Phản Biện: Lại nói về lỗi căn bản về dịch thuật của Ban dịch thuật của HHĐGM VN | Fr Martino Nguyễn Bá-Thông. Fr: Tâm Cường

[Minh Nguyen Quang]

Phản Biện: Lại nói về lỗi căn bản về dịch thuật của Ban dịch thuật của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam (HĐGM VN) Bài 2

Cha Thông aka Fr Martino Nguyễn Bá-Thông

Ngay trang bìa của cuốn “Cẩm Nang cho Thượng Hội Đồng về Hiệp Hành” chúng ta đã thấy hai lỗi rất căn bản của Ban dịch thuật trực thuộc HĐGM VN (không biết ai là thành viên và ai người đứng đầu)

1. Tên riêng, trong trường hợp này là tên đường, (name of the street) thì không bao giờ được dịch! Nhưng ủy ban dịch thuật này lại rất “vui vẻ” dịch luôn nó ra và cho nó một cái tên rất “mỹ miều” đó là “đường Hòa Giải”! Các bạn coi hình minh chứng của các ngôn ngữ Anh, Ý, Tây Ban Nha, Đức, Ba Lan, Bồ Đào Nha, Pháp, mà tôi chụp trực tiếp trên trang chính thức của Thượng hội đồng Synnod.va thì không có ngôn ngữ nào họ dịch tên đường cả! Không hiểu sao các thành viên trong ban dịch của HĐGM VN lại vui vẻ dịch như thế? Có cha nói rằng “ai gởi thư góp ý sẽ không bao giờ tới!” Nói vậy thôi, nhưng các bạn thử nghĩ xem, có ai dịch Tên Riêng bao giờ? Đường Tự Do lại dịch “freedom street” hay Đức TGM Thiên (trời) lại dịch là là Bishop “Sky” hay Bishop “heaven” thì buồn cười lắm!

2. Ba (3) DANH TỪ “Communion, Participation, Mission”, như nói ở trên, nếu các bạn coi trong hình, trong các ngôn ngữ, Anh, Ý, Tây Ban Nha, Đức, Ba Lan, Bồ, Pháp, họ đều dịch là BA DANH TỪ - Riêng trong tiếng Việt, nhóm dịch của HĐGM VN dịch là “Hiệp thông, Tham Gia, Sứ Vụ”! Tôi không biết là tiếng Việt không đủ chữ để dịch hay sao, nhưng ba chữ đó thì lẫn lộn giữa động từ và danh từ! Cái này tôi xin dành cho các vị ngôn ngữ học đưa ra đề xuất giải quyết! Tôi chỉ thấy nó làm sao sao đó!

Như bạn đã biết: tôi không phải là người dịch thuật, tôi chỉ tự dịch để hiểu các tài liệu choc ho chính mình, nhưng những căn bản thì cần phải có! Ước gì, ban dịch thuật của HĐGM VN cần ghi rõ ai đứng đầu, gồm những ai, người chịu trách nhiệm, địa chỉ liên lạc để việc góp ý được đón nhận, hầu các bản dịch về sau càng ngày càng tốt hơn trong việc phục vụ dân Chúa và làm vinh danh Chúa!

Nếu có bạn nào đọc được bài này, mà bạn may mắn biết được một thành viên trong Ban dịch thuật của HĐGM VN, xin bạn chuyển email này đến thành viên đó! Thành thật cám ơn bạn và tôi sẽ đọc cho bạn 10 kinh để chân thành cám ơn! Nếu bạn không tiện gởi trực tiếp, xin cho tôi email của thành viên đó, tôi sẽ gởi cũng được!

Ân sủng và Bình an,

Lm Martino Nguyễn Bá Thông

Feast of the Most Holy Name of Jesus 2022

PS: bạn nào không quen/không biết thế nào là phản biện xin đọc status (tút) trước để hiểu cách phản biện đúng luật thế nào trước khi viết bình luận!

[Minh Nguyen Quang]

Phản biện của phản biện

Dẫn nhập:

1. Đây là bài phản biện của Lm.Martino Nguyễn Bá Thông, là Chánh xứ Giáo Xứ Saint Teresa Catholic Church ở Mỹ. Đọc trên mạng thì thấy:

Có lần vị này về VN rao giảng tĩnh tâm mùa vọng 2016 tại nhà thờ Giáo xứ Tân Sa Châu VN. Bài giảng  của cha Thông khá dài, gần 1 tiếng đồng hồ nhưng không khiến người ta "buồn ngủ" đâu.Ngược lại là khác. Nghe đến đâu, tỉnh người ra đến đó.

