Thượng hội đồng có biến đổi Giáo hội giống như Vatican II đã biến đổi không? - Google Groups

[Mikali Nguyễn]

Thượng hội đồng có biến đổi Giáo hội giống như Vatican II đã biến đổi không?

Bài này đăng ở Phanxico.vn, sẽ có các bình luận tiếp theo

By

 phanxicovn

 -

10/11/2024

Đức Phanxicô: “Thượng hội đồng có biến đổi Giáo hội giống như Công đồng Vatican II đã biến đổi Giáo hội không?”

la-croix.com, Linh mục Gilles Routhier, nhà giáo hội học, giáo sư thần học tại Đại học Laval, Québec, 2024-11-06

Linh mục Gilles Routhier, chuyên gia tại Thượng Hội đồng về tính đồng nghị, nhà giáo hội học, giáo sư thần học tại Đại học Laval, Québec, Canada. Linh mục nói về mối liên hệ của linh mục với “kinh nghiệm” Công đồng Vatican II.

Đức Phanxicô và các thành viên tham dự Thượng Hội đồng ngày 26 tháng 10 tại Vatican. RICCARDO ANTIMIANI / EPA/MAXPPP

Vào cuối Công đồng Vatican II, nhiều tiếng nói vang lên: “Công đồng kết thúc…; công đồng bắt đầu!” Chúng tôi ý thức có rất nhiều điều phải được tiếp nhận và thực hiện nếu muốn Giáo hội có một khuôn mặt trẻ, mới như Đức Gioan XXIII mong muốn. Cuộc cải cách phụng vụ là một trong những cuộc đổi mới được thực hiện một cách có hệ thống nhất. Nhưng còn rất nhiều điều khác cần được thực hiện.

Dù có những thay đổi bất thường, những chống đối, những chệch hướng, Công đồng đã để lại những dấu vết sâu sắc trong đời sống Giáo hội, trong các thực hành, trong các mối quan hệ với người khác, giữa các tín hữu (giám mục, linh mục, tu sĩ nam nữ, giáo dân), giữa các tín hữu không công giáo thuộc các giáo phái khác và của Giáo Hội với thế giới đương thời. Điều này là do những gì Công đồng đã giảng dạy, cũng như thực tế Công đồng là một sự kiện.

Một giám mục tham dự Công đồng đã kể cho tôi nghe sự kiện này đã biến đổi ngài như thế nào. Đây cũng là kinh nghiệm mà nhiều người đã có được trong tiến trình Thượng Hội đồng và thách thức ngay từ đầu là làm cho hành trình này là kinh nghiệm có khả năng biến đổi cách chúng ta hiểu và sống Giáo hội. Vào năm 2021, khi trình bày cách tiếp cận đồng nghị đang bắt đầu, Tài liệu chuẩn bị đã nói lên những gì chúng ta mong chờ từ Thượng Hội đồng, đó không phải là đọc một tài liệu, nhưng là biến đổi trong cách thực hành của chúng ta, về cách chúng ta ở bên nhau, và đó là Giáo hội của Chúa, mục tiêu cuối cùng là đổi mới Giáo hội thông qua kinh nghiệm học hỏi và biến đổi này.

Hiện nay chúng ta vẫn chưa dễ dàng để đánh giá kết quả dù chúng ta phải làm, chúng ta phải đánh giá Thượng Hội đồng sắp kết thúc chứ không phải chỉ từ việc xem xét tài liệu cuối cùng. Chúng ta đã học cách trở thành Giáo hội cùng nhau, trong sự đa dạng về nguồn gốc văn hóa, sự đa dạng về đoàn sủng của các thành viên trong tổ chức này chưa?

Một quá trình đáng lo ngại 

Những gì được đề xuất là một kinh nghiệm học tập, “vừa học vừa làm”, đòi hỏi nhiều thời gian hơn là ban hành chỉ thị hoặc thông qua luật và trên hết là đòi hỏi sự tham gia của càng nhiều người càng tốt. Chính qua một tiến trình cụ thể mà tất cả giáo dân được mời gọi tìm hiểu Giáo hội là gì: một dân đang chuyển động, cùng nhau tìm ý Chúa, tiến về phía trước dù có những giới hạn và xin Chúa Thánh Thần nâng đỡ. Trong khi nhiều người muốn ngài đưa ra phán quyết về một số vấn đề gây tranh cãi, nhưng ngài lại đưa ra một quy trình làm bối rối.

