Bo^. chi'nh tri. vo^ cu`ng ro^'i ra('m, so+. dda?ng bi....ra~ ngu~
rangnguyen
* Ra~ ngu~: Mo^'i lo ta^m phu'c cu?a Ha` No^.i
Tin VN, 28.7.09
Tra^`n Phong Vu~
� Sau khi lo^. ro~ cha^n tu+o+'ng ba'n nu+o+'c cho Trung Co^.ng (TC), guo^`ng
ma'y tho^'ng tri. CSVN (CSVN) ddang bi. dda^?y va`o the^' tu+' be^` tho. ddi.ch,
ddo^'i ma(.t vo+'i vu+.c tha(?m tie^u vong!
� Giu+~a lu'c dda~ hoa`n toa`n ma^'t the^' nha^n da^n, mo^'i a^u lo lo+'n nha^'t
cu?a 15 nha^n va^.t ca^`m dda^`u dda?ng CSVN la` su+. ra~ ngu~ toa`n die^.n
trong co+ ca^'u dda?ng va` nha` nu+o+'c.
� Tru+o+'c cao tra`o bo? dda?ng vi` dda?ng ba'n nu+o+'c cho TC, ngu+o+`i ta
cho+` ddo+.i mo^.t cuo^.c ba.o loa.n se~ bu`ng no^? trong no^.i bo^. dda?ng va`
guo^`ng ma'y ca^`m quye^`n CSVN.
� DDe^? ddo^'i pho' vo+'i ti`nh huo^'ng tuye^.t vo.ng a^'y, ddoa`n lu~ xung
ki'ch cu?a Ha` No^.i dda~ va` ddang mu+u toan nhu+~ng gi` trong ca'c co^.ng
ddo^`ng Vie^.t ti. na.n o+? ha?i ngoa.i?
I. CSVN: Thu? pha.m ba'n nu+o+'c
Cho dde^'n ho^m nay, chuye^.n CSVN ba'n dda^'t, da^ng bie^?n cho Ba('c Kinh,
ru+o+'c ke? thu` truye^`n kie^'p va`o cu+o+'p nu+o+'c, ha` hie^'p da^n ta dda~
tro+? tha`nh chuye^.n hie^?n nhie^n, giu+~a ban nga`y.
� Nhu+~ng tay dda^`u so? o+? Ba('c Bo^. Phu? cam ta^m cu'i dda^`u dde^? cho
Trung Co^.ng co^ng khai tuye^n bo^' sa'p nha^.p qua^`n dda?o Hoa`ng Sa,
Tru+o+`ng Sa vo^'n cu?a VN va`o qua^.n Tam Sa cu?a chu'ng. Tu+` la^u Ba('c Kinh
ddu+a ra ho.a ddo^` hi`nh lu+o+~i bo`, lie^'m sa't bo+` bie^?n VN, ba^'t cha^'p
mo.i qui lua^.t quo^'c te^' ve^` the^`m lu.c ddi.a. Cho ma~i to+'i va`i na(m
vu+`a qua, ngu+o+`i ta mo+'i bie^'t la` ngay tu+` na(m 1958, ti'nh theo tho+`i
gian la` 51 na(m ve^` tru+o+'c, Pha.m Va(n DDo^`ng vo+'i tu+ ca'ch thu? tu+o+`ng
CSVN dda~ theo le^.nh HCM vie^'t co^ng ha`m nhi`n nha^.n chu? quye^`n qua^`n
dda?o na`y la` cu?a Ba('c Kinh! Ca^u ho?i kha^?n ca^'p ddu+o+.c dda(.t ra:
lie^.u co`n co' nhu+~ng cam ke^'t ma^.t na`o kha'c ma` Ha` No^.i dda~ ky' vo+'i
ke? thu` khie^'n ho. pha?i cu'i dda^`u, cam ta^m la`m to^i mo.i nhu+ hie^.n nay?
� Ha` No^.i ni'n thinh kho^ng pha?n u+'ng khi Ba('c Kinh ngang nhie^n ha. le^.nh
ca^'m ngu+ phu? VN dda'nh ca' trong suo^'t mu`a ca' na(m 2009. Mo^.t so^' ngu+
thuye^`n VN bi. ta`u Trung Co^.ng hu'c vo+~ khie^'n ngu+ da^n ke? tu+? thu+o+ng,
ngu+o+`i bi. ba('t, ngu+o+`i may ma('n thoa't na.n nho+` ca'c ba.n cha`i cu+'u
vo+'t. Cho dde^'n nay va^~n co`n mo^.t so^' ngu+ da^n bi. Ba('c Kinh giam giu+~.
