Mikali Nguyễn
Trong cuộc hành trình mục vụ của mình, tôi đã được diễm phúc chứng kiến nhiều đôi bạn trẻ nắm tay nhau, mắt rạng ngời hy vọng, bước vào thánh đường để cử hành giao ước tình yêu. Nhưng tôi cũng đã không ít lần ngồi lại, lắng nghe những thổn thức, những giọt nước mắt, và cả những im lặng nặng trĩu của những cuộc hôn nhân đang bên bờ vực thẳm. Điều đập vào tâm trí tôi qua những cuộc gặp gỡ ấy, là một khoảng cách lớn lao giữa mộng tưởng của người ta về hôn nhân và sự thật của nó. Có lẽ, điều nguy hiểm nhất không phải là những khó khăn tự thân của đời sống chung, mà chính là những hiểu sai, những kỳ vọng lệch lạc mà hầu hết mọi người mang theo khi bước vào đời sống vợ chồng.
Hiểu lầm phổ biến và có lẽ tai hại nhất, chính là việc người ta tin rằng hôn nhân là sự kết thúc của một cuộc tìm kiếm và là khởi đầu của một trạng thái hạnh phúc vĩnh cửu. Phim ảnh, tiểu thuyết và truyền thông xã hội đã gieo vào lòng chúng ta một ảo ảnh về "cái kết có hậu": tìm được "người ấy", người hoàn hảo dành cho mình, và rồi "họ sống hạnh phúc mãi mãi về sau". Người ta lao đi tìm một "tri kỷ", một người có thể lấp đầy mọi khoảng trống, chữa lành mọi vết thương và đáp ứng mọi nhuGhi cầu của mình. Họ bước vào hôn nhân với kỳ vọng rằng người phối ngẫu sẽ là nguồn vui bất tận, là người gánh vác mọi gánh nặng cảm xúc cho họ. Đây là một sự nhầm lẫn tai hại. Hôn nhân không phải là đích đến, nó là một cuộc khởi hành. Nó không phải là nơi ta tìm thấy một người hoàn hảo, mà là nơi ta học cách yêu thương một người không hoàn hảo một cách trọn vẹn.
Sự thật là, hôn nhân không phải là một phương thuốc chữa lành sự cô đơn hay sự bất an nội tại. Nếu một người bước vào hôn nhân mà chưa học được cách bình an với chính mình, họ sẽ chỉ mang theo sự trống rỗng đó và đặt gánh nặng không thể chịu nổi lên vai người bạn đời. Không một con người trần thế nào có thể là "mọi thứ" của ta. Chỉ một mình Thiên Chúa mới có thể lấp đầy sự vô hạn trong trái tim con người. Khi chúng ta đòi hỏi người phối ngẫu phải là Thiên Chúa của mình, chúng ta không chỉ đang chối bỏ Thiên Chúa thật, mà còn đang hủy hoại người bạn đời và chính cuộc hôn nhân. Tình yêu đích thực trong hôn nhân là khi hai con người, vốn đã tự mình đứng vững, quyết định cùng nhau bước đi, nâng đỡ nhau trên hành trình hướng về Chúa, chứ không phải là hai con người khiếm khuyết bám víu vào nhau để tồn tại.
Một hiểu lầm phổ biến thứ hai là đánh đồng tình yêu với "cảm xúc". Chúng ta đang sống trong một nền văn hóa tôn sùng cảm xúc. "Tôi không còn 'cảm thấy' yêu nữa" đã trở thành lý do chính đáng để người ta rời bỏ nhau. Người ta quên mất rằng, cảm xúc, tự bản chất, là thứ hay thay đổi, như thời tiết sớm nắng chiều mưa. Sự rung động lãng mạn, niềm đam mê cuồng nhiệt của buổi ban đầu là một món quà tuyệt đẹp, nhưng nó không phải là toàn bộ ngôi nhà; nó chỉ là lớp sơn rực rỡ bên ngoài. Nền móng của ngôi nhà hôn nhân phải là một thứ vững chãi hơn nhiều: đó là sự cam kết. Tình yêu, trong bản chất sâu xa nhất của Bí tích Hôn Phối, không phải là một danh từ chỉ cảm xúc, mà là một động từ chỉ hành động. Đó là một quyết định của ý chí. Đó là lời thề "yêu thương và tôn trọng em/anh mọi ngày suốt đời tôi", kể cả những ngày ta không "cảm thấy" muốn làm vậy.
Khi đam mê ban đầu lắng xuống, và thực tế của những hóa đơn, những đứa con quấy khóc, những bất đồng quan điểm, và cả sự mệt mỏi của gánh nặng cơm áo ập đến, đó chính là lúc tình yêu đích thực được thử thách. Tình yêu lúc này được thể hiện qua sự kiên nhẫn, qua việc rửa bát khi người kia đã mệt lử, qua việc lắng nghe khi ta chỉ muốn im lặng, qua việc nói lời xin lỗi dù cái tôi đang gào thét. Tình yêu là sự lựa chọn hàng ngày, hàng giờ, để đặt lợi ích của người kia và của "chúng ta" lên trên lợi ích của "tôi". Hôn nhân không phải là một cuộc vui 50/50, nơi hai người liên tục đo đếm xem ai đã cho đi nhiều hơn. Đó là một cam kết 100/100. Đó là một sự hiến dâng trọn vẹn, noi gương Đức Kitô đã hiến mình cho Hội Thánh, không tính toán, không giữ lại gì cho riêng mình. Đây chính là bản chất của một Giao ước (Covenant), điều vốn dĩ khác xa một Hợp đồng (Contract) sòng phẳng của thế gian.
