Tìm ý Chúa: Làm sao biết được Chúa muốn gì khi đứng trước quyết định lớn? | Lm. Anmai, CSsR
Mikali Nguyễn
Trong hành trình đức tin, một trong những thách đố lớn nhất và cũng là khát vọng sâu thẳm nhất của người tín hữu chính là việc tìm kiếm và nhận ra ý muốn của Thiên Chúa trong cuộc đời mình. Câu hỏi "Làm sao biết Chúa muốn gì khi đứng trước một quyết định lớn?" không chỉ là một vấn đề lý thuyết thần học, mà là tiếng kêu thực tế, cấp bách của tâm hồn đang đứng trước ngã ba đường: chọn ơn gọi, chọn công việc, chọn bạn đời, hay một quyết định mang tính thay đổi căn bản cuộc sống. Ý Chúa không phải là một mật mã phức tạp, nhưng là một lời mời gọi kiên nhẫn bước vào sự thân mật với Đấng Tạo Hóa, để qua đó, con người có thể thấy được bản thiết kế yêu thương mà Ngài đã dành sẵn.
Thánh Tôma Aquinô từng dạy rằng, ân sủng không hủy hoại tự nhiên mà còn kiện toàn tự nhiên. Điều này có nghĩa là việc tìm ý Chúa không tách rời khỏi việc sử dụng lý trí và khả năng phán đoán mà Ngài đã ban cho con người. Quyết định lớn đòi hỏi một tiến trình biện phân nghiêm túc, một sự kết hợp hài hòa giữa siêu nhiên và tự nhiên. Sự thân mật với Chúa, nền tảng của mọi sự biện phân, được nuôi dưỡng qua ba trụ cột không thể thiếu: Lời Chúa, Bí tích, và Cầu nguyện. Lời Chúa, đặc biệt là Kinh Thánh, là la bàn hướng dẫn. Khi chúng ta đắm mình trong Lời, tâm trí và tâm hồn được thanh lọc, và dần dần, các tiêu chuẩn, giá trị của Tin Mừng trở thành lăng kính để chúng ta nhìn nhận mọi lựa chọn. Chúa không nhất thiết phải dùng một tiếng nói lớn lao hay một dấu hiệu siêu nhiên để bày tỏ ý Ngài, mà thường Ngài dùng sự ``quen biết'' được hun đúc từ việc suy niệm Lời. Ý Chúa thường trùng hợp với những gì là thánh thiện, là yêu thương, là phục vụ và là phù hợp với giáo huấn của Giáo Hội.
Bên cạnh Lời Chúa, việc cầu nguyện là không gian căn bản để tìm ý Ngài. Cầu nguyện không chỉ là việc xin xỏ, mà là đối thoại, là lắng nghe trong thinh lặng. Đặc biệt, đối với những quyết định quan trọng, việc thực hành Cầu nguyện Chiêm niệm (Lectio Divina) hay những kỳ Tĩnh tâm theo Linh Thao Thánh Inhaxiô Loyola là vô cùng cần thiết. Cầu nguyện Chiêm niệm giúp ta lắng đọng nội tâm, nhận ra những sự xáo trộn, những niềm an ủi hay sự cô đơn mà Chúa Thánh Thần hoặc ``Thần dữ'' có thể gieo vào. Thánh Inhaxiô đã nhấn mạnh đến trạng thái nội tâm trong quá trình biện phân: nếu một lựa chọn mang lại sự bình an sâu thẳm, một niềm vui bền vững và một khát khao phục vụ lớn hơn, đó là dấu hiệu của Thần Khí. Ngược lại, nếu sự lựa chọn đó dẫn đến bất an, hoang mang, hoặc một niềm vui chóng qua và trống rỗng, ta cần phải xem xét lại. Sự bình an mà Chúa Thánh Thần mang lại không giống với sự dễ chịu hời hợt; nó là một sự vững vàng ngay cả khi lựa chọn đó đòi hỏi sự hy sinh lớn lao.
Một yếu tố then chốt khác trong việc tìm ý Chúa là tham khảo ý kiến của những người có kinh nghiệm và thẩm quyền, đặc biệt là Linh hướng. Con người dễ dàng bị tình cảm, sợ hãi, hoặc kỳ vọng của bản thân che khuất. Một Linh hướng viên kinh nghiệm có thể đóng vai trò là một tấm gương phản chiếu khách quan. Họ giúp người tìm ý Chúa phân tích các động lực nội tâm, bóc tách những ham muốn vị kỷ khỏi những thúc đẩy thánh thiện. Tuy nhiên, vai trò của Linh hướng chỉ là hỗ trợ và xác nhận; quyết định cuối cùng vẫn thuộc về người tín hữu sau khi đã nghiêm túc cầu nguyện và suy xét. Linh hướng không phải là người đưa ra quyết định thay, mà là người giúp nhận ra tiếng Chúa nói trong tận cùng cõi lòng người đó. Sự đồng hành này bảo vệ người tín hữu khỏi sự tự lừa dối mình hoặc bị cám dỗ bởi những ý muốn bề ngoài, dễ dàng của ma quỷ.
