Phân tích: Đức Thánh Cha Phanxicô đã làm nên lịch sử tại hội nghị thượng đỉnh G7 | DCCT
Minh Nguyen Quang
Phân tích: Đức Thánh Cha Phanxicô đã làm nên lịch sử tại hội nghị thượng đỉnh G7
Đức Thánh Cha Phanxicô bày tỏ dấu hiệu ủng hộ Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden trong cuộc gặp riêng bên lề hội nghị thượng đỉnh Nhóm G7 ở Borgo Egnazia, vùng Puglia phía nam nước Ý, ngày 14 tháng 6 năm 2024 (Ảnh: CNS/ Truyền thông Vatican)
Sự tham gia của Đức Thánh Cha Phanxicô tại hội nghị thượng đỉnh G7 ở Apulia, Ý, không chỉ mang tính lịch sử mà còn cho thấy vị thế luân lý cao đẹp mà vị Giáo hoàng người Mỹ Latinh đầu tiên có được trên trường quốc tế và giữa một số nguyên thủ quốc gia và chính phủ hàng đầu thế giới.
Đức Thánh Cha Phanxicô là vị Giáo hoàng đầu tiên được mời tham gia diễn đàn liên chính phủ cấp cao này, được thành lập vào năm 1975, quy tụ Canada, Pháp, Đức, Ý, Nhật Bản, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ. Liên minh Châu Âu cũng tham gia G7, nhóm này cho biết, “được thống nhất bởi các giá trị chung và đóng vai trò quan trọng trên trường quốc tế trong việc duy trì tự do, dân chủ và nhân quyền”.
Ý nắm giữ chức Chủ tịch luân phiên của G7 năm nay và nữ Thủ tướng đầu tiên của đất nước, bà Giorgia Meloni, đã mời Đức Thánh Cha Phanxicô tham gia cuộc họp. Bà cũng đã mời nguyên thủ quốc gia của một số quốc gia không phải thành viên cũng như chủ tịch Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Ngân hàng Thế giới.
Sau khi đến nơi vào chiều ngày 14 tháng 6, Đức Thánh Cha Phanxicô đã bắt đầu cuộc gặp đầu tiên trong hai loạt cuộc gặp gỡ song phương đã được lên lịch. Nguyên thủ quốc gia của 8 quốc gia – Algeria, Brazil, Ấn Độ, Kenya, Pháp, Thổ Nhĩ Kỳ, Ukraine và Hoa Kỳ – đã yêu cầu gặp gỡ riêng Đức Thánh Cha cũng như người đứng đầu I.M.F. Chưa có vị Giáo hoàng nào từng có nhiều cuộc gặp gỡ song phương cấp cao như vậy, mỗi cuộc kéo dài khoảng 20 phút, trong một ngày. Ngoài các cuộc gặp gỡ song phương, Đức Thánh Cha còn tham gia phiên làm việc của G7, trong đó ngài đã đưa ra bài phát biểu quan trọng về trí tuệ nhân tạo.
Đức Thánh Cha Phanxicô đã được các nguyên thủ quốc gia chào đón bằng những tràng pháo tay nồng nhiệt khi ngài ngồi trên xe lăn bước vào hội trường nơi diễn ra phiên làm việc. Ngài chào đón từng nhà lãnh đạo có mặt bằng những nụ cười rạng rỡ và đôi khi là những nhận xét ngắn gọn trước khi ngồi vào bàn làm việc.
Đức Thánh Cha Phanxicô đã quen biết nhiều nguyên thủ quốc gia qua các cuộc gặp gỡ riêng tại Vatican hoặc các chuyến viếng thăm quê hương của họ. Ngôn ngữ cơ thể đã bộc lộ mối quan hệ nồng ấm giữa các nhà lãnh đạo và tình cảm to lớn dành cho vị Giáo hoàng đầu tiên đến từ miền Nam toàn cầu; các cuộc gặp gỡ trải dài từ những cái ôm hôn với Tổng thống Argentina Javier Milei, Tổng thống Brazil Lula da Silva, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, Quốc vương Jordan Abdullah và Thủ tướng Canada Justin Trudeau cho đến lời chào trực tiếp của Tổng thống Joe Biden và cái bắt tay nồng nhiệt của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan.
Đức Thánh Cha Phanxicô bắt đầu bài phát biểu về trí tuệ nhân tạo bằng một giọng điệu hài hước, thông báo rằng ngài có hai văn bản, một bản dài hơn và một bản ngắn hơn, mà ngài giơ lên cho mọi người xem, và với một nụ cười rạng rỡ, Đức Thánh Cha nói rằng ngài sẽ đọc bản ngắn hơn và gửi bản dài hơn để lưu giữ. Sau đó, Đức Thánh Cha đã phát biểu trong 19 phút với sự hứng thú mãnh liệt về nhu cầu cơ bản của đạo đức trong lĩnh vực mới nổi này.
