ĐỨC GIÁO HOÀNG LÊÔ XIV TIẾP NỐI TẦM NHÌN CỦA ĐỨC GIÁO HOÀNG PHANXICÔ, MỘT SỐ QUAN ĐIỂM VẪN CHƯA RÕ RÀNG
Vào ngày 8 tháng 5 năm 2025, Đức Hồng y Robert Francis Prevost được Mật nghị Hồng y bầu chọn làm Giáo hoàng thứ 267 của Giáo hội Công giáo, lấy tông hiệu Lêô XIV. Là vị Giáo hoàng đầu tiên đến từ Hoa Kỳ, ngài mang đến một hành trình phụng sự phong phú, đặc biệt qua thời gian dài phục vụ tại Peru và các vai trò quan trọng tại Vatican. Dù cam kết tiếp nối một số khía cạnh trong tầm nhìn của Đức Giáo hoàng Phanxicô, một số quan điểm của ngài về các vấn đề nhạy cảm vẫn chưa được xác định rõ ràng, thu hút sự chú ý từ các học giả và tín hữu trên toàn cầu.
Trước khi được suy tôn, Đức Giáo hoàng Lêô XIV, khi còn là Hồng y Robert Prevost, đã thể hiện sự gần gũi với Đức Giáo hoàng Phanxicô, đặc biệt trong việc ủng hộ các giá trị cốt lõi của Giáo hội như bảo vệ sự sống, phẩm giá của người di cư, chăm sóc môi trường, và thúc đẩy một Giáo hội mang tính hiệp hành hơn. Là Tổng trưởng Bộ Giám mục (2023–2025), ngài đã đóng vai trò quan trọng trong việc định hình hàng giáo phẩm toàn cầu, đồng thời với tư cách Chủ tịch Ủy ban Giáo hoàng về Châu Mỹ Latinh, ngài đã củng cố mối liên kết giữa Vatican và Giáo hội tại khu vực có đông tín hữu nhất thế giới.
Đức Giáo hoàng Lêô XIV cũng tích cực tham gia Thượng Hội đồng về Tính Hiệp hành, nhấn mạnh sự hiện diện của Chúa Thánh Thần trong việc đổi mới Giáo hội. Trong một cuộc phỏng vấn với Vatican News năm 2023, ngài chia sẻ: “Tôi thực sự tin rằng Chúa Thánh Thần đang thúc đẩy chúng ta hướng tới sự đổi mới, kêu gọi chúng ta sống với một thái độ mới.”
Về các vấn đề xã hội, ngài tiếp tục ủng hộ người di cư, từng chỉ trích các chính sách nhập cư cứng rắn của Hoa Kỳ trên mạng xã hội và tham gia ban giám đốc Caritas Peru (2022–2024), tổ chức hỗ trợ nhân đạo cho người di cư và tị nạn. Ngài cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường, kêu gọi một “mối quan hệ có đi có lại” với thiên nhiên, tránh lối thống trị “bạo ngược.”
Giống như người tiền nhiệm, Đức Giáo hoàng Lêô XIV là một người kiên định bảo vệ sự sống. Ngài công khai phản đối phá thai, an tử, và án tử hình, nhấn mạnh rằng sự sống con người là thiêng liêng. Trước khi trở thành linh mục, ngài đã tham gia tích cực trong phong trào “Villanovans for Life” tại Đại học Villanova và tham dự các cuộc tuần hành vì sự sống. Năm 2015, tại Chiclayo, ngài viết trên X: “Chúng ta phải bảo vệ sự sống con người mọi lúc.”
Trong một cuộc phỏng vấn năm 2022 với tờ La República, khi còn là Giám mục Prevost, ngài khẳng định rằng án tử hình là “không thể chấp nhận được” và việc tìm kiếm “máu đền máu” không phải là cách mang lại công lý. Những lập trường này phản ánh sự nhất quán của ngài với giáo huấn Công giáo về phẩm giá con người.
