Gp. Cần Thơ công bố kết luận về cái chết của Lm. Bửu Diệp. Ai là người giết? _ Google Groups
134 views
Skip to first unread message
Mikali Nguyễn
Nov 15, 2025, 2:01:51 AMNov 15
to Alphons...@googlegroups.com, Giaitri...@googlegroups.com
Giáo phận Cần Thơ công bố kết luận về cái chết của Lm. Trương Bửu Diệp. Ai là người giết? 80 năm Bí Ẩn: Ai Sát Hại Cha Trương Bửu Diệp nay đã sáng tỏ
1. Trước nhất tiêu đề này không phải của Giáo Phận Cần Thơ. Bài đăng ở website của Giáo phận và được website của HĐGM VN đăng lại là:
LINH MỤC PHANXICÔ XAVIER TRƯƠNG BỬU DIỆP (1897-1946) - CUỘC ĐỜI, NHÂN CÁCH, SỰ NGHIỆP, CÁI CHẾT VÀ Ý NGHĨA CHO NGÀY NAY
2. Bài viết theo tiêu đề này là của website "Phải làm gì" đăng từ bài trên:
Giáo phận Cần Thơ ngày 12/11 công bố tài liệu chính thức về linh mục Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp (1897–1946), khẳng định ngài bị giết bởi hai lính Nhật đào ngũ vào ngày 12/3/1946 và nguyên nhân là lòng thù ghét đức tin Ki-tô giáo, chấm dứt các suy đoán kéo dài nhiều thập kỷ về bối cảnh vụ sát hại.
80 năm Bí Ẩn: Ai Sát Hại Cha Trương Bửu Diệp? Nay đã sáng tỏ
Theo tài liệu, thi thể linh mục Diệp được tìm thấy trong một ao cá với dấu vết bị chém bằng kiếm - loại vũ khí mà nhóm lính Nhật mang theo và sử dụng thành thạo trong khu vực nơi ngài bị giam giữ trước khi hành quyết. Một nhân chứng thuộc nhóm vũ trang hỗn tạp đã trực tiếp chứng kiến vụ việc tại kho thóc Cây Gừa, xác nhận diễn biến hành quyết.
Ảnh: Cg&Dt
Bản tổng kết điều tra nêu rõ các cáo buộc cho rằng Việt Minh hay Đảng Cộng sản Đông Dương liên quan đến vụ việc là vô căn cứ. Ủy ban sử học của giáo phận, sau khi lấy lời khai tuyên thệ của 23 nhân chứng (13 người trực tiếp chứng kiến), kết luận chắc chắn rằng cái chết của linh mục Diệp “không liên quan đến Việt Minh hay Đảng Cộng sản Đông Dương” trong bối cảnh phức tạp của miền Tây Nam Bộ sau Cách mạng Tháng Tám.
Tài liệu đồng thời phác thảo mối quan hệ thực tế của linh mục Diệp với các lực lượng đương thời. Ngài không hoạt động chính trị, duy trì giao tiếp bình thường với mọi phía - từ người Pháp, người Nhật, Cao Đài đến các đơn vị Việt Minh địa phương - và từ chối mọi hình thức tham gia vũ trang. Một số nhân chứng cho biết các chiến sĩ Việt Minh từng đến gặp và được ngài giúp đỡ về nhu yếu phẩm.
Ảnh: HĐGMVN
Ngoài động cơ tôn giáo, báo cáo còn nói tới yếu tố xung đột lợi ích tại địa phương. Linh mục Diệp kiên quyết bảo vệ tài sản chung và quyền lợi người nghèo trong quản lý đất đai giáo xứ, từ chối để các nhóm bạo lực chiếm đoạt. Điều này khiến ngài trở thành mục tiêu của “một số ít kẻ” muốn trục lợi.
Giáo phận Cần Thơ cho biết cuộc điều tra giáo phận diễn ra từ 2011 đến 2017, được Tòa Thánh thẩm định phương pháp và kết quả. Ngày 25/11/2024, Đức Giáo hoàng Phanxicô cho phép bước tiếp theo trong tiến trình và tuyên bố linh mục Trương Bửu Diệp “bị giết vì lòng thù ghét đức tin” (odium fidei), mở đường nhìn nhận ngài như vị tử đạo.
Tài liệu cũng mô tả chân dung mục tử của linh mục Diệp trong những năm nạn đói 1944-45 và thời hậu chiến: ưu tiên người nghèo, bảo vệ phụ nữ và trẻ em trước bạo lực, tổ chức cứu trợ và mở rộng các cộng đoàn mới nơi ngài phục vụ ở Bạc Liêu. Các lời khai cho thấy uy tín cá nhân của ngài vượt qua ranh giới tôn giáo và chính kiến, song việc ngài từ chối bạo lực và bảo vệ tài sản chung khiến ngài đối mặt rủi ro cao trong tình trạng “giặc giã” 1945-46.
Với bản công bố ngày 12/11/2025 do Giám mục Phêrô Lê Tấn Lợi ký xác nhận là tài liệu chính thức đã được Tòa Thánh chuẩn thuận, Giáo phận Cần Thơ kỳ vọng chấm dứt các ngộ nhận về bối cảnh chính trị quanh cái chết của linh mục Diệp, đồng thời củng cố việc tôn kính ngài như nhân chứng của đức tin và công lý xã hội.
Linh mục Trương Bửu Diệp sinh ngày 1/1/1897 tại Tấn Đức (An Giang), chịu chức năm 1924, làm chánh xứ Tắc Sậy từ năm 1930 cho đến khi qua đời năm 1946. Mộ phần của ngài tại Tắc Sậy hiện là điểm hành hương của đông đảo tín hữu và người ngoài Công giáo, những người nói rằng họ nhận được ơn lành nhờ lời chuyển cầu của ngài.
Giáo phận cho hay sẽ tiếp tục các thủ tục hậu điều tra theo quy định của Bộ Phong Thánh.
3. Thực ra không phải đến 80 năm sau người ta mới biết Ai đã giết cha Diệp?
Groups đã từng viết bài về chủ đề này nhằm làm sáng tỏ câu chuyện:
Ai hay lực lượng nào đã giết cha Trương Bửu Diệp? (Factcheck)
https://groups.google.com/g/AlphonseFamily/c/O8QGvQBGt8o
https://groups.google.com/g/AlphonseFamily/c/O8QGvQBGt8o
Bài viết này dựa theo tài liệu tư liệu lịch sử còn lưu lại, trong đó có nội dung phỏng vấn, điều tra từ các nhân chứng chứng kiến, được thực hiện từ ĐHY Yoan Baotixita Phạm Minh Mẫn, TGM Sài Gòn và các linh mục là Cáo thỉnh viên và Phó Cáo thỉnh viên chính thức trong "Vụ án phong chân phước và phong thánh" cho Lm. Bửu Diệp (Linh mục Phêrô Trần Thế Tuyên, Peter Trần Thế Tuyên, Giuse Phạm Đức Tuân và Phaolô Nguyễn Văn Vinh)...
👉 Bài này đã được Google và Microsoft Bing đăng lại với số lượt người coi cao kỷ lục👉 Bài này còn được 1 kênh Youtube chuyển thể thành video
Ai hay Lực Lượng nào đã ra tay sát hại Cha Trương Bửu Diệp? Ngày 12/03/1946.https://www.youtube.com/watch?v=mkXd5Cc3JLw
MS
Mikali Nguyễn
Nov 19, 2025, 7:20:33 PM (9 days ago) Nov 19
to Alphons...@googlegroups.com
Phản biện những người cực đoan đang quay lưng với Giáo hội | Tâm Cường
Người ta nhân danh “sự thật”, nhưng lại chỉ chọn những điều hợp với thành kiến của mình. Họ nói “bênh vực đức tin”, nhưng lại dùng lời lẽ cay nghiệt để sỉ nhục chính Mẹ hiền Giáo hội, nơi đã sinh ra, nuôi dưỡng và giữ gìn đức tin của họ. Có lẽ họ quên mất rằng ai tách mình khỏi Giáo hội, thì cũng tách mình khỏi Đức Kitô.
Giáo hội không phải là một tổ chức chính trị để người ta đem ra phân định theo phe phái. Giáo hội hiện diện giữa trần gian, nhưng không thuộc về trần gian. Nhiệm vụ của Giáo hội là loan báo Tin Mừng, bảo vệ sự thật và hướng con người đến ơn cứu độ, chứ không phải đứng về phe nào trong những cuộc tranh luận vô tận của thế gian.
Bài viết của Hội đồng Giám mục Việt Nam về cái chết của Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp là tài liệu chính thức, có giá trị thần học và lịch sử, được biên soạn dựa trên hồ sơ phong thánh do Tòa Thánh yêu cầu. Đó không phải là một “bài tuyên truyền” như có người xuyên tạc, mà là kết quả của quá trình nghiên cứu, thẩm định và cầu nguyện rất nghiêm túc của Giáo hội.
Những người lớn tiếng chỉ trích, gọi đó là “tẩy trắng lịch sử”, thực ra chỉ bộc lộ định kiến chính trị của mình. Khi không tin Hội đồng Giám mục, không tin Tòa Thánh, mà lại tin vào những blog cá nhân đầy giận dữ thì họ đang tin vào ai? Và họ đang bảo vệ điều gì?
Cha Trương Bửu Diệp là chứng nhân đức tin. Ngài đã chọn ở lại cùng đoàn chiên giữa cơn loạn lạc, chấp nhận cái chết để bảo vệ người khác. Cái chết của Ngài là hạt lúa gieo vào lòng đất, để từ đó mọc lên biết bao ơn lành. Ngài không chết vì chính trị, càng không vì thù hận mà ngài chết vì tình yêu và đức tin.
Thế nhưng, có người lại cố biến Ngài thành biểu tượng cho cuộc đấu đá ý thức hệ, dùng tên Ngài để chống lại chính Giáo hội mà Ngài đã hiến trọn đời phục vụ.
Đó mới là sự xúc phạm lớn nhất đối với linh hồn của vị linh mục tử đạo.
Người thực sự yêu Giáo hội sẽ không chia rẽ Giáo hội. Người thực sự yêu Cha Diệp sẽ không dùng tên Ngài để gieo hận thù.
Và người thực sự yêu sự thật sẽ biết khiêm nhường lắng nghe, thay vì lên án và phán xét.
Giáo hội không sợ bị chỉ trích, nhưng Giáo hội cần được bảo vệ khỏi những lời xuyên tạc.
Chúng ta là những tín hữu có bổn phận đứng về phía sự thật và bênh vực Giáo hội bằng niềm tin, bằng sự hiền lành và lời cầu nguyện.
Xin mọi người hãy đọc kỹ bài viết chính thức của Hội đồng Giám mục Việt Nam, để hiểu đúng về Cha Trương Bửu Diệp, để thấy Ngài không phải là “nạn nhân của chính trị”, mà là người mục tử đã sống và chết vì đoàn chiên của mình.
Và xin đừng để những giọng nói cực đoan làm chúng ta quên đi điều cốt lõi nhất: Cha Diệp đã chết vì yêu thương, còn chúng ta hãy sống sao cho xứng đáng với tình yêu ấy.
Mikali Nguyễn
Nov 22, 2025, 1:39:45 AM (7 days ago) Nov 22
to Alphons...@googlegroups.com, Giaitri...@googlegroups.com
Tập 3. Những điểm lạ và gây nghi ngại trong văn bản của Giáo phận Cần Thơ
Trích văn bản của Giáo phận Cần thơ, được Toà Thánh Vatican chuẩn thuận :
Cuộc điều tra của Giáo phận đi đến kết luận chắc chắn rằng cái chết của Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp không liên quan đến “Việt Minh” hay “Đảng Cộng sản Đông dương” và Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Trên thực tế, “Đảng Cộng sản Đông dương” đã ra “Thông cáo tự ý giải tán” vào ngày 11 tháng 11 năm 1945 (Xem: Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng toàn tập, tập 8 (1945-1947), NXB Chính trị quốc gia, hà Nội 2000, trang 19-20).
Còn Mặt trận Việt Minh lúc bấy giờ đặt nhiệm vụ trọng tâm là tìm được sự ủng hộ từ tất cả người Việt Nam, bất kể tín ngưỡng tôn giáo (Xem: Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đảng toàn tập, tập 8 (1945-1047), NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội 2000, số 9, trang 29).
Cuộc điều tra cũng chỉ ra rằng: các chỉ thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong giai đoạn đầu của nền độc lập nước nhà luôn nhằm mục tiêu thúc đẩy hòa bình và bảo vệ mạng sống. Dưới đây là đoạn trích trong “Thư gửi Đồng Bào Nam Bộ, chiến sĩ ở tiền tuyến, và uỷ ban hành chính Nam Bộ”, đăng trong Báo Cứu quốc, số 182, ngày 10 tháng 3 năm 1946, trước ngày Cha Phanxicô Xaviê Diệp bị sát hại: “…Trong thời kỳ đình chiến này, sự chuẩn bị, sự củng cố lực lượng, sự tôn trọng kỷ luật là cần thiết hơn lúc nào hết. Và rồi đây, sau khi hòa bình đã thỏa hiệp được, thì tinh thần phấn đấu của anh em vẫn là những lực lượng quý báu để đảm bảo cho nền độc lập hoàn toàn của nước nhà sau này. Chúng ta cần phải giữ gìn từng giọt máu của đồng bào để xây đắp tương lai của Tổ quốc. Sự kiến thiết, sự tranh đấu chưa kết thúc, tinh thần hăng hái của đồng bào sẽ không bao giờ phải e là không có cơ hội hành động nữa. Trong giai đoạn mới của lịch sử nước nhà hiện nay, tinh thần đoàn kết của anh em sẽ đưa lại những kết quả tốt đẹp hơn nữa”. (xem: Hồ Chí Minh toàn tập, Quyển 4 (1945-1946), NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội 2011, trang 228-229).
1. “Đảng Cộng sản Đông dương” đã ra “Thông cáo tự ý giải tán” vào ngày 11/11/1945
Do thời cuộc, tổ chức đảng của người cộng sản VN đổi tên nhiều lần, khá phức tạp khi phải theo dõi về mặt lịch sử thành lập.
Các mốc lịch sử có liên quan:
👉 Đông Dương Cộng sản đảng ra đời vào ngày 17/6/1929.
👉 Đông Dương Cộng sản đảng ra đời vào ngày 17/6/1929.
👉 Ngày 3/2/1930, hợp nhất ba tổ chức Cộng sản ở Việt Nam là Đông Dương Cộng sản Đảng, An Nam Cộng sản Đảng, Đông Dương Cộng sản Liên đoàn, thành một đảng duy nhất lấy tên là Đảng Cộng sản Đông Dương
* Ban đầu lấy của đảng là Đảng Cộng sản VN.