Hiểu lầm thứ ba, vốn là hệ quả của hai điều trên, là nỗi sợ hãi xung đột. Hầu hết mọi người tin rằng một cuộc hôn nhân "tốt" là một cuộc hôn nhân không có cãi vã, không có bất đồng. Khi xung đột nảy sinh, họ lập tức hoảng sợ, cho rằng mình đã "chọn sai người" hoặc cuộc hôn nhân đang "thất bại". Đây là một sai lầm chết người. Thực tế là, không thể có sự gần gũi mật thiết thực sự mà lại không có xung đột. Hôn nhân là sự kết hợp của hai con người khác biệt – khác biệt về gia cảnh, tính cách, thói quen, quan điểm. Việc "va chạm" là điều không thể tránh khỏi. Vấn đề không nằm ở chỗ có xung đột hay không, mà là chúng ta đối diện và giải quyết xung đột đó như thế nào.
Một cuộc hôn nhân thiếu vắng hoàn toàn xung đột đôi khi lại là dấu hiệu của sự xa cách, của việc người ta đang chôn giấu cảm xúc thật, hoặc đơn giản là đã từ bỏ việc đấu tranh cho mối quan hệ. Xung đột, nếu được xử lý một cách lành mạnh, chính là cơ hội để thấu hiểu nhau sâu sắc hơn, để mài giũa cái tôi, và để thực hành nhân đức quan trọng nhất của đời sống chung: sự tha thứ. Hôn nhân không phải là nơi dành cho những thiên thần, mà là nơi hai tội nhân học cách tha thứ cho nhau mỗi ngày. Tha thứ không phải là một sự kiện diễn ra một lần, nó là bầu khí mà hôn nhân hít thở để tồn tại. Nếu không có sự tha thứ liên lỷ, được kín múc từ lòng thương xót của Chúa, mọi cuộc hôn nhân, dù lãng mạn đến đâu, cũng sẽ chết ngạt vì những oán giận và tổn thương nhỏ nhặt tích tụ lại.
Cuối cùng, thế gian ngày nay thường hiểu sai về bản chất của hôn nhân như một thể chế. Người ta coi đó là một sự sắp xếp cá nhân, một lựa chọn riêng tư chỉ liên quan đến hai người. "Miễn là chúng tôi yêu nhau", họ nói, "những thứ khác không quan trọng". Họ quên mất rằng, hôn nhân Kitô giáo không phải là một sự kiện riêng tư, mà là một Bí tích. Nó là một dấu chỉ hữu hình của một ân sủng vô hình. Nó là một lời chứng công khai. Khi một người nam và một người nữ kết hôn trong Giáo hội, họ không chỉ hứa với nhau, họ đang hứa trước mặt Thiên Chúa và cộng đoàn. Họ không chỉ có hai người trong cuộc hôn nhân này; luôn luôn có người thứ ba, đó là chính Đức Kitô.
Chính sự hiện diện của Thiên Chúa này đã biến hôn nhân từ một nỗ lực của con người thành một ơn gọi thánh thiêng. Ân sủng của Bí tích Hôn Phối không phải là một phép màu khiến mọi thứ trở nên dễ dàng, mà là sức mạnh thần linh giúp hai vợ chồng có thể làm được điều mà tự sức họ không thể làm nổi: yêu thương nhau bằng chính tình yêu của Thiên Chúa – một tình yêu nhưng không, trung tín, kiên nhẫn và sẵn sàng tha thứ. Hơn thế nữa, hôn nhân không chỉ vì hạnh phúc của hai người. Nó có một sứ mạng. Nó là nền tảng của gia đình, là "Giáo hội tại gia" (domestic church), nơi sự sống mới được chào đón, nơi đức tin được ươm mầm, và là nơi thế giới lần đầu tiên được nhìn thấy tình yêu của Đức Kitô dành cho Hội Thánh qua hình ảnh sống động là tình yêu của đôi vợ chồng.
Hiểu đúng về hôn nhân, do đó, là một điều kiện tiên quyết để sống hạnh phúc. Hôn nhân không phải là một bức tranh tĩnh lãng mạn, mà là một bộ phim hành trình đầy gian nan nhưng cũng vô cùng vinh quang. Nó không phải là việc tìm kiếm một người hoàn hảo, mà là nỗ lực không ngừng để hoàn thiện tình yêu của mình với một người không hoàn hảo, nhờ ân sủng của Chúa. Nó không được xây trên cát lún của cảm xúc, mà trên đá tảng của cam kết và ý chí. Nó không né tránh xung đột, mà dùng xung đột như cơ hội để lớn lên trong sự tha thứ. Và trên hết, nó không phải là một thỏa thuận riêng tư, mà là một Giao ước thánh thiêng, một ơn gọi cao cả để phản chiếu tình yêu Ba Ngôi cho thế giới. Chỉ khi can đảm từ bỏ những ảo mộng mà thế gian vẽ vời và ôm lấy sự thật thánh thiêng này của hôn nhân, các đôi vợ chồng mới có thể tìm thấy niềm vui đích thực và sự bền vững mà Thiên Chúa đã hứa ban.
Lm. Anmai, CSsR.