Thông báo bất ngờ của Đức Phanxicô vào cuối Thượng Hội đồng: ngài không công bố Tông huấn hậu Thượng Hội đồng

Quy trình không bắt đầu bằng một đại hội lớn ở Rôma, nhưng bằng thì giờ lắng nghe trong các Giáo hội địa phương, nơi hiện thực hóa Giáo hội. Chúng ta không đi từ Rôma đến các Giáo hội địa phương, nhưng từ các Giáo hội địa phương đến Rôma, điều này đã là một đảo ngược đáng kể. Vào cuối giai đoạn đầu tiên, Văn phòng Thư ký Thượng Hội đồng đã nhận được sự đóng góp của 112 trong số 114 Hội đồng Giám mục và 15 Giáo hội Công giáo Đông phương cũng như các nhóm khác. Trong giai đoạn giáo phận đầu tiên này, hàng triệu tín hữu trên khắp thế giới đã tham gia vào các nhóm đồng nghị.

“Ở đây, chúng tôi nghe thấy nhịp đập của trái tim Giáo hội”

Để đánh giá kinh nghiệm này có thực sự là kinh nghiệm biến đổi có khả năng tạo được thay đổi lâu dài trong cách thức trở thành Giáo hội hay không, chúng ta nên áp dụng cách tiếp cận và phương pháp giúp chúng ta quan sát những gì đang diễn ra trên thực tế chứ không chỉ đọc văn bản cuối cùng. Chúng ta biết, điều này đã thay đổi một số thực hành nào đó trong các giáo phận, giáo xứ, hoạt động của các Hội đồng Giám mục mặc dù vẫn còn nhiều việc phải làm, và tài liệu cuối cùng khẩn thiết kêu gọi chúng ta làm như vậy.

Con đường gập ghềnh của Thượng Hội đồng: Đức Phanxicô muốn thay đổi Giáo hội như thế nào

Chúng ta không chỉ xem xét những gì đã được nói mà còn xem xét những gì mọi người đã học được qua kinh nghiệm này, những gì đã thay đổi kể từ đó và những gì vẫn có thể thay đổi trong giai đoạn tiếp nhận đang bắt đầu. Cuộc họp thứ 16 của Thượng Hội đồng kết thúc, nhưng men phân tán của Thượng Hội đồng trong các Giáo hội vẫn được kêu gọi để hoạt động trong cơ thể giáo hội. Việc canh tân Giáo hội do Thượng Hội đồng khởi xướng (thái độ, thực hành, thể chế, linh đạo) được mời gọi tiếp tục thực hiện và không được dừng lại. 

Đã bắt đầu chuyển đổi

Tài liệu Tổng hợp giai đoạn đầu, chắc chắn là bản văn gần gũi nhất với kinh nghiệm cho thấy trên đường đi, các kitô hữu được trải nghiệm được niềm vui thấy mình giữa các anh chị em trong Chúa Kitô, được chia sẻ những gì vang vọng trong họ khi lắng nghe Lời Chúa để cùng nhau suy ngẫm về việc phục vụ Tin Mừng mà Giáo hội được kêu gọi để loan truyền cho thế giới. Điều này thúc đẩy ước muốn về một Giáo hội ngày càng có tính đồng nghị, và đối với nhiều người, tính đồng nghị không còn là một khái niệm trừu tượng mà trở thành một trải nghiệm cụ thể; họ đã nếm được hương vị và muốn tiếp tục hưởng hương vị này.

Vấn đề nữ phó tế và đồng tính có trong chương trình làm việc của Thượng hội đồng, nhưng không có vấn đề độc thân linh mục

Điều này cũng đã được trải nghiệm trong giai đoạn lục địa và trong hai kỳ đại hội ở Rôma. Thành quả này phải ngày càng phát triển. Khi đưa vào huấn quyền các thành quả của các cuộc thảo luận, Đức Phanxicô cho chúng ta biết, việc điều hành Giáo hội và huấn quyền của giáo hoàng không thể tách rời khỏi cuộc thảo luận của toàn thể dân Chúa. Thượng Hội đồng đã kết thúc. Thượng Hội đồng bắt đầu. Tài liệu cuối cùng là lời kêu gọi hoán cải Giáo hội Công giáo, một cuộc hoán cải đã được tiến hành nhưng vẫn còn tiếp tục.

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch

[Mikali Nguyễn]

  Tập 2. Thượng Hội đồng Giám mục về Tính Hiệp hành đã tạo ra thành quả gì mà có thể so sánh ngang ngửa với Công đồng Vatican II?  

