Thách thức đương đại đối với các giá trị đạo đức Công giáo & Khả năng thu hẹp khoảng cách
Tập 1. Những khác biệt & mâu thuẫn không gay gắt
Phát biểu của ĐHY Blase Cupich, TGM Địa phận Chicago trong bài dưới đây gợi cho ta những suy nghĩ về đường hướng canh tân về luân lý của Giáo hội:
"Nền luân lý nhất quán về sự sống" của Đức Hồng Y Bernadin đề cập đến những thách thức đương đại | DCCT
Các điểm nhấn chính
1. Có sự khác biệt và mâu thuẫn tạo nên khoảng cách giữa nền luân lý hay giá trị đạo đức được công nhận của Công giáo và xã hội: thách thức đương đại.
2. Cần có nỗ lực dấn thân nhằm nhất quán, xóa bỏ mâu thuẫn, thu hẹp khoảng cách để
vượt qua các cuộc chiến văn hóa gây chia rẽ.
3. Cơ sở của nỗ lực trên là, như ĐHY đã nói (ở đây có những điểm cụ thể và trừu tượng): Đặt nền tảng trên Lý trí và Kinh Thánh, Lòng trắc ẩn, Quan điểm toàn cầu, Cách tiếp cận hiệp hành, Cầu nguyện.
* Hồng y Blase Cupich, tiến sĩ thần học, đứng đầu giáo phận lớn thứ ba trên thế giới, được coi là tiếng nói của ĐGH Phanxico ở Mỹ,
là 1 người theo xu hướng canh tân với các phát biểu về vấn đề đồng tính, ly dị tái hôn, tin tưởng vào Con đường Công nghị của Đức... Trước thềm Thượng hội đồng Hiệp hành, ngài này không nói gì việc Giáo hội phải canh tân, đổi mới nhưng nói như vậy là đủ để hiểu theo cách suy diễn, không thể nói thẳng hơn để trở thành 1 quả bom dư luận, có thể gây bất lợi
Như ta đã biết nền luân lý hay giá trị đạo đức của đạo Công giáo không phải lúc nào cũng tương hợp với mặt bằng đạo đức, sự công bằng, công chính được công nhận của xã hội đương đại hay so với nền tảng công lý theo luật pháp của các quốc gia, mà có khi còn ngược lại, TD như:
- Tội giết người, dù cho dã man, ở đạo Công giáo bị coi là tội nặng nhưng vẫn có thể được tha nếu biết ăn năn hối lỗi. Tuy nhiên luật pháp ở nhiều quốc gia thì không, có thể bị án tử hình.
- Mê tín, thờ ngẫu tượng, bói toán, dâm ô, thủ dâm, đồng tính, ly dị, sống không hôn phối, triệt sản, ngừa thai, chiều theo dục vọng xác thịt, quan hệ tình dục trước hôn nhân, sống phóng túng, thèm muốn của cải người khác, ước muốn điều bất công hại đến tài sản người khác, ganh tị, tự sát, chè chén say sưa, ăn uống quá độ……bị coi là tội hay tội nặng nhưng xã hội không coi các hành vi đó là vô đạo đức hoặc cũng có bị phê phán về mặt đạo đức nhưng không coi đó là có tội.
- Ngược lại, ở nhiều quốc gia cờ bạc bị coi là tội phạm nhưng ở đạo thì không, trừ cờ bạc gian lận. Các tội mà nhiều quốc gia coi là tội nặng như cố ý làm trái, thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng....mặc dù gây nguy hại và để lại những di chứng thiệt hại lớn cho xã hội nhưng không nằm trong danh mục tội lỗi của đạo Công giáo
NHỮNG KHÁC BIỆT & MÂU THUẪN KHÔNG GAY GẮT
Đây là những giá trị đạo đức tuy có khác biệt hay mâu thuẫn trong quan điểm của đạo Công giáo với xã hội nhưng trong phạm vi hẹp hay không gay gắt, có thể thay đổi hay thu hẹp vì các lý do sau:
1. Chỉ là sự khác biệt, không phải là mâu thuẫn sâu sắc giữa đạo và đời, với lịch sử hình thành và các tín điều cơ bản của đạo Công giáo
2. Một bộ phận của xã hội tuy chấp nhận hay không chấp nhận nhưng phần lớn không có ý kiến. Giáo dân không coi là sự ràng buộc bất hợp lý hoặc không ra mặt phản đối gay gắt, trừ 1 số phong trào chống đổi hay phản kháng có tính chất cá nhân
3. Các quốc gia có điều luật mâu thuẫn không chiếm đại đa số
4. Các tôn giáo khác có ý kiến đồng tình với chủ trương đạo Công giáo xuất phát từ lòng bác ái, vị tha, từ bi
5. Các nhân vật chủ chốt ở Vatican phần lớn đồng thuận, không có phản đối hay nêu yêu cầu thay đổi gì
Đó là những khác biệt và mâu thuẫn không gay gắt sau đây:
1. Án tử hình: Giáo hội luôn lên tiếng đòi bỏ án tử hình. Đây là xu hướng văn minh, tôn trọng quyền sống của con người ở xã hội đương đại. Hiện có khoảng 108 quốc gia đã bãi bỏ án tử hình hoàn toàn hoặc trong tình trạng tạm ngừng, chiếm con số khá lớn.
2. An tử và trợ tử: Cũng như vấn đề trên, Giáo hội luôn lên tiếng phản đối. Mặc dù đây là yêu cầu cá nhân và có lý do hợp lý của nó nhưng không có nhiều quốc gia cho phép áp dụng quyền an tử và trợ tử, chỉ có vỏn vẹn 9 quốc gia (ở Mỹ chỉ có 4 bang cho phép)
3. Di dân (tị nạn): Di dân là quá trình gắn liền với lịch sử của đạo Công giáo từ khi khởi đầu cho đến nay: dân Do Thái tìm đến đất Hứa, Thánh gia tị nạn ở Ai Cập, cuộc di cư 1954, người công giáo tị nạn IS ở Trung Đông...Mặc dù việc di dân có ảnh hưởng đến an sinh xã hội, an ninh của quốc gia có liên quan, tuy nhiên có rất ít quốc gia ra mặt phản đối, trừ các quốc gia có liên quan bị thiệt hại. LHQ cùng các tổ chức của mình như: IOM, UNHCR và UNICEF đang nỗ lực giải quyết vấn đề di cư trên toàn cầu. Đây là ngọn cờ chính nghĩa của đạo Công giáo, nếu không những người di dân sẽ lâm vào tình trạng cùng quẫn.
4. Các vấn đề khác: hòa bình, chống chiến tranh, loại trừ vũ khí hạt nhân, giải trừ quân bị...Đây là những giá trị mà hầu hết mọi người đều công nhận, chỉ trừ ở vài quốc gia.
MS