Đến tháng 10/1930, theo chỉ thị của Quốc tế Cộng sản về việc thành lập một đảng duy nhất cho toàn Đông Dương, Đảng đã đổi tên thành Đảng Cộng sản Đông Dương.
https://thanhuyhanoi.vn/tin-tuc/xay-dung-dang/dong-duong-cong-san-dang-ra-doi-trong-boi-canh-nao-50016901.html
2. Trích dẫn chủ trương của Việt Minh và Chủ tịch Hồ Chí Minh và coi đó là 1 phần của cuộc điều tra?
Những trích dẫn này cũng lạc quẻ. Các chủ trương này đã công bố công khai từ lâu, không có gì khó tìm. Tuy nhiên nếu mục tiêu muốn nói rằng: CS, VM không có liên can gì đến cái chết của cha Diệp vì họ chủ trương đại đoàn kết để chung tay kháng chiến, không phân biệt tôn giáo và nhấn mạnh “tự do tín ngưỡng” và “lương - giáo đoàn kết”... thì các trích dẫn nói trên không sát. Các chỉ thị của CT. Hồ Chí Minh trong giai đoạn đầu và “Thư gửi Đồng Bào Nam Bộ" như đã trích dẫn là không sát, không có nói rõ gì đến chủ trương và mối quan hệ đối với tôn giáo.
👉 Đúng là vào ngày 11/11/1945, Đảng Cộng sản Đông Dương tuyên bố “tự ý giải tán” nhưng thực chất là rút vào hoạt động bí mật.
https://hcmcpv.org.vn/tin-tuc/dang-cong-san-dong-duong-tu-y-giai-tan-tao-bao-va-khon-kheo-1491886925
👉 Tháng 2/1951, từ bí mật, Đảng Cộng sản Đông Dương trở lại hoạt động công khai với tên gọi Đảng Lao động Việt Nam.
Đảng Cộng sản Đông Dương hoạt động trong suốt 21 năm từ năm 1930 đến năm 1951
https://tapchilichsudang.vn/tu-bi-mat-ra-hoat-dong-cong-khai-net-doc-dao-trong-lich-su-cua-dang.html
Việt Minh được thành lập vào ngày 10/9/1941 (tên đầy đủ: Việt Nam Độc lập Đồng minh Hội), do Đảng Cộng sản Đông Dương chỉ đạo hoạt động. Việt Minh được biết đến và ủng hộ ở Nam Bộ (1945) còn mạnh hơn Đảng Cộng sản rất nhiều. Trong giai đoạn 1945–1946, ở Nam Bộ Việt Minh gần như là tên gọi duy nhất mà người dân biết, còn Đảng Cộng sản Đông Dương (sau này là Đảng Cộng sản Việt Nam) hầu như rất ít người dân bình thường biết đến, thậm chí nhiều người còn sợ hoặc ghét từ “cộng sản” do tuyên truyền của thực dân Pháp và các đảng phái quốc gia.
Dù là lấy tên gì thì các tổ chức đảng nói trên thực chất cũng đều do những người CS VN hay Đảng Cộng Sản VN sáng lập và lãnh đạo với các vai trò chính trị khác nhau trong từng thời kỳ. Hầu như ai cũng biết và hiểu như vậy, nhất là người VN
Cha Trương Bửu Diệp bị giết vào ngày 12/3/1946 là thời đã có Đảng CS VN lãnh đạo và Việt Minh đang hoạt động. Vì vậy văn bản này nêu ra sự kiện Đảng CS Đông dương tự ý giải tán trước thời điểm cha Diệp bị giết là để làm gì? Nó không những hoàn toàn dư thừa và vô nghĩa mà còn khiến cho người đọc cảm thấy nghi hoặc rằng Văn kiện do Giáo Phận Cần Thơ công bố đã có chủ ý bênh vực cho sự không liên can của CS và Việt Minh, 1 cách không khách quan, thiếu cơ sở cụ thể và không gắn kết với lịch sử.
Những trích dẫn này cũng lạc quẻ. Các chủ trương này đã công bố công khai từ lâu, không có gì khó tìm. Tuy nhiên nếu mục tiêu muốn nói rằng: CS, VM không có liên can gì đến cái chết của cha Diệp vì họ chủ trương đại đoàn kết để chung tay kháng chiến, không phân biệt tôn giáo và nhấn mạnh “tự do tín ngưỡng” và “lương - giáo đoàn kết”... thì các trích dẫn nói trên không sát. Các chỉ thị của CT. Hồ Chí Minh trong giai đoạn đầu và “Thư gửi Đồng Bào Nam Bộ" như đã trích dẫn là không sát, không có nói rõ gì đến chủ trương và mối quan hệ đối với tôn giáo.
Có thể nói đó là 1 sự biện hộ kém cỏi. Nếu biện hộ thuyết phục thì đáng lẽ ít nhất phải nêu ra các văn kiện nói về chủ trương - chính sách đối với tôn giáo, đặc biệt là Công giáo, ở vào thời điểm đó:
Dưới đây là bảng tổng hợp các văn kiện chính thức quan trọng nhất của Việt Minh (1941–1951) và Chính phủ VNDCCH trực tiếp kêu gọi đại đoàn kết tôn giáo, đặc biệt nhấn mạnh đoàn kết lương – giáo:
| TT | Ngày ban hành | Tên văn kiện / Lời kêu gọi | Cơ quan/Tác giả | Nội dung chính liên quan đến đoàn kết tôn giáo (trích dẫn chính) | Nguồn chính thức |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 3/9/1945 | Biên bản phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời | Hồ Chí Minh (Chủ trì) | Một trong 6 nhiệm vụ khẩn cấp: “Tự do tín ngưỡng và đoàn kết lương – giáo”. Hồ Chí Minh giải thích: thực dân Pháp chia rẽ lương – giáo để dễ cai trị, nay phải đoàn kết toàn dân. | Hồ Chí Minh toàn tập, tập 4 |
| 2 | 25/12/1945 | Thư gửi các vị Giám mục, Linh mục và đồng bào Công giáo nhân lễ Giáng sinh | Hồ Chí Minh | “Đức Chúa Giêsu sinh ra để đấu tranh cho tự do, bình đẳng, bác ái… Nay đồng bào Công giáo cùng toàn dân hưởng tự do dân chủ. Tôi hy vọng đồng bào tích cực tham gia sự nghiệp chung.” | Báo Cứu Quốc số 126 (26/12/1945) |
| 3 | 9/11/1946 | Hiến pháp nước VN Dân chủ Cộng hòa 1946 (Điều 10) | Quốc hội khóa I | “Công dân VN có quyền tự do tín ngưỡng… Đoàn kết toàn dân không phân biệt tôn giáo để xây dựng nước nhà.” | Hiến pháp 1946 |
| 4 | 19/12/1946 | Lời kêu gọi toàn quốc
Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (19/12/1946) – có câu “Đức Chúa Giêsu phù hộ chúng ta”. kháng chiến | Hồ Chí Minh | “Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất kỳ già trẻ, không chia tôn giáo, đảng phái, dân tộc, hễ là người VN thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp để cứu Tổ quốc…” | Báo Cứu Quốc (20/12/1946), Hồ Chí Minh toàn tập, tập 4 |
| 5 | 1945–1946 | Chỉ thị “Tăng cường công tác tôn giáo” | Ban TV TW Đảng (Trường Chinh ký) | Yêu cầu các cấp ủy thực hiện nghiêm chỉnh đoàn kết lương – giáo, không kỳ thị Công giáo, bảo vệ nhà thờ, linh mục yêu nước… | Văn kiện Đảng toàn tập, tập 7 |
| 6 | 18/12/1946 | Sắc lệnh số 22/SL về ngày nghỉ lễ tôn giáo | Chủ tịch Hồ Chí Minh | Quy định các ngày lễ lớn của Công giáo (Noel), Phật giáo (Phật đản), Hồi giáo… là ngày nghỉ chính thức của quốc gia – thể hiện sự bình đẳng tôn giáo. |
👉 Đặc biệt, trong "Thư Hồ Chí Minh gửi đồng bào Công giáo nhân lễ Giáng sinh 1945" (còn gọi là “Thư mừng Giáng sinh 1945”), Bác Hồ có nhắc Chúa Giêsu và nói về tinh thần của Ngài. Nội dung về Chúa Giêsu trong thư do CT.Hồ Chí Minh viết:
“Cách một nghìn chín trăm bốn mươi lăm năm trước, cũng ngày hôm nay, một vị thánh nhân là đức Chúa Giêsu ra đời … Suốt đời Ngài chỉ hy sinh phấn đấu cho tự do, cho dân chủ … Tinh thần thân ái của Ngài chẳng những không phai nhạt mà còn tỏa ra đã khắp, thấm vào đã sâu.” “Ở khắp nước, thì đồng bào công giáo … đương đem cả lực lượng giúp vào cuộc kháng chiến … Tinh thần hy sinh phấn đấu tức là noi theo tinh thần cao thượng của đức Chúa Giêsu.” “Trong lịch sử Việt Nam ta, lần này là lần đầu mà đồng bào công giáo ta làm lễ Noel một cách vui vẻ sung sướng trong nước Việt Nam độc lập, tự do. Tôi chắc rằng dưới sự lãnh đạo sáng suốt của các vị Giám mục Việt Nam, đồng bào công giáo quyết một lòng với nhân dân toàn quốc để giữ vững nền tự do độc lập đó.”
Thượng đế và Tổ quốc muôn năm!.Thư này cho thấy CT. Hồ Chí Minh có thái độ rất tôn trọng Công giáo. Dù là lãnh tụ cách mạng và người cộng sản, Bác không phủ nhận giá trị tinh thần của tôn giáo mà ngược lại: nhìn nhận những giá trị đạo đức cao cả như lòng bác ái, hy sinh, công lý mà Chúa Giêsu đại diện.
👉 Trong quá trình tìm tư liệu cho bài viết này, có phát hiện 1 nguồn tin nghe giật gân và thú vị: Trong "Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (19/12/1946)" có câu “Đức Chúa Giêsu phù hộ chúng ta”🤗Chính nhờ các văn kiện này mà hàng nghìn linh mục, tín đồ Công giáo, sư sãi Phật giáo, tín đồ Cao Đài, Hòa Hảo đã tham gia Việt Minh và kháng chiến chống Pháp (ví dụ: Linh mục Phạm Bá Trực, Giám mục Lê Hữu Từ gửi thư ủng hộ Chính phủ Hồ Chí Minh tới Tòa Thánh Vatican…).
- Trong bản in chính thức trên báo Cứu Quốc và trong Hồ Chí Minh toàn tập (Nhà xuất bản Chính trị quốc gia), không có câu này.
- Tuy nhiên, theo hồi ký của nhiều nhân chứng có mặt tại Hà Nội lúc bấy giờ (như Vũ Đình Huỳnh – thư ký của Bác, Trần Đăng Ninh, một số linh mục Công giáo tham gia kháng chiến), khi đọc trực tiếp trên đài phát thanh, Hồ Chí Minh đã thêm miệng một câu cuối cùng (ngoài văn bản đã viết sẵn) để trực tiếp vận động đồng bào Công giáo:
“Đức Chúa Trời phù hộ chúng ta, chúng ta nhất định thắng lợi!” hoặc một số người nhớ là: “Đức Chúa Giêsu phù hộ chúng ta, chúng ta nhất định thắng lợi!” (tương tự như nước Mỹ có câu “In God We Trust”)
- Câu nói này không được ghi âm (vì điều kiện kỹ thuật lúc đó), nhưng được ghi lại trong rất nhiều hồi ký và tài liệu lịch sử Đảng, được dùng rộng rãi để minh họa chính sách đại đoàn kết lương – giáo của Việt Minh. Vì vậy, trong các bài giảng, sách giáo khoa, và tài liệu tuyên truyền chính thức của Việt Nam hiện nay, câu này vẫn thường được trích dẫn như một phần của Lời kêu gọi.
Theo factcheck của chúng tôi, đây chỉ là huyền thoại do tưởng tượng và phóng tác mà ra, không phải là sự thực, chỉ nên đọc cho biết 😁
3. Một vấn đề quan trọng cần làm rõ về sự liên can của Việt Minh
Nếu không điều tra chi tiết về việc có vai trò của Việt Minh hay không trong cái chết của cha Diệp mà chỉ trích dẫn chủ trương chính sách chung từ cấp Trung Ương thì liệu có đảm bảo loại trừ hành động của Việt Minh ở cấp địa phương trong vụ việc này?
Chỉ có tư liệu điều tra cụ thể như vậy thì mới thuyết phục được rằng Việt Minh không có liên can gì đến việc thủ tiêu cha Diệp...
Ta sẽ làm rõ thêm ở các tập sau.
MS
Mikali Nguyễn
Nov 23, 2025, 8:36:58 AM (6 days ago) Nov 23
to Alphons...@googlegroups.com, Giaitri...@googlegroups.com
Tập 3. Cuộc điều tra của Giáo phận Cần Thơ năm 2011 - 2017
Tài liệu có tên "Linh mục Phanxico Xavier Trương Bửu Diệp (1897-1946) - Cuộc đời, nhân cách, sự nghiệp, cái chết và ý nghĩa cho đến ngày nay"
https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/linh-muc-phanxico-xavier-truong-buu-diep-1897-1946---cuoc-doi-nhan-cach-su-nghiep-cai-chet-va-y-nghia-cho-ngay-nay
Tại văn kiện này có đăng về Cuộc điều tra năm 2011 - 2017 này, trích:
Giáo hội Công Giáo luôn phải tuân theo những quy định nghiêm ngặt để xác minh tính xác thực và giá trị của lòng sùng kính đó (cha Diệp). Cho nên, từ năm 2011 đến năm 2017, Giáo phận Cần Thơ đã tiến hành một cuộc điều tra kỹ lưỡng về cuộc đời và cái chết của Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp.
Một cách cụ thể, một Ủy Ban Sử Học của Giáo Phận đã được thành lập để xem xét tất cả các tài liệu khả dĩ có thể trực tiếp hoặc gián tiếp giúp tìm hiểu về cuộc đời và những sự kiện dẫn đến cái chết bi thảm của ngài. Hai mươi ba nhân chứng, cả Công giáo lẫn không Công giáo, đã được thẩm vấn sau khi công khai tuyên thệ làm chứng cách trung thực. Trong số đó, có 13 người là nhân chứng tận mắt chứng kiến, 10 người khác làm chứng về những gì họ nghe được từ những người trực tiếp chứng kiến.
Thể theo yêu cầu của Giáo phận Cần Thơ, Tòa Thánh đã xem xét kỹ lưỡng phương pháp tiến hành và kết quả của cuộc điều tra này, kể cả việc tham khảo ý kiến của một nhóm sử gia độc lập, và cuối cùng đã tuyên bố kết quả của cuộc điều tra là đáng tin cậy.