Bài giảng có những ngôn ngữ phản cảm, sống sượng trong xưng hô, ngôn từ và điệu bộ bặm trợn. Cha Thông thường gọi tín đồ là mày và xưng tao với họ. Ấy vậy mà mọi người, kể cả tín đồ từ những tỉnh cực nam VN cũng rủ nhau lên Sài gòn nghe cha giảng.

Trích nguyên văn  dựa trên một video quay lại bài giảng của linh mục Nguyễn Bá Thông 
- Cha còn trinh, tại sao Cha biết sướng ?

- Đạo Công Giáo không dạy chúng ta phải sống tốt !!!
- Tình dục thì rất sướng !!!
- Tao tát một cái, đập vỡ mặt bây giờ !
- Dốt như con lợn !
- Nhìn mặt thấy bà sơ là không có Chúa !
- Nhìn bà sơ giống con mẹ ế chồng !
- Nhìn mấy ông cha giống như vợ bỏ !...

Vì những bài giảng gây xôn xao dư luận giáo dân VN mà Hội Đồng Mục Vụ Giáo Phận VN đã phải triệu tập một buổi họp ngày 17/1/2017 và ra lệnh các giáo xứ không được mời LM Nguyễn Bá Thông đến rao giảng nữa....!

2. Bài gốc mà cha Thông phê phán là: "Cẩm nang cho Thượng Hội đồng Giám mục về tính hiệp hành" do Văn phòng Tổng thư ký Thượng Hội đồng Giám mục | Vatican phát hành và do Nhóm dịch thuật HĐGMVN thực hiện, được đăng ở website của HĐGMVN

https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/cam-nang-cho-thuong-hoi-dong-giam-muc-ve-tinh-hiep-hanh-42941

3. Bài phản biện này của Lm. Nguyễn Bá Thông được đăng lại trên FB của Tâm Cường, là member của AF. Có nhiều lời phê phán, ném đá về bài phản biện này nhưng không thấy có "phản biện của phản biện" thực sự. Sau đây tôi xin phép được làm việc này trong lúc rảnh rỗi cho rộng đường dư luận.

++

Phản biện của phản biện

Có 2 vấn đề chính liên quan đến lỗi dịch thuật trong văn bản trên mà Lm.Thông vạch ra:

1. Vấn đề 1: Tên riêng là tên đường (name of the street) thì không bao giờ được dịch!

Đúng ra về nguyên tắc thì không nên dịch tên đường vì có thể làm sai lạc địa chỉ, đặc biệt nếu là tên riêng như Alexandre de Rhodes thì tuân phải tuân theo nguyên tắc trên. Nhưng nguyên tắc này có vài ngoại lệ :

- Nếu là tên riêng bằng tiếng nước ngoài đã có phiên âm phổ biến theo bản ngữ thì có thể dùng bản ngữ như Đắc lộ

- Nếu đặt tên đường là danh từ chung mang 1 ý nghĩa nào đó thì có thể dịch ra bản ngữ cho mọi người hiểu, TD ở đây là đường Hòa giải. Nếu để như bản gốc là: "Via della Conciliazione 34, 00120 Città del Vaticano" thì không ai ở VN hiểu gì cả. Thực tế nhiều website ở VN đã dùng từ "Con đường Hòa giải ở Thành Vatican".

- Ở châu Âu, tên đường phố bằng tiếng Anh, tiếng Pháp được giữ nguyên, cũng như hầu hết ở tên tiếng Ý, nhưng tên bằng ngôn ngữ lạ như tiếng Trung Quốc, tiếng Slavơ thường được dịch ra, TD: "Moskowskaja Ulica" thay vì “Moskowskaja-Straße” do ký tự ngôn ngữ và sự quen thuộc của người đọc với các từ nước ngoài khác nhau.

 

2. Vấn đề 2: 3 danh từ “Communion, Participation, Mission, dịch ra là “Hiệp thông, Tham Gia, Sứ Vụ” thì lẫn lộn giữa động từ và danh từ!

Participation là danh từ không có danh từ tiếng Việt tương đương mà mượn từ động từ. Nếu dịch chính xác bằng danh từ thì phải dùng "Hiệp thông, Sự tham Gia, Sứ Vụ" thì không giống ai. Ở từ điển tiếng Việt có cho phép dùng chữ "Tham gia" (bỏ bớt "sự") làm danh từ mà ai cũng hiểu.

* Nhìn chung bài phản biện này của cha Thông đi vào những tiểu tiết nhỏ không cần hay không đáng đăng lên công khai làm gì vì nó nặng phần chỉ trích, không giúp ích gì cho tín hữu trong học hỏi, tìm hiểu văn bản quan trọng nói trên của Thượng Hội đồng.

MS