مرگ جامعه شناسی؟
mahdi jamshidi
تشكر از شما
Mohammad Rahmati
با عرض سلام و ادب خدمت همه دوستان...
مدتی است که سوالی ذهنم را مشغول کرده و از همه دوستان گروه می خواهم که مرا راهنمایی کنند. فکر می کنم همه ما، قبل از گام کذاشتن در عرصه تولید علم الاجتماع اسلامی، باید تکلیفمان را با این سوال روشن کنیم! البته قبل از سوال ناچارم که کمی مسئله را باز کنم:
1- آنچه که در بحث های شکل گرفته در بین دوستان به چشم می خورد، نوعی بازنمود دعواهایِ فلسفیِ نفی کامل و نفی و جذب انتخابی و پازلی غرب در عرصه تولید علم الاجتماع اسلامی است و جالب این جاست که می خواهیم از خود غرب برای نفی غرب ولو به عنوان یک وسیله بهره بگیریم. مثل کسانی که از مطالعات فرهنگی در مقابل جامعه شناسی استفاده می کنند – اگر چه می دانم به خاطر ضعف نظریه پردازی بومی، در حال حاضر ناگزیریم به خود غرب متوسل شویم - و این امکان شاید قویا در مطالعات فرهنگی و رشته های مشابه آن باشد، اما شتر سواری که دولا دولا نمی شود!!
2- اگر مدعای تولید علم اجتماعی اسلامی، به معنای آخرین دین تعیین شده از سوی خدا برای بشر هستیم، پس چگونه است که ابزار این هدف، مطالعات فرهنگی و یا رشته های مشابه آن است؟ در حالی که مبنای فلسفی آنها بر نسبی گرایی بی حد و حصری است که هیچ حقیقتی در آن به اثبات نمی رسد؟
3- ممکن است دوستان بگویند که برای کنار زدن جو حاکم مدرنیته زده دانشگاهی ایران، ناچاریم که به پست مدرن متوسل شویم!! در جواب باید گفت: فرض کنید که با این ابزار، حاکمیت جامعه شناسی پایان یافت، آنوقت چگونه می خواهیم اثبات کنیم که علم اجتماعی اسلامی، مبرّا از نسبی گرایی است؟ و به خاطر فوق بشری بودنش، حسابش از بقیه سواست؟ به هرحال نمی توانیم بگوییم که ما در مرحله گذار، به دامان نسبی گراییِ پست مدرن چنگ می زنیم وبعد از به در کردن رقیب از صحنه، مجدداً، نسبیت گرایی را کنار می زنیم! چرا که کسی که به دنبال نفی است باید جایگزینی ایجابی ای هم ارائه کند، اگرچه این جایگزی بالفعل نباشد و یقیناً اگر صحبت از علم الاجتماع اسلامی است، تن به این نسبیت گرایی نخواهد داد. همان طور که در فلسفه اسلامی نداده است ومطمئنا مسیر تولید علم الاجتماع اسلامی نمی تواند از فلسفه منفک باشد!
4- تنها جوابی که تا به حال شنیده ام، مربوط به مطلبی بود که اخیرا آقای... در وبلاگشان (میثم مهدیار) گذاشته اند و چند روز قبل هم با ایشان در مورد آن صحبت می کردم. برداشت من از مطلب ایشان این بود که ما باید از جامعه شناسی ( به عنوان تز) و از مطالعات فرهنگی و رشته های مرتبط (به عنوان آنتی تز)، یک سنتز به اسم علم الجتماع اسلامی بسازیم!
حال منتظر جواب دوستان هستم تا نظراتشان را بشنوم، باشد که بواسطه این نظرات، مسیر روشنتری پیش رو داشته باشیم....
با تشکر...
From: mahdi jamshidi <m.jams...@gmail.com>
To: islamicsoc...@googlegroups.com
Sent: Sun, January 30, 2011 5:17:24 PM
Subject: Re: مرگ جامعه شناسی؟
تشكر از شما
mahdi jamshidi
meysam mahdyar
1-همینکه بالاخره این گروپ بحثی درون خودش دید جای شکر دارد.
2- اما منظور من(آنطور که آقای رحمتی گفته اند) این نبود که علم الاجتماع
اسلامی از درون مدرنیسم و پست مدرنیسم بیرون می آید بلکه مطرح شدن تقابل
و انتقادات این دو رویکرد به یکدیگر باعث فراهم شدن فضایی می شود که
امکان طرح راه سومی را هموار می کند. و این راه سوم ممکن است بصیرتهایی
هم به لحاظ روشی و هم به لحاظ محتوایی از هر دو آنها گرفته باشد و این
مستلزم فهم دقیق آنهاست.
Mohammad Rahmati
سلام
آقای جمشیدی خیلی ممنون از اظهار نظرتان... اما پاسخ جنابعالی، سوالاتی را به ذهن متبادر می سازد و آن اینکه:
1- اگر علم دینی از دل خود دین می جوشد، و از طرفی از تجربه های همه پارادایم های گذشته و موجود استفاده می کنیم پس منظور شما از التقاطی چیست؟ در کتاب «دین و علوم اجتماعی» در یکی از مقالات مولف به دسته بندی انواع علوم اجتماعی می پردازد که سه تای آنها را که به بحث ما مربوط است در اینجا می آورم:
الف- رویکردهایی که به دنبال اسلامی کردن با این معنی هستند که ضمن حفظ ماهیت و ساختار غیر دینی جامعه شناسی، مسائل و معضلاتی را که دامنگیر آن علم و جوامع است حل و رفع کنند و به آن صبغه اسلامی شایسته ای دهند. آنها فقط در صدد اصلاح و نقد جدی و عمیق آنها در پرتو جامعه شناسی اسلامی و رد هر آنچه توان مقاومت در برابر نقد را ندارد و جایگزین کردن آن با مطالب درست و مورد تأیید کتاب و سنت را دارند. در این رویکرد، علوم تجربی سازگار با ارزش ها و معارف اسلام است، یعنی علومی که گزاره ها و فرضیه های آن با روش تجربی اثبات می شود و با ارزش ها و جهان بینی های اسلام سازگاری دارد و به همین جهت اسلامی است. اینها سعی می کنند در ساختن نظریه های جهانشمول، متافیزیک را هم وارد کنند و در هنگام کاربرد جامعه شناسی غربی به دنبال آن هستند که با استفاده از ایدئولوژی و بینش های مختلف فلسفی جامعه شناسی غربی را محدود و یا به جهاتی خاص سوق دهند.
ب- رویکردهایی که در صدد بازسازی اسلامی علوم اجتماعی است و به دنبال استخراج و استنباط علم از قضایای کلی کتاب و سنت هستند که مشکل آن اینست که این قواعد کلی لازم برای پدید آوردن علوم اجتماعی از دل کتاب و سنت، در آنها موجود نمی باشد. ثانیا بر فرض وجود آن، به دلیل بهره گیری صرف از مواد خام اسلامی، جهانشمولی آن جای سوال است و احتمالا فقط به درد مسلمان ها بخورد و ثالثا اینکه اگر داوری در باب علوم اجتماعی فقط با کتاب و سنت صورت گیرد، علوم اجتماعی ما نقلی خواهد بود و نمی توان جایگزین علوم اجتماعی جدید کرد.
ج- رویکردهایی که به دنبال اسلامی کردن به معنای کنار نهادن روحیه علوم تجربی و بسط روش تجربی به روش وحیانی- تجربی هستند که به وسیله خاستگاه اسلامی و مبانی ایدئولوژیکی آن مشخص می شود و در تحلیل و بررسی مسائل اجتماعی، موافقت با اصول اسلام را در نظر دارد.
حال شما بگویید که با کدام یک از این سه گونه موافقید، و التقاطی که فرمودید شامل حال کدام یک می شود؟ اگر به گونه چهارمی اعتقاد دارید، لطفا توضیح دهید...
2- از طرفی آیا لفظ پارادایم که خود شما به کار بردید، پست مدرن نیست؟ در ضمن اگر مطلب وبلاگ «میثم مهدیار» را با عنوان «تاملاتی در ایده مرگ جامعه شناسی+ متن سخنرانی دکتر کچوییان در دانشگاه شیراز» مطالعه نکردید، حتما اینکار را بکنید. فکر می کنم من منظور ایشان را درست منتقل نکردم. چون که منظور ایشان دیالیکتیک نبود، بلکه عدم امکان جامعه شناسی به معنای مدرن و پست مدرن و نتیجتا امکان ایجاد علوم اجتماعی اسلامی با توجه به اقرار جامعه شناسان غربی به ضعفهایشان بود...
با تشکر...
Subject: Re: مرگ جامعه شناسی؟
yaser shadmani
سلام به همه دوستان
انجمن دانش آموختگان علوم اجتماعی مشغول انجام پژوهشی در زمینه مرگ جامعه شناسی می باشد. در این زمینه هدف اینست که کتابی بصورت مجموعه مقاله چاپ شود. با برخی اساتید صحبت شده اعلام آمادگی کرده اند. هر کدام از دوستان هم بحثی دارد بدهد. همچنین مقالات زیادی را می توان ترجمه کرد هر کدام از دوستان آمادگی دارد اعلام کند.
شادمانی
meysam mahdyar
البته اگر دوستان بهمان نگويند: ترجمه سانان... ;-)
Mohammad Rahmati
رحمتی....
From: yaser shadmani <yasers...@yahoo.com>
To: islamicsoc...@googlegroups.com
Sent: Tue, February 1, 2011 5:38:48 PM
Subject: Re: مرگ جامعه شناسی؟
Mostafa Mollanazar
| دو هفته پیش، در یکی از سخنرانی های آقای رحیم پور که از تلویزیون حدود 1 بامداد (!) پخش شد به خوبی این را توضیح داد که ما از پست مدرنیسم استقبال میکنم برای شکستن جزمیت مدرنیسم ولی نباید در دام نسبیت گرائی افراطی آن بیفتیم چون ما به عنوان مسلمان همان طور که به فرهنگ مند بودن عقلانیت معتقدیم به نوعی عقلانیت فراتاریخی (فرازمانی و فرامکانی) هم معتقدیم و اصلاً دین هم براساس همین اعتقاد به حقیقت مطلق ازلی و ابدی قابلیت مطرح شدن دارد وگرنه بی معنی میشود پس ما راه سوم را انتخاب کرده ایم --- On Tue, 2/1/11, meysam mahdyar <m.ma...@gmail.com> wrote: |
|
yaser shadmani
سلام بر دوستان
هر کس آمادگی هرگونه همکاری برای پروژه مرگ جامعه شناسی را دارد با بنده تماس بگیرد
بعضی از دوستان بیشتر از آنکه خودشان همکاری کنند فقط فضا را هیجانی و داغ می کنند . لطفا حرفهای گنده و بی مایه زده
نشود. هر کس اهل کار و عملیات است بسم الله
/ .
شادمانی / دبیر انجمن دانش آموختگان علوم اجتماعی
9121277584
mahdi jamshidi
Mohammad Rahmati
با عرض سلام
آقای جمشیدی. از اظهار لطفتان ممنونم.
آنچه که در نکته اول آوردید درست و لکن کلی است؛ منظور من از تاکید بر لغت التقاطیِ جنابعالی این بود که در بستر تولید علم الجتماع اسلامی،نسبت علم الجتماع اسلامی مد نظر با آنچه جامعه شناسی غربی به آن دست یافته چیست؟ تعارض است یا تمایز و یا تعامل؟ و مثلاً اگر تعامل است، کم و کیف آن به چه نحو است؟ و بنا بر این کم و کیف، مرز التقاطی بودن و نبودن مشخص شود؟ و برای همین بود که آن سه نحله را نقل قول آورده بودم. اگرچه منتظر می مانم تا مطلبتان در سایت برهان کار شود. و از شما و همه دوستان بنا به ایمیل قبلی می خواهم که در صورت امکان مطالبتان را در گروه جهت آشنایی و استفاده دوستان به اشتراک بگذارید.
در مورد نکته سوم، با توجه به اطلاعات کم بنده، بر سر اینکه جامعه شناسی بار ارزشی دارد یا نه، اختلاف است و و به نظرم حداقل در روایت مدرنش حاوی بار ارزشی می باشد و علمی است سکولار؛ همان طور که آقای بلیغ هم ظاهرا اشاره ای با این مضمون داشتند. و ضمنا حتی اگر کوهن خود را پست مدرن نداند، فلسفه علم او و همین بحث پارادایم او، مقوم پست مدرنیته است!
در مورد نکته چهارم حق با شماست! اشکال از من بود که برداشت اشتباهی از مطلب وبلاگ میثم مهدیار داشتم و لغات تز و آنتی تز و... مربوط به برداشت نادرست من بود و نه مطلب ایشان.
در مورد مطلب پنجم، باید عرض کنم که ای کاش همان روزی که اصطلاح ترجمه سانان را به کار بردید منظور خود را هم به وضوح بیان می کردید تا موجب رنجش خاطر دوستان نشود و مطمئنا جنابعالی هم چنین قصدی نداشتید.
با تشکر...
Sent: Sat, February 5, 2011 1:55:53 PM
Subject: Re: مرگ جامعه شناسی؟
Mohammad Rahmati
با عرض سلام خدمت همه دوستان گروه
گله ای از همه شما داشتم: حال که چنین فضای مجازی ای در اختیار داریم، خواهشمندم از اظهار نظر و مشارکت در بحث ها مضایقه نکنیم. از آنجایی که دوستان غالبا اهل مطالعه هستند و در زمینه تولید علوم اجتماعی اسلامی، نظراتی دارند، این انتظار مضاعف می شود. نهایتش این است که علاقه مندانِ کم اطلاعی چون بنده، سوالاتشان را مطرح می کنند و امیدوارند که دوستانی که این راه را تا حدودی پیموده اند با پاسخ هایشان، مسیر طولانی پیش رو را روشنتر کنند و چه بسا از این رهگذر، دوستان اهل مطالعه و صاحب نظرهم، با منش و روش بقیه آشنایی بیشتر پیدا می کنند و با نقد نظرات بقیه و محک خودشان، بر پختگی این حرکت مقدس بیافزایند ضمن اینکه این فضا، بهترین مکان برای تمرین است و لذا خدای نکرده نه جای دلخوری دوستان از همدیگر است و نه سستی و کاهلی و نه هر چیز مذموم دیگر... . و به نظرم همین بحث هایِ به اصطلاح طلبگیِ ما بینِ دوستان، بسیار می تواند مفید و موثر باشد علی الخصوص وقتی می بینیم که مثلا دوستان بر سر کوهنی بودن یا نبود استاد کچویان (از مدعیان اصلی این مسیر) اختلاف نظر دارند، ضرورت این گفتگوها ملموس تر می شود.
نه فقط ابهامات بلکه هر یک از دوستان می توانند هر مطلب و ایده و مقاله و ترجمه و کتاب مفیدی را در این زمینه، برای بقیه دوستان به اشتراک و حتی نقد و بررسی بگذارند و موجبات هم افزایی یکدیگر را فراهم آورند. چرا که همه چیز را همگان دانند.
دوستان گرامی! همگی مستحضرید که حداقل در مراحل اولیه و تشخیص صره از ناصره، پیمودن این مسیر طولانی به تنهایی میسور نیست و مستلزم اینست که فضای گفتگو و مباحثه در تار و پود این حرکت، ساری و جاری باشد. چه نیکو و به جاست اگر هر کدام از ما با توجه به امکانات و شرایط متفاوت اطرافمان (از لحاظ دسترسی به اساتید و کتابها و ...) ، ایده های متفاوت وتنوع نحله های مختلف در این زمینه و از همه مهمتر علایق و استعدادهای گونه گون، بخش از این پازل بزرگ (تولید علم اجتماعی اسلامی) را به نوبه خود تکمیل کنیم
دوستان عزیز! صرفا من باب یادآوری: کم من فئه قلیله غلبت فئه کثیره... چه بسا همین گروه دوستانه کوچک ما به فضل خدا، منشاء تحولات عظیمی در عرصه تولید علوم اجتماعی اسلامی گردند. مهم این است که ما سودای حرکت در این مسیر مقدس را در سر داریم و خدا هم همین را از ما خواسته؛ از ما حرکت، از خدا برکت...
Subject: Re: مرگ جامعه شناسی؟
mahdi jamshidi
Mostafa Mollanazar
| مراجعه شود به کچویان؛ نفی تفصیل یافته نوشته سجاد صفارهرندی پنجره، ش 79، 9 بهمن 89 --- On Sat, 2/5/11, mahdi jamshidi <m.jams...@gmail.com> wrote: |
|
meysam mahdyar
مقدمتا عرض کنم که فکر نمی کردم با مجموعه بچه های این گروه هم لازم
باشد درباره این مسائل! بحث کنیم.
اما آیا آنطور که دوستمان به تبع از شهید مطهری فرموده اند لفظ جامعه
شناسی خنثی است و این نوع استفاده ماست که می تواند آنرا دینی یا سکولار
کند و بالتبع ما می توانیم از جامعه شناسی سکولار یا جامعه شناسی دینی
صحبت کنیم و نیازی نیست که معرفت اجتماعی جدیدی ایجاد شود ودر نهایت
اینکه میتوان همین جامعه شناسی موجود را با تغییراتی دینی کرد؟
به نظرم برای پاسخ به این مسئله باید نگاهی تاریخی به مساله داشت وابتدا
به این سوالات پاسخ داد که:لفظ جامعه شناسی و به طریق اولی تر لفظ
جامعه، کِی ، توسط چه کسانی و چرا تاسیس شد؟ چرا تا قبل از آن از این لفظ
استفاده نمی شد؟
1- داستان از آنجا آغاز شد که بورژوازی شهری که در آغاز رنسانس عَلم
مبارزه با کلیسا را برافراشته و قصد داشت خود را از یوغ دین کلیسایی نجات
دهد باید بدیلی برای هویت دینی ای که به صورت غالب توسط کلیسا تعریف و
گسترده شده بود ،برای خود بر می ساخت. آنها هویت محلی ، نژادی و سرزمینی
را بهترین جایگزین برای هویت دینی یافتند و بدین ترتیب هویت دولت- ملتی
در عرصه سیاسی شکل گرفت.
نمود اجتماعی این دولت – ملت "جامعه" بود. یعنی اجتماعی از مردم که زیر
بیرق یک دولت- ملت گرد آمده اند. پس جامعه واحدی اجتماعی است که هویتش را
و امکانش را در مردمی همخون وهم نژاد ، هم سرزمین یا هم تاریخ (همه یا
بعضی از این موارد) می یابد و این تعریف از جامعه خلاف صریح نگاه دینی
است که : هویت را بر مبنای فطرت الهی و "ملت حنیف" بنیان می نهد و نه
عوامل فرهنگی و سرزمینی!
2- دوستان عزیزی که لفظ جامعه را خنثی می دانند باید به این سوال جواب
بدهند که مثلا جامعه ایران چیست؟ حدش کجاست؟ چه کسانی را شامل این جامعه
ایرانی میدانند؟آیا جامعه ایرانی برمبنای تاریخ مشترک ماست؟ بر مبنای یک
واحد جغرافیایی مشترک است؟اگر اینگونه است پس حد جامعه ایرانی تا منتهی
الیه افغانستلن امروزی کشیده می شود که آنها تا همین صد و اندی سال گذشته
با ما در سرزمین ایران مشترک بودند و همینطور شهرهای شمالی که در آن
عهدنامه های ننگین قجری از ایران جدا شدند و نیز بحرین! آیا حد جامعه
ایرانی بر مبنای مذهب مشترک است؟ اگر اینطور است پس دورتا دور ایران را
باید از جامعه ایرانی حذف کنیم که مذهبشان متفاوت از قسمتهای میانی ایران
کنونی است. آیا جامعه ایرانی را مرزهایی که انگلیسی ها برایمان کشیده اند
تعیین می کند؟
3- اصولا نسبت لفظ جامعه با الفاظ اجتماعیِ قرآنیِ:" قوم ، امت و ملت"
چیست؟ (و این مهمترین سوال است). آنچه مسلم است اینکه هیچکدام از این
الفاظ مثلا بر مبنای سرزمین مشترک(که شاخصه مقوم لفظِ امروزین ِجامعه
است) تکیه ندارند.
4- به وجه دیگری هم شکل گیری لفظ "جامعه" را روایت کرده اند: وقتی انسان
مدرن خدا را کشت و نفس اماره اش را به جای آن نشاند ، خود را قادر
متعالی دید که باید از قید همه چیز و همه کس آزاد و رها باشد و به همین
دلیل همه چیز باید تحت سلطه او باشد و هیچ چیز او را محدود نکند. اولینِ
این محدودیتها و فشارها ،از جانب طبیعت احساس شد و علوم طبیعی مدرن به
همین منظور و برای تسخیر و تسلط بر طبیعت شکل گرفتند. پیشرفت چشمگیر این
علوم هر روز این نفس اماره مدرن را سرمست تر وجری تر میکرد. این انسانهای
مدرن پس از مدتی دریافتند علاوه بر طبیعت ِمادی ، یک سلسله از ساختارهای
اجتماعی نیز هستند که آنها را محدود میکند و به اصطلاح تحت فشار میگذارد
.این ساختارها با خَلق اخلاقیات و فرهنگ مخصوص به خود اجازه نمی دادند
که که این انسان به هر نحو ممکن و دلخواه خود عمل کند و به نوعی جلو
افزون طلبی او را گرفته و تا حدی محدودش کرده بودند. (حد نهایت این احساس
فشار در "فوکو" فوران کرد که همه چیز را و حتی معرفت را تحت سیطره و
تحدید قدرت می دید) این ساختارها نیز مانند طبیعت باید به تسخیر انسان در
می آمد و اینجا لفظ جامعه و علم جامعه شناسی بر ساخته شد تا بتواند با
شناخت این ساختارها بر آنها مسلط شده، آنها را کنترل و تغییر دهد.
در این روایت هم جامعه معنا و بار ارزشی مخصوص به خود را می یابد. به
تعبیر بهتر جامعه شریری است که جلو ارضا کامل نفس اماره بشر را گرفته
وجامعه شناسی علم شناخت و کنترل این شریر است که با آن نگاه و آرمانی
که دوستان عزیزمان به تبع استادِ شهید (ره) به دنبال آن هستند بسیار
متفاوت است.
mahdi jamshidi
meysam mahdyar
1- نمی دانم بر چه ملاکی علم را از واقعیتهای تاریخی جدا می کنید؟آیا
علوم انسانی موجود ومبادی و اصول و روش و غایات و مفاهیمشان زمان مند و
مکانمند نیستند؟
2- شاید یکی از اشکالات اصلی که به فلسفه اسلامی گرفته اند همین جدا کردن
غایات از ذات اشیا و در نهایت جدا کردن فلسفه از سیاست و یا نظر از عمل
است.(رجوع کنید به بحثهای فلسفه شدن فرهنگستان و در میان غربی ها نیز
فلسفه علوم اجتماعی و جامعه شناسی معرفت مارکس و پیروانش در این زمینه را
میتوانید نگاه کنید)
3- تلقی ساده انگارانه امثال شهید مطهری (ره) در مورد علوم و تکنولوژی
مدتهاست که مورد تردید قرار گرفته و تقریبا پس از بحثهای دکتر فردید و
شاگردانش اجماعی بین پژوهندگان مسلمان ایرانی(تمدن گرایان) بر سر جهت
داری علوم و تکنولوژی حاصل شده
برای مثال به آثار دکتر داوری(درباره غرب و راه دشوار تجدد و...)،
میرباقری (مخصوصا جلسه مناظرات ایشان با ملکیان و دکتر خسرو باقری ونیز
کتاب کرسی نظریه پردازی ایشان در مورد جهت داری علوم و.. )و...مراجعه
کنید.
در میان متفکران و پژوهشگران غربی هایدیگر،پستمن،فوکو،فایرابند و.... را
نیز میتوانید ملاحظه کنید
mahdi jamshidi
دوم. پرسيده ايد:« آيا علوم انسانی موجود ومبادی و اصول و روش و غایات و مفاهیمشان زمان مند و
مکانمند نیستند؟» پاسخ اين است كه برخي از مفاد آري و برخي نه! مفادي كه برآمده از تجربه و عقل است جهانشمول و فراگير است و مواردي كه ايدئولوژي كاذب است خير
غایات از ذات اشیا و در نهایت جدا کردن فلسفه از سیاست و یا نظر از عمل است.» اما جواب بنده
mohamad s.taheri
آقا بحث داره خيلي جالب ميشه
من پيشنهاد ميدهم يك جلسه مناظره حضوري ترتيب بدهيم بين آقايان مهديار و جمشيدي
اگر كس ديگري از دوستان هم تمايل داره اعلام كنه
بروبچ بسيجي رو هم دعوت ميكنيم تا خودموني تر برگزار بشه
منتظر اعلام نظرات دوستان
سياح طاهري
--
Mohammad Hossein
Sayyah Taheri
mahdi jamshidi
meysam mahdyar
داشت) گسست و صورتی زمینی و این دنیایی (که تغییر و تحول مدام ،ذاتیِ آن
است) یافت ، معرفت غربی نیز صورتی تاریخی- فرهنگی و نسبی به خود گرفت
و بالتبع نمی توان مفاهیم و بصیرت های حاصل از آن معرفت مدرن را به
همه تاریخ بشری سرایت داد و از عقل و تجربه فرا تاریخی سخن گفت. پس بهتر
است ابتدا شما تعریفتان را از عقل و تجربه مشخص کنید.
2- اما معرفت نابِ دینی ، نسبی نیست ، چون در سپهری پرورش می یابد و به
تکیه گاهی اتصال دارد که تغییر و تحول در آن راه ندارد و از این رو
معرفت حاصل از این سپهر میتواند ادعای فراتاریخیت داشته باشد. البته این
معرفت تنها در اختیار معصوم (ع) است. از این رو در سلسله مراتبی ،این
معرفت برای انسان دینی نیز با شرایطی حاصل میشود اما دیگر به آن مطلقیت
معصوم نیست ولی صورتی تکاملی( و نه نسبی) دارد.(درباره این شرایط اینجا
مجال بحث بیشتر نیست)
3- آیا وقتی وبر از تاثیر کالونیسم بر شکل گیری سرمایه داری نوین سخن
گفته نمی توان با توجه به اینکه تقریبا همه جامعه شناسان کلاسیک یهودی
بوده اند از تاثیر یهودیت تحریف یافته بر مفاهیم جامعه شناسی سخن گفت؟
4- هایدیگر پیامبر نیست اما علیه همان فلسفه ای احتجاج کرده که شهید
مطهری در آن پارادایم فکر میکند. بحث، بحث یونانی زدگی فلسفه اسلامی
است .که متاسفانه طرفداران فلسفه اسلامی نیز هنوز جوابی در خور به این
اتهام نداده اند.
5- بحث تفکیک نظر از عمل و یا غایت از ذات در فلسفه اسلامی که باعث زمین
گیری آن شده فرصتی مجزی می طلبد.( در ضمن انتقادات فرهنگستان به فلسفه
اسلامی پاسخ داده نمی شود فقط گفته می شود نمی فهمیم چه میگویند؟)
6- منظور از جهت داری علوم این است که مفاهیم شکل گرفته در یک معرفت
(مثلا جامعه و جامعه شناسی) را نمی توان به سادگی استفاده کرد و باید به
بسترهای شکل گیری آن دقت کرد.
7- اسامی که آوردم نه من باب استدلال بلکه به جهت ارجاع جهت روشن تر
شدن موضوع بود. سخن از اجماع هم از این جهت بود که در چند سال گذشته و
با توجه به مباحث صورت گرفته نظر برخی از محققان موسسه امام و پژوهشگاه
حوزه و دانشگاه و پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در این زمینه تغییر کرده
است. مثلا کتاب تاثیر گناه بر معرفت پژوهشگاه علوم و فرهنگ و مباحث دکتر
راهدار در نشریه پنجره.
8- تجربه انسان تحت معرفت او سامان می یابد و از همین رو می توان از
علومی طبیعی متفاوت در معرفت های گوناگون سخن گفت.(به فصول اولیه کتاب
چیستی علم چالمرز و فلسفه علوم اجتماعی بنتون و کرایب وکتاب مبانی
پارادایمی روشهای کمی و کیفی دکتر ایمان ، معرفت شناسی اجتماعی دکتر
زیبا کلام ونیز کتاب نقد تجربه گرایی در جامعه شناسی و... مراجعه شود)
9- در ضمن شما بحث و سوالاتی که در پست های قبلی در زمینه شکل گیری لفظ
جامعه و جامعه شناسی داشتم را رد نکردید. اگر این بحث ها را قبول کرده
اید دیگر صحبت از جامعه شناسی اسلامی بی معناست. اگر باز هم اصرار بر
وجود چنین امکانی دارید ابتدا جامعه را از دید خودتان تعریف کنید تا
شاید بحث صورت دقیق تری بیابد.
10 مناظره لفظ مناسبی نیست اما آشنایی و گفتگوی مستقیم با دوستان در
همان کتابخانه ای که تشریف دارند را به فال نیک میگیرم.
Mohammad Rahmati
با عرض سلام و خسته نباشید خدمت آقایان جمشیدی و ...(مهدیار)
دست مریزاد! مطالب مطرح شده بسیار مفید است چراکه دو نماینگر دو رویکرد عمده در تولید علم الاجتماع اسلامی است و مطمئنا مورد استفاده دوستان علاقه مند است.
برخلاف نظر آقای سیاح طاهری، به نظر حقیر اگر ادامه این بحث به همین شکل و در همین فضای مجازی صورت گیرد بهتر است: از طرفی در مقایسه با بحث حضوری، خود این افراد فرصت بیشتری برای تامّل و اظهار نظر دارند، و از آن مهمتر اینکه بچه های گروه در طول زمان، بیشتر درگیر مطالب می شوند. ضمن اینکه بنده دوستان دیگری را می شناسم که جزء گروه هستند و اگرچه وارد بحث ها نشده اند لکن به مانند این دو دوست عزیزمان اطلاعات و تجربیاتشان می تواند مفید و موثر باشد. لذا از این دو برادر خواهشمندم که روال کنونی را در صورت امکان ادامه دهند تا هم امثال ما بهره ببریم و هم به امید خدا دوستان دیگر کم کم وارد گود شوند.
با تشکر...
From: meysam mahdyar <m.ma...@gmail.com>
To: islamicsoc...@googlegroups.com
Sent: Tue, February 8, 2011 2:32:40 AM
Subject: Re: مرگ جامعه شناسی؟
mahdi jamshidi
با سلام
آقاي رحمتي به بحث با آقاي مهديار ادامه مي دهم چون اصلا دليلي براي ترك بحث نيست. دقت كنيد: ما بايد خود را براي مناظره با گيدنز آماده كنيم.ما تكليف تاريخي و رسالت جهاني دارد. كار ما تداوم نبرد در والفجر 8 و كربلاي 5 است. من افتخار بسيجي بودن ندارم ولي حاشا كه بيسجي ميدان را خالي كند.ما همه در يك جبهه ايم.
تأكيد ميكنم: حقير از مناظره حضوري با هر يك از سروران استقبال ميكنم، اما خود را تنها يك فرد مبتدي و نوآموز قلمداد ميكنم و همچنين جوان و ناپخته.بسيار سفر بايد، تا پخته شود خام
و اما پاسخ به آقاي مهديار:
اول. گفته ايد «معرفت غربی صورتی تاریخی- فرهنگی و نسبی به خود گرفته است.»
اين جمله به صورت «موجبه جزئيه» صحيح است نه «موجبه كليه»؛ يعني بايد گفت:
« بخشهايي از معرفت غربی صورتی تاریخی- فرهنگی و نسبی به خود گرفته است(و نه همه آن).»
استدلال من اين است: هر نوع معرفتي ناگزير در بستر مكان و چارچوب زمان تحقق مي يابد. بنابراين، نمي توان مدعي شد كه تنها معرفت غربي در بستر مكان و چارچوب زمان تحقق مي يابد. خوب! در اين حال اگر نظر شما را بپذيريم به ورطه نسبيت گرايي مطلق افكنده ميشويم، چون معرفت مسقل از مكان و زمان توليد نمي شود و چون وابسته است پس رنگ آن ها را مي پذيرد و مطلقاً نسبي است.
اين «پاسخ نقضي»، «پاسخ حلي» بماند در جلسه حضوري.
دوم. من تعريف خاص از عقل و تجربه ندارم. عقل قوه استدلال كننده است و تجربه نيروي مدرك حسيات.
سوم. اگر آدمي فارغ از معصوم(ع) نمي تواند به معرفت ديني مطلق دست پيدا كند:
الف. چرا در روايات از عقل به عنوان پيامبر دروني ياد شده است. اين چه پيامبري است كه كاملاً نسبي و غيرقابل اتكا است؟!
ب. آيا گزارة «خدا وجود دارد» با تكيه بر عقل قابل اثبات نيست؟! اگر است كه پس عقل مي توانذ مولّد معرفت قطعي و يقيني باشد! اگر نيست پس چرا قرآن در سيصد آيه دعوت به تعقل كرده و ثمره آن را اثبات صانع دانسته است؟!
(تذكر: اين مطلب از دامنه بحث ما خارج است!)
چهارم. پدران جامعه شناسي «يهودي» بوده اند اما:
الف. به قول نويسنده اي سرشناس:« شيطان هم كه آيت مطروديت و ملعونيت است همه سخنانش كذب محض و باطل نيست!» آيا چون او به خدا قسم مي خورد كه تا روز قيامت همه بندگان به جز انبياء را اغفال خواهد كرد ، پس خدا و قيامت و نبوت دروغ است؟!!!
ب. قرآن توصيه به اتباع از قول احسن مي كند اما يهوديت را از آن استثناء نكرده است!
ج. روايات اسلامي هم نميگويند اگر علم در اختيار يهويان بود از آن تحصيل نكنيد، بلكه هيچ قيدي جز نافعيّت علم قائل نيستند!
د. آن قسمت هايي از جامعه شناسي كه آلوده به آموزه هايي يهوديت باشد نمي پذيريم ولي بقيه را چه؟! شما از فساد بخشي از يك تفكر، فاسد بودن همه آن را نتيجه ميگيريد؟!(تذكر: البته شما گريزي نداريد چون اين لازمة دستگاه فكري هايدگر است!)
پنجم. به ادعاي یونانیزدگی فلسفه اسلامی، علامه طباطبايي و مطهري و مصباح در كتاب هاي فلسفه اشان جواب داده اند.(تذكر: واقعيت اين است كه اصلا يونانيزدگي در كار نيست و اين صرفاً يك توهم هايدگري است! يوناني ها مدوّن و كاشف منطق و فلسفه بوده اند نه جاعل و واضع آن ها!)
ششم. مرقوم فرموده ايد: منظور از جهت داری علوم این است که مفاهیم شکل گرفته در یک معرفت(مثلا جامعه و جامعه شناسی) را نمی توان به سادگی استفاده کرد و باید به بسترهای شکل گیری آن دقت کرد.»
خوب اشكالي ندارد! ما مفاهیم را به سادگی استفاده نمي كنيم- كه البته نكرده ايم- و به بسترهای شکل گیری آنها هم دقت مي كنيم – كه البته كرده ايم-. اما واقعاً مشكل اين است يا شما مدعي هستيد كه اساساً نبايد استفاده كنيم –چه به سادگي چه به سختي چه با دقت چه بي دقت! محل نزاع اين است!
هفتم. شما نوشتيد «اجماع» صورت گرفته و حالا مي گوييد «نظر برخی از محققان تغيير كرده است» !!! «اجماع» كجا، «برخی» كجا؟! همان «برخي» درست است!
هشتم. علم جامعه شناسي را از زاويه مفاهيم «ذاتي» و «عرضي» نگاه كردم و تفسير شما را رد كردم! نكردم؟! گفتم عومل تاريخي و فرهنگي تأثير عرضي دارند نه ذاتي. عرض، ذات شئ نيست كه قابل انفكاك از آن نباشد!
(تذكر: سومين بار است كه اين استدلال را اقامه كرده ام اما شما آن را ابطال نكرديد!)
(پيشنهاد: اگر تنها همين بند هشتم را ابطال كنيد بنده از همه ادعاهاي خود كاملاً عقب نشيني مي كنم و تمام دوستان را -كه اصلاً نمي دانم چند نفر هستند شام مهمان مي كنم!!!)
meysam mahdyar
1- برادر رحمتی: سواد من اصولا در حدی نیست که جریان خاصی آن هم از نوع
تولید علمی اش! را نمایندگی کنم و این نوشته ها هم بیشتر بر مبنای همین
چند کتاب و مقاله و سخنرانی است که خوانده و شنیده ام و چه بسا اگر بحث
جدی تر و عمیق تر باشد آنقدر سواد ندارم که بتوانم از از شنیده ها و
نوشته هایم دفاع کنم. به دنبال رسیدن به نتیجه خاصی نیستم و مقام نتیجه
گیری و سپس دفاع از موضع خاصی را به این زودی ها برای خودم نمیبینم.
فعلاً صرفا دنبال پاسخ به سوالاتی ام که در ذهنم هست که شاید لااقل
سوالاتم برای خودم منقح تر و روشن تر شود.
این که میبینید دوستانی در گروه هستند ولی وارد بحث نمی شوند به همین
خاطر است که این مسائل به سادگی که اینجا دنبال می شود نیست( که شاید
نیشخندی هم حواله کنند...) که اگر اینطور بود تا حالا آن علم و معرفتی که
مدعی هستیم توسط بزرگتر از ماها ! ساخته و پرداخته شده بود و....
2- برادر جمشیدی: به نظرم بحث دچار حاشیه شده و باید مشخص تر دنبال شود
تا نتیجه ای حاصل شود به همین خاطر من سعی میکنم از بحث اجماع و...
بگذرم
3-سوال اصلی من این است که اصلا نمی فهمم این ذاتی که شما برای علوم
قائلید چیست؟ مثلا بفرمایید آن ذات جامعه شناسی که شما می خواهید استفاده
کنید چیست؟( آیا تعریف جامعه است؟) اعراضش چیست؟ اگر امکان دارد دقیقتر
بفرمایید تا شاید بشود بر سر مصادیق بهتر گفتگو کرد.صرف گفتن اینکه ذات
از عرض جداست مشکلی را حل نمی کند.
4- از عقل فرا زمانی و مکانی ای صحبت میکنید که یونانیان آنرا کشف نکردند
فقط صورت بندی کردند. در ابتدا بهتر است عقل را تعریف کنید؟ اگر تعریفتان
همانطور که گفته اید قوه استدلال باشد مبنای این استدلال چیست ؟ منطق
صوری است؟ منطق دیالکتیکی است؟ منطق فازی است؟ خود منطق که معیار استدلال
است در زمانها وفرهنگهای مختلف متفاوت شده پس چگونه عقل فرا تاریخی است؟
در صورت امکان بحث را حول همین دو سوال متمرکز کنید.
On 2/8/11, mahdi jamshidi <m.jams...@gmail.com> wrote:
> با سلام
>
> آقاي رحمتي به بحث با آقاي مهديار ادامه مي دهم چون اصلا دليلي براي ترك بحث
> نيست. دقت كنيد: ما بايد خود را براي مناظره با گيدنز آماده كنيم.ما تكليف
> تاريخي و رسالت جهاني دارد. كار ما تداوم نبرد در والفجر 8 و كربلاي 5 است. من
> افتخار بسيجي بودن ندارم ولي حاشا كه بيسجي ميدان را خالي كند.ما همه در يك
> جبهه ايم.
>
> تأكيد ميكنم: حقير از مناظره حضوري با هر يك از سروران استقبال ميكنم، اما خود
> را تنها يك فرد مبتدي و نوآموز قلمداد ميكنم و همچنين جوان و ناپخته.بسيار سفر
> بايد، تا پخته شود خام
>
>
>
> و اما پاسخ به آقاي مهديار:
>
> اول. گفته ايد «معرفت غربی صورتی تاریخی- فرهنگی و نسبی به خود گرفته است.»
>
> اين جمله به صورت *«موجبه جزئيه»* صحيح است نه *«موجبه كليه»*؛ يعني بايد گفت:
>
> « *بخشهايي از* معرفت غربی صورتی تاریخی- فرهنگی و نسبی به خود گرفته است(و
> نه همه آن).»
>
> استدلال من اين است: *هر* نوع معرفتي ناگزير در *بستر مكان* و *چارچوب
> زمان*تحقق مي يابد. بنابراين، نمي توان مدعي شد كه تنها
> *معرفت غربي* در بستر مكان و چارچوب زمان تحقق مي يابد. خوب! در اين حال اگر
> نظر شما را بپذيريم به ورطه *نسبيت گرايي مطلق* افكنده ميشويم، چون *معرفت*مسقل
> از
> *مكان و زمان* توليد نمي شود و چون وابسته است پس رنگ آن ها را مي پذيرد و
> مطلقاً نسبي است.
>
> اين «پاسخ نقضي»، «پاسخ حلي» بماند در جلسه حضوري.
>
>
>
> دوم. من تعريف خاص از عقل و تجربه ندارم. عقل قوه استدلال كننده است و تجربه
> نيروي مدرك حسيات.
>
>
>
>
>
> سوم. اگر آدمي فارغ از معصوم(ع) نمي تواند به معرفت ديني مطلق دست پيدا كند:
>
> الف. چرا در روايات از عقل به عنوان *پيامبر دروني* ياد شده است. اين چه
> پيامبري است كه كاملاً *نسبي و غيرقابل اتكا* است؟!
>
> ب. آيا گزارة «خدا وجود دارد» با تكيه بر عقل قابل اثبات نيست؟! اگر است كه پس
> عقل مي توانذ مولّد *معرفت قطعي و يقيني* باشد! اگر نيست پس چرا *قرآن* در
> *سيصد
> آيه* دعوت به تعقل كرده و ثمره آن را اثبات صانع دانسته است؟!
>
> (تذكر: اين مطلب از دامنه بحث ما خارج است!)
>
>
>
> چهارم. پدران جامعه شناسي «يهودي» بوده اند اما:
>
> الف. به قول نويسنده اي سرشناس:« شيطان هم كه آيت مطروديت و ملعونيت است *همه
> سخنانش* كذب محض و باطل نيست!» آيا چون *او* به خدا قسم مي خورد كه تا روز
> قيامت همه بندگان به جز انبياء را اغفال خواهد كرد ، پس *خدا* و *قيامت* و *
> نبوت* دروغ است؟!!!
>
> ب. قرآن توصيه به *اتباع از قول احسن* مي كند اما *يهوديت* را از آن استثناء
> نكرده است!
>
> ج. روايات اسلامي هم نميگويند اگر علم در اختيار *يهويان* بود از آن تحصيل
> نكنيد، بلكه هيچ قيدي جز *نافعيّت علم *قائل نيستند!
>
> د. آن قسمت هايي از جامعه شناسي كه آلوده به آموزه هايي يهوديت باشد نمي پذيريم
> ولي بقيه را چه؟! شما از فساد *بخشي* از يك تفكر، فاسد بودن *همه* آن را نتيجه
> ميگيريد؟!(تذكر: البته شما گريزي نداريد چون اين لازمة دستگاه فكري هايدگر
> است!)
>
>
>
> پنجم. به ادعاي یونانیزدگی فلسفه اسلامی، علامه طباطبايي و مطهري و مصباح در
> كتاب هاي فلسفه اشان جواب داده اند.(تذكر: واقعيت اين است كه اصلا يونانيزدگي
> در كار نيست و اين صرفاً يك *توهم هايدگري* است! يوناني ها *مدوّن و كاشف* منطق
> و فلسفه بوده اند نه *جاعل و واضع* آن ها!)
>
>
>
> ششم. مرقوم فرموده ايد: منظور از جهت داری علوم این است که مفاهیم شکل گرفته در
> یک معرفت(مثلا جامعه و جامعه شناسی) را نمی توان *به سادگی* استفاده کرد و باید
> به بسترهای شکل گیری آن *دقت* کرد.»
>
> خوب اشكالي ندارد! ما مفاهیم را* به سادگی* استفاده نمي كنيم- كه البته نكرده
> ايم- و به بسترهای شکل گیری آنها هم *دقت* مي كنيم – كه البته كرده ايم-. اما
> واقعاً مشكل اين است يا شما مدعي هستيد كه *اساساً نبايد استفاده كنيم* –چه به
> سادگي چه به سختي چه با دقت چه بي دقت! محل نزاع اين است!
>
>
>
> هفتم. شما نوشتيد *«اجماع»* صورت گرفته و حالا مي گوييد *«نظر برخی از محققان
> تغيير كرده است»* !!! «اجماع» كجا، «برخی» كجا؟! همان «برخي» درست است!
>
>
>
>
>
> هشتم. علم جامعه شناسي را از زاويه *مفاهيم «ذاتي» و «عرضي»* نگاه كردم و تفسير
> شما را رد كردم! نكردم؟! گفتم عومل تاريخي و فرهنگي تأثير عرضي دارند نه ذاتي.
> عرض، ذات شئ نيست كه قابل انفكاك از آن نباشد!
>
> (تذكر: *سومين بار* است كه اين استدلال را اقامه كرده ام اما شما آن را ابطال
> نكرديد!)
>
> (پيشنهاد: اگر *تنها همين بند هشتم* را ابطال كنيد بنده از همه ادعاهاي خود
> كاملاً عقب نشيني مي كنم و تمام دوستان را -كه اصلاً نمي دانم چند نفر هستند
> شام مهمان مي كنم!!!)
>
mahdi jamshidi
اول. نگاشته ايد: «سواد من اصولا در حدی نیست که جریان خاصی آن هم از نوع تولید علمی اش! را نمایندگی کنم.»
بنده هم جرياني را نمايندگي نمي كنم، اصلا عددي نيستم! ولي سرباز قاطع مقام معظم رهبري هستم و به صف دشمن در عرصه جنگ نرم مي تازم. تكليف شرعي ام اين است.
دوم. نگاشته ايد: «به دنبال رسیدن به نتیجه خاصی نیستم.»
بنده خواهان توليد علوم انساني اسلامي هستم، اين تكليف من است ، نتيجه با خداست. و من مأمور به تكليفم نه نتيجه.
سوم. نگاشته ايد: «این که میبینید دوستانی در گروه هستند ولی وارد بحث نمی شوند به همین خاطر است که این مسائل به سادگی که اینجا دنبال می شود نیست( که شاید نیشخندی هم حواله کنند...) که اگر اینطور بود تا حالا آن علم و معرفتی که مدعی هستیم توسط بزرگتر از ماها ! ساخته و پرداخته شده بود.»
اما پاسخ:
الف. بنده در مورد نكاتي كه گفتم 10 سال است كه مطالعه و فكر كرده ام، زحمت كشيده ام، شب نخوابيده ام، تحقير شده ام، آب و بيسكويت ساقه طلايي خورده ام ...!!! شما مي گوييد «به سادگي»!!!
ب. بزرگتر از ما چه كساني هستند؟! كچويان؟ پارسانيا؟ فياض؟ افروغ؟ ....؟ حرف من را باور نمي كنيد و آن را اهانت قلمداد خواهيد كرد ولي اگر نظام روي «معلولان ذهني» سرمايه گذاري كرده بود بيشتر نتيجه مي گرفت!!! حضرات با بودجه بيت المال خارج از كشور تحصيل كرده اند يا در داخل حقوق آنچناني گرفته اند اما خروجي كارشامن پس از سي سال، تازه غربنگاري و توصيفگري است!!! بندة كچلِ خنگِ دهاتيِ حقير و ... در اين مدت كم، حرف هاي بهتر و بيشتري از آن ها براي گفتن دارم!!! بت تراشيده ايم از كساني كه پس از سي سال هنوز مي گويند «بايد هستي را جور ديگر ديد»! خسته شديم از اين تكرار مكرارت و نشخوار كليات و نفي موهومات! تشنة «يك سطر» حقيقتيم! كجاست استاد مطهري كه در سال 56 «مراحل اساسي سير انديشه در جامعه شناسي» را خوانده و نقد هم كرده بود؟
سوم. نگاشته ايد: «به نظرم بحث دچار حاشیه شده».
بله، حقير چند بار تذكر دادم.
چهارم. نگاشته ايد: «سعی میکنم از بحث اجماع و... بگذرم.».
اگر ميخواهيد اثبات نكرده بگذريد، بگذريد! من حق اجبار ندارم!
پنجم. پرسيده ايد: «این ذاتی که شما برای علوم قائلید چیست؟».
الف. ذاتيات:
نوع: جامعه شناسي
جنس بعيد: علم
جنس متوسط: علوم انساني
جنس قريب: علوم اجتماعي
فصل: مطالعه جهان اجتماعي(موضوع)
ب. عرضيات:
مطالعه مدرنيته/ رويكر تجربه گرايي/ رويكرد تفسيرگرايي/ رويكرد عامليت گرايي/ رويكرد ساختارگرايي و .....
(تذكر: اين فقط نظر بنده نيست.)
ششم. نگاشته ايد: «از عقل فرا زمانی و مکانی ای صحبت میکنید که یونانیان آنرا کشف نکردند
فقط صورت بندی کردند.»
نه! كشف كردند! اكتشافي است نه اعتباري!
هفتم. نگاشته ايد: «در ابتدا بهتر است عقل را تعریف کنید؟».
تعريف كردم!
هشتم. پرسيده ايد: «اگر تعریفتان همانطور که گفته اید قوه استدلال باشد مبنای این استدلال چیست؟ منطق صوری است؟ منطق دیالکتیکی است؟ منطق فازی است؟»
منطق صوري.
پنجم. پرسيده ايد: «خود منطق که معیار استدلال است در زمانها وفرهنگهای مختلف متفاوت شده پس چگونه عقل فرا تاریخی است؟»
مقام «ثبوتـ» با مقام «اثبات» تفاوت دارد. از همة «هست» ها نميتوان «بايد» استنتاج كرد! مثل اين است كه بگوييد اكنون اديان در عالم واقع متعدد هستند پس همه حق هستند و معياري براي قضاوت و ترجيح نيست! يا چون حدود حجاب در جوامع مختلف است پس نميتوان به حق در اين زمينه دست يافت! شما به عنوان يك مسلمان بايد در اين موارد، جزمي و قطعي فكر كنيد هر چند تكثر و تعدد مي بينيد.
نكات پاياني:
الف. چرا شما «سوال» ميپرسيد اما «پاسخ» نميدهيد؟!!!
چرا فقط بايد من در معرض سوال قرار بگيرم و مرتب دفاع كنم؟!!!
چرا شما از سوال هاي من «عبور» مي كنيد؟!!!
به نظر شما «سوال پرسيدن» از «جواب دادن» راحت تر نيست؟!!! هست؟ بله، هست.
ب. بنده پنجشنبه ها و جمعه ها قادر به ارتباط اينترنتي نيستم. تا شنبه.
yaser shadmani
واکاوی دوران گذار عدالت
خبرنامه دانشجویان ایران: پرویز امینی نویسنده کتاب جامعه شناسی 22 خرداد با حضور در جمع اعضای اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان مستقل در اردوی جهاد اکبر به واکاوی مقوله عدالت و بایدها و نباید های مربوط به آن پرداخت.
گفتمان در حال گذار به چه معناست؟ بدین معنا که این گفتمان نه در نقطه اوج و لطافت و جذابیت خود قرار دارد و نه رو به افول است.
بخش های دانشجویی و نخبگانی و هنری و ... می تواندآگاهانه و مدبرانه این گفتمانرا باز تولید کنیم.یعنی اجازه زوال به آن ندهیم و گفتمان را درعرصه اجتماعی آن را زنده کنیم و یا می توانیم شرایطی را به وجود آوریم که این گفتمان هم جای خود را به گفتمان دیگری دهد.
1- مشروعیت و حقانیت آن حکومت .
یعنی ما که داریم در این حکومت زندگی می کنیم و تحت سلطه آن هستیم چه مقدار این حکومت از حقانیت و مشروعیت برخوردار است؟
وقتی از مشروعیت این نظام سوال می پرسیم به چه جوابی می رسیم؟و شاخص حقانیت نظام اسلامی چیست؟راجع به مشروعیت حرفهای زیادی زده می شود در حوزه فلسفی سیاست بحث های زیادی درباره مشروعیت حکومت زده می شود اما لب مطلب در فقه شیعه این است که اصل مشروعیت همان عدالت است .
امیرالمومنین زمانی که مردم به او هجوم می آورند که حکومت را بپذیرد و حجت می آورد یکی اجتماع مردم و دیگری آنکه خداوند از خردمندان و دانشمندان تعهد گرفته است در سیری و گرسنگی مردم سکوت نکنید. این جمله پایه ورود ایشان به عرصه حکومت است و این را پایه عدالت و پیشرفت قرار می دهد شما در ادبیات امیرالمومنین جملات زیادی درباره حکومت و قدرت و مذمت آن شنیده اید الفاظی چون آب بینی بز.
فرق ما با الگوهای سرمایه داری در همین نکته است حال چرا باید از این گفتمان حمایت کنیم یک جنبه مهمش همین است.
خوي اينها در ستون اخلاقي شما است خود حجاب و پوشش،بخشي از اين مسأله به حجاب بر مي گردد يعني شما با مكانيسم هايي از نظر تفكري تربيتي از نظر كار فرهنگي مي توانيد مديريت كنيد.
ناشي از تغيير ارزش مادر در اين سيستم سياسي است اين تحول در ارزشهاي پايه تغيير در ارزشهاي پايين دستي را هم در پي د ارد ارزش هاي ديني كه كنار گذاشته شد و ارزشهاي مادي اصلي شد و در ارزشهاي مادي ثروت مسأله اصلي شد يعني ثروت ارزش برتر شد آن وقت طبقه ي ارزشمند جامعه، طبقه ي ثروتمند جامعه خواهد شد.
بود مورد احترام بود، وقتي ارزشهاي پايه عوض شد ثروت شد ارزش اصلي جامعه، همه ي گرايشهاي اجتماعي به سمت كسب ثروت مي رود همه تمايل دارند كه ثروتمند تر شوند، آن وقت ثروتمند شدن يعني تجمل گرايي چون نيازهاي بشر محدود است با اين ثروت چه بايد كرد؟
می کنیم و وقتی که در خیابان راه می رویم این ها را ننوشته است که پدرمان کیست، با آن پوشش به من احترام گذاشته می شود چون فکر می کنند من ازآن طبقه هستم.
پس اگر آن ارزش مادر و پایه در جامعه دست کاری شد سایر ارزش های شما هم تغییر می کند.در دوره اصلاحات شیب آن تندتر شد اما همین که دولت آقای احمدی نژاد بر سر کار آمد به دلیل تغییر در ارزش پایه، آمدن شعار عدالت به صحنه اجتماعی،شاید آن فضا به کلی برطرف نشد، اما شیبی که درحال حرکت بود، کندشد،شییب گرایش به ارزش های غربی، غربگرایی هم در سبک زندگی"لایف استایل" هم در حوزه فکری و اندیشی شیب آن کند شد.
این تغییر ارزشی، ارزش مادر در سایر حوزه ها تغییر داد.حال رئیس جمهور آمدم، مستضعف بودن ارزش شد، قبلاً چه بود، اگر یکی مثل مدیرها ماشین گران قیمت نداشت و محافظ نداشت راننده نداشت دفاتر آنچنانی شبیه آنچه که در شهرداری تهران بود نداشت به او در مدریت چه می گفتند، خیلی خیلی آدم بی عرضه ای است، ضعیفی است.
نکته سوم برای اهمیت مسئله عدالت و چرا باید دغدغه این گذار را داشته باشیم، ارزش گفتمانی عدالت هست. عدالت یک ارزش گفتمانی برای جامعه ما است، یعنی توانسته در شرایط اجتماعی و سیاسی خاصی از طرف جامعه رای بگیرد یعنی اقبال عمومی با او وجود دارد .حال ارزش گفتمانی چیست؟
ادبیات تضادی که امام می ساخت چون سر آن به مسئله عدالت ختم می شد وقتی از مسئله اسلام آمریکایی و مشخصات اسلام آمریکایی می گوید، همین اسلامی که می گوید عدالت، اما بی توجه به مسئله ظلم بی توجه به مسئله استکبار وقتی مظهر خارجی برای ظهور بی عدالتی است بی توجه است و اسلام ناب را واجد این شرایط می داند.
سومین کار برخورد انتقادی و سلبی با پدیده های ضد عدالت و برابری و فساد انگیز می باشد؛ مثلا تجمعات فراوان در سطح شهر برای برخورد با سیاست های اقتصادی دولت اصلاحات . نوع برخورد ما در این شرایط صرفا سلبی و انتقادی بود .
اصلی خودش و به صحنه حکومت و مدیریت کشور فراهم شود و بزرگترین کار را در این زمینه مقام معظم رهبری انجام می دادند.
آنها تسلیم و منفعل شرایط موجود نشدند و شرایط را به گونه ای آماده کردند که گفتمان انقلاب امکان بازگشت به بستر حکومت را پیدا کند. وقتی دولت آقای هاشمی تمام شد دو دهه از انقلاب اسلامی گذشته بود مقام معظم رهبری شعار دهه سوم انقلاب را نوسازی معنوی با استقرار کامل عدالت گذاشتند که در واقع دو نقطه ی منتقدانه به شرایط گذشته بود یعنی ما دو جا آسیب دیدیم یکی از لحاظ معنوی و دیگری به لحاظ عدالت.
اگر عدالت و ان شعارها و حرفها كه زده شد محقق نشود به يك ايدئاليسم متهم مي شود ليبرال دموكراسي مي گويد كه اين حرفها خيالي است دعواي انها با عدالت اين است كه عدالت امكان تحقق ندارد خوب حالا شما در اين شرايط قرار داريد ديگر روش انتقالي هم از عدالت نمي توانيد داشته باشيد الان موقع عمل است حالا اين حرفي كه زديد بايد محقق شود اينجاست كه مي گوييم عدالت از نو ،اينجا عدالت در حال گذار است .
نکته چهارم در موضوع عدالت آن است که بدانیم عدالت یک موضوع نسبی و تدریجی است یعنی تحقق عدالت امری مطلق نیست مثلا آقای احمدی نژاد شعار عدالت دارد و الآن 4 سال از ریاست جمهوری گذشته برویم سراغش که عدالتت کو؟ چرا بی عدالتی ها است ؟ چرا فساد اخلاقی است ؟ و در آخر چرا این شعار محقق نشد ؟ این یعنی تصور غلط از عدالت لذا این موضوع تبدیل به یک آرمان خواهی کور می شود و در آخر تبدیل به یک ناامیدی می شود و کلا به این نتیجه می رسند که عدالت قابل دسترسی نیست مهمترین مسئله امروز که در مرحله سوم یعنی تبدیل شعار به گفتمان حکومت هستیم این است که آیا این گفتمان کارآمدی دارد یا خیر؟
It's here! Your new message!
Get new email alerts with the free Yahoo! Toolbar.
Rasool Joharei
From: Mohammad Rahmati <rahma...@yahoo.com>
To: islamicsoc...@googlegroups.com
Sent: Mon, February 7, 2011 10:01:06 PM
meysam mahdyar
باز هم سعی می کنم از حواشی نوشته هایتان بگذرم.
اما گفته اید:
ذاتيات:
نوع: جامعه شناسي
جنس بعيد: علم
جنس متوسط: علوم انساني
جنس قريب: علوم اجتماعي
فصل: مطالعه جهان اجتماعي(موضوع)
-------------------------------
1- این نوع (جامعه شناسی)که شما در نظر گرفته اید حاصل یک فرایند تاریخی
است و خنثی نیست. و بار ارزشی زمانی و مکانی دارد. دلایلم را برایتان
قبلا هم نوشتم(یا در وبلاگ هرمس) اما شما به جای پاسخ یا رد دلایل آن
نوشته ،چند باره با کلی گویی بر حرف خود تاکید می کنید و جامعه شناسی
را ذاتی می دانید
قبلا از شما در خواست کردم و باز هم می خواهم اول تعریف خود را از جامعه
بیان کنید و تفاوت آن را با مفهوم ملت در قرآن یا امت بیان کنید شاید
بحث پیشرفتی داشته باشد در غیر این صورت از ادامه بحث معذورم
2- در حدیثی آمده که با هر گناه عقلی از عقول انسان کاسته می شود:یا
ابن مسعود از پيامبر «صلوات الله عليه و آله» نقل ميكند :
از گناهان بپرهيز چرا كه گناهان از بين برنده خيرات هستند. وقتی بنده
گناه ميكند، به واسطه انجام آن، علمي را كه ياد گرفته بود فراموش
ميكند.(3. بحار،ج70، ص 773 )ا
با توجه به این احادیث و احادیث دیگری که در این زمینه وجود دارد عقل
صورتی ثابتی ندارد و با توجه به اعمالی که از انسان سر می زند معرفت
انسان نیز تغییر می کند. آیا شما دوباره عقل را غیر نسبی می بینید(شاید
جوابتان مثل گذشته این باشد که که اگر عقل را نسبی ببینیم دچار نسبی
گرایی می شویم اما توجه کنید که این دلیلی پراگماتیستی است و نه جواب
سوال. البته من خودم پاسخی در این زمینه دارم که قبلا هم برایتان نوشتم
اما دوست دارم پاسخ شما را بشنوم)ا
3- نوشته اید که وجود منطق های مختلف دلیلی بر بطلان منطق صوری نیست.
اما سوالم اینجاست اگر منطق صوری کارایی داشت چرا منطقهای گوناگون دیگری
ایجاد شده اند. چرا در دنیای مدرن منطق صوری کنار گذاشته شد. چرا فلسفه
اسلامی که که مبتنی بر منطق صوری است تنها در انتزاعیات فلسفه نظری
مانده و چند صد سال است که
نتوانسته است در حوزه حکمت عملی نظریه پردازی کند و به حاشیه رانده شده است
به نظرتان این چدایی نظر و عمل که حاصل منطق صوری است دلیل آن نیست( سوای
نقدهای دیگری که بر منطق صوری شده)ا
4-
اگر همانطور که گفته اید علم جزو ذاتیات است پس تفاوت آن با حکمت چیست؟
> ____________________________________________________________________________________
> Finding fabulous fares is fun.
> Let Yahoo! FareChase search your favorite travel sites to find flight and
> hotel bargains.
> http://farechase.yahoo.com/promo-generic-14795097
Mostafa Mollanazar
| فکر میکنم، یا گمان میکنم آن چه که در فکر اسلامی برای این بحث راهگشا باشد مسأله «اتحاد عالِم با معلوم» باشد |
--- On Thu, 2/17/11, meysam mahdyar <m.ma...@gmail.com> wrote: |