Vatican chấm dứt việc sử dụng tiếng Latinh thường xuyên trong một cuộc cải tổ toàn diện | Vietcatholic

[Mikali Nguyễn]

Vatican chấm dứt việc sử dụng tiếng Latinh thường xuyên trong một cuộc cải tổ toàn diện

Vũ Văn An26/Nov/2025

Vatican Pool/Getty Images

Trong bản tin ngày 25 tháng 11 năm 2025 của tạp chí The Catholic Herald, Niwa Limbu cho hay: Vatican đã công bố cuộc cải tổ sâu rộng nhất về hành chính nội bộ trong một phần tư thế kỷ, với việc Đức Giáo Hoàng Leo XIV phê chuẩn hai văn bản quy định quan trọng sẽ định hình lại đời sống thường nhật bên trong Tòa Thánh.

Được ký vào Lễ Chúa Kitô Vua và công bố vào ngày 24 tháng 11, Quy chế mới của Giáo triều Rôma và Quy chế Nhân sự tương ứng đã đặt ra một khuôn khổ ad experimentum (để thử nghiệm) kéo dài 5 năm nhằm mang lại trật tự, tính nhất quán và quản lý hiện đại cho một thể chế lâu nay vẫn được quản lý theo tập quán hơn là theo luật định.

Một trong những thay đổi nổi bật nhất là việc loại bỏ yêu cầu cũ rằng các văn kiện của Giáo triều phải được soạn thảo "như một quy tắc" bằng tiếng Latinh. Các quan chức Vatican thừa nhận riêng rằng, với việc tiếng Ý, tiếng Anh, tiếng Pháp và các ngôn ngữ hiện đại khác hiện được phép sử dụng bình thường, điều này trên thực tế đồng nghĩa với việc từ bỏ tiếng Latinh.

Điều 50 quy định rằng mặc dù “các cơ quan thuộc Giáo triều thường soạn thảo các văn kiện của mình bằng tiếng Latinh hoặc một ngôn ngữ khác”, nhưng sẽ có sự cẩn trọng để đảm bảo rằng các văn kiện quan trọng dự định xuất bản được dịch sang các ngôn ngữ được sử dụng rộng rãi nhất.

Theo các cải cách, tất cả các văn kiện dành cho Đức Giáo Hoàng phải được chuyển qua Phủ Quốc vụ khanh, và các tài liệu có tầm quan trọng rộng hơn phải được chia sẻ giữa các cơ quan liên quan trước khi công bố. Các cuộc họp liên bộ hiện được điều chỉnh bởi các thủ tục bắt buộc và sự hợp tác theo lịch trình. Các quan chức diễn giải những động thái này như một nỗ lực nhằm khôi phục sự thống nhất và trách nhiệm giải trình sau nhiều năm chồng chéo thẩm quyền và các hoạt động hành chính khác nhau.

Một đổi mới khác liên quan trực tiếp đến các tín hữu của Giáo hội. Lần đầu tiên, các quy định quy định rằng các bộ phải “xem xét và, nếu cần thiết, phán quyết về các vấn đề mà tín hữu, khi thực hiện quyền của mình, trực tiếp chuyển đến Tòa Thánh”. Trong những trường hợp như vậy, vị bản quyền địa phương và vị đại diện của Đức Giáo Hoàng sẽ được tham vấn một cách bí mật. Trên thực tế, điều này trao cho người Công Giáo quyền không bị các cơ quan của Vatican bỏ qua và đặt ra gánh nặng đáng kể cho các viên chức, những người cho đến nay vẫn có thể từ chối giải quyết các vấn đề nhạy cảm hoặc phức tạp như Thánh lễ La tinh Truyền thống.

Một điều quan trọng không kém là yêu cầu các quyết định liên quan đến giáo phận, các dòng tu hoặc phong trào phải được tham vấn với cấp trên của họ trước. Điều này dường như nhằm giải quyết những tranh cãi trong quá khứ, trong đó các giám mục hoặc cấp trên dòng tu bị kỷ luật, thay thế hoặc bác bỏ mà không được lắng nghe, đôi khi dựa trên các báo cáo không đầy đủ hoặc gây hiểu lầm. Các quy định hướng dẫn các viên chức Vatican tham khảo ý kiến của những người liên quan trước khi hành động, khôi phục lại mức độ công bằng về mặt thủ tục vốn từ lâu bị chỉ trích là thiếu nhất quán.

Việc kỹ thuật số hóa [Digitalisation] đang được nhấn mạnh chưa từng có. Lần đầu tiên, các văn phòng của Vatican sẽ được yêu cầu sử dụng các hệ thống Kỹ thuật Thông tin [IT] được chứng nhận, kho lưu trữ kỹ thuật số, giao thức hủy bỏ có kiểm soát và nhật ký truy cập. Văn bản nêu rõ: "Các tổ chức phải mua sắm các hệ thống IT cần thiết để thực hiện công việc theo các quy định về mua sắm", tùy thuộc vào xác nhận kỹ thuật của Văn phòng Kinh tế.

Bên cạnh các cải cách cơ cấu, Quy định Nhân sự mới đặt ra những kỳ vọng khắt khe hơn đối với lực lượng lao động của Vatican. Nhân viên được yêu cầu duy trì “hành vi tôn giáo và đạo đức mẫu mực, kể cả trong đời sống riêng tư và gia đình, phù hợp với giáo lý của Giáo hội”, phản ảnh quan điểm lâu đời rằng việc phục vụ trong Giáo triều là một hình thức sứ mệnh của Giáo hội.

Các quy tắc tuyển dụng cũng đã được hệ thống hóa, bao gồm tuần làm việc sáu ngày, giờ làm việc cố định, 26 ngày nghỉ phép hàng năm, giới hạn làm việc bán thời gian và nghiêm cấm tuyển dụng người thân trong cùng một văn phòng. Chế độ nghỉ ốm sẽ được giám sát chặt chẽ hơn, và các hệ thống đánh giá mới sẽ gắn kết trách nhiệm với các tiêu chuẩn có thể đo lường được.

Các văn bản quy định hướng đến việc áp đặt sự thống nhất trong toàn hệ thống, từ việc soạn thảo các thủ tục và hợp tác giữa các bộ đến kỷ luật nhân sự. Một số người trong Vatican coi những cải cách này là sự trở lại đáng hoan nghênh của sự minh bạch; những người khác lo ngại rằng việc tập trung hóa gia tăng có thể gây gánh nặng cho các quan chức và tập trung quá nhiều quyền hạn vào Phủ Quốc Vụ Khanh.

Tuy nhiên, ít ai phủ nhận rằng Giáo triều hiện đang bước vào một giai đoạn mới rõ rệt.