng như Đảng Cộng sản VN do Hồ chí Minh lãnh đạo.…Có một số bức hình cho thấy tiền bối đã vào bưng kháng chiến chống Pháp và gắn bó với những lãnh tụ cộng sản....
MS
Mikali Nguyễn
Dec 9, 2025, 9:18:53 PM (2 days ago) Dec 9
to Alphons...@googlegroups.com, Giaitri...@googlegroups.com
Tập 4. Có sự xuất hiện của 2 tên lính Nhật trong cuộc càn ngày 12/3/1946 và họ là thủ phạm trực tiếp sát hại cha Bửu Diệp?
Thủ phạm sát hại dã man Lm. Bửu Diệp không phải là phần cốt lõi trong Văn kiện năm 2025 của Gp. Cần Thơ (Tài liệu 1). Tuy nhiên đây là phần được dư luận "soi mói" bậc nhất, phần lớn do bị chi phối bởi nhãn quan chính trị. Từ đó dấy lên những cách nhìn và lý giải khác nhau mà từ Tập này sẽ cố gắng làm rõ thêm.
1. Sự xuất hiện của 2 tên lính Nhật trong cuộc càn ngày 12/3/1946 và chính họ ra tay chém cha Diệp
👉 Tại Văn kiện của Gp. Cần Thơ năm 2025 (Tài liệu 1):
Xác định: "ngài bị sát hại bởi hai lính đào ngũ Nhật Bản"
Xác định này căn cứ vào 03 nhân chứng sau (theo thứ tự): bà H, ông D (theo lời kể của 1 người bạn là ông B) và ông S.
👉 Theo các tài liệu của VP Cáo thỉnh và của Lm.Trần Thế Tuyên - Cáo thỉnh viên chính:
Có sự xuất hiện của lính Nhật là thủ phạm chém chết cha Diệp, theo các nhân chứng và lời kể sau:- Tài liệu 3: Ông Khu Phùng Xuân (Theo lời kể của Cha Antôn Vũ Xuân Vinh), bà Trần thị Hường, ông Nguyễn văn Đức (theo lời kể của 1 người lính Cao Đài tên là Mười Thính),
- Tài liệu 7: Bà Trần Thị Kiệm
- Tài liệu 6: Bà Trần Thị Hường
Các nhân chứng và lời kể nói trên cho biết (tóm tắt):
- “Trong đám đó thì có mấy thằng Nhật… Mỗi thằng Nhật có mang kiếm dài, sáng giới. Lúc con đi từ lẫm bên kia sang lẫm ba má con, thằng Nhật tưởng con trốn nên rút kiếm dài sáng giới kê vào cổ con”.
- ‘Họ kêu cha quỳ xuống, rồi rút gươm ra chém cha từ sau về phía trước. Hai thằng lính người Nhật là người chém Cha Diệp. Thằng tên là N., thằng kia tên là Th.. Có ba thằng Nhật, Thằng Nhật T. thì ở nhà’.
- “Trong đám đó thì có mấy thằng Nhật… Mỗi thằng Nhật có mang kiếm dài, sáng giới. Lúc con đi từ lẫm bên kia sang lẫm ba má con, thằng Nhật tưởng con trốn nên rút kiếm dài sáng giới kê vào cổ con”.
- ‘Họ kêu cha quỳ xuống, rồi rút gươm ra chém cha từ sau về phía trước. Hai thằng lính người Nhật là người chém Cha Diệp. Thằng tên là N., thằng kia tên là Th.. Có ba thằng Nhật, Thằng Nhật T. thì ở nhà’.
👉 Hồ sơ Chabalier (trang 108):
"...an annamite father murdered by a dissident Japanese, because the priest did not want to abandon his
Christians"
Không phải toàn bộ lính Nhật đều triệt thoái ra khỏi Nam Bộ sau khi bị giải giáp mà chia ra làm 4 giai đoạn, kéo dài từ tháng 9/1945 cho mãi đến năm 1950
Thực tế diễn ra tại Nam Bộ:
3. Về chi tiết 2 tên này dùng kiếm Nhật (Katana) hay mã tấu để chém cha Diệp
Chi tiết này tuy nhỏ nhưng củng cố thêm bằng chứng về kẻ thủ tiêu cha Diệp là lính Nhật với vũ khí Nhật.