He^. qua? la` ha`ng nga`n ddo^`ng ba`o chuye^n so^'ng ba(`ng nghe^` dda'nh ca'
cu`ng vo+'i ca? chu.c nga`n tha^n nha^n gia ddi`nh ho. la^m ca?nh cu`ng qua^~n,
tu'ng ddo'i vi` kho^ng the^? ra kho+i tha? lu+o+'i.
� Vu+`a a^m tha^`m vu+`a co^ng khai, tu+` nhie^`u na(m qua, tu+`ng bu+o+'c
mo^.t, CSVN dda~ ky' ke^'t nhu+~ng ho+.p ddo^`ng ru+o+'c ngu+o+`i Ta`u va`o ca.o
sa.ch ha`ng tra(m, ha`ng nga`n ma^~u ru+`ng o+? Cao Nguye^n Trung Pha^`n (Ta^y
Nguye^n) dde^? khai tha'c mo? Bo^xi't, ba^'t cha^'p nhu+~ng nguy co+ tra^`m
tro.ng to+'i sinh tha'i, mo^i tru+o+`ng, va(n ho'a, kinh te^', nha^'t la` mo^'i
ho.a ta^m phu'c lie^n quan to+'i va^'n dde^` an ninh quo^'c gia.
� Sau khi muo^'i ma(.t ma(.c nhie^n dde^? cho Trung Co^.ng pha^n ddi.nh bie^n
gio+'i khie^'n cho nhie^`u nga`n ca^y so^' vuo^ng la~nh tho^? bi. ma^'t va`o tay
ngu+o+`i Ta`u, trong ddo' A?i Nam Quan bi. dda^?y lu`i sa^u va`o dda^'t thu`
nhie^`u ca^y so^', tha'c Ba?n Gio^'c bi. ma^'t mo^.t pha^`n quan tro.ng, cho
dde^'n ho^m nay Ha` No^.i va^~n chu+a da'm co^ng bo^' cho ngu+o+`i da^n tha^'y
ba?n ddo^` vu+`a ddu+o+.c ca('m mo^'c pha^n ranh bie^n gio+'i Hoa-Vie^.t ra sao,
khie^'n cho du+ lua^.n ca`ng the^m co^ng pha^~n, hoa`i nghi.
Va` mo^'i hoa`i nghi na`y dda~ tro+? tha`nh su+. tha^.t khi Du+o+ng Danh Dy,
mo^.t nha` ngoa.i giao ky` cu+.u tu+`ng giu+~ chu+'c vu. dda.i su+' cu?a CSVN
ta.i Ba('c Kinh, le^n tie^'ng trong cuo^.c pho?ng va^'n cu?a Ma(.c La^m pha'i
vie^n dda`i A' Cha^u Tu+. Do ho^m 02 tha'ng 7 vu+`a qua.
Khi Ma(.c La^m ne^u ca^u ho?i la` pha?i cha(ng vi` Ta`u dda~ chi vie^.n qua'
nhie^`u cho VN trong cuo^.c chie^'n tu+o+ng ta`n tru+o+'c dda^y ne^n Ha` No^.i
dda~ to? ra me^`m ye^'u khi dda`m pha'n ve^` va^'n dde^` bie^n gio+'i giu+~a hai
nu+o+'c, Du+o+ng Danh Dy dda~ le^n tie^'ng ddo+~ ddo`n la` �Ba^y gio+` cu~ng
kho^ng the^? ke^'t to^.i ai ddu+o+.c bo+?i vi` no' la` chuye^.n li.ch su+?
ro^`i�. Ngay sau ddo', ho. Du+o+ng la.i co^ng khai thu' nha^.n:
�Chu'ng ta co' mo^.t so^' ddie^`u hu+'a. To^i bie^'t ra^'t ro~ nhu+~ng ddie^`u
hu+'a na`y cu?a ta. Ta co' nhu+~ng ddie^`u hu+'a trong va^'n dde^` Bie^?n
DDo^ng. Ca'i hu+'a cu?a chu'ng ta lu'c ddo' thi` co' nhu+~ng nguye^n nha^n la`
do chu'ng ta be^nh Ta`u, co' nhu+~ng nguye^n nha^n do chu'ng ta do^'t, chu'ng ta
kho^ng hie^?u gi` ca?.
�To^i xin no'i tha^.t, to^i dda~ tu+`ng ddi ddie^`u tra bie^n gio+'i tre^n bo^.
nhie^`u la^`n va` to^i tha^'y co' nhu+~ng ca'i ddu'ng la` su+. nga^y ngo^ kho+`
da.i, co' nhu+~ng ca'i do lu'c ba^'y gio+` ngu+o+`i ta giu'p mi`nh vo+'i mu.c
ddi'ch la` ddu+a ha`ng hoa' sang nhanh cha(?ng ha.n.