 

Đọc bài này ở Tập 1, ta đã thấy có điều gì đó khá khập khiễng:

1. ĐGH Phanxico có nói: Thượng hội đồng có biến đổi Giáo hội giống như Vatican II đã biến đổi không?

2. Thượng Hội đồng Giám mục về Tính Hiệp hành (THĐ) đã tạo ra thành quả gì mà có thể so sánh ngang ngửa với Công đồng Vatican II?

1. ĐGH Phanxico có nói...?   

Trước nhất cần nói rõ: ĐGH Phanxicô dù cho có hãnh tiến đến đâu cũng không bao giờ phát biểu như vậy. Câu nói này không phải là của ĐGH Phanxico. Rất tiếc Phanxico.vn là 1 kênh thông tin Công giáo mà lại đăng tin fakenews.

Đức Phanxicô không nói thẳng rằng Thượng Hội đồng “biến đổi” Giáo hội y như Vatican II, nhưng gợi ý mạnh mẽ rằng nó tiếp nối và triển khai sâu hơn tinh thần của Vatican II.

👉 Trong buổi tiếp kiến các tham dự viên của một hội nghị thần học về Thượng Hội đồng vào ngày 29/4/2023, Đức Phanxicô nói:

“Thượng Hội đồng hiện nay là hoa trái trực tiếp và sâu xa nhất của Công đồng Vatican II... Nó có thể đánh dấu một bước ngoặt lớn trong đời sống của Giáo hội.”
👉 Và trong bài phát biểu khai mạc Thượng Hội đồng vào tháng 10/2023, ngài nói:
“Tiến trình này không phải là một quốc hội, mà là một hành trình được Chúa Thánh Thần hướng dẫn, giúp Giáo hội học lại cách bước đi cùng nhau như Dân Thiên Chúa… như Công đồng Vatican II đã mời gọi chúng ta.”
Trên đây là sự kỳ vọng và mong muốn của Ngài, như thực tế thì sao? Ta hãy xem tiếp

2. Những thành quả hạn chế mà THĐ mang lại

 Thượng Hội đồng về Tính đồng nghị (Synod on Synodality) là một tiến trình chưa hoàn tất (kéo dài từ 2021 đến 2025), nhưng đã có nhiều ý kiến, lo ngại và chỉ trích từ cả trong và ngoài Giáo hội. Những điều này có thể được xem là "thất bại tương đối" hoặc "thách thức nghiêm trọng" của tiến trình này, tùy theo quan điểm. Dưới đây là các điểm chính:

👉 Tuy có một số hiệu quả thiết thực ban đầu, thúc đẩy văn hóa lắng nghe, tinh thần tham gia, sự đối thoại và đồng trách nhiệm, đặc biệt về cách tham vấn trong Giáo hội, nhưng chưa có thay đổi rõ rệt về cấu trúc hoặc mục vụ, và còn gây tranh cãi trong nhiều môi trường giáo hội. 

👉 Khơi dậy tinh thần lắng nghe và đối thoại trong Giáo hội
Tại nhiều giáo phận, lần đầu tiên giáo dân, tu sĩ, linh mục và giám mục ngồi lại cùng nhau để chia sẻ ý kiến. Một số tín hữu cảm thấy được tôn trọng và tham gia thực sự vào đời sống Giáo hội, chứ không chỉ là “người nghe giảng”.

Nhưng không phải tín hữu nào cũng được mời tham gia. Cơ chế tham vấn này không rõ ràng. Đại đa số tín hữu đều không hiểu THĐ nói gì khi nghe về những khái niệm cao siêu mà THĐ đang bàn luận và cũng không quan tâm vì xét không thấy có điều gì liên quan trực tiếp với họ.

👉 Không có 1 tông huấn nào được ban hành sau THĐ này. Điều đó cho thấy Vatican chưa có bước đi nào mới sau THĐ dù cho là có tính lý thuyết.

* Trong khi đó, Công đồng Vatican II (1962–1965), một trong những sự kiện lớn nhất trong lịch sử hiện đại của Giáo hội Công giáo, đã ban hành tổng cộng 16 văn kiện chính thức. Tầm quan trọng của các văn kiện Công đồng Vatican II là rất lớn và lâu dài, vì chúng đánh dấu sự canh tân sâu sắc và có hệ thống trong Giáo hội Công giáo hiện đại, không chỉ về giáo lý mà cả về cách thức sống đạo, thờ phượng, truyền giáo, đối thoại và tổ chức nội bộ, mở đường cho đối thoại giữa Giáo hội và thế giới hiện đại.