Quan Điểm về Ý Thức Hệ Giới Tính và Phép Lành cho Người Đồng Tính
Trước khi được tấn phong hồng y vào năm 2023, Đức Giáo hoàng Lêô XIV từng bày tỏ quan điểm mạnh mẽ về ý thức hệ giới tính và đồng tính luyến ái. Năm 2016, với tư cách Giám mục Chiclayo, ngài chỉ trích việc đưa ý thức hệ giới tính vào giáo dục công tại Peru, nhấn mạnh rằng “Chúa đã tạo ra đàn ông và phụ nữ” và việc làm nhầm lẫn bản chất giới tính sẽ gây hại cho gia đình.
Trong một cuộc phỏng vấn năm 2012 với Catholic News Service, ngài phê phán truyền thông phương Tây vì cổ xúy “lối sống đồng tính” và “các mô hình gia đình thay thế,” đồng thời nhấn mạnh nhu cầu của Giáo hội trong việc loan báo Phúc Âm trong bối cảnh văn hóa hiện đại. Tuy nhiên, sau khi trở thành hồng y, giọng điệu của ngài trở nên hòa dịu hơn. Năm 2023, ngài nói với Catholic News Service rằng Giáo hội cần chào đón mọi người, bất kể lối sống, dù giáo lý không thay đổi.
Liên quan đến tuyên bố Fiducia Supplicans (2023), cho phép ban phép lành không phụng vụ cho các cặp đôi đồng tính, Đức Hồng y Prevost khi đó nhấn mạnh rằng các hội đồng giám mục cần linh hoạt áp dụng tùy theo bối cảnh văn hóa. Ngài ghi nhận sự phản đối từ một số giám mục châu Phi, cho rằng tài liệu này có thể không phù hợp với hoàn cảnh địa phương.
Những Điều Chưa Rõ Ràng và Thách Thức Phía Trước
Dù cam kết tiếp nối một số cải cách của Đức Giáo hoàng Phanxicô, Đức Giáo hoàng Lêô XIV vẫn đối mặt với những câu hỏi về cách ngài sẽ xử lý các vấn đề gây tranh cãi như tông huấn Amoris Laetitia (cho phép người ly hôn và tái hôn rước lễ trong một số trường hợp) hay sắc lệnh Traditionis Custodes (hạn chế Thánh lễ La-tinh Truyền thống). Theo ông Joe Heschmeyer, một nhà biện giáo tại Catholic Answers, dù có tin đồn ngài cử hành Thánh lễ La-tinh, chưa có bằng chứng rõ ràng về lập trường của ngài trong việc này.
Bà Susan Hanssen, giáo sư lịch sử tại Đại học Dallas, nhận định rằng Đức Giáo hoàng Lêô XIV là một “nhân vật tương đối ít được biết đến” và chưa từng là hồng y cao cấp. Bà lưu ý rằng vẫn chưa rõ ngài sẽ định vị mình thế nào trong nỗ lực tái truyền bá văn hóa Kitô giáo tại các quốc gia thế tục như Hoa Kỳ và châu Âu, vốn không phải là trọng tâm mục vụ của ngài trước đây.
Phương châm giám mục của Đức Giáo hoàng Lêô XIV, “In Illo uno unum” (trích từ Thánh Augustinô: “Dù chúng ta là nhiều, nhưng trong Đức Kitô duy nhất, chúng ta là một”), phản ánh khát vọng hiệp nhất Giáo hội. Ông Heschmeyer nhận định rằng triều đại của ngài có thể tập trung vào việc khôi phục ý thức hiệp nhất và trật tự, với phong cách lãnh đạo “rõ ràng và nhẹ nhàng.”
Ông khuyến khích tín hữu tập trung vào việc học hỏi từ Đức Giáo hoàng thay vì tìm kiếm tranh cãi: “Về mặt tâm linh, sẽ lành mạnh hơn nếu chúng ta cố gắng tìm ra những gì có thể học được từ ngài và cách lãnh đạo của ngài có thể giúp ích cho hành trình đức tin của chúng ta.”
Lm. Anmai, CSsR tổng hợp