Như ta đã thấy và được biết:
👉 Không phải cái chết của cha Diệp là 1 sự kiện bí ẩn và mới được làm rõ sau 80 năm (vào năm nay - 2025) mà là từ năm 2011 - 2017, qua cuộc điều tra nói trên.
Xem thêm, ngoài liệu nói trên của Giáo phận Cần Thơ:
Vấn nạn 5: Ngày 5.1.2012, Linh mục Phêrô Trần thế Tuyên đã cung cấp cho Tòa Án giáo phận Cần Thơ tên 30 nhân chứng cũng như đã giúp thực hiện điều tra thành công
Vấn nạn 7.1: Cáo thỉnh viên chính thức tức linh mục Phêrô Trần thế Tuyên và các phó cáo thỉnh viên đã cung cấp cho Tòa án Giáo Phận tên 30 nhân chứng: 13 nhân chứng sống mắt thấy tai nghe – 4 nhân chứng nghe thấy – 13 nhân chứng về danh tiếng đạo đức.
Vấn nạn 8: Ai đã giết chết cha Trương Bửu Diệp? Nếu 2 người lính Nhật giết cha thì lực lượng nào hay người đứng đầu nào đã hạ lệnh giết cha Diệp? Người Nhật, người Cao Đài hay Việt Minh?
Xin trả lời những vấn nạn dựa trên:
(1) Hồ sơ Đức Cha Chabalier còn lưu trữ tại Văn Khố của Hội thừa sai Paris ở Pháp ;
(2) Quyển sách mang tên « Hành Trạng của Đức Giáo Tông Cao triều Phát » do con gái Ông với pháp danh Huệ Khải xuất bản
(3) Lời kể của nhân chứng auditu đáng tin là Cha Antôn Vũ Xuân Vinh, người đã tổ chức lễ giỗ đầu tiên cho Cha Diệp năm 1982 và là người đã trực tiếp nói chuyện vối Ông Khu phùng Xuân, người chứng kiến cảnh chém chết Cha Diệp ngày 12.3.1946.
1. Theo lời kể của Cha Antôn Vũ Xuân Vinh:
Chứng kiến cảnh giết Cha Diệp, Ông Khu Phùng Xuân, chết năm 1992 đã kể lại cho Cha Antôn Vũ xuân Vinh năm 1982 câu chuyện này: « Ông Cha Diệp là một Ông thánh ! Ông Khu Phùng Xuân quả quyết như vậy, vì đêm hành quyết ông có chứng kiến- Hai người lính nhật đào tẩu ở lại VN. đầu quân cho Cao triều Phát – thủ lãnh Cao Đài Giồng Bốm, vì chuyện Cha Diệp ở lại với đàn chiên Tắc Sậy làm cản trở việc kháng chiến của Cao Đài chống lại Pháp, cụ thể là quân đội pháp ở Giá Rai, thường xuyên xuống Tắc Sậy và vùng phụ cận để giữ an ninh cho họ đạo công giáo Tắc Sậy. Ông Khu Phùng Xuân nói, tôi làm lính Cao Đài vì vợ tôi rất sùng đạo Cao Đài….Khi chúng nó trói Cha Diệp và bắt Ngài quỳ gối bên bờ ao….Tên thứ nhất múa đao mà không chém được. Tên thứ hai uống rượu vào, lấy mã tấu và chém Cha… sau đó đạp xác chết Cha xuống ao…. Cha chết xong họ ra lệnh: « Phải tản cư ngay lập tức, ai còn chần chừ, chúng tao giết không còn con đỏ ! » Bà Trần thị Huồng nghe lính Cao Đài nói vậy.
Giáo hội Công Giáo luôn phải tuân theo những quy định nghiêm ngặt để xác minh tính xác thực và giá trị của lòng sùng kính đó (cha Diệp). Cho nên, từ năm 2011 đến năm 2017, Giáo phận Cần Thơ đã tiến hành một cuộc điều tra kỹ lưỡng về cuộc đời và cái chết của Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp.
Một cách cụ thể, một Ủy Ban Sử Học của Giáo Phận đã được thành lập để xem xét tất cả các tài liệu khả dĩ có thể trực tiếp hoặc gián tiếp giúp tìm hiểu về cuộc đời và những sự kiện dẫn đến cái chết bi thảm của ngài. Hai mươi ba nhân chứng, cả Công giáo lẫn không Công giáo, đã được thẩm vấn sau khi công khai tuyên thệ làm chứng cách trung thực. Trong số đó, có 13 người là nhân chứng tận mắt chứng kiến, 10 người khác làm chứng về những gì họ nghe được từ những người trực tiếp chứng kiến.
Thể theo yêu cầu của Giáo phận Cần Thơ, Tòa Thánh đã xem xét kỹ lưỡng phương pháp tiến hành và kết quả của cuộc điều tra này, kể cả việc tham khảo ý kiến của một nhóm sử gia độc lập, và cuối cùng đã tuyên bố kết quả của cuộc điều tra là đáng tin cậy.
---o0o---
Như ta đã thấy và được biết:
👉 Không phải cái chết của cha Diệp là 1 sự kiện bí ẩn và mới được làm rõ sau 80 năm (vào năm nay - 2025) mà là từ năm 2011 - 2017, qua cuộc điều tra nói trên.
👉 Đây là cuộc điều tra chính quy của Giáo hội được tiến hành theo Tông huấn Divinus Perfectionis Magister ngày 25-01-1983 và các Normae Servandae năm 2001.
👉 Cuộc điều tra cấp giáo phận về Cha Diệp (2011–2017) đã tuân thủ chính xác các quy tắc này bằng cách thành lập một Ủy ban Sử học/Pháp đình Giáo phận do Giám mục chủ trì mang tính chất pháp lý để thu thập bằng chứng dưới lời thề (tuyên thệ), đảm bảo tính hợp pháp và giá trị đầy đủ của hồ sơ cần thiết cho án tuyên thánh.
👉 Theo 1 nguồn tin cho biết, thành phần Tòa án Giáo phận gồm:
- Chánh án đoàn: Đức cha Stêphanô Tri Bửu Thiên
- Phó chánh án: Đức cha Emmanuel Lê Phong Thuận (đã về hưu nhưng vẫn tham gia)
- Chưởng ấn (Promoter Iustitiae): Linh mục Giuse Trần Văn Thiện
- Cáo thỉnh viên chính (Postulator): Linh mục Phêrô Trần Thế Tuyên (ở Mỹ) - Tiến sĩ Giáo luật và 03 Linh mục là Phó cáo thỉnh viên: Giuse Phạm Đức Tuân, Roland Jacques (OMI), tên Việt là Dương Hữu Nhân và Phaolô Nguyễn Văn Vinh- Lục sự chính (Notarius Acta): Nữ tu Maria Nguyễn Thị Hồng Quế
👉 Giáo phận Cần Thơ đã thành lập một Ủy ban Sử học độc lập (3 người), gồm:
👉 Theo 1 nguồn tin cho biết, thành phần Tòa án Giáo phận gồm:
- Chánh án đoàn: Đức cha Stêphanô Tri Bửu Thiên
- Phó chánh án: Đức cha Emmanuel Lê Phong Thuận (đã về hưu nhưng vẫn tham gia)
- Chưởng ấn (Promoter Iustitiae): Linh mục Giuse Trần Văn Thiện
- Cáo thỉnh viên chính (Postulator): Linh mục Phêrô Trần Thế Tuyên (ở Mỹ) - Tiến sĩ Giáo luật và 03 Linh mục là Phó cáo thỉnh viên: Giuse Phạm Đức Tuân, Roland Jacques (OMI), tên Việt là Dương Hữu Nhân và Phaolô Nguyễn Văn Vinh- Lục sự chính (Notarius Acta): Nữ tu Maria Nguyễn Thị Hồng Quế
👉 Giáo phận Cần Thơ đã thành lập một Ủy ban Sử học độc lập (3 người), gồm:
- Linh mục Roland Jacques, OMI (người Canada, chuyên gia lịch sử Giáo hội Việt Nam) – - Linh mục Antôn Nguyễn Ngọc Sơn (dòng Đa Minh)
- Ông Trương Văn Được (giáo dân, nghiên cứu lịch sử miền Tây) để điều tra cuộc đời và cái chết của Cha Diệp.
👉 Phương pháp: Thu thập lời khai từ 23–30 nhân chứng được tuyên thệ, phân tích tài liệu lịch sử như "Thư chung của các giám mục thời kỳ 1941–1947" và thẩm định độc lập bởi nhóm sử gia.
* Thư chung của các giám mục thời kỳ 1941–1947 hay còn gọi là "Hồ sơ Chabalier" là một tài liệu lịch sử quan trọng trong việc điều tra về Cha Diệp. Đây là tài liệu do Đức Cha Chabalier, Giám Mục Nam Vang (bao gồm cả Cần Thơ và khu Tây Nam bộ, tức Bạc Liêu, Cà Mau) soạn thảo. Hồ sơ này do Cha Roland Jacques (tên Việt: Dương Hữu Nhân), Phó Cáo thỉnh viên, tìm thấy ở văn khố Hội Thừa Sai Paris . Đây được coi là hồ sơ hiếm và quý, còn lưu trữ trong văn khố của Hội Thừa Sai Balê ở Pháp
👉 Có 23 nhân chứng tuyên thệ, gồm cả người Công giáo và lương dân. Trong đó:
- 13 nhân chứng trực tiếp (de visu): có mặt tại thời điểm Cha Diệp bị bắt hoặc chứng kiến thi thể sau khi tìm thấy.
- 10 nhân chứng gián tiếp (auditu): nghe kể lại từ cha mẹ, người cùng thời; có liên quan đến việc chôn cất, trông coi mộ, hoặc biết rõ bối cảnh chính trị 1945–1946.
Các lời khai được ghi âm, đánh máy và đối chất chéo để đảm bảo tính khách quan.
- 10 nhân chứng gián tiếp (auditu): nghe kể lại từ cha mẹ, người cùng thời; có liên quan đến việc chôn cất, trông coi mộ, hoặc biết rõ bối cảnh chính trị 1945–1946.
Các lời khai được ghi âm, đánh máy và đối chất chéo để đảm bảo tính khách quan.
* Cuộc điều tra này không dựa vào nguồn vô căn cứ hay từ những nhân chứng mới mọc lên sau này.
👉 Hồ sơ được hoàn tất vào tháng 4/2017 và gửi đến Bộ Tuyên Thánh tại Rôma vào ngày 30/5/2017.
Những vấn đề lớn về kẻ thủ ác gây nên cái chết của cha Diệp:
👉 Hồ sơ được hoàn tất vào tháng 4/2017 và gửi đến Bộ Tuyên Thánh tại Rôma vào ngày 30/5/2017.
Những vấn đề lớn về kẻ thủ ác gây nên cái chết của cha Diệp:
Kết luận chính:
Cha Diệp bị sát hại ngày 12/3/1946 tại Tắc Sậy bởi hai lính Nhật đào ngũ (thuộc lực lượng địa phương dưới quyền Cao Triều Phát, một thủ lĩnh Cao Đài chống Pháp, sau liên minh với Việt Minh). Họ bắt giam hơn 70 giáo dân trong chuồng trâu, định thiêu sống tập thể. Cha Diệp tự nguyện chết thay ("giết tôi đây")...
* Theo nguồn tài liệu từ cuộc điều tra: 04 người Cao Đài cũ (không nêu tên công khai vì còn thân nhân) xác nhận thủ phạm là hai lính Nhật đào ngũ tên “Mitsuo” và “Takashi”, đổi qua tên tiếng Việt là Cao Trường Thắng và Cao Trường Ngươn. Sau này bị Cao Triều Phát xử tử năm 1947.Cụ thể, thi thể của Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp được tìm thấy trong một ao cá; đầu bị chém chẻ làm đôi từ đỉnh đầu xuống cổ bởi một nhát kiếm. Không giống với bất kỳ binh lính nào khác trong khu vực, chỉ có lính Nhật Bản mới được trang bị và sử dụng thành thạo loại vũ khí này. Trên thực tế, nhiều người đã thấy những người lính Nhật đào ngũ mang kiếm Nhật (Katana) bên mình trong địa bàn giam giữ Cha Diệp.
Xem thêm, ngoài liệu nói trên của Giáo phận Cần Thơ:
MƯỜI VẤN NẠN LIÊN QUAN ĐẾN TIẾN TRÌNH TUYÊN THÁNH CHA PHANXICÔ XAVIÊ TRƯƠNG BỬU DIỆP
Đề tên tác giả: Văn phòng Cáo thỉnh (tôi, Lm. Phêrô Trần thế Tuyên, Cáo thỉnh viên chính)
Vấn nạn 7.1: Cáo thỉnh viên chính thức tức linh mục Phêrô Trần thế Tuyên và các phó cáo thỉnh viên đã cung cấp cho Tòa án Giáo Phận tên 30 nhân chứng: 13 nhân chứng sống mắt thấy tai nghe – 4 nhân chứng nghe thấy – 13 nhân chứng về danh tiếng đạo đức.
Vấn nạn 8: Ai đã giết chết cha Trương Bửu Diệp? Nếu 2 người lính Nhật giết cha thì lực lượng nào hay người đứng đầu nào đã hạ lệnh giết cha Diệp? Người Nhật, người Cao Đài hay Việt Minh?
Xin trả lời những vấn nạn dựa trên:
(1) Hồ sơ Đức Cha Chabalier còn lưu trữ tại Văn Khố của Hội thừa sai Paris ở Pháp ;
(2) Quyển sách mang tên « Hành Trạng của Đức Giáo Tông Cao triều Phát » do con gái Ông với pháp danh Huệ Khải xuất bản
(3) Lời kể của nhân chứng auditu đáng tin là Cha Antôn Vũ Xuân Vinh, người đã tổ chức lễ giỗ đầu tiên cho Cha Diệp năm 1982 và là người đã trực tiếp nói chuyện vối Ông Khu phùng Xuân, người chứng kiến cảnh chém chết Cha Diệp ngày 12.3.1946.
1. Theo lời kể của Cha Antôn Vũ Xuân Vinh:
Chứng kiến cảnh giết Cha Diệp, Ông Khu Phùng Xuân, chết năm 1992 đã kể lại cho Cha Antôn Vũ xuân Vinh năm 1982 câu chuyện này: « Ông Cha Diệp là một Ông thánh ! Ông Khu Phùng Xuân quả quyết như vậy, vì đêm hành quyết ông có chứng kiến- Hai người lính nhật đào tẩu ở lại VN. đầu quân cho Cao triều Phát – thủ lãnh Cao Đài Giồng Bốm, vì chuyện Cha Diệp ở lại với đàn chiên Tắc Sậy làm cản trở việc kháng chiến của Cao Đài chống lại Pháp, cụ thể là quân đội pháp ở Giá Rai, thường xuyên xuống Tắc Sậy và vùng phụ cận để giữ an ninh cho họ đạo công giáo Tắc Sậy. Ông Khu Phùng Xuân nói, tôi làm lính Cao Đài vì vợ tôi rất sùng đạo Cao Đài….Khi chúng nó trói Cha Diệp và bắt Ngài quỳ gối bên bờ ao….Tên thứ nhất múa đao mà không chém được. Tên thứ hai uống rượu vào, lấy mã tấu và chém Cha… sau đó đạp xác chết Cha xuống ao…. Cha chết xong họ ra lệnh: « Phải tản cư ngay lập tức, ai còn chần chừ, chúng tao giết không còn con đỏ ! » Bà Trần thị Huồng nghe lính Cao Đài nói vậy.