👉 Thiếu sự đồng thuận trong toàn thể Giáo hội do những chỉ trích từ các thế lực bảo thủ. Ta hãy xem xét dưới đây

3. Các thế lực bảo thủ đã phá hoại THĐ từ trong trứng nước

Mặc dù Đức Phanxicô đã kỳ vọng THĐ có thể đánh dấu một bước ngoặt lớn trong đời sống của Giáo hội, tiếp nối và triển khai sâu hơn tinh thần của Vatican II. Nhưng mong muốn nay đã thất bại do các thế lực bảo thủ mạnh miệng chỉ trích ngay từ đầu và lần này họ đã thành công chiếm lĩnh diễn đàn thông tin

Điểm mặt các hồng y chống đối hàng đầu

👉 Hồng y Gerhard Müller (người Đức, cựu Tổng trưởng Bộ Giáo lý Đức tin):
Gọi Thượng hội đồng là "nỗ lực phá hoại Giáo hội từ bên trong" “Một số điều đang được thảo luận ở Thượng hội đồng giống như chương trình nghị sự của các chính phủ phi Công giáo.”  
👉 Hồng y Raymond Burke (người Mỹ):
Chỉ trích gay gắt việc để giáo dân tham gia vào quá trình phân định như thể họ có quyền lực ngang với giám mục. “Không ai có quyền thay đổi chân lý của đức tin. Những điều đang diễn ra dưới danh nghĩa ‘đồng nghị’ là mối nguy cho sự hiệp nhất.”  
👉 Hồng y George Pell (Úc, trước khi qua đời):
Gọi văn kiện của Thượng hội đồng là một “ác mộng độc hại” (toxic nightmare) “Tài liệu làm việc của Thượng hội đồng là một trong những văn bản giáo hội tồi tệ nhất từng được ban hành.”
Một số nhóm và tổ chức bảo thủ:
👉 Voice of the Family, LifeSiteNews, Catholic World Report, Catholic Herald (Anh) thường xuyên xuất bản các bài viết phê bình.
👉 Nhiều linh mục và giáo dân trong các cộng đoàn truyền thống như FSSP, SSPX lo ngại tiến trình này là "hiện đại hóa nguy hiểm".

Có nhiều thư ngỏ chống đối THĐ này:

1. “Thư ngỏ của các hồng y (Dubia) – Tháng 7/2023
🔹 Người ký tên: 5 Hồng y nổi bật thuộc khuynh hướng bảo thủ: Raymond Burke (Hoa Kỳ), Walter Brandmüller (Đức), Robert Sarah (Guinea), Juan Sandoval Íñiguez (Mexico), Joseph Zen (Hồng Kông)

  Yêu cầu làm rõ giáo huấn trước THĐ  

2. “Thư ngỏ của Hồng y Pell” (được công bố sau khi qua đời, 2023)
Dưới bút danh ẩn danh (sau xác nhận là của Hồng y George Pell), ông gọi tài liệu của Thượng Hội đồng là:
“Một ác mộng độc hại” (toxic nightmare)
“Một cuộc tấn công vào bản sắc Công giáo”
Chỉ trích việc ngôn ngữ của Thượng Hội đồng mơ hồ, thiếu chiều kích thần học rõ ràng, mở đường cho dị giáo.

3. Thư ngỏ từ nhóm giáo sĩ, thần học gia truyền thống (2022–2024)
Một số nhóm nổi bật: Voice of the Family, LifeSiteNews, Catholic Identity Conference, La Nuova Bussola Quotidiana (Ý)

Họ tố cáo tiến trình synod là “con ngựa thành Troy” để thay đổi tín lý từ bên trong. Đề nghị dừng lại hoặc xét lại tiến trình, cảnh báo về nguy cơ chia rẽ và mâu thuẫn giáo huấn.

Do các chỉ trích này mà Đức Phanxico đã không ban hành tông huấn nào sau THĐ. Một điều rất hiếm vì đa số các THĐ đều dẫn đến một tông huấn. 

* Trong lịch sử Giáo hội, chỉ ở có Thượng Hội đồng Giám mục Thế giới lần thứ 10 (2001): Mặc dù Thượng Hội đồng này đã kết thúc bình thường, có báo cáo tổng kết, nhưng Đức Gioan Phaolô II đã không ban hành Tông huấn hậu THĐ (post-synodal apostolic exhortation) như thường lệ. Lý do là sau THĐ, Đức Gioan Phaolô II bị suy yếu sức khỏe khá nhanh.