Tạm dịch: "một linh mục người An Nam bị một người Nhật ly khai sát hại, vì vị linh mục không muốn rời bỏ các giáo dân"
* Nhận định của Cha Roland Jacques - Phó cáo thỉnh viên, sau khi nghiên cứu Hồ sơ Chabalier (Tài liệu 3 và 5): kẻ sát hại đã được khẳng định: "Một tên Nhật ly khai"
👉 Hồ sơ quân sự Pháp (SHD Vincennes, 10H, ngày 15/6/1947) - Không xác định được nguồn trên mạng:
Deux Japonais isolés ont utilisé une machette militaire japonaise pour décapiter presque le prêtre catholique.”
Tạm dịch: "Hai người Nhật đào ngũ đã dùng một thanh mã tấu quân đội Nhật Bản để gần như chặt đầu vị linh mục Công giáo."
👉 Hồ sơ quân báo Pháp ở Cần Thơ CAOM 1946 - 1947 (Centre des Archives d’Outre-Mer, Aix-en-Provence). Không xác định được nguồn trên mạng:
Có báo cáo năm 1947: “Hai người Nhật đào ngũ tên Mitsuo và Takashi đã bị Cao Triều Phát xử tử vì tội giết linh mục Công giáo ở Tắc Sậy tháng 3-1946.”
Các tài liệu nói trên đều khẳng định:
👉 Có 2 tên lính Nhật trong cuộc càn này và 1 trong 2 tên này đã ra tay trực tiếp chém chết cha Diệp. Có tài liệu còn nói rõ 2 tên lính Nhật đào ngũ này có tên là "Mitsuo” và “Takashi”, sau đổi qua tên tiếng Việt theo Cao Đài là Cao Trường Thắng và Cao Trường Ngươn.
👉 Không có ai nói là người khác, không phải là lính Nhật, làm việc này.
2. Mối nghi ngờ về sự xuất hiện của 2 tên lính Nhật sát hại cha Diệp
Lập luận chủ yếu:
Theo các tài liệu lịch sử, sau ngày Nhật đầu hàng Đồng minh, quân đội Anh được giao nhiệm vụ giải giáp quân Nhật từ vĩ tuyến 16 trở vào Nam. Do đó, toàn bộ binh lính Nhật ở Nam Kỳ đều bị quân đội Anh quản thúc, bị tước vũ khí và không được ra khỏi doanh trại quân đội. Vì thế, thật khó để giải thích, những "lính Nhật đào ngũ" đang phải trốn chui trốn lủi, lại hiên ngang mặc áo lính Nhật, mang kiếm Nhật, đi lại giữa thanh thiên bạch nhật, giết hại cha Diệp…..Phản biện:
1.1. Lính Nhật còn ở lại Nam Bộ sau Giải giáp 1945
Theo tài liệu lịch sử của Anh, Pháp và người Nhật:
👉 Không chỉ ở VN mà tại các nước khác có sự hiện diện của quân đội Nhật trong Thế chiến II, còn nhiều lính Nhật ở lại sau Giải giáp 1945 vì các lý do khác nhau mà không chịu hồi hương.
👉 Nhiều lính Nhật còn ở lại VN và Nam Bộ (đặc biệt là miền Tây Nam Bộ) từ cuối 1945 đến tận 1947–1948, thậm chí một số còn ở lại đến thập niên 1950.
Đây không phải chuyện hiếm mà là hiện tượng lịch sử được ghi nhận lại
👉 Ở VN, họ gồm:
- Lính đào ngũ tự do (Ronin Nhật hay còn gọi là Japonais isolés)
Một số ít người ở vùng đồng bằng sông Cửu Long. Họ giữ súng ngắn, mã tấu, lựu đạn, sống bằng cướp bóc.....
- Lính Nhật gia nhập Việt Minh (phần lớn) và làm lính đánh thuê cho các giáo phái
- Lính đào ngũ tự do (Ronin Nhật hay còn gọi là Japonais isolés)
Một số ít người ở vùng đồng bằng sông Cửu Long. Họ giữ súng ngắn, mã tấu, lựu đạn, sống bằng cướp bóc.....
- Lính Nhật gia nhập Việt Minh (phần lớn) và làm lính đánh thuê cho các giáo phái
👉 Các cánh quân Cao Đài (đặc biệt là cánh của Trần Quang Vinh - Tổng Tư lệnh Quân đội Cao Đài và Cao Triều Phát - Thủ lãnh Cao Đài Giồng Bốm) đã tuyển dụng những người lính Nhật này để tận dụng kinh nghiệm và trình độ quân sự vững chắc của họ, đặc biệt trong việc huấn luyện và chiến đấu. Con số ước tính khoảng 800 lính Nhật, bao gồm sĩ quan và cố vấn kỹ thuật.
