Charles Darwin: Quan điểm tôn giáo & Cái nhìn của Giáo hội Công giáo về học thuyết Tiến hoá (Tập 1)
Alphonse Family
Charles Darwin: Quan điểm tôn giáo & Cái nhìn của Giáo hội Công giáo về học thuyết Tiến hoá (Tập 1)
* Đã có nhiều bài đăng ở AF bàn về Darwin và Thuyết tiến hoá, bài này đề cập lại chủ đề này, có thế có trùng lắp, nhằm để ôn lại và hệ thống hoá hơn thêm.
* Bài này là để BL cho 1 số luận điểm tại bài "Fides, Ratio, Scientia: Cuộc tranh luận về tiến hóa" của ĐHY Christoph Schönborn hiện là thành viên Ủy ban Hồng y giám sát Viện Nghiên cứu Công trình Tôn giáo của Vatican.
https://groups.google.com/forum/#!topic/alphonsefamily/0HbfqG3a-Nc
1. Quan điểm tôn giáo của Charles Darwin
Quan điểm của Charles Darwin về tôn giáo là chủ đề được nhiều người quan tâm và tranh cãi. Công trình then chốt của ông trong việc phát triển sinh học hiện đại và thuyết tiến hóa đã đóng một vai trò quan trọng trong các cuộc tranh luận về tôn giáo và khoa học vào thời điểm đó. Vào đầu thế kỷ 20, những đóng góp của ông đã trở thành tiêu điểm của cuộc tranh cãi về sáng tạo - tiến hóa ở Hoa Kỳ.
Ở bài này cho rằng:
- Darwin “bị ám ảnh” vì quyết tâm cống hiến một cách giải thích khoa học và thỏa đáng về nguồn gốc các loài, không cần đến những hành động sáng tạo rời rạc và đặc thù của Thiên Chúa.
- Vào thế kỷ 19, Darwin không phải là người duy nhất chủ trương duy vật. Cũng không phải ngẫu nhiên khi Feuerbach và Karl Marx nhiệt tình chào đón lý thuyết của Darwin như nền tảng khoa học cho lý thuyết của họ...
Đúng là Thuyết tiến hoá đã được các nhà triết học duy vật sau này tiếp nhận và hoan nghênh vì coi đây là nền tảng khoa học thuyết phục để lập luận loại bỏ bàn tay của Thiên Chúa trong việc tạo thành vũ trụ và chi phối con người, theo cái nhìn của họ. Nhưng Darwin có phải là người duy vật hay chủ trương dùng thuyết tiến hoá để biện minh cho chủ nghĩa duy vật hay không, ta hãy tìm hiểu dưới đây (điều này không có gì lạ ở các học giả ngày nay) [1]:
- Darwin là người thuộc gia đình Anh giáo nhưng theo chủ nghĩa Nhất thể (Unitarianism: phủ nhận học thuyết Chúa Ba Ngôi, tin rằng Đức Chúa Trời chỉ là một...). Có lúc ông ta đã có ý nguyện trở thành giáo sĩ nên đã đến Đại học Cambridge để lấy bằng Cử nhân Văn học bắt buộc và nghiên cứu về thần học Anh giáo.
- Trong quá trình khảo sát tìm kiếm các bằng chứng khoa học (chuyến du hành trên tàu Beagle), ông ta vẫn giữ quan điểm chính thống về niềm tin tôn giáo của mình. Nhưng sao đó đã dao động và chỉ trích Kinh thánh về lịch sử nguồn gốc loài người. Đối với Darwin, chọn lọc tự nhiên tạo ra sự thích nghi tốt nhưng loại bỏ nhu cầu thiết kế của bàn tay Thiên Chúa.
- Tuy nhiên, kể cả sau khi phát hành cuốn sách gây chấn động "Về nguồn gốc các loài", Darwin vẫn tin rằng Chúa là đấng tối cao và tin chắc về sự tồn tại của Chúa như một Nguyên nhân đầu tiên và đáng được gọi là hữu thần.
- Quan điểm này sau đó lại tiếp tục dao động, ông ta tiếp tục khám phá một số nghi ngờ về tôn giáo trong quá trình nghiên cứu về thuyết tiến hoá mà không hình thành quan điểm cố định về vấn đề tín ngưởng của mình.
- Cuối đời, Darwin tiếp tục đóng vai trò lãnh đạo trong công việc giáo xứ của nhà thờ địa phương, nhưng không đi lễ nhà thờ.
- Mặc dù kín tiếng về quan điểm tôn giáo của mình, vào năm 1879, ông trả lời rằng ông chưa bao giờ là một người theo chủ nghĩa vô thần theo nghĩa phủ nhận sự tồn tại của một vị thần, và nói chung “Người theo thuyết bất khả tri sẽ là mô tả đúng hơn về trạng thái tâm trí của tôi. "
- Ông còn đi xa hơn khi nói rằng "Khoa học không liên quan gì đến Chúa Kitô, ngoại trừ thói quen nghiên cứu khoa học khiến con người thận trọng trong việc thừa nhận bằng chứng. Đối với bản thân tôi, tôi không tin rằng đã từng có bất kỳ điều mặc khải nào. Đối với một cuộc sống tương lai, mỗi người đàn ông phải tự mình phán đoán giữa những xác suất mơ hồ mâu thuẫn. "
Như vậy, qua lịch sử tóm tắt như trên, ta có thể thấy các điểm chính như sau:
1/ Ngay từ đầu và trong quá trình
nghiên cứu, Charles Darwin đã không có chủ trương "ám ảnh" tìm kiếm luận
cứ khoa học để chống lại Thiên Chúa hoặc sáng tạo ra thuyết tiến hoá để làm nền
tảng cho chủ nghĩa duy vật sau này. Ông ta đưa ra học thuyết tiến hoá dựa vào những tìm tòi, khám phá của mình với tư cách là nhà khoa học khách quan.
2/ Ông ta có sự chuyển biến mạnh về tư tưởng,
từ người tín hữu có niềm tin truyền thống đã chuyển sang nghi ngờ và phủ nhận có bàn
tay thiết kế của Thiên chúa trong việc tạo dựng ra các loài nhưng không thể hiện
rõ quan điểm thần học là không tin vào Thượng đế. Sự chuyển biến về niềm tin tôn giáo này là tiệm tiến (theo kiểu "tiến hoá")
3/ Charles Darwin đã khẳng định mình không phải là người vô thần mà là người theo thuyết Bất khả tri.
Những nhận định nói trên ở bài của ĐHY Christoph Schönborn là võ đoán.
MS