Con người thay đổi thói quen giao tiếp qua ĐT thời lừa đảo _ Google Groups

[Mikali Nguyễn]

Con người thay đổi thói quen giao tiếp qua điện thoại thời lừa đảo 

Lừa đảo qua mạng nổi lên từ cuối thập niên 1990 trên toàn cầu, nhưng tại Việt Nam, nó trở thành vấn đề nghiêm trọng từ năm 2015 và đạt đỉnh từ 2020-2025, với sự gia tăng của các công nghệ như AI và Deepfake.

Bây giờ ai cũng nhận được các cuộc ĐT lừa đảo, có khi ngày 2, 3 lần. Nhờ vào kiến thức cảnh báo nên phần lớn người dân đã phòng tránh bị lừa nhưng không hiếm người đã bị "dính chưởng" ôm hận với số tiền lớn mà không biết kêu ai.

Sau đây là cách con người phòng chống lừa đảo bằng cách thay đổi thói quen giao tiếp qua ĐT

1. Tăng cường cảnh giác với cuộc gọi từ số lạ:

Trước đây khi nhận được các cuộc gọi nhỡ, người ta thường gọi lại để hỏi "ai kêu tui đó" và khi nhận được cuộc gọi ĐT lạ thì bao giờ cũng bắt máy coi có affair nào mới không hay có người bạn nào lâu ngày không gặp...Nhưng ngày nay đã khác
Người ta không bao giờ gọi lại cho số ĐT lạ, và tránh bắt máy trả lời các cuộc gọi từ số không quen biết do lo ngại lừa đảo. 

2. Cúp máy khi có ĐT lạ bất thường

Nếu là ĐT lạ từ các các đối tượng xưng danh dưới đây thì họ thường xác định đó là lừa đảo và cúp máy:

- Cơ quan chức năng (CA, VKS...) thông báo có dính líu tới vụ án cần trình diện hay chuyển tiền để xác minh.

- Đơn vị cung cấp dịch vụ (điện, nước, điện thoại, ngân hàng), thông báo thiếu nợ sắp bị cúp nước, cúp điện, cần xác minh nếu không sẽ bị khóa TK... 

- Của các doanh nghiệp khi có thông báo tặng quà khuyến mãi, mời họp có quà, thông báo trúng thưởng, thông báo nợ chưa thanh toán.... 
Các cuộc gọi có giọng nói tự động yêu cầu bấm vào số này số nọ để gặp "có việc" thì càng bị coi là lừa đảo chính hiệu.  

3. Chủ động xác  minh danh tính người gọi:

Đối với các ngân hàng và doanh nghiệp, họ xác minh bằng các gọi lại qua số điện thoại chính thức của tổng đài (không qua ứng dụng mạng xã hội) để xác minh nếu nhận được yêu cầu hay hứa hẹn bất thường.

Ngay cả người tự xưng là người thân nhắn tin hay gọi có cả video call có yêu cầu cần kíp, họ cũng gọi lại để xác minh hoặc đặt các câu hỏi kiểm tra danh tính, ví dụ: “Lần cuối chúng ta gặp nhau ở đâu?” hoặc yêu cầu thông tin mà chỉ người quen thật sự biết. Điều này giúp phát hiện các cuộc gọi Deepfake, vốn thường không thể trả lời đúng ngữ cảnh.

4. Không bao giờ khẳng định nhân thân qua ĐT 

Nếu có cuộc gọi nói phải anh/chị tên X, nhà ở..., số CCCD số...thì trước đây họ xác định là "đúng, tôi đây". Còn bây giờ thì chỉ nói "có gì không?"

5. Hạn chế chia sẻ thông tin nhân thân qua ĐT và qua mạng:
Người dân ngày càng nhận thức được nguy cơ lộ thông tin cá nhân như cho biết OTP, mật khẩu ngân hàng, địa chỉ hoặc số CCCD qua mạng, nhất là khi bị thúc ép hoặc đe dọa nên luôn từ chối các yêu cầu này.

6. Giảm phụ thuộc vào cuộc gọi thoại, chuyển sang giao tiếp văn bản:
Do lo ngại lừa đảo qua video call và cuộc gọi thoại, nhiều người chuyển sang nhắn tin qua các ứng dụng hoặc mạng xã hội, vì văn bản dễ kiểm tra, lưu trữ chứng cứ để trình báo và ít bị giả mạo hơn. Mặc dù điều này cũng dẫn đến nguy cơ lừa đảo qua tin nhắn giả mạo, như giả danh nhân viên bưu điện hoặc sàn thương mại điện tử.

 

Sự thay đổi này phản ánh việc con người thích nghi với một môi trường đầy rủi ro bằng cách tăng cường bảo mật cá nhân và thay đổi cách giao tiếp. Tuy nhiên, điều này cũng dẫn đến sự suy giảm tin tưởng trong giao tiếp, đặc biệt qua các kênh không trực tiếp như điện thoại.

Mặt trái của thái độ cư xử này không những làm giảm mạnh tính nhân văn: sự thiếu thân thiện, tin tưởng trong giao tiếp, mà còn làm giảm tính nhân bản: không còn lòng từ bi, thương xót và không còn nhanh chóng đùm bọc, giúp đỡ khi có yêu cầu cần kíp.

Một thế hệ sẽ thay đổi theo chiều hướng vô cảm hơn trước làn sóng lừa đảo bủa vây!