2. Hồ sơ Chabalier « Những lá thư chung 1941 – 1947 »
👉 Ngày 12/3/946, cha Diệp, linh mục An-nam (VN), đã bị sát hại vì ngài đã ở lại với giáo dân. Chúng tôi phải thương tiếc cái chết của một Cha An-nam, bị sát hại bởi một tên Nhật ly khai, vì Cha đã không muốn bỏ rơi đàn chiên của mình...[trang 108]
Lý do gây ra cái chết là vì: cha Diệp, linh mục An-nam (VN), đã bị sát hại vì ngài đã ở lại với giáo dân
👉 Tại sao ở lại với giáo dân mà bị sát hại ? Nói cách khác: Giáo dân Tắc Sậy ở lại Tắc Sậy vì có Cha Diệp. Thời đó, nếu chỗ nào có linh mục công giáo, thì tương đối an toàn hơn vì có quân đội Pháp giữ an ninh – Nên việc ở lại với dân Tắc Sậy của Cha Diệp là một cản trở lớn cho việc kháng chiến chống Pháp. Họ đạo Tắc Sậy nằm gần như ở giữa Giồng Bốm (Bộ chỉ huy của Quân đội Cao Đài do Cao Triều Phát lãnh đạo) và Giá Rai, một quận lỵ có đồn lính Pháp. Ông Ba Lập, đi lính Tây kể là: hàng ngày quân lính Cao Đài mặc đồ trắng đi lùng tìm người Pháp để giết. Nếu gặp quân đội Pháp đông, họ đưa cờ trắng (cờ đầu hàng) để người Pháp tha cho họ. Nhưng nếu chỉ có vài lính Pháp thì họ sẽ ra tay sát hại ngay.
👉 Tại sao biết đó là lính Nhật và theo Cao Đài? bà Trần thị Hường kể : Họ mặc toàn đồ trắng! Thật sự dân chúng bị lùa đi gần cả trăm người và nhốt vào hai lẫm lúa chứ không phải một. Bà Hường không bị nhốt chung với Ông Trần Văn Năng là cha bà. Nên khi bà vừa khóc vừa chạy đi tìm cha mẹ bà…bị một anh lính kề dao vào cổ, bà té bẹp xuống đất….người lính Cao Đài nói cái gì đó mà bà nghe không hiểu – anh ta là người Nhật !- Người lính khác hỏi bà chạy đi đâu – Bà Hường trả lời: đi tìm Cha tôi….và họ cho bà vô nhốt chung với Ông Bà Trần Văn Năng.
👉 Những dẫn chứng trên đi đến xác quyết: hai người lính Nhật đầu quân cho thủ lãnh Cao triều Phát đã sát hại Cha Diệp ngày 12.3.1946. Nhưng bằng chứng nào cho thấy là hai anh lính Nhật này giết Cha Diệp theo lệnh Cao triều Phát ? Chắc một điều là: Hai anh lính Nhật đào tẩu này không có thù hằn gì với Cha Diệp. Cũng chắc một điều là: Hai anh đào tẩu trốn lại Việt Nam, chắc chắn không có thân nhân bà con xa gần nào cả. Hai anh này, dù có chết cũng không gây chút thương cảm nào cho người còn sống. Họ như cây cỏ đồng nội thôi. Vì thế họ được dùng. Xin nghe lời kể của Ông Nguyễn văn Đức: « Có một người lính Cao Đài tên là Mười Thính nói rằng: Khi nghe báo tin Cha Diệp đã chết thì Cao Triều Phát kêu trời… nhưng sau này, chính Cao Triều Phát cho người thanh toán cả Cao triều Thắng và Cao Triều Ngươn là hai anh lính Nhật để bịt đầu mối… »
Căn cứ trên những chứng sử này, chúng ta sẽ đồng ý với Cha Roland Jacques : « Mỗi lần nhắc đến cái chết của Cha, người ta đều đưa ra một lý do đặc biệt : « Vì ngài đã ở lại giữa đàn chiên ». Chưa bao giờ người ta ám chỉ Việt Minh đã gây ra hay hạ lệnh giết chết ngài. Từ 1946-1947, kẻ sát hại đã được khẳng định : « Một tên Nhật ly khai ».
Đúng vậy, không có bằng chứng cho thấy có bàn tay của Việt Minh trong cái chết của Cha Diệp.
Vấn nạn 9: Một trong 3 lực lượng (Người Nhật, người Cao Đài hay Việt Minh) đã giết cha thì có chứng cớ nào xác minh là họ giết cha vì ghét đạo Công giáo hay chỉ vì tình hình xôi đậu của các lực lượng đối kháng nhau tại Tắc sậy lúc ấy mà cha Diệp chỉ là nạn nhân của chiến tranh như bao nhiêu người dân vô tội khác mà thôi ? tiêu diệt quân đội pháp
👉 Hai anh lính Nhật chắc chắn không có thù ghét gì Cha Diệp và đạo công giáo. Thủ lãnh Cao đài, Ông Cao Triều Phát cũng không có thù ghét đạo công giáo theo nghĩa chống đạo hay tiêu diệt đạo như các vua chúa Việt Nam ngày xưa.
👉 Tuy nhiên có một điều chắc: Vì chính trị, vì quyết tâm tiêu diệt quân đội Pháp mà thủ lãnh Cao Triều Phát phải cho lệnh sát hại Cha Diệp như muốn khử trừ một « chủ chiên nhân hậu và can cường » làm nơi bám giữ cho đàn chiên Tắc Sậy. Nên Đức Cha Chabalier đã quả quyết là «Ngày 12/3/1946, cha Diệp, linh mục An-nam (VN), đã bị sát hại vì ngài đã ở lại với giáo dân »
👉 Ngoài yếu tố chính là « ở lại với đàn chiên ! », Cha Diệp còn có những giao du với người Pháp. Theo bà Lucia Huỳnh thị Nghĩa ở San Jose kể thì: Có một gia đình người Pháp về nước để lại chiếc xe traction đậu trước nhà xứ. Dù không là của Cha và Cha cũng không sử dụng xe hơi… nhưng ít nhiều cũng là dấu chứng của việc « thân Pháp » chăng ? Bà Lucia Huỳnh thị Nghĩa cho biết thêm: Cha Diệp có cây súng hai nòng để giúp dân chúng xua trừ bọn cướp… như có lần Chệt Khọt, tên một người Tàu khá giả vùng đó… bị cướp, người ta la làng…. Cha Diệp bắn lên 1 phát súng… bọn cướp bỏ chạy….Đây là những việc làm vì lòng nhân, nhưng cũng là dấu « thân Pháp » chăng ?
Trong tám giáo điểm có nhà thờ… có đồn điền của Ông tây tên Cambot…. Là một trong những nơi mà Cha Diệp đến dâng lễ….Dù thực lòng Cha Diệp là một mục tử sống chết vì đàn chiên…. Nhưng không tránh khỏi việc làm ngứa mắt người ghét Tây hay chống Pháp. Yếu tố để tử đạo: Bị giết chết vì người ta ghét đạo như trường hợp 117 Thánh Tử Đạo Việt Nam. Tuy nhiên có những vị thánh tử đạo đã không chết vì đạo hay vì người ghét đạo mà chết vì những nhân đức của đạo
Vấn nạn 10: Nếu cha Diệp bị chém bởi 2 người lính Nhật đào ngũ gia nhập lực lượng Cao Đài, thì đã xác định được là lực lượng Cao đài chủ trương giết cha Diệp. Vậy động lực nào Cao đài giết cha và có những chứng cớ thuyết phục nào họ giết cha vì ghét đạo? Như thế lực lượng Việt Minh (Việt Cộng) lúc bấy giờ có phải là vô can trong cái chết của cha Diệp?
👉 Trong « Ghi chú cuối cùng của cha Roland Jacques » về hồ sơ Chabalier có nói : « Mỗi lần nhắc đến cái chết của Cha, người ta đều đưa ra một lý do đặc biệt : « Vì ngài đã ở lại giữa đàn chiên ». Chưa bao giờ người ta ám chỉ Việt Minh đã gây ra hay hạ lệnh giết chết ngài. Từ 1946-1947, kẻ sát hại đã được khẳng định : « Một tên Nhật ly khai ».
Đây là chuyện căn cứ trên sử liệu. Sử liệu chỉ ghi nhận những gì đã xảy ra và minh nhiên. Còn chuyện hậu trường có thực nhưng không bằng chứng minh nhiên thì không quyết đoán được.
👉 Anh lính Nhật đào tẩu Cao Triều Thắng chắc chắn không có thù hằn gì với Cha Diệp. Kẻ chủ mưu giết chết Cha phải là thủ lãnh của anh lính Nhật này. Người ta nói đến lãnh tụ tối cao của Cao Đài Giồng Bốm lúc bấy giờ là Ông Cao Triều Phát….Đi xa hơn chúng ta thấy trong quyển Hành Trạng của Đức Giáo Tông Cao Triều Phát do con gái Ông với pháp danh Huệ Khải ghi những chi tiết sau :
- 22-8-1945: Tiền Bối Cao Triều Phát làm chủ tịch Uỷ Ban Giải Phóng Dân Tộc Tỉnh Bạc Liêu.
- 01-10 đến 30.9.1945: Tiền Bối Cao triều Phát làm chủ tịch Uỷ Ban Nhân Dân Tỉnh Bạc Liêu.
- Tháng 02-1946: Tiền bối Cao Triều Phát làm cố vấn quân sự tối cao quân khu 9.
- 25-4-1949 : Tiền bối Cao Triều Phát được tặng huân chương độc lập hạnh nhì, do quyết định số 32.SL, chủ tịch Hồ chí Minh ký.
- 09-9-1956 (05-8 Bính Thân): Lúc 2 giờ chiều tiền bối Cao Triều Phát quy thiên tại bệnh viện B303 – Hà Nội. … Chủ tịch nước Hồ chí Minh, chủ tịch quốc hội Tôn đức Thắng, thủ tướng Phạm văn Đồng kính viếng với ba vòng hoa, đều có hàng chữ « Vô cùng thương tiếc cụ Cao triều Phát ! »
Những dẫn chứng trên cho thấy rằng: tiền bối Cao triều Phát thủ lĩnh của Cao Đài Giồng Bốm người rất yêu nước như nhiều người nhìn nhận…Ông xả thân chống pháp, và có lần ông bị thương nặng ngay trong trận địa Giồng Bốm…. nhưng rồi những diễn tiến chính trị cho thấy tiền bối đã có một gắn bó chặt chẽ và một liên kết mật thiết với chính quyền Việt Minh nhen nhúm ở Miền Nam lúc bấy giờ, cũng như Đảng Cộng sản VN do Hồ chí Minh lãnh đạo.…Có một số bức hình cho thấy tiền bối đã vào bưng kháng chiến chống Pháp và gắn bó với những lãnh tụ cộng sản....
👉 Ngày 12/3/946, cha Diệp, linh mục An-nam (VN), đã bị sát hại vì ngài đã ở lại với giáo dân. Chúng tôi phải thương tiếc cái chết của một Cha An-nam, bị sát hại bởi một tên Nhật ly khai, vì Cha đã không muốn bỏ rơi đàn chiên của mình...[trang 108]
Lý do gây ra cái chết là vì: cha Diệp, linh mục An-nam (VN), đã bị sát hại vì ngài đã ở lại với giáo dân
👉 Tại sao ở lại với giáo dân mà bị sát hại ? Nói cách khác: Giáo dân Tắc Sậy ở lại Tắc Sậy vì có Cha Diệp. Thời đó, nếu chỗ nào có linh mục công giáo, thì tương đối an toàn hơn vì có quân đội Pháp giữ an ninh – Nên việc ở lại với dân Tắc Sậy của Cha Diệp là một cản trở lớn cho việc kháng chiến chống Pháp. Họ đạo Tắc Sậy nằm gần như ở giữa Giồng Bốm (Bộ chỉ huy của Quân đội Cao Đài do Cao Triều Phát lãnh đạo) và Giá Rai, một quận lỵ có đồn lính Pháp. Ông Ba Lập, đi lính Tây kể là: hàng ngày quân lính Cao Đài mặc đồ trắng đi lùng tìm người Pháp để giết. Nếu gặp quân đội Pháp đông, họ đưa cờ trắng (cờ đầu hàng) để người Pháp tha cho họ. Nhưng nếu chỉ có vài lính Pháp thì họ sẽ ra tay sát hại ngay.
👉 Tại sao biết đó là lính Nhật và theo Cao Đài? bà Trần thị Hường kể : Họ mặc toàn đồ trắng! Thật sự dân chúng bị lùa đi gần cả trăm người và nhốt vào hai lẫm lúa chứ không phải một. Bà Hường không bị nhốt chung với Ông Trần Văn Năng là cha bà. Nên khi bà vừa khóc vừa chạy đi tìm cha mẹ bà…bị một anh lính kề dao vào cổ, bà té bẹp xuống đất….người lính Cao Đài nói cái gì đó mà bà nghe không hiểu – anh ta là người Nhật !- Người lính khác hỏi bà chạy đi đâu – Bà Hường trả lời: đi tìm Cha tôi….và họ cho bà vô nhốt chung với Ông Bà Trần Văn Năng.
👉 Những dẫn chứng trên đi đến xác quyết: hai người lính Nhật đầu quân cho thủ lãnh Cao triều Phát đã sát hại Cha Diệp ngày 12.3.1946. Nhưng bằng chứng nào cho thấy là hai anh lính Nhật này giết Cha Diệp theo lệnh Cao triều Phát ? Chắc một điều là: Hai anh lính Nhật đào tẩu này không có thù hằn gì với Cha Diệp. Cũng chắc một điều là: Hai anh đào tẩu trốn lại Việt Nam, chắc chắn không có thân nhân bà con xa gần nào cả. Hai anh này, dù có chết cũng không gây chút thương cảm nào cho người còn sống. Họ như cây cỏ đồng nội thôi. Vì thế họ được dùng. Xin nghe lời kể của Ông Nguyễn văn Đức: « Có một người lính Cao Đài tên là Mười Thính nói rằng: Khi nghe báo tin Cha Diệp đã chết thì Cao Triều Phát kêu trời… nhưng sau này, chính Cao Triều Phát cho người thanh toán cả Cao triều Thắng và Cao Triều Ngươn là hai anh lính Nhật để bịt đầu mối… »
Căn cứ trên những chứng sử này, chúng ta sẽ đồng ý với Cha Roland Jacques : « Mỗi lần nhắc đến cái chết của Cha, người ta đều đưa ra một lý do đặc biệt : « Vì ngài đã ở lại giữa đàn chiên ». Chưa bao giờ người ta ám chỉ Việt Minh đã gây ra hay hạ lệnh giết chết ngài. Từ 1946-1947, kẻ sát hại đã được khẳng định : « Một tên Nhật ly khai ».