Khi đứng trước một quyết định lớn, ta cần áp dụng các Quy luật Biện phân'' của Thánh Inhaxiô. Thánh nhân phân biệt rõ ràng hai giai đoạn: giai đoạn thứ nhất dành cho những người mới bắt đầu trên đường nhân đức, và giai đoạn thứ hai dành cho những linh hồn đã được thanh tẩy và đang tiến sâu vào sự kết hợp với Chúa. Trong giai đoạn thứ nhất, ma quỷ thường cám dỗ bằng cách gợi lên những điều có vẻ dễ chịu, phù phiếm, và hứa hẹn niềm vui chóng qua, khiến người đó xa rời sự hy sinh và lòng đạo đức. Trái lại, Chúa Thánh Thần thường dùng sự cắn rứt, hối hận để kéo họ trở về với đường ngay nẻo chính. Trong giai đoạn thứ hai, ma quỷ tinh vi hơn, thường ngụy trang thành thiên thần ánh sáng'', gợi ra những sự tốt lành lớn lao nhưng thực chất là quá sức, hoặc không phù hợp với ơn gọi thực sự, nhằm gây ra sự kiêu căng hoặc kiệt sức.
Để nhận diện sự giả dối này, người tín hữu cần phải xem xét hai điểm mấu chốt: thứ nhất là Kết quả'' của sự thúc đẩy đó. Ý muốn của Chúa luôn dẫn đến sự tăng trưởng trong đức tin, sự khiêm nhường, lòng yêu mến tha nhân, và sự hiệp nhất với Giáo Hội. Nếu một quyết định dù tốt đẹp đến mấy nhưng lại khiến ta kiêu ngạo, tách rời khỏi cộng đoàn, hoặc giảm thiểu lòng bác ái, thì đó không phải là ý Chúa. Thứ hai là Phương tiện và Thời điểm''. Ý Chúa luôn được thực hiện một cách trật tự, bình thản và phù hợp với bổn phận hiện tại. Một quyết định hấp tấp, vội vã, hoặc đòi hỏi ta phải bỏ bê những trách nhiệm hiện tại thường không đến từ Chúa.
Hơn nữa, tiến trình biện phân còn đòi hỏi sự can đảm buông bỏ. Thường thì, việc nhận ra ý Chúa trở nên khó khăn bởi vì người tín hữu đã bám víu vào một ý muốn cá nhân'' nào đó, rồi chỉ tìm kiếm sự xác nhận của Chúa cho lựa chọn ấy. Việc tìm ý Chúa đòi hỏi một tinh thần hoàn toàn cởi mở và sẵn sàng chấp nhận bất cứ điều gì Ngài muốn, dù điều đó có trái ngược với mong muốn tự nhiên của mình. Đó là trạng thái của sự thờ ơ thánh thiêng'' (Holy Indifference) mà Thánh Inhaxiô đã nói đến: không nghiêng về bất cứ lựa chọn nào (A hay B) hơn lựa chọn kia, mà chỉ khao khát duy nhất là làm vinh danh Chúa hơn. Khi tâm hồn đạt đến trạng thái buông bỏ này, sự tĩnh lặng nội tâm sẽ là môi trường thuận lợi để tiếng Chúa được nghe rõ ràng nhất.
Quyết định lớn không chỉ là một sự kiện, mà là một tiến trình. Tiến trình này bao gồm việc thu thập dữ liệu (tìm hiểu các lựa chọn, ưu và khuyết điểm), cầu nguyện sâu sắc, tham khảo ý kiến, và cuối cùng là đưa ra quyết định một cách tự do trong ánh sáng đức tin. Sau khi đã quyết định, người tín hữu cần tiếp tục biện phân, quan sát những ``hoa trái'' mà quyết định đó mang lại trong cuộc sống. Nếu quyết định đó thực sự là ý Chúa, nó sẽ mang lại sự kiên vững, lòng trung thành, và khả năng chịu đựng mọi gian khó một cách bình an. Sự vững vàng và sự lớn lên trong tình yêu thương là những dấu hiệu không thể chối cãi của sự can thiệp của Chúa Thánh Thần.
Cuối cùng, việc tìm ý Chúa không phải là một sự kiện chỉ xảy ra một lần, mà là một lối sống, một thái độ liên lỉ lắng nghe và đáp trả. Trong mọi quyết định lớn, người tín hữu được mời gọi noi gương Đức Trinh Nữ Maria, người đã thưa tiếng ``Xin Vâng'' một cách trọn vẹn và hoàn toàn trao phó. Sự trao phó này, được nuôi dưỡng bằng niềm tin và lòng yêu mến, là chiếc chìa khóa cuối cùng mở ra cánh cửa dẫn đến kế hoạch hoàn hảo của Thiên Chúa, một kế hoạch luôn hướng tới hạnh phúc và sự cứu rỗi của con người.
Lm. Anmai, CSsR.