1.2. Ghi nhận lịch sử về sự hiện diện của lính Nhật sau Giải giáp 1945
- Báo cáo quân báo Anh (SEAC) tháng 11-1945: “Tại Nam Bộ còn khoảng 27.000 lính Nhật chưa tập trung, phần lớn đã đào ngũ về đồng bằng sông Cửu Long.”
- Hồ sơ quân đội Pháp (SHD Vincennes, 10H 1098): năm 1947 ghi nhận “còn 1.200 Japonais isolés hoạt động ở vùng Cà Mau – Bạc Liêu – Rạch Giá”.
- Hồi ký của nhiều người Nhật ở lại: cuốn “Nihon gun no nokoshita hitobito” (Những người lính Nhật ở lại), Tokyo 1995 – có chương riêng về miền Tây Nam Bộ: Riêng miền Tây Nam Bộ còn lại 3.000–5.000 người đến 1948
- Hồ sơ quân đội Pháp (SHD Vincennes, 10H 1098): năm 1947 ghi nhận “còn 1.200 Japonais isolés hoạt động ở vùng Cà Mau – Bạc Liêu – Rạch Giá”.
- Hồi ký của nhiều người Nhật ở lại: cuốn “Nihon gun no nokoshita hitobito” (Những người lính Nhật ở lại), Tokyo 1995 – có chương riêng về miền Tây Nam Bộ: Riêng miền Tây Nam Bộ còn lại 3.000–5.000 người đến 1948
1.3. Các cuộc triệt thoái (repatriation) của lính Nhật khỏi Nam bộ 1945–1950
Không phải toàn bộ lính Nhật đều triệt thoái ra khỏi Nam Bộ sau khi bị giải giáp mà chia ra làm 4 giai đoạn, kéo dài từ tháng 9/1945 cho mãi đến năm 1950
Thực tế diễn ra tại Nam Bộ:
| Giai đoạn | Thời gian | Số đưa về Nhật từ Nam Bộ | Cơ quan thực hiện | Ghi chú quan trọng |
|---|---|---|---|---|
| Giai đoạn 1: Giải giáp ban đầu | 9-1945 → 2-1946 | ~18.000–22.000 người | Quân Anh (SEAC) | Chỉ tập trung được lính ở Sài Gòn – Chợ Lớn, Cần Thơ, Mỹ Tho. Hàng chục ngàn người đã đào ngũ trước đó. |
| Giai đoạn 2: Pháp tiếp quản | 3-1946 → 12-1946 | ~12.000–15.000 người | Quân Pháp (CEFEO) | Pháp cố ý giữ lại 12.000–15.000 lính Nhật làm lao công (xây đường, sân bay). Nhiều người trốn khỏi trại lao công ở Cần Thơ, Long Xuyên, Bạc Liêu. |
| Giai đoạn 3: Đưa về dần | 1947 → 1949 | ~8.000–10.000 người | Pháp + Ủy ban Repatriation Nhật Bản | Đưa về từng đợt bằng tàu bệnh viện Nhật (Hikawa Maru, Takasago Maru…). Vẫn còn hàng ngàn người đào ngũ không chịu ra trình diện. |
| Giai đoạn 4: Kết thúc chính thức | 1950 | Chỉ còn vài trăm người chính thức | Chính phủ Nhật & Pháp | Nhật Bản chính thức tuyên bố kết thúc repatriation từ Đông Dương năm 1950. |
Dường như những người phủ nhận vai trò của 2 tên lính Nhật trong vụ sát hại này là để có chỗ trống "nhét" Việt Minh vào vụ việc.
Chi tiết này tuy nhỏ nhưng củng cố thêm bằng chứng về kẻ thủ tiêu cha Diệp là lính Nhật với vũ khí Nhật.
(Hình minh họa)
Vấn đề này có lời khai bất nhất từ các tài liệu và nhân chứng:
👉 Theo Văn kiện của Gp. Cần Thơ năm 2025:
"Thi thể của Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp được tìm thấy trong một ao cá; đầu bị chém chẻ làm đôi từ đỉnh đầu xuống cổ bởi một nhát kiếm. Không giống với bất kỳ binh lính nào khác trong khu vực, chỉ có lính Nhật Bản mới được trang bị và sử dụng thành thạo loại vũ khí này. Trên thực tế, nhiều người đã thấy những người lính Nhật đào ngũ mang kiếm Nhật bên mình trong địa bàn giam giữ Cha Diệp".
"Thi thể của Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp được tìm thấy trong một ao cá; đầu bị chém chẻ làm đôi từ đỉnh đầu xuống cổ bởi một nhát kiếm. Không giống với bất kỳ binh lính nào khác trong khu vực, chỉ có lính Nhật Bản mới được trang bị và sử dụng thành thạo loại vũ khí này. Trên thực tế, nhiều người đã thấy những người lính Nhật đào ngũ mang kiếm Nhật bên mình trong địa bàn giam giữ Cha Diệp".