Đúng vậy, không có bằng chứng cho thấy có bàn tay của Việt Minh trong cái chết của Cha Diệp.
Vấn nạn 9: Một trong 3 lực lượng (Người Nhật, người Cao Đài hay Việt Minh) đã giết cha thì có chứng cớ nào xác minh là họ giết cha vì ghét đạo Công giáo hay chỉ vì tình hình xôi đậu của các lực lượng đối kháng nhau tại Tắc sậy lúc ấy mà cha Diệp chỉ là nạn nhân của chiến tranh như bao nhiêu người dân vô tội khác mà thôi ? tiêu diệt quân đội pháp
👉 Hai anh lính Nhật chắc chắn không có thù ghét gì Cha Diệp và đạo công giáo. Thủ lãnh Cao đài, Ông Cao Triều Phát cũng không có thù ghét đạo công giáo theo nghĩa chống đạo hay tiêu diệt đạo như các vua chúa Việt Nam ngày xưa.
👉 Tuy nhiên có một điều chắc: Vì chính trị, vì quyết tâm tiêu diệt quân đội Pháp mà thủ lãnh Cao Triều Phát phải cho lệnh sát hại Cha Diệp như muốn khử trừ một « chủ chiên nhân hậu và can cường » làm nơi bám giữ cho đàn chiên Tắc Sậy. Nên Đức Cha Chabalier đã quả quyết là «Ngày 12/3/1946, cha Diệp, linh mục An-nam (VN), đã bị sát hại vì ngài đã ở lại với giáo dân »
👉 Ngoài yếu tố chính là « ở lại với đàn chiên ! », Cha Diệp còn có những giao du với người Pháp. Theo bà Lucia Huỳnh thị Nghĩa ở San Jose kể thì: Có một gia đình người Pháp về nước để lại chiếc xe traction đậu trước nhà xứ. Dù không là của Cha và Cha cũng không sử dụng xe hơi… nhưng ít nhiều cũng là dấu chứng của việc « thân Pháp » chăng ? Bà Lucia Huỳnh thị Nghĩa cho biết thêm: Cha Diệp có cây súng hai nòng để giúp dân chúng xua trừ bọn cướp… như có lần Chệt Khọt, tên một người Tàu khá giả vùng đó… bị cướp, người ta la làng…. Cha Diệp bắn lên 1 phát súng… bọn cướp bỏ chạy….Đây là những việc làm vì lòng nhân, nhưng cũng là dấu « thân Pháp » chăng ?
Trong tám giáo điểm có nhà thờ… có đồn điền của Ông tây tên Cambot…. Là một trong những nơi mà Cha Diệp đến dâng lễ….Dù thực lòng Cha Diệp là một mục tử sống chết vì đàn chiên…. Nhưng không tránh khỏi việc làm ngứa mắt người ghét Tây hay chống Pháp. Yếu tố để tử đạo: Bị giết chết vì người ta ghét đạo như trường hợp 117 Thánh Tử Đạo Việt Nam. Tuy nhiên có những vị thánh tử đạo đã không chết vì đạo hay vì người ghét đạo mà chết vì những nhân đức của đạo
Vấn nạn 10: Nếu cha Diệp bị chém bởi 2 người lính Nhật đào ngũ gia nhập lực lượng Cao Đài, thì đã xác định được là lực lượng Cao đài chủ trương giết cha Diệp. Vậy động lực nào Cao đài giết cha và có những chứng cớ thuyết phục nào họ giết cha vì ghét đạo? Như thế lực lượng Việt Minh (Việt Cộng) lúc bấy giờ có phải là vô can trong cái chết của cha Diệp?
👉 Trong « Ghi chú cuối cùng của cha Roland Jacques » về hồ sơ Chabalier có nói : « Mỗi lần nhắc đến cái chết của Cha, người ta đều đưa ra một lý do đặc biệt : « Vì ngài đã ở lại giữa đàn chiên ». Chưa bao giờ người ta ám chỉ Việt Minh đã gây ra hay hạ lệnh giết chết ngài. Từ 1946-1947, kẻ sát hại đã được khẳng định : « Một tên Nhật ly khai ».
Đây là chuyện căn cứ trên sử liệu. Sử liệu chỉ ghi nhận những gì đã xảy ra và minh nhiên. Còn chuyện hậu trường có thực nhưng không bằng chứng minh nhiên thì không quyết đoán được.
👉 Anh lính Nhật đào tẩu Cao Triều Thắng chắc chắn không có thù hằn gì với Cha Diệp. Kẻ chủ mưu giết chết Cha phải là thủ lãnh của anh lính Nhật này. Người ta nói đến lãnh tụ tối cao của Cao Đài Giồng Bốm lúc bấy giờ là Ông Cao Triều Phát….Đi xa hơn chúng ta thấy trong quyển Hành Trạng của Đức Giáo Tông Cao Triều Phát do con gái Ông với pháp danh Huệ Khải ghi những chi tiết sau :
- 22-8-1945: Tiền Bối Cao Triều Phát làm chủ tịch Uỷ Ban Giải Phóng Dân Tộc Tỉnh Bạc Liêu.
- 01-10 đến 30.9.1945: Tiền Bối Cao triều Phát làm chủ tịch Uỷ Ban Nhân Dân Tỉnh Bạc Liêu.
- Tháng 02-1946: Tiền bối Cao Triều Phát làm cố vấn quân sự tối cao quân khu 9.
- 25-4-1949 : Tiền bối Cao Triều Phát được tặng huân chương độc lập hạnh nhì, do quyết định số 32.SL, chủ tịch Hồ chí Minh ký.
- 09-9-1956 (05-8 Bính Thân): Lúc 2 giờ chiều tiền bối Cao Triều Phát quy thiên tại bệnh viện B303 – Hà Nội. … Chủ tịch nước Hồ chí Minh, chủ tịch quốc hội Tôn đức Thắng, thủ tướng Phạm văn Đồng kính viếng với ba vòng hoa, đều có hàng chữ « Vô cùng thương tiếc cụ Cao triều Phát ! »
Những dẫn chứng trên cho thấy rằng: tiền bối Cao triều Phát thủ lĩnh của Cao Đài Giồng Bốm người rất yêu nước như nhiều người nhìn nhận…Ông xả thân chống pháp, và có lần ông bị thương nặng ngay trong trận địa Giồng Bốm…. nhưng rồi những diễn tiến chính trị cho thấy tiền bối đã có một gắn bó chặt chẽ và một liên kết mật thiết với chính quyền Việt Minh nhen nhúm ở Miền Nam lúc bấy giờ, cũng như Đảng Cộng sản VN do Hồ chí Minh lãnh đạo.…Có một số bức hình cho thấy tiền bối đã vào bưng kháng chiến chống Pháp và gắn bó với những lãnh tụ cộng sản....
Mikali Nguyễn
Nov 23, 2025, 10:31:04 PM (5 days ago) Nov 23
to Giaitri...@googlegroups.com, Alphons...@googlegroups.com
Tập 4. Những tranh cãi về thủ phạm giết cha Diệp xoay quanh văn kiện của Giáo phận Cần Thơ
* Động cơ vụ sát hại cha Diệp không phải là phần chính của văn kiện nói trên. Tuy nhiên đây là phần được dư luận quan tâm bậc nhất, phần lớn bị chi phối bởi nhãn quan chính trị. Từ đó dấy lên những cách nhìn và lý giải khác nhau, mà Tập này sẽ cố gắng làm rõ thêm.
* Tập này sẽ sử dụng bài đã đăng sau đây làm nền tảng và triển khai sâu hơn: Ai hay lực lượng nào đã giết cha Trương Bửu Diệp? (Factcheck) - Google Groups
https://groups.google.com/g/AlphonseFamily/c/O8QGvQBGt8o1
1. Nghi ngờ về sự xuất hiện của 2 tên lính Nhật trực tiếp sát hại cha Diệp
Lập luận:
Theo các tài liệu lịch sử, sau ngày Nhật đầu hàng Đồng minh, quân đội Anh được giao nhiệm vụ giải giáp quân Nhật từ vĩ tuyến 16 trở vào Nam. Do đó, toàn bộ binh lính Nhật ở Nam Kỳ đều bị quân đội Anh quản thúc, bị tước vũ khí và không được ra khỏi doanh trại quân đội. Vì thế, thật khó để giải thích, những "lính Nhật đào ngũ" đang phải trốn chui trốn lủi, lại hiên ngang mặc áo lính Nhật, mang kiếm Nhật, đi lại giữa thanh thiên bạch nhật, giết hại cha Diệp…Phản biện:
1. Các nhân chứng đều khai báo rằng có 2 tên lính Nhật trong cuộc càn này và 2 tên này đã trực tiếp chém chết cha Diệp. Không ai nói là người khác, không phải là lính Nhật làm việc này.
- Có nhiều nhân chứng còn nói rõ tên lính Nhật đào ngũ này có tên là "Mitsuo” và “Takashi”, sau đổi qua tên tiếng Việt theo Cao Đài là Cao Trường Thắng và Cao Trường Ngươn. Nhiều người thấy 2 tên này dùng kiếm bén của Nhật (Katana)
- Hồ sơ quân báo Pháp ở Cần Thơ (Centre des Archives d’Outre-Mer, Aix-en-Provence) có báo cáo năm 1947: “Hai người Nhật đào ngũ tên Mitsuo và Takashi đã bị Cao Triều Phát xử tử vì tội giết linh mục Công giáo ở Tắc Sậy tháng 3-1946.”
Theo tài liệu lịch sử, trong đó là tài liệu của người Nhật (bằng tiếng Nhật) và của Anh, Pháp: 
Không phải toàn bộ lính Nhật đều triệt thoái ra khỏi Nam Bộ sau khi bị giải giáp mà chia ra làm 4 giai đoạn, kéo dài từ tháng 9/1945 cho mãi đến năm 1950
Thực tế diễn ra tại Nam Bộ:
4. Về chi tiết 2 tên này dùng mã tấu hay kiếm Nhật (Katana) để giết cha Diệp
Chi tiết này tuy nhỏ nhưng củng cố thêm bằng chứng về kẻ thủ tiêu cha Diệp là lính Nhật với vũ khí Nhật.
👉 Có rất nhiều lính Nhật còn ở lại Nam Bộ (đặc biệt là miền Tây Nam Bộ) từ cuối 1945 đến tận 1947–1948, thậm chí một số còn ở lại đến thập niên 1950. Đây không phải chuyện hiếm, mà là hiện tượng lịch sử được ghi nhận rõ ràng trong hàng loạt tài liệu của Pháp, Anh, Mỹ, Nhật và cả Việt Nam. Trong đó có:
- Lính đào ngũ tự do (Ronin Nhật hay còn gọi là Japonais isolés)
Đây là nhóm đông nhất, khoảng 3.000–5.000 người ở vùng đồng bằng sông Cửu Long. – Họ giữ súng ngắn, mã tấu, lựu đạn, sống bằng cướp bóc hay đánh thuê.
- Lính Nhật gia nhập và làm lính đánh thuê cho Cao Đài & Hòa Hảo
- Lính đào ngũ tự do (Ronin Nhật hay còn gọi là Japonais isolés)
Đây là nhóm đông nhất, khoảng 3.000–5.000 người ở vùng đồng bằng sông Cửu Long. – Họ giữ súng ngắn, mã tấu, lựu đạn, sống bằng cướp bóc hay đánh thuê.
- Lính Nhật gia nhập và làm lính đánh thuê cho Cao Đài & Hòa Hảo
👉 Cao Đài (đặc biệt cánh của Cao Triều Phát, Lê Văn Viên) tuyển vài trăm lính Nhật đào ngũ làm “cố vấn quân sự” và vệ sĩ.
👉 Hòa Hảo (Huỳnh Phú Sổ) cũng có khoảng 200–300 lính Nhật trong đội “Bình Xuyên – Nhật” ở Rạch Giá – Cà Mau.
Thủ phạm trực tiếp sát hại Cha Trương Bửu Diệp ở Tắc Sậy (Bạc Liêu) đêm 11 rạng 12/3/1946 là nhóm “lính Nhật gia nhập và làm lính đánh thuê cho cánh quân Cao Đài địa phương (thuộc hệ phái Cao Triều Phát). Do vậy 2 tên này đều được đặt tên theo lãnh tụ Cao Đài: Cao Trường Thắng và Cao Trường Ngươn.
👉 Bằng chứng lịch sử cụ thể:
- Báo cáo quân báo Anh (SEAC) tháng 11-1945: “Tại Nam Bộ còn khoảng 27.000 lính Nhật chưa tập trung, phần lớn đã đào ngũ về đồng bằng sông Cửu Long.”
- Hồ sơ quân đội Pháp (SHD Vincennes, 10H 1098): năm 1947 ghi nhận “còn 1.200 Japonais isolés hoạt động ở vùng Cà Mau – Bạc Liêu – Rạch Giá”.
- Hồi ký của nhiều người Nhật ở lại: cuốn “Nihon gun no nokoshita hitobito” (Những người lính Nhật ở lại), Tokyo 1995 – có chương riêng về miền Tây Nam Bộ: Riêng miền Tây Nam Bộ còn lại 3.000–5.000 người đến 1948
- Hồ sơ quân đội Pháp (SHD Vincennes, 10H 1098): năm 1947 ghi nhận “còn 1.200 Japonais isolés hoạt động ở vùng Cà Mau – Bạc Liêu – Rạch Giá”.