�Nhu+ to^i no'i la`m mo^.t con ddu+o+`ng ddi qua la~nh tho^? cu?a Ta`u thi` la`
pha?i qua dde`o cao, the^' thi` ddi vo`ng cha^n ddo^`i mo+? ro^.ng sang cho^~
ddu+o+`ng ba(`ng pha(?ng ddi vo`ng tre^n dda^'t nu+o+'c VN thi` ddu+o+`ng o^-to^
de^~ ddi. Lu'c kho^ng co' chuye^.n thi` kho^ng sao, nhu+ng ba^y gio+` anh no'i
ddu+o+`ng cu?a to^i o+? dda^u thi` dda^'t cu?a to^i o+? dda^'y. The^' la` mi`nh
ma^'t toi ma^'y chu.c hecta tro+? le^n. La`m the^' na`o ddu+o+.c! DDa^'y, lu'c
ddo' la` trong hoa`n ca?nh tho+`i chie^'n. Ngu+o+`i ta giu'p mi`nh, mi`nh
cha(?ng bao gio+` nghi~ to+'i chuye^.n ddo', co' the^? la` kho^ng nghi~ ra, co'
the^? la` do^'t, va^n va^n. Ba^y gio+` muo^'n tra'ch cu+' the^' na`o thi` cu~ng
pha?i chi.u tho^i.�
Tru+o+'c he^'t ca^`n pha?i chi'nh danh: tu+` �chu'ng ta� ma` ho. Du+o+ng du`ng
o+? dda^y chi? gio+'i ha.n va`o thie^?u so^' nhu+~ng tay go^.c trong bo^. ma'y
dda?ng va` nha` nu+o+'c CSVN cu?a ddu+o+ng su+. ma` tho^i.
Ngu+o+`i nghe va` ngu+o+`i ddo.c ba`i pho?ng va^'n Du+o+ng Danh Dy cu?a Ma(.c
La^m kho^ng kho?i ba^.t cu+o+`i cay dda('ng khi ho. Du+o+ng kho+i kho+i cho
ra(`ng chuye^.n nhu+o+`ng dda^'t cho Trung Co^.ng kho^ng the^? ke^'t to^.i ai
ddu+o+.c vi` no' dda~ la` chuye^.n li.ch su+? ro^`i!
Chuye^.n li.ch su+`, theo Du+o+ng Danh Dy bao go^`m �nhu+~ng ddie^`u hu+'a�
vo+'i quan tha`y TC cu?a nhu+~ng tay ca^`m dda^`u o+? Ha` No^.i ma` o^ng ta
bie^'t (bie^'t nhu+ng kho^ng da'm hay kho^ng tie^.n no'i ra la` hu+'a nhu+~ng
gi`). Va^~n theo vie^n cu+.u dda.i su+' CSVN be^n ca.nh nha` ca^`m quye^`n Ba('c
Kinh na`y thi` nguye^n nha^n da^~n to+'i nhu+~ng lo+`i hu'a a^'y la` vi` �chu'ng
ta (CSVN) be^nh Ta`u, co' nhu+~ng nguye^n nha^n do chu'ng ta do^'t, chu'ng ta
kho^ng hie^?u gi` ca?.�
Du` Du+o+ng Danh Dy co^' ga('ng bie^.n ho^. ca'ch na`o thi` chu'ng ta (nhu+~ng
ngu+o+`i VN ye^u nu+o+'c, ye^u tu+. do) cu~ng ca'm o+n o^ng. Nho+` o^ng, mo^'i
hoa`i nghi la^u nay cu?a ngu+o+`i da^n o+? trong cu~ng nhu+ ngoa`i nu+o+'c dda~
ddu+o+.c gia?i to?a i't nhie^`u.
Nhu+ the^', mo^.t pha^`n ca(n nguye^n ddu+a to+'i chuye^.n Trung Co^.ng la^'n
dda^'t o+? bie^n gio+'i dda~ ddu+o+.c ba.ch ho'a: vi` nhu ca^`u chuye^?n va^.n
co+ gio+'i, vu~ khi', dda.n du+o+.c va` nhu ye^'u pha^?m do Ba('c Kinh vie^.n
tro+. cho CSVN trong cuo^.c chie^'n xa^m la(ng VNCH tru+o+'c tha'ng tu+ na(m 75
ne^n Ha` No^.i dda~ dde^? cho ho. mo+? ddu+o+`ng lu+u tho^ng sa^u trong no^.i
ddi.a VN (sa^u bao nhie^u ca^y so^' va` ke'o da`i bao nhie^u ca^y so^' do.c
