محمود فاضلی بیرجندی
حسن عمید
18 شهریور 1401
محمود فاضلی بیرجندی
زاده سال 1285 در مشهد، و درس خوانده همان شهر؛ از نوجوانی در نشریه های محلی مشهد، بهار و طوس، نوشت. از بنیانگذاران روزنامه خراسان بود، و سالهایی سردبیر آن.
چندی سالنامه خراسان را چاپ می کرد. هم در کار گردآوردن فرهنگ لغات بود. نخستین فرهنگ لغاتش "فرهنگ نو"، سال 1302 منتشر شد.
فرهنگ نویسی در دوره رضاشاه، از توجه مخصوص شخص او به زبان و فرهنگ رونق گرفت. بنیاد نگارش چندین فرهنگ گذاشته شد. امروز هر یک آنها مایه نازش و بالش است. یکی فرهنگ فارسی عمید.
روزنامه آفتاب شرق مشهد، سال 1308 نوشت که حسن عمید برای طبع کتاب لغتی که با زحماتی تهیه کرده به طهران رفته.
فرهنگ مفصل فارسی عمید، سرانجام در آغاز سال 1358 در تهران چاپ شد. هنوز انتشار نیافته بود که مولفش روز 18 شهریور سال 1358 بدرود زندگانی گفت.
زمان وفاتش، کمتر از هشت ماه از افتادن حکومت پهلوی گذشته بود و اوضاع تبدار بود. کس خبردار نشد که مرد آرامی که "جهانی است بنشسته در گوشه ای"، از جهان ایرانی رفته. روزنامه اطلاعات دو ماه بعد، روز 15 آبان آن سال در کنار صفحه پنجم خبر از درگذشت حسن عمید داد.
از آن زمان فرهنگ فارسی عمید بارها چاپ شده. فرهنگی است که واژگان فارسی دهه های نیمه نخست سده 1300 را ثبت کرده. واژگان فرانسوی در آن زیاد آمده. نشانه توجه به زبان فرانسه در آن برهه.
امروز که ملکه انگلستان در گذشته دیدیم که دستگاه خبرپراکنی بریتانیا نگذاشت که کسی از اهل دنیا کلمه ای خلاف ادب در باره ملکه بنویسد.
ما چند دهه شده که مسابقه ریشخند و نابودکردن بنیادهای فرهنگ ایرانی داریم. به افسانه های کهن، پادشاهان، تاریخ و هر آنچه ستون های موجودیت ماست اهانت کرده ایم. نابودش کرده ایم.
پس خواستم تا نام مردی را نو کنم که بهر نگاهبانی از زبان و موجودیت ایرانی ما بسیار کوشید، و چون درگذشت کسی یادش نیاورد.