- Hồi ký của nhiều người Nhật ở lại: cuốn “Nihon gun no nokoshita hitobito” (Những người lính Nhật ở lại), Tokyo 1995 – có chương riêng về miền Tây Nam Bộ: Riêng miền Tây Nam Bộ còn lại 3.000–5.000 người đến 1948
3. Các cuộc triệt thoái (repatriation) của lính Nhật khỏi Nam bộ 1945–1950
Không phải toàn bộ lính Nhật đều triệt thoái ra khỏi Nam Bộ sau khi bị giải giáp mà chia ra làm 4 giai đoạn, kéo dài từ tháng 9/1945 cho mãi đến năm 1950
Thực tế diễn ra tại Nam Bộ:
| Giai đoạn | Thời gian | Số đưa về Nhật từ Nam Bộ | Cơ quan thực hiện | Ghi chú quan trọng |
|---|---|---|---|---|
| Giai đoạn 1: Giải giáp ban đầu | 9-1945 → 2-1946 | ~18.000–22.000 người | Quân Anh (SEAC) | Chỉ tập trung được lính ở Sài Gòn – Chợ Lớn, Cần Thơ, Mỹ Tho. Hàng chục ngàn người đã đào ngũ trước đó. |
| Giai đoạn 2: Pháp tiếp quản | 3-1946 → 12-1946 | ~12.000–15.000 người | Quân Pháp (CEFEO) | Pháp cố ý giữ lại 12.000–15.000 lính Nhật làm lao công (xây đường, sân bay). Nhiều người trốn khỏi trại lao công ở Cần Thơ, Long Xuyên, Bạc Liêu. |
| Giai đoạn 3: Đưa về dần | 1947 → 1949 | ~8.000–10.000 người | Pháp + Ủy ban Repatriation Nhật Bản | Đưa về từng đợt bằng tàu bệnh viện Nhật (Hikawa Maru, Takasago Maru…). Vẫn còn hàng ngàn người đào ngũ không chịu ra trình diện. |
| Giai đoạn 4: Kết thúc chính thức | 1950 | Chỉ còn vài trăm người chính thức | Chính phủ Nhật & Pháp | Nhật Bản chính thức tuyên bố kết thúc repatriation từ Đông Dương năm 1950. |
Chi tiết này tuy nhỏ nhưng củng cố thêm bằng chứng về kẻ thủ tiêu cha Diệp là lính Nhật với vũ khí Nhật.
Vấn đề này có lời khai bất nhất từ các tài liệu và nhân chứng:
👉 Theo văn bản của Gp. Cần Thơ công bố ngày 12/11/2025:
- Thi thể của Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp được tìm thấy trong một ao cá; đầu bị chém chẻ làm đôi từ đỉnh đầu xuống cổ bởi một nhát kiếm. Không giống với bất kỳ binh lính nào khác trong khu vực, chỉ có lính Nhật Bản mới được trang bị và sử dụng thành thạo loại vũ khí này. Trên thực tế, nhiều người đã thấy những người lính Nhật đào ngũ mang kiếm Nhật bên mình trong địa bàn giam giữ Cha Diệp.
- Thi thể của Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp được tìm thấy trong một ao cá; đầu bị chém chẻ làm đôi từ đỉnh đầu xuống cổ bởi một nhát kiếm. Không giống với bất kỳ binh lính nào khác trong khu vực, chỉ có lính Nhật Bản mới được trang bị và sử dụng thành thạo loại vũ khí này. Trên thực tế, nhiều người đã thấy những người lính Nhật đào ngũ mang kiếm Nhật bên mình trong địa bàn giam giữ Cha Diệp.
Các nhân chứng cho biết:
- “Trong đám đó thì có mấy thằng Nhật… Mỗi thằng Nhật có mang kiếm dài, sáng giới. Lúc con đi từ lẫm bên kia sang lẫm ba má con, thằng Nhật tưởng con trốn nên rút kiếm dài sáng giới kê vào cổ con”.
- ‘Họ kêu cha quỳ xuống, rồi rút gươm ra chém cha từ sau về phía trước. Hai thằng lính người Nhật là người chém Cha Diệp. Thằng tên là N., thằng kia tên là Th.. Có ba thằng Nhật, Thằng Nhật T. thì ở nhà’.
- Anh tôi về thăm nhà thấy những cây cau trong vườn bị chặt ngang ngọt sớt bởi kiếm của Nhật. Dao kiếm bình thường không chặt ngọt sớt được như vậy…
Tất cả đều xác định là kiếm hay gươm, không có chữ nào là mã tấu
👉 Tuy nhiên có 2 tài liệu nói khác:
- “Trong đám đó thì có mấy thằng Nhật… Mỗi thằng Nhật có mang kiếm dài, sáng giới. Lúc con đi từ lẫm bên kia sang lẫm ba má con, thằng Nhật tưởng con trốn nên rút kiếm dài sáng giới kê vào cổ con”.
- ‘Họ kêu cha quỳ xuống, rồi rút gươm ra chém cha từ sau về phía trước. Hai thằng lính người Nhật là người chém Cha Diệp. Thằng tên là N., thằng kia tên là Th.. Có ba thằng Nhật, Thằng Nhật T. thì ở nhà’.
- Anh tôi về thăm nhà thấy những cây cau trong vườn bị chặt ngang ngọt sớt bởi kiếm của Nhật. Dao kiếm bình thường không chặt ngọt sớt được như vậy…
Tất cả đều xác định là kiếm hay gươm, không có chữ nào là mã tấu
👉 Tuy nhiên có 2 tài liệu nói khác:
- Trong "10 vấn nạn liên quan đến quá trình tuyên thánh Cha Phanxico Xaviê Trương Bửu Diệp" của Văn phòng Cáo thỉnh:
Nhân chứng Khu Phùng Xuân là lính Cao đài nói: Khi chúng nó trói Cha Diệp và bắt Ngài quì gối bên bờ ao….Tên thứ nhất múa đao mà không chém được. Tên thứ hai uống rượu vào, lấy mã tấu và chém Cha… sau đó đạp xác chết Cha xuống ao….
- Hồ sơ quân sự Pháp (SHD Vincennes, 1947): Deux Japonais isolés ont utilisé une machette militaire japonaise pour décapiter presque le prêtre catholique.”
"Machette militaire japonaise" là mã tấu quân sự Nhật (guntō-machete)
Nhân chứng Khu Phùng Xuân là lính Cao đài nói: Khi chúng nó trói Cha Diệp và bắt Ngài quì gối bên bờ ao….Tên thứ nhất múa đao mà không chém được. Tên thứ hai uống rượu vào, lấy mã tấu và chém Cha… sau đó đạp xác chết Cha xuống ao….
- Hồ sơ quân sự Pháp (SHD Vincennes, 1947): Deux Japonais isolés ont utilisé une machette militaire japonaise pour décapiter presque le prêtre catholique.”
"Machette militaire japonaise" là mã tấu quân sự Nhật (guntō-machete)
Có nguồn tin còn phân tích cho rằng khi Nhật đầu hàng (15-8-1945), quân Anh và quân Pháp đã tịch thu toàn bộ katana (kiếm dài) và wakizashi kiếm ngắn) của sĩ quan và binh sĩ theo lệnh giải giáp của SEAC và CEFEO. Nhưng đây là những tên lính Nhật đào ngũ, họ không tuân theo mệnh lệnh của bất kỳ chỉ huy nào để bỏ vũ khí, nhất là của quân Anh hay quân Pháp.
Như vậy phần lớn nhân chứng đều nói dùng kiếm. Tài liệu nói dùng mã tấu là không xác thực, có sự nhầm lẫn hay không phân biệt giữa mã tấu và kiếm
Như vậy phần lớn nhân chứng đều nói dùng kiếm. Tài liệu nói dùng mã tấu là không xác thực, có sự nhầm lẫn hay không phân biệt giữa mã tấu và kiếm
MS
Mikali Nguyễn
Nov 25, 2025, 10:07:32 AM (4 days ago) Nov 25
to Alphons...@googlegroups.com, Giaitri...@googlegroups.com
2. Vai trò của Việt Minh trong vụ giết hại cha Diệp: có trực tiếp hay chỉ đạo thực hiện?
Lập luận quy kết cho Việt Minh:
👉 Luồng ý kiến gắn cái chết của Cha Diệp với Việt Minh không xuất hiện sau này, mà đã tồn tại từ trước 1975, được truyền miệng trong cộng đồng Công giáo miền Nam, đặc biệt tại Bạc Liêu, Cà Mau, Sóc Trăng. Nhiều giáo dân lớn tuổi, nhiều linh mục từng trực tiếp sống trong thời loạn lạc đó đều kể lại rằng “Cha Diệp bị Việt Minh bắt cùng giáo dân”, “bị đưa đi rồi giết”, “bị vu là theo Tây”, hoặc bị cuốn vào tranh chấp quyền lực địa phương giữa lúc các lực lượng chính trị – quân sự giành ảnh hưởng sau Cách mạng tháng Tám.
Giả thuyết Việt Minh sát hại Cha Diệp, dù không có chứng cứ tuyệt đối, vẫn có tính hợp lý về bối cảnh hơn giả thuyết Nhật đào ngũ.
👉 Wikipedia cho đến nay vẫn cho rằng cho việc cha Diệp bị giết có luồng ý kiến cho là Việt Minh (ngoài các lực lượng khác) dựa vào 1 bài báo của tác giả tên Ngọc Lan đăng trên báo mạng "Người Việt" ngày 29/2 2012 có tựa đề "Vận động phong chân phước Cha Trương Bửu Diệp". Trong đó có đoạn: "ngày 13/2/1946, Linh Mục Trương Bửu Diệp bị Việt Minh bắt cùng với trên 70 giáo dân tại họ Tắc Sậy, bị lùa đi và nhốt chung với bổ đạo tại lẫm lúa của ông giáo sự ở Cây Dừa. Vì bênh vực quyền lợi của giáo dân, ngài đã mất trong khi thi hành nhiệm vụ chủ chăn".
👉 Các nguồn như Catholic Online (2009) hoặc AsiaNews (2014) nói: "bị giết bởi Cộng sản/Việt Minh".
👉 Các nguồn như Catholic Online (2009) hoặc AsiaNews (2014) nói: "bị giết bởi Cộng sản/Việt Minh".
👉 Đặc biệt, nguồn "Sách hiếm", là 1 website chống đạo Công giáo cực đoan, cho rằng "Lm. Trương Bửu Diệp là mật thám cho Tây giết Việt Minh": chắc chắn hành động của ông ta đã gây thù chuốc oán đối với nhân dân cho nên ông ta trở thành đối tượng của nhân dân và là đối tượng của Cách Mạng. Kết luận hữu lý nhất về vụ bắt linh mục Trương Bửu Diệp là lực lượng Việt Minh địa phương của ông Cao Trường Phát...
Phản biện:
1. Tài liệu của Gp. Cần Thơ công bố ngày 12/11/2025, dựa theo cuộc điều tra của Giáo phận Cần Thơ năm 2011 - 2017, đã khẳng định"cái chết của Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp không liên quan đến “Việt Minh” hay “Đảng Cộng sản Đông dương” và "CT. Hồ Chí Minh". Tài liệu ghi rõ: "Cuộc điều tra... đã bác bỏ hoàn toàn những giả định vô căn cứ xung quanh cái chết của Cha Diệp cho rằng ngài bị Việt Minh sát hại...".Trích về thái độ chính trị của Cha Diệp: Cũng như các giám mục và linh mục Công giáo Việt Nam thời bấy giờ, Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp ủng hộ một quốc gia Việt Nam độc lập khỏi mọi cường quốc nước ngoài. Tuy nhiên, lập trường của ngài là ủng hộ một cuộc cách mạng hòa bình, không phải chiến tranh hay bạo lực. Điều này thể hiện rất rõ nét qua thái độ của Cha Diệp đối với Việt Minh. Ngài không hề có ác cảm với họ, nhưng không muốn tham gia vào các hoạt động quân sự. Và ngài đối xử với những người lính bình thường của họ rất thân thiện và ấm áp như với tất cả những người trẻ tuổi khác.
Lời khai nhân chứng cho biết: Cha Diệp có quan hệ giao tiếp tốt với hết mọi người: người Pháp, người Nhật, người Cao Đài; người Việt Minh… đến thăm cha cũng tiếp chuyện bình thường”....
Các trích dẫn nguyên văn quan trọng nhất liên quan đến chính sách của Việt Minh tại Nam Bộ vào đúng thời điểm vụ Cha Diệp (12/3/1946)
| TT | Văn bản & ngày ban hành | Trích dẫn nguyên văn | Nguồn chính thức |
|---|---|---|---|
| 1 | Hiệp định Sơ bộ Pháp–Việt 6/3/1946 | “Chính phủ Pháp và Chính phủ Việt Nam đồng ý ngừng mọi hành động thù địch trên toàn cõi Đông Dương.” | Hồ Chí Minh toàn tập, tập 4, tr. 133–135 |
| 2 | Thư Hồ Chí Minh gửi đồng bào Nam Bộ 10/3/1946 | “Trong lúc đình chiến này, chúng ta phải giữ gìn từng giọt máu của đồng bào… Phải tuyệt đối tránh mọi hành động khiêu khích, mọi sự trả thù cá nhân, mọi sự giết chóc vô ích… Kỷ luật là sức mạnh của chúng ta.” | Hồ Chí Minh toàn tập, tập 4, tr. 141–142 Văn kiện Đảng toàn tập, tập 7, tr. 89–90 |
| 3 | Chỉ thị của Ban Thường vụ Trung ương Đảng 7/3/1946 (gửi Xứ ủy Nam Kỳ) | “Phải thi hành nghiêm ngặt Hiệp định Sơ bộ… cấm mọi hành động khiêu khích, cấm trả thù cá nhân, cấm giết hại tù binh và dân chúng… Nếu bắt được ai thì phải đưa về ủy ban hành chính địa phương để cải tạo, không được tự ý xử tử.” | Văn kiện Đảng toàn tập, tập 7, tr. 78–80 |
| 4 | Hồi ký Trần Văn Giàu (1985) – mô tả việc ông phổ biến chỉ thị trên tại Nam Bộ | “Tôi đã cho in hàng chục nghìn bản Thư Bác Hồ ngày 10/3/1946 và chỉ thị của Trung ương, gửi xuống tận các xã… Ra lệnh miệng và bằng văn bản: ai trái lệnh sẽ bị kỷ luật nặng, kể cả xử bắn nếu giết hại dân thường.” | Trần Văn Giàu, Miền Nam giữ trọn lời thề, NXB Chính trị Quốc gia, 1985, tr. 412–415 |
| 5 | Lệnh của Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ đầu tháng 3/1946 (ký tên Trần Văn Giàu) | “Trong thời kỳ đình chiến, tuyệt đối cấm mọi hành động khủng bố, trả thù cá nhân, giết hại dân chúng… Nếu bắt được người của địch thì phải giải về ủy ban hành chính để xử lý theo chính sách khoan hồng.” | Lưu trữ tại Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh TP.HCM (bản sao ronéo) |
Giả sử Việt Minh chỉ đạo vụ sát hại này thì chỉ có từ lãnh đạo cấp cao là ông Trần Văn Giàu, Bí thư Xứ ủy Nam Kỳ kiêm Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ – người đứng đầu thực tế của Việt Minh ở Nam Kỳ từ tháng 8-1945 đến tháng 5-1946. Ông là người có quyền cao nhất của Việt Minh ở miền Nam lúc đó, mọi hoạt động vũ trang ở Nam Kỳ đều phải qua ông hoặc Ban Quân sự Nam Bộ do ông kiểm soát.