Các nhân chứng cho biết:
- “Trong đám đó thì có mấy thằng Nhật… Mỗi thằng Nhật có mang kiếm dài, sáng giới. Lúc con đi từ lẫm bên kia sang lẫm ba má con, thằng Nhật tưởng con trốn nên rút kiếm dài sáng giới kê vào cổ con”.
- ‘Họ kêu cha quỳ xuống, rồi rút gươm ra chém cha từ sau về phía trước. Hai thằng lính người Nhật là người chém Cha Diệp. Thằng tên là N., thằng kia tên là Th.. Có ba thằng Nhật, Thằng Nhật T. thì ở nhà’.
- Anh tôi về thăm nhà thấy những cây cau trong vườn bị chặt ngang ngọt sớt bởi kiếm của Nhật. Dao kiếm bình thường không chặt ngọt sớt được như vậy…
Tất cả đều xác định là kiếm hay gươm, không có chữ nào là mã tấu
👉 Tuy nhiên có 2 tài liệu nói khác:
- “Trong đám đó thì có mấy thằng Nhật… Mỗi thằng Nhật có mang kiếm dài, sáng giới. Lúc con đi từ lẫm bên kia sang lẫm ba má con, thằng Nhật tưởng con trốn nên rút kiếm dài sáng giới kê vào cổ con”.
- ‘Họ kêu cha quỳ xuống, rồi rút gươm ra chém cha từ sau về phía trước. Hai thằng lính người Nhật là người chém Cha Diệp. Thằng tên là N., thằng kia tên là Th.. Có ba thằng Nhật, Thằng Nhật T. thì ở nhà’.
- Anh tôi về thăm nhà thấy những cây cau trong vườn bị chặt ngang ngọt sớt bởi kiếm của Nhật. Dao kiếm bình thường không chặt ngọt sớt được như vậy…
Tất cả đều xác định là kiếm hay gươm, không có chữ nào là mã tấu
👉 Tuy nhiên có 2 tài liệu nói khác:
- Tài liệu 3 của Văn phòng Cáo thỉnh:
Khu Phùng Xuân là lính Cao đài nói: Khi chúng nó trói Cha Diệp và bắt Ngài quỳ gối bên bờ ao….Tên thứ nhất múa đao mà không chém được. Tên thứ hai uống rượu vào, lấy mã tấu và chém Cha… sau đó đạp xác chết Cha xuống ao….
- Hồ sơ quân sự Pháp (SHD Vincennes, 1947): Deux Japonais isolés ont utilisé une machette militaire japonaise pour décapiter presque le prêtre catholique.”
"Machette militaire japonaise" là mã tấu quân sự Nhật (guntō-machete)
Khu Phùng Xuân là lính Cao đài nói: Khi chúng nó trói Cha Diệp và bắt Ngài quỳ gối bên bờ ao….Tên thứ nhất múa đao mà không chém được. Tên thứ hai uống rượu vào, lấy mã tấu và chém Cha… sau đó đạp xác chết Cha xuống ao….
- Hồ sơ quân sự Pháp (SHD Vincennes, 1947): Deux Japonais isolés ont utilisé une machette militaire japonaise pour décapiter presque le prêtre catholique.”
"Machette militaire japonaise" là mã tấu quân sự Nhật (guntō-machete)
Có phân tích còn cho rằng khi Nhật đầu hàng (15-8-1945), quân Anh và quân Pháp đã tịch thu toàn bộ Katana (kiếm dài) và Wakizashi (kiếm ngắn) của sĩ quan và binh sĩ theo lệnh giải giáp của SEAC và CEFEO thì còn đâu Katana mà dùng.
Nhưng xin thưa, đây là những tên lính Nhật đào ngũ, họ không tuân theo mệnh lệnh của bất kỳ vị chỉ huy nào để bỏ vũ khí, nhất là từ quân Anh và quân Pháp.
Như vậy phần lớn nhân chứng đều nói dùng kiếm. Tài liệu nói dùng mã tấu là không xác thực, có sự nhầm lẫn hay không phân biệt giữa mã tấu và kiếm.
Như vậy phần lớn nhân chứng đều nói dùng kiếm. Tài liệu nói dùng mã tấu là không xác thực, có sự nhầm lẫn hay không phân biệt giữa mã tấu và kiếm.
Reply all
Reply to author
Forward
0 new messages