“Trí tuệ nhân tạo là một công cụ thú vị và đáng sợ”, Đức Thánh Cha nói với các nhà lãnh đạo thế giới. Sự ra đời của nó “đại diện cho một cuộc cách mạng công nghiệp-nhận thức thực sự, sẽ góp phần tạo ra một hệ thống xã hội mới được đặc trưng bởi những biến đổi thời đại phức tạp”, Đức Thánh Cha nói.
Đức Thánh Cha nhấn mạnh tầm quan trọng sống còn của việc con người kiểm soát công cụ này và nói: “Chúng ta sẽ đẩy nhân loại vào một tương lai không có hy vọng nếu chúng ta tước đi khả năng đưa ra quyết định về bản thân và cuộc sống của con người, bằng cách buộc họ phải phụ thuộc vào những lựa chọn của máy móc. Chúng ta cần đảm bảo và bảo vệ một không gian để con người có thể kiểm soát đúng đắn những lựa chọn do các chương trình trí tuệ nhân tạo đưa ra: phẩm giá con người phụ thuộc vào điều đó”.
“Để các chương trình trí tuệ nhân tạo trở thành công cụ xây dựng những điều tốt đẹp và một tương lai tốt đẹp hơn, chúng phải luôn hướng tới lợi ích của mỗi con người”, Đức Thánh Cha nói. “Chúng phải có một ‘nguồn cảm hứng’ đạo đức”.
Đức Thánh Cha kết luận bằng cách nhấn mạnh tầm quan trọng của “nền chính trị lành mạnh” trong việc giám sát sự phát triển của trí tuệ nhân tạo, “để chúng ta có thể nhìn về tương lai của mình với niềm hy vọng và sự tin tưởng”.
Các nhà lãnh đạo đã nhiệt liệt hoan nghênh Đức Thánh Cha Phanxicô khi ngài kết thúc bài phát biểu của mình. Sau đó, Đức Thánh Cha tiếp tục ở lại lắng nghe các nhà lãnh đạo thế giới khác đóng góp ý kiến cho phiên họp kéo dài hai giờ sau những cánh cửa đóng kín. Tài liệu kết luận của G7 ủng hộ sự cần thiết của một bộ quy tắc ứng xử trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.
Vị Giáo hoàng 87 tuổi người Mỹ Latinh đã thể hiện nghị lực tích cực, sự hài hước và đầu óc minh mẫn trong suốt hơn 9 giờ tương tác với các nhà lãnh đạo thế giới tại G7. Tất cả mọi thứ càng ấn tượng hơn khi người ta cho rằng Đức Thánh Cha Phanxicô bắt đầu ngày mới bằng buổi tiếp kiến diễn ra vào sáng sớm với Tổng thống Cape Verde, sau đó là cuộc gặp gỡ sôi nổi với khoảng 100 diễn viên hài đến từ 14 quốc gia. Sau đó, Đức Thánh Cha đã tiếp kiến các Giám mục Guinea Xích đạo từ Trung Phi trước khi đáp chuyến bay trực thăng vào lúc 11 giờ sáng kéo dài 90 phút đến Borgo Egnazia, khu nghỉ dưỡng sang trọng ở miền nam nước Ý, để tham dự hội nghị thượng đỉnh G7 lần thứ 50.
Trước hội nghị thượng đỉnh, Đức Thánh Cha Phanxicô nói với các phóng viên rằng ngài muốn trò chuyện với các nhà lãnh đạo thế giới về trí tuệ nhân tạo cũng như hòa bình. Đức Thánh Cha quan ngại sâu sắc về các cuộc chiến tranh ở Ukraine và Gaza và quyết tâm tận dụng toàn bộ thẩm quyền trên cương vị Giáo hoàng của mình nhằm nỗ lực kêu gọi các nhà lãnh đạo thế giới chấm dứt những cuộc xung đột này cũng như các cuộc xung đột khác vốn đã gây ra quá nhiều đau khổ trên toàn thế giới.
Trong bối cảnh này, một trong những cuộc gặp gỡ song phương đầu tiên của Đức Thánh Cha Phanxicô đã diễn ra với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy, người mà ngài đã tiếp đón hai lần tại Vatican. Ông Zelenskyy đã đăng trên X rằng ông đã thông báo cho Đức Thánh Cha Phanxicô “về hậu quả của cuộc xâm lược của Nga, sự khủng bố trên không, và tình hình năng lượng khó khăn” và đồng thời nói về “vai trò của Tòa Thánh trong việc thiết lập một nền hòa bình công bằng và lâu dài”.
Tổng thống Zelenskyy nói rằng ông cảm ơn Đức Thánh Cha Phanxicô vì “sự gần gũi tinh thần của ngài với người dân chúng tôi” và “viện trợ nhân đạo” mà ngài đã gửi đến cũng như những nỗ lực của Tòa Thánh “nhằm mang lại hòa bình đến gần hơn” và nỗ lực nhằm trao trả “những đứa trẻ Ukraine bị Nga bắt cóc”. Ông cũng cảm ơn Đức Thánh Cha Phanxicô vì sự tham gia của Tòa Thánh tại hội nghị thượng đỉnh hòa bình ở Thụy Sĩ. Đức Thánh Cha đã cử Đức Hồng Y Pietro Parolin, Quốc Vụ Khanh, tới hội nghị thượng đỉnh được tổ chức vào cuối tuần vừa qua, và ngài đã tái khẳng định quan điểm của Tòa Thánh ủng hộ sự toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine.
Cuộc gặp gỡ song phương sau cùng của Đức Thánh Cha Phanxicô đã diễn ra với Tổng thống Biden, và các cuộc chiến ở Ukraine và Thánh địa là trọng tâm của cuộc trò chuyện. Đức Thánh Cha Phanxicô đã gặp gỡ Phó Tổng thống lúc bấy giờ là ông Biden trong chuyến viếng thăm Hoa Kỳ vào năm 2015, và họ đã gặp lại nhau tại Vatican vào tháng 10 năm 2021. Đức Thánh Cha Phanxicô rất muốn trò chuyện trực tiếp với Tổng thống Biden vì vai trò của Hoa Kỳ, dưới nhiệm kỳ của vị Tổng thống Công giáo thứ hai, đang nắm giữ ở Ukraine và Gaza.
Mặc dù Vatican chưa tiết lộ những gì Đức Thánh Cha nói trong cuộc trò chuyện riêng của họ, một tuyên bố từ Nhà Trắng cho biết:
Các nhà lãnh đạo nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết phải ngừng bắn ngay lập tức và thỏa thuận trao trả con tin để đưa các con tin trở về nhà và giải quyết cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng ở Gaza. Tổng thống Biden cảm ơn Đức Thánh Cha Phanxicô vì công việc của Vatican nhằm giải quyết các tác động nhân đạo của cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine của Nga, bao gồm cả những nỗ lực của ngài nhằm giúp trao trả những đứa trẻ Ukraine bị bắt cóc trở về với gia đình của chúng. Tổng thống Biden cũng tái khẳng định sự đánh giá cao sâu sắc của ông đối với sự ủng hộ tích cực và không mệt mỏi của Đức Thánh Cha dành cho người nghèo và những người bị đàn áp, ảnh hưởng của vấn đề biến đổi khí hậu và xung đột trên toàn thế giới.
Trước cuộc gặp gỡ với Tổng thống Hoa Kỳ, Đức Thánh Cha Phanxicô đã trò chuyện với Quốc vương Abdullah của Jordan, người gần đây đã tổ chức một hội nghị về việc cung cấp viện trợ nhân đạo cho Gaza. Đức Thánh Cha cũng đã trò chuyện với Tổng thống Algeria, Abdelmadjod Tebboune, người mà quốc gia này đã thúc đẩy lệnh ngừng bắn ở Gaza tại Liên Hợp Quốc. Đức Thánh Cha cũng đã có cuộc trò chuyện sâu sắc với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan, người đang đóng một vai trò quan trọng trong cả cuộc chiến ở Gaza lẫn cuộc chiến ở Ukraine, và là người đã liên lạc với Đức Thánh Cha Phanxicô qua điện thoại trong những tháng gần đây.
Đức Thánh Cha Phanxicô cũng đã gặp gỡ Thủ tướng Ấn Độ Modi, người một lần nữa mời ngài đến thăm đất nước này, và Tổng thống Brazil Lula da Silva, người mà Đức Thánh Cha có mối quan hệ rất thân thiết. Ấn Độ và Brazil, cùng với Nga, Trung Quốc và Nam Phi, tạo nên liên minh “BRICS” gồm các quốc gia đang phát triển và có thể đóng vai trò quan trọng trong việc môi giới hòa bình ở Ukraine vì cả hai đều có quan hệ tốt với Tổng thống Vladimir Putin. Nga là thành viên của G7 (sau đó là G8) từ năm 1997 nhưng đã bị đình chỉ tham gia diễn đàn sau khi sáp nhập Crimea vào năm 2014.
Sau cuộc gặp gỡ với Tổng thống Biden, Đức Thánh Cha Phanxicô đã lên trực thăng trở về Vatican. Trong một bài đăng trên X vào ngày 17 tháng 6, Tổng thống Hoa Kỳ đã bày tỏ lòng kính trọng đối với Đức Thánh Cha: “Đức Thánh Cha Phanxicô đã cống hiến cả cuộc đời mình cho việc vận động không mệt mỏi cho người nghèo và những người bị đàn áp, ảnh hưởng của vấn đề biến đổi khí hậu và xung đột trên khắp thế giới. Thật vinh dự khi được dành thời gian trò chuyện với ngài trong tuần qua”.
Minh Tuệ (theo America)