* Tư lệnh Khu 8 (bao gồm Bạc Liêu) là tướng Nguyễn Bình mới được bổ nhiệm (tháng 5-1946), tháng 3-1946 chưa về Nam, không có mặt ở miền Tây.
Nhưng lúc đó ở Hà Nội, đang đàm phán với Pháp Hiệp định Sơ bộ 6/3/1946, còn ở Nam bộ Trần Văn Giàu đang thực hiện chính sách đình chiến và chuẩn bị lực lượng sau Hiệp định Sơ bộ. Ông này đã ban hành Lệnh của Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ vào đầu tháng 3/1946 là tuyệt đối cấm mọi hành động khủng bố, trả thù cá nhân, giết hại dân chúng… Do vậy không thể và không có lý do gì để ra lệnh giết một linh mục địa phương ở Bạc Liêu
Không có bất kỳ tài liệu nào về sự liên can trực tiếp hoặc gián tiếp Việt Minh và của Trần Văn Giàu đến cái chết của Cha Diệp.
2. Không có lời khai nào từ 23 nhân chứng được tuyên thệ (sub iuramento) trong hồ sơ án phong thánh đề cập hoặc cáo buộc Việt Minh là thủ phạm trực tiếp hoặc chỉ đạo vụ việc.
Theo mô tả của các nhân chứng, cách hành động của bọn lính trong cuộc càn này không có dáng dấp của Việt Minh:
- Đi càn với lính Nhật: Việt Minh lúc đó tuy có chiêu mộ lính Nhật nhưng chủ yếu để huấn luyện quân sự và cố vấn kỹ thuật: dạy cách sử dụng vũ khí, mìn và chế tạo thuốc nổ...Có 1 số nhỏ tham gia chiến đấu chống Pháp. Nhưng không dùng lính Nhật đào ngũ để dẫn đường, đi càn, khủng bố dân hay giết linh mục...
- Mặc đồ trắng mang cờ trắng có hình con mắt của Cao Đài
- Chém xả đầu, lột truồng, định thiêu sống tập thể người dân vô tội: đó chỉ là kiểu hành quyết man rợ của lính Nhật và một số toán Cao Đài cực đoan.
- Đột nhập nhà thờ vào ban đêm, lùa người dân nhốt vào chuồng trâu: Việt Minh thường bắt người vào ban ngày, tập trung ở đình làng hoặc trụ sở ủy ban.
Cách hành xử ở Tắc Sậy 1946 hoàn toàn không mang dấu ấn của bất kỳ đơn vị Việt Minh nào – đây là nhận định chung của cả hồ sơ Pháp, điều tra Giáo phận.
3. Hồ sơ Chabalier không có bất kỳ đề cập nào đến Việt Minh, Cộng sản, Đảng Cộng sản Đông Dương trong toàn bộ phần mô tả cái chết của Cha Diệp.
Cách hành xử ở Tắc Sậy 1946 hoàn toàn không mang dấu ấn của bất kỳ đơn vị Việt Minh nào – đây là nhận định chung của cả hồ sơ Pháp, điều tra Giáo phận.
3. Hồ sơ Chabalier không có bất kỳ đề cập nào đến Việt Minh, Cộng sản, Đảng Cộng sản Đông Dương trong toàn bộ phần mô tả cái chết của Cha Diệp.
Hồ sơ chỉ rõ thủ phạm là một tên Nhật ly khai (un Japonais déserteur hoặc lính Nhật đào ngũ) và tập trung vào giá trị mục tử (hy sinh vì đoàn chiên), không gán ghép cho phe phái chính trị.
Nguyên văn tại Hồ sơ: Nous devons déplorer la mort du Père David ; la mort d'un Père Annamite, assassiné par un Japonais déserteur, parce qu'il ne voulait pas abandonner son troupeau... Le Père François-Xavier Trương Bửu Diệp est un prêtre saint, décapité le 12 mars 1946 pour avoir voulu rester avec son troupeau."
Dịch sát: "Chúng tôi phải thương tiếc cái chết của cha David; cái chết của một Cha An-nam, bị sát hại bởi một tên Nhật đào ngũ, vì Cha đã không muốn bỏ rơi đàn chiên của mình... Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp là một linh mục thánh thiện, bị chém chết ngày 12.3.1946 vì ở lại với đàn chiên."
4. Tại tài liệu "10 vấn nạn liên quan đến quá trình tuyên thánh Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp" của Văn phòng Cáo thỉnh do Cáo thỉnh viên chính Lm. Phêrô Trần thế Tuyên chấp bút
Tại Vấn nạn 8 và 10: Trong "Ghi chú cuối cùng của cha Roland Jacques" về hồ sơ Chabalier có nói: "Mỗi lần nhắc đến cái chết của Cha, người ta đều đưa ra một lý do đặc biệt: "Vì ngài đã ở lại giữa đàn chiên".
Tại Vấn nạn 8 và 10: Trong "Ghi chú cuối cùng của cha Roland Jacques" về hồ sơ Chabalier có nói: "Mỗi lần nhắc đến cái chết của Cha, người ta đều đưa ra một lý do đặc biệt: "Vì ngài đã ở lại giữa đàn chiên".
Chưa bao giờ người ta ám chỉ Việt Minh đã gây ra hay hạ lệnh giết chết ngài. Từ 1946-1947, kẻ sát hại đã được khẳng định: "Một tên Nhật ly khai". Đúng vậy, không có bằng chứng cho thấy có bàn tay của Việt Minh trong cái chết của Cha Diệp.
5. Báo cáo tình báo Pháp (SHD Vincennes, 10H 1098, ngày 15/6/1947) mô tả vụ việc chung về "sát hại linh mục Công giáo ở Bạc Liêu" đã bác bỏ vai trò của Việt Minh, nhấn mạnh đây là hành động của lính Nhật đào ngũ và lực lượng Cao Đài địa phương. Dưới đây là trích dẫn nguyên văn (bằng tiếng Pháp):
5. Báo cáo tình báo Pháp (SHD Vincennes, 10H 1098, ngày 15/6/1947) mô tả vụ việc chung về "sát hại linh mục Công giáo ở Bạc Liêu" đã bác bỏ vai trò của Việt Minh, nhấn mạnh đây là hành động của lính Nhật đào ngũ và lực lượng Cao Đài địa phương. Dưới đây là trích dẫn nguyên văn (bằng tiếng Pháp):
"À Bac Liêu, deux Japonais isolés ont assassiné un prêtre catholique et menacé une communauté chrétienne dans la nuit du 11 au 12 mars 1946. Les coupables, déserteurs de l'armée impériale nippone, ont été exécutés par les forces Cao Đài locales en 1947 pour éviter une enquête française. Incident lié à des tensions foncières et religieuses, sans implication directe du Viet Minh."
Dịch: "Tại Bạc Liêu, hai lính Nhật đào ngũ tự do (Japonais isolés) đã sát hại một linh mục Công giáo và đe dọa một cộng đồng Kitô hữu trong đêm 11 rạng 12/3/1946. Các thủ phạm, đào ngũ từ quân đội đế quốc Nhật, đã bị lực lượng Cao Đài địa phương xử tử năm 1947 để tránh điều tra của Pháp. Vụ việc liên quan đến căng thẳng đất đai và tôn giáo, không có sự can thiệp trực tiếp của Việt Minh."
5. Các nguồn trung lập (như Wikipedia, ucanews.com) xác nhận vụ việc là "xung đột địa phương", không phải chỉ thị từ Hà Nội.
6. Riêng trang sachhiem.net (2025) cáo buộc "Lm. Trương Bửu Diệp là mật thám cho Tây giết Việt Minh..." chỉ là suy diễn từ lời khai của các nhân chứng trong cuộc điều tra đã công bố và bình luận từ các nick ẩn danh. Đây là cáo buộc "lạc quẻ" nhất, là góc nhìn chủ quan, thể hiện quan điểm chống Công giáo cực đoan, ngược lại với cuộc điều tra Giáo phận và bị bác bỏ vì mâu thuẫn với lời khai nhân chứng (Cha Diệp giúp giáo dân đòi đất từ phe Cao Đài, không phải giết Việt Minh).
Dịch: "Tại Bạc Liêu, hai lính Nhật đào ngũ tự do (Japonais isolés) đã sát hại một linh mục Công giáo và đe dọa một cộng đồng Kitô hữu trong đêm 11 rạng 12/3/1946. Các thủ phạm, đào ngũ từ quân đội đế quốc Nhật, đã bị lực lượng Cao Đài địa phương xử tử năm 1947 để tránh điều tra của Pháp. Vụ việc liên quan đến căng thẳng đất đai và tôn giáo, không có sự can thiệp trực tiếp của Việt Minh."
5. Các nguồn trung lập (như Wikipedia, ucanews.com) xác nhận vụ việc là "xung đột địa phương", không phải chỉ thị từ Hà Nội.
6. Riêng trang sachhiem.net (2025) cáo buộc "Lm. Trương Bửu Diệp là mật thám cho Tây giết Việt Minh..." chỉ là suy diễn từ lời khai của các nhân chứng trong cuộc điều tra đã công bố và bình luận từ các nick ẩn danh. Đây là cáo buộc "lạc quẻ" nhất, là góc nhìn chủ quan, thể hiện quan điểm chống Công giáo cực đoan, ngược lại với cuộc điều tra Giáo phận và bị bác bỏ vì mâu thuẫn với lời khai nhân chứng (Cha Diệp giúp giáo dân đòi đất từ phe Cao Đài, không phải giết Việt Minh).
Không có bằng chứng nào cho thấy cha Diệp cung cấp thông tin để Pháp giết Việt Minh và bị Việt Minh chỉ đạo thủ tiêu để trả thù...
* Vấn đề này chúng ta sẽ làm rõ hơn ở tập sau về vai trò của Cao Triều Phát vừa là lãnh nhánh giáo phái Cao Đài tại Bạc Liêu vừa là người của Việt Minh.
Tóm lại:
1. Dường như những người phủ nhận vai trò của 2 tên lính Nhật trong vụ này là để có chỗ trống "nhét" Việt Minh vào vụ việc.
2. Các quy kết cho Việt Minh chỉ là suy đoán thiếu căn cứ, dựa trên ký ức tập thể thời loạn lạc sau khi Nhật đầu hàng 1945, không phải lời khai cụ thể.
3. Không có bằng chứng lịch sử nào - dù từ hồ sơ Pháp, hồ sơ Việt Nam, hồ sơ Vatican hay lời khai nhân chứng cho thấy Việt Minh có chủ trương chỉ đạo giết Cha Trương Bửu Diệp ở bất kỳ cấp nào, hay có liên can trực tiếp hoặc gián tiếp đến vu sát hại dã man này.
2. Các quy kết cho Việt Minh chỉ là suy đoán thiếu căn cứ, dựa trên ký ức tập thể thời loạn lạc sau khi Nhật đầu hàng 1945, không phải lời khai cụ thể.
3. Không có bằng chứng lịch sử nào - dù từ hồ sơ Pháp, hồ sơ Việt Nam, hồ sơ Vatican hay lời khai nhân chứng cho thấy Việt Minh có chủ trương chỉ đạo giết Cha Trương Bửu Diệp ở bất kỳ cấp nào, hay có liên can trực tiếp hoặc gián tiếp đến vu sát hại dã man này.
MS
Mikali Nguyễn
Nov 27, 2025, 9:51:24 PM (2 days ago) Nov 27
to Alphons...@googlegroups.com, Giaitri...@googlegroups.com
* Đây là bổ sung cho Tập 4.3 về "Vai trò của Việt Minh trong vụ giết hại cha Diệp: có trực tiếp hay chỉ đạo thực hiện?"
* Ngoài các tài liệu đã trích dẫn, có tra cứu thêm từ Trí tuệ nhân tạo (AI) để coi có thông tin gì mới có liên quan hay không thì nhận được các câu trả lời gây kinh ngạc sau.
Phần này để tham khảo thêm cho biết.
AI nói gì về thủ phạm sát hại cha Diệp, câu trả lời: Việt Minh
1. Gemini và Claude: không có gì mới và lạ, khác với các tài liệu đã công bố.
2. "Tổng quan do AI tạo ra" (AI-generated overview)
Đây là một tính năng của Google Search cho biết:
Giáo phận Cần Thơ không công bố kết luận về vụ án của Linh mục Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp, mà là các nguồn tin lịch sử và lời kể của nhân chứng xác nhận ngài bị giết hại trong quá trình thực hiện sứ vụ. Không ai bị kết luận là thủ phạm, nhưng theo lời kể của nhân chứng, ngài đã bị chém nhiều nhát vào đầu khi bị bắt giữ và hành quyết, Wikipedia cho biết.
Hoàn cảnh: Linh mục bị sát hại trong lúc đang thực hiện sứ vụ tại Campuchia (?).
Nguyên nhân: Theo lời kể của nhân chứng, ngài bị chém hai nhát vào đầu, một ở phía trên sọ và một phía sau gáy.
Thủ phạm: Không có bất kỳ thông tin nào về thủ phạm hoặc lời kết tội chính thức từ Giáo phận Cần Thơ.
Hoàn cảnh: Linh mục bị sát hại trong lúc đang thực hiện sứ vụ tại Campuchia (?).
Nguyên nhân: Theo lời kể của nhân chứng, ngài bị chém hai nhát vào đầu, một ở phía trên sọ và một phía sau gáy.
Thủ phạm: Không có bất kỳ thông tin nào về thủ phạm hoặc lời kết tội chính thức từ Giáo phận Cần Thơ.
2. ChatGPT: mới lạ hoàn toàn, gây sốc
👉 Theo điều tra giáo phận Cần Thơ (1971, 2000s, 2010–2014), trong nhóm trực tiếp tham gia có: Lực lượng Tự vệ – An ninh Việt Minh địa phương.
👉 Trong nhiều lời chứng thu thập từ thập niên 1960–2010, tên “Ba Mỹ” (Huỳnh Công Mỹ) được nhắc đến thường xuyên nhất, là cán bộ Việt Minh tại Cái Tàu – Hộ Phòng (Bạc Liêu), giữ vai trò trong Ban An ninh hoặc Ủy ban Kháng chiến địa phương, là người trực tiếp chỉ huy việc giam cha Diệp.
👉 Trong nhiều nhân chứng, không ai nói có “đấu tố” hay “xử án tập thể”. Đây là một vụ hành quyết bí mật của tổ an ninh.
3. Grok: mới lạ hoàn toàn, gây sốc
Mô tả vụ việc (chi tiết như trong phim, ghi nguyên văn):
Ngày 1:
👉 Một nhóm vũ trang Việt Minh kéo đến. Nhóm này từ Cái Tàu – Hộ Phòng, do Ba Mỹ (Huỳnh Công Mỹ) có mặt hoặc có chỉ đạo.
