Bạo lực tình dục: tác dụng của sự chi phối vẫn còn là điểm mù của Vatican | Phanxico.vn
Minh Nguyen Quang
Bạo lực tình dục: tác dụng của sự chi phối vẫn còn là điểm mù của Vatican
Ngày thứ sáu 17 tháng 2, các tu sĩ Dòng Tên kết thúc cuộc điều tra nội bộ liên quan đến vụ linh mục Marko Rupnik, bị các nữ tu tố cáo đã bạo hành tình dục trên họ. Việc xử lý vụ này chứng tỏ cho thấy Rôma gặp khó khăn khi phân tích hiện tượng “chi phối, khống chế” khi liên quan đến một người trưởng thành.
la-croix.com, Loup Besmond de Senneville, Rôma, 2023-02-17
Linh
mục Marko Rupnik trong xưởng vẽ của ông ở Rôma tháng 11 năm 2007. Tu sĩ
dòng Tên người Slovenia và nghệ nhân khảm bị một số nữ tu buộc tội sờ
soạng và hãm hiếp. Vandeville Eric/ABC/Andia.fr
Đó là tin nhắn được đăng trên dòng thời gian của một trò chuyện trên Facebook, đôi khi rất sôi nổi. Chúng ta đang ở cuối tháng 12 năm 2022, một vài ngày sau khi một số trang web và báo chí Ý tiết lộ, về điều nhanh chóng trở thành vụ Rupnik, tên của tu sĩ Dòng Tên người Slovenia và nghệ nhân khảm bị một số nữ tu buộc tội sờ soạng và cưỡng hiếp dưới ảnh hưởng tâm lý tinh thần. Sau khi tấn công tình dục họ, linh mục giải tội cho họ. Những sự việc mà các tu sĩ Dòng Tên phải kết thúc cuộc điều tra nội bộ vào ngày thứ sáu 17 tháng 2.
Trên mạng xã hội, các cuộc tranh luận đã bùng ra giữa các nhà báo Ý về những lời buộc tội này. Một người giải thích: “Trên thực tế, nếu không có sự đồng ý thì đã không có xưng tội và tha tội cho đồng phạm.” Rõ ràng: các nữ tu tố cáo việc họ bị hãm hiếp, chỉ có thể là họ đồng ý, vì họ đã trưởng thành. Người đưa ra nhận xét này không phải bất kỳ ai: ông là cộng sự thường xuyên và được nhật báo L’Osservatore Romano, tờ báo chính thức của Vatican đánh giá cao.
Những câu hỏi rắc rối được đặt ra trong vụ Rupnik
Cách nhìn lạm dụng được cho là của người lớn này không chỉ có ở Rôma. Vì nếu bạo lực tình dục trên trẻ vị thành niên hoặc “người lớn dễ bị tổn thương” – một thể loại có những nét ngõ ngách mơ hồ – nằm trong số “những tội nghiêm trọng nhất” và do đó, được bộ Giáo lý Đức tin xử lý, thì đây không phải là trường hợp với các hồ sơ khác, thuộc trách nhiệm của các bộ phận khác của Giáo triều Rôma.
Điều này có nghĩa là các trường hợp chi phối người lớn, đàn ông và phụ nữ, bị Vatican đánh giá thấp sao? Phải nghe những phản ứng sau những tiết lộ về hành động của giám mục Michel Santier, cựu giám mục giáo phận Créteil bị trừng phạt vì đã xúi giục các thanh niên cởi quần áo khi xưng tội, người ta có thể trả lời là có, Vatican đánh giá thấp. Một nguồn tin Vatican nói: “Đó là với người lớn. Bạn có làm điều đó không, khỏa thân trước mặt ai đó, đặc biệt là trong tòa giải tội? Tôi thì không.”
Vụ giám mục Santier, sốc và kinh tởm
“Có ý kiến cho rằng người lớn, và đặc biệt là phụ nữ, luôn là những người đi cám dỗ”
Chính giáo hoàng cũng đưa ra một phân loại rất rõ ràng giữa các loại lạm dụng, không áp dụng thời hiệu một cách có hệ thống đối với bất kỳ trường hợp nào liên quan đến trẻ vị thành niên hoặc người lớn được bảo vệ, nhưng không áp dụng tiêu chuẩn này cho người lớn. Trong một phỏng vấn với hãng AP cuối tháng 1, ngài nói: “Trong trường hợp này (vụ Marko Rupnik), tôi không làm việc đó, điều này không có nghĩa là họ không nên bị truy tố.”
Trường hợp các vụ Vanier, Rupnik, Ribes… Có nên phân biệt tác phẩm với nghệ sĩ không?
Để giải thích sự khác biệt này, chúng ta phải quay ngược lại với thời gian. Sử gia người Ý, bà Lucetta Scaraffia giải thích: “Cho đến những năm 1970, khi phong trào nữ quyền quy định rằng nạn nhân bị cưỡng hiếp phải được xem là nạn nhân, thì hiếp dâm bị cho là do xáo trộn trật tự đạo đức nhiều hơn. Theo nghĩa này, cả hai người đều bị coi là trái với đạo đức. Nếu quay trở lại xa hơn, vào những năm 1800, người ta gọi “các vụ cưỡng hiếp” là các quan hệ bất hợp pháp.”
Bà Scaraffia nói tiếp: “Về cơ bản, có ý kiến cho rằng người lớn, và đặc biệt là phụ nữ, luôn là những người đi cám dỗ”, như một phát biểu trong một chỉ thị của Bộ Giáo lý Đức tin năm 1962 có tựa đề Crimen sollicitationis (Tội cám dỗ), Rôma trừng phạt nghiêm khắc các linh mục có quan hệ tình dục giải tội; nhưng trong tài liệu này, họ được cảnh báo một cách có hệ thống, phải đề phòng phụ nữ, dù đó là “thiếu nữ, phụ nữ đã có gia đình hay người làm”.
Bà Scaraffia là người dấn thân trong việc bảo vệ các nữ tu là nạn nhân của bạo lực tình dục.
Vụ Rupnik: “Các nạn nhân chờ lời công nhận họ không phải là người đi dụ dỗ”
Ngay cả một nhà giáo luật ở Rôma cũng khẳng định: “Não trạng của giáo sĩ là đồi trụy. Não trạng này cho rằng các nạn nhân cũng có trách nhiệm lớn như thủ phạm. Điều này làm cho tác động chi phối trở thành một loại không hình dung được ở Vatican.”
Khái niệm về tính dễ bị tổn thương
Theo bà Lucetta Scaraffia, vẫn còn rất nhiều việc phải làm về khái niệm dễ bị tổn thương. Bà lấy làm tiếc: “Hiện tại, chúng ta dường như quên rằng linh mục là người có quyền lực trên người khác vì vai trò của họ là lãnh đạo. Chỉ có sự xuất hiện của phụ nữ trong các vị trí ra quyết định trong Giáo hội mới có thể thay đổi nhận thức này.”
Một nhân chứng gần đây đã thảo luận về vấn đề này với Đức Phanxicô cho biết, trong riêng tư, ngài nói, tất cả các vụ lạm dụng tình dục luôn bắt đầu bằng lạm dụng quyền lực. Theo nguồn tin này, ngài cũng thường xuyên nhắc đến tình trạng “lạm dụng quyền lực” bên trong các cộng đồng tôn giáo.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch