Maarten van Tilburg <
maar...@yahoo.com> wrote:
> Het ging niet zozeer om leren alleen, het ging om opvoeding en
> maatschappelijk bewustzijn. Alles tegelijkertijd.
>
> Van mijn jeugd herinner ik mij de verzuiling. Zo heette dat. Dat was in
> Nederland heel sterk (en aan buitenlanders niet uit te leggen). Alleen
> al die omroepen die elk een "geestelijke stroming" vertegenwoordigden
> (KRO, NCRV, VPRO, VARA, alleen de AVRO was eigenlijk niks) (Het bestel) ...
> Maar dan had je ook de dagbladen met dezelfde indeling, en allerlei
> maatschappelijke organisaties met idem. En de politieke partijen uiteraard.
Inderdaad. In de familie van mijn moeder was het indertijd de hele
riedel: PvdA stemmen, lid van de VARA en het NVV en een abonnement op
Het Vrije Volk. Haar ouders hadden elkaar bij AJC (de Arbeiders Jeugd
Centrale) leren kennen. Daar werd zeer veel aan 'volksverheffing'
gedaan. Mijn grootouders waren enorme lezers en al in de jaren dertig
goed op de hoogte van bijvoorbeeld de gevaren die vanuit het oosten op
de loer lagen. Mijn opa zei altijd dat de mensen die zeiden dat ze de
opkomst van het nazisme niet gezien hadden een stel leugenaars was. Hij
liet dan altijd brochures uit 1934 zien over politieke gevangen in
Duitsland. Via krantenarchieven op internet heb ik ingezonden brieven
van hem gevonden uit 1934 en 1935 waarin hij oproept waakzaam te zijn en
dat er in Duitsland zeer gevaarlijke ontwikkelingen waren. Er waren in
die tijd ook steuncomit�'s voor Duitse politieke vluchtelingen. Maar in
de 'burgerlijke pers' zoals hij dat noemde was daar nauwelijks aandacht
voor en de toenmalige Nederlandse regering deed of er in Duitsland niets
aan de hand was.
Mijn vader had een andere achtergrond maar ging als jurist bij het NVV
werken en is eigenlijk ingetrouwd in de Rode Familie.
> Dan had je dus ook nog de schoolstrijd, een woord dat we tegenwoordig
> waarschijnlijk ook niet meer kennen.
Inderdaad. Maar in ieder geval is daar wel een zeer behoorlijk openbaar
onderwijs uit voortgekomen. Ik geloof niet dat er in Nederland op het
moment enige animo is om een nieuwe schoolstrijd te voeren.
> In die tijd dat we nog een buizenradio hadden, eentje in het hele huis,
> en geen TV, werd er bij ons enkel en alleen naar de VARA geluisterd.
> Vandaar dat ik Paulus de Boskabouter en Dr Fop I. Brouwer nog weet (en
> de tune van de ochtendgymnastiek) maar andere programma�s (b.v. van de
> vrije woensdagmiddag) niet.
> En de uitzendingen van de VARA werden begonnen en besloten met een
> socialistisch strijdlied, zoals "op naar het licht" en "morgenrood".
Toen we net televisie hadden, mocht ik op woensdagmiddag niet naar
uitzendingen van de Tros kijken. Daar werd nauwlettend op toegezien.
> Mijn moeder ontkende het later, maar ik weet zeker dat het bijna
> verboden was om boodschappen te doen bij papen, zoals De Gruyter. Wij
> hadden het te doen bij de Co�p, zoals het bekend stond (de echte naam
> was HaKa).
Bij mijn moeder heeft het heel lang geduurd voordat ze bij V&D en soms
C&A dingen kocht. Over C&A werd altijd gezegd dat naast iedere kluis een
kruis hing.
> Maar het begon dus allemaal met het bijbrengen van algemene kennis aan
> "arbeiders". Gelijke kansen voor iedereen was toen nog niet zo�n
> algemeen aanvaard idee.
Een andere term die vaak gebruikt was 'geschoolde arbeiders'. Gerard
Reve heeft dat nog gebruikt in de titel 'Brieven aan Geschoolde
Arbeiders'.