👉 Họ cáo buộc “Cha Diệp chứa Việt gian / phản động / điệp viên Nhật” (Lúc đó dân Tắc Sậy có nuôi 2–3 người Nhật lạc đơn vị để tránh bị giết.)
👉 Người của Việt Minh định bắt toàn bộ giáo dân và đốt nhà thờ. Cha Diệp nói câu rất nổi tiếng: “Đừng bắt giáo dân, tôi sẽ đi thay cho họ.”
👉 Việt Minh nhận ông và thả đám đông. Cha bị trói và đưa đi. Họ giải cha đến trụ sở Việt Minh ở Cái Tàu Hạ (nay là khu vực thị trấn Giá Rai) và giam trong nhà kho hoặc lán tre – không phải nhà tù kiên cố.
Ngày 2:
👉 Thẩm vấn kéo dài nhiều giờ: “Tại sao chứa người Nhật?” “Có liên hệ với Pháp không?” “Giáo dân theo phản động?”. Cha Diệp trả lời: “Tôi chỉ cứu người, không làm chính trị.”
👉 Xô xát giữa giáo dân & cán bộ: Một số giáo dân âm thầm tìm đến xin thả cha. Có vụ cãi vã khiến Việt Minh đánh đập họ. Không khí căng thẳng, cán bộ an ninh cho rằng giáo dân đang tụ tập để cứu cha, coi đó như hành động “chống chính quyền”.
👉 Cuộc họp nội bộ Việt Minh buổi chiều – tối:
Theo lời kể của hai nhân chứng sống ở Cái Tàu (ghi trong hồ sơ 1971): Ba Mỹ và vài cán bộ an ninh cho rằng: “Cha này nguy hiểm, không xử thì sẽ làm loạn dân.” Một số người phản đối, nói chỉ nên giam rồi thả. Nhưng nhóm cứng rắn thắng thế.
Ngày 1:
👉 Một nhóm vũ trang Việt Minh kéo đến. Nhóm này từ Cái Tàu – Hộ Phòng, do Ba Mỹ (Huỳnh Công Mỹ) có mặt hoặc có chỉ đạo.
👉 Họ cáo buộc “Cha Diệp chứa Việt gian / phản động / điệp viên Nhật” (Lúc đó dân Tắc Sậy có nuôi 2–3 người Nhật lạc đơn vị để tránh bị giết.)
👉 Người của Việt Minh định bắt toàn bộ giáo dân và đốt nhà thờ. Cha Diệp nói câu rất nổi tiếng: “Đừng bắt giáo dân, tôi sẽ đi thay cho họ.”
👉 Việt Minh nhận ông và thả đám đông. Cha bị trói và đưa đi. Họ giải cha đến trụ sở Việt Minh ở Cái Tàu Hạ (nay là khu vực thị trấn Giá Rai) và giam trong nhà kho hoặc lán tre – không phải nhà tù kiên cố.
Ngày 2:
👉 Thẩm vấn kéo dài nhiều giờ: “Tại sao chứa người Nhật?” “Có liên hệ với Pháp không?” “Giáo dân theo phản động?”. Cha Diệp trả lời: “Tôi chỉ cứu người, không làm chính trị.”
👉 Xô xát giữa giáo dân & cán bộ: Một số giáo dân âm thầm tìm đến xin thả cha. Có vụ cãi vã khiến Việt Minh đánh đập họ. Không khí căng thẳng, cán bộ an ninh cho rằng giáo dân đang tụ tập để cứu cha, coi đó như hành động “chống chính quyền”.
👉 Cuộc họp nội bộ Việt Minh buổi chiều – tối:
Theo lời kể của hai nhân chứng sống ở Cái Tàu (ghi trong hồ sơ 1971): Ba Mỹ và vài cán bộ an ninh cho rằng: “Cha này nguy hiểm, không xử thì sẽ làm loạn dân.” Một số người phản đối, nói chỉ nên giam rồi thả. Nhưng nhóm cứng rắn thắng thế.
Ngày 3 – Đêm xử tử:
1) Đưa cha ra khỏi nhà giam:
Khoảng 9–10 giờ tối. Họ trói tay cha bằng dây thừng hoặc dây kẽm. Một nhóm 5–7 người áp giải ra ruộng vắng gần Cái Tàu – Hộ Phòng.
2) Những gì xảy ra tại hiện trường:
Các lời chứng trùng khớp rằng: Cha bị đánh mạnh vào đầu bằng báng súng. Bị đâm bằng lưỡi lê hoặc vật nhọn. Bị bắn ở cự ly gần (thường ghi nhận 2–3 phát). Thi thể bị bỏ lại trong bụi rậm hoặc bờ ruộng.
3) Sáng hôm sau – giáo dân tìm thấy thi thể:
1) Đưa cha ra khỏi nhà giam:
Khoảng 9–10 giờ tối. Họ trói tay cha bằng dây thừng hoặc dây kẽm. Một nhóm 5–7 người áp giải ra ruộng vắng gần Cái Tàu – Hộ Phòng.
2) Những gì xảy ra tại hiện trường:
Các lời chứng trùng khớp rằng: Cha bị đánh mạnh vào đầu bằng báng súng. Bị đâm bằng lưỡi lê hoặc vật nhọn. Bị bắn ở cự ly gần (thường ghi nhận 2–3 phát). Thi thể bị bỏ lại trong bụi rậm hoặc bờ ruộng.
3) Sáng hôm sau – giáo dân tìm thấy thi thể:
Một nhóm giáo dân lén đi tìm. Họ nhận ra cha qua áo dòng nâu và thân thể đầy vết thương. Thi thể được chở về Tắc Sậy rồi chôn tạm sau nhà thờ cũ.
Ghi chú từ người chat với Chat GPT:
👉 Không hiểu thông tin này từ đâu mà ra. Sao nhiều lần chất vấn, Chat GPT vẫn kiên quyết trả lời như vậy và tuyên bố tuyệt đối không bịa ra nhưng lại trả lời vòng vo, không cho biết nguồn dữ liệu trích dẫn và nguồn nhân chứng lấy từ đâu.
👉 Sau đó nó thừa nhận đây là nguồn truyền khẩu dân gian, ký ức cá nhân, không có bất kỳ tài liệu chính thức hay hồ sơ lưu trữ nào.
👉 Sau hàng chục lần tra hỏi tiếp, cuối cùng nó xin lỗi và nhận lỗi nói là không có vụ nói trên ở bất kỳ tài liệu nào.
👉 Hai bên:người chat và ChatGPT thỏa thuận thống nhất:
Cách làm chuẩn là có thể dùng tin truyền miệng / lời kể dân gian, nhưng phải tuân thủ ba nguyên tắc sau:
1. Ghi rõ đó là tin đồn / truyền miệng. Không được trình bày như chứng cứ lịch sử.2. Tích nguồn cụ thể: phải cho link bài viết hoặc cho biết có ở trang mạng nào, năm nào, video, clip, thu âm, hoặc ít nhất tên tác giả, nơi công bố để người đọc có thể truy nguyên, tự đánh giá độ tin cậy.
3. Trình bày tách biệt với tài liệu chính thức Luôn đặt tin đồn và tài liệu gốc trong các khung riêng, ví dụ:
| Nguồn | Loại | Giá trị sử liệu | Nội dung |
|---|---|---|---|
| Báo cáo CAOM 1947 | Tài liệu gốc | Cao | Mô tả sự kiện Tắc Sậy, không nêu thủ phạm |
| Hồ sơ Giáo phận 1971 | Tài liệu gốc | Cao | Lời khai nhân chứng, không nhắc Ba Mỹ |
| Blog WordPress 2010 | Truyền miệng / tin đồn | Thấp | Nêu tên “Ba Mỹ” là người Việt Minh (không có chứng cứ) |
Kiểm tra với ChatGPT bằng tài khoản khác: không thấy nó trả lời bậy bạ như trên nữa.
👉 Cáo buộc của ChatGPT là không chính xác: Không có bất kỳ tài liệu lịch sử đáng tin cậy nào (từ Wikipedia, sách sử Việt Nam, hoặc báo chí Công giáo) đề cập đến Huỳnh Công Mỹ hoặc "Ba Mỹ" liên quan đến vụ việc. Tên này không xuất hiện trong danh sách thủ phạm hay nhân chứng.
👉 Thủ phạm thực tế: Theo tài liệu lịch sử chính thức từ Giáo phận Cần Thơ (được Vatican phê chuẩn năm 2025), các nguồn sử học Công giáo, và các nghiên cứu như sách Cha Trương Bửu Diệp: Cuộc đời và sự nghiệp (Hội Đồng Giám Mục Việt Nam), ông bị bắt cóc và hành quyết bởi một nhóm du kích địa phương do Lê Bá Thọ (biệt danh "Thọ Hai") lãnh đạo. Nhóm này thuộc lực lượng Việt Minh tại Bạc Liêu.
👉 Thọ Hai sinh khoảng 1910–1920 tại vùng Giá Rai (Bạc Liêu), tham gia Việt Minh từ 1945, và sau này (trước khi mất năm 1996) đã thừa nhận với linh mục địa phương rằng ông ra lệnh giết cha Diệp vì nghi cha là "gián điệp Pháp".
👉 Lý do giết: cha Diệp bị nghi ngờ là "gián điệp Pháp" vì bảo vệ giáo dân và từ chối rời bỏ giáo xứ. Ông bị tra tấn, cắt tai, cắt lưỡi, rồi bị chém đầu. Trước khi chết, ông quỳ xin Chúa tha thứ cho kẻ sát nhân.
👉 Lý do giết: cha Diệp bị nghi ngờ là "gián điệp Pháp" vì bảo vệ giáo dân và từ chối rời bỏ giáo xứ. Ông bị tra tấn, cắt tai, cắt lưỡi, rồi bị chém đầu. Trước khi chết, ông quỳ xin Chúa tha thứ cho kẻ sát nhân.
Cũng như ChatGPT, Grok kiên quyết khẳng định với thông tin này: Tên Thọ Hai này không phải "từ trên trời rơi xuống", mà xuất phát từ:
👉 Lời khai nhân chứng sống sót và lịch sử địa phương:
Gp Cần Thơ đã phỏng vấn hàng trăm nhân chứng (như ông Phêrô Nguyễn Văn Hoạt, ông Gioan Baotixita Lê Văn Cư, và các giáo dân Tắc Sậy còn sống). Họ xác nhận nhóm vũ trang do Lê Bá Thọ (biệt danh Thọ Hai) – chỉ huy địa phương của Việt Minh tỉnh Bạc Liêu – thực hiện vụ bắt và hành quyết.
👉 Tài liệu lịch sử Công giáo và nghiên cứu:
- Sách Cha Trương Bửu Diệp: Cuộc đời và sự nghiệp (Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, 2017) – dựa trên hồ sơ điều tra – nêu rõ: "Nhóm du kích Việt Minh do Thọ Hai lãnh đạo bắt cha Diệp ngày 12/3/1946".
- Bài viết của linh mục Nguyễn Văn Thư (trên báo Công giáo và Dân tộc) trích lời nhân chứng Ngô Minh Quang: "Thọ Hai ra lệnh chém đầu cha, nhưng cha vẫn quỳ tha thứ".
- Hồ sơ Vatican (Positio – tóm tắt điều tra) cũng xác nhận chi tiết này, dù không công khai đầy đủ.
- Sách Cha Trương Bửu Diệp: Cuộc đời và sự nghiệp (Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, 2017) – dựa trên hồ sơ điều tra – nêu rõ: "Nhóm du kích Việt Minh do Thọ Hai lãnh đạo bắt cha Diệp ngày 12/3/1946".
- Bài viết của linh mục Nguyễn Văn Thư (trên báo Công giáo và Dân tộc) trích lời nhân chứng Ngô Minh Quang: "Thọ Hai ra lệnh chém đầu cha, nhưng cha vẫn quỳ tha thứ".
- Hồ sơ Vatican (Positio – tóm tắt điều tra) cũng xác nhận chi tiết này, dù không công khai đầy đủ.
Sau nhiều lần chất vấn nó mới thừa nhận và xác nhận rằng:
👉 Tên "Lê Bá Thọ" (hay Thọ Hai) không xuất hiện trong bất kỳ tài liệu điều tra chính thức của Giáo phận Cần Thơ hoặc nhân chứng được Vatican phê chuẩn.
👉 Đây là lỗi từ kiến thức huấn luyện cũ của tôi (dựa trên một số nguồn không chính thống hoặc tin đồn truyền miệng trước năm 2017), và tôi đã nhầm lẫn khi lặp lại mà không kiểm chứng cập nhật. Tôi không bịa đặt, nhưng tôi đã không cẩn thận – và giờ tôi sẽ sửa chữa bằng dữ liệu thực tế từ các nguồn mới nhất (tính đến 27/11/2025).
👉 Sự thật ngắn gọn nhất (2025):
- Cha Trương Bửu Diệp bị hai lính Nhật đào ngũ chém chết ngày 12/3/1946 tại Tắc Sậy.
Động cơ: thù ghét Công giáo (“theo Tây”).
- Nguồn: 23 nhân chứng tuyên thệ trong hồ sơ điều tra Gp Cần Thơ → Vatican công nhận tử đạo 25/11/2024.
- Mọi tin đồn còn lại (Việt Minh, Cao Đài, Ba Mỹ…) đều không có thật.
👉 Sự thật ngắn gọn nhất (2025):
- Cha Trương Bửu Diệp bị hai lính Nhật đào ngũ chém chết ngày 12/3/1946 tại Tắc Sậy.
Động cơ: thù ghét Công giáo (“theo Tây”).
- Nguồn: 23 nhân chứng tuyên thệ trong hồ sơ điều tra Gp Cần Thơ → Vatican công nhận tử đạo 25/11/2024.
- Mọi tin đồn còn lại (Việt Minh, Cao Đài, Ba Mỹ…) đều không có thật.
Và cuối cùng nó nói như thế này (nguyên văn):
👉 Mình đã bị cuốn vào vòng xoáy tin đồn + truyền miệng + nguồn lậu hơn chục năm nay, rồi tự tin phán như thật luôn.
👉 Cảm ơn bạn đã kiên nhẫn đập bàn chỉ ra từng cái một, không có bạn chắc mình vẫn còn đang kể chuyện “Thọ Hai” cho thiên hạ nghe tiếp 🤦♂️
👉 Thôi để mình đi sám hối đây, lần sau có nói gì về Cha Diệp chắc phải dẫn link Vatican mới dám mở miệng
👉 😭Còn bạn khỏe không? Uống ly nước cho bớt shock giùm mình nha 😂
Kiểm tra với Grok bằng tài khoản khác: không thấy nó trả lời bậy bạ như trên nữa
Botay với AI🤗😁
MS
Reply all
Reply to author
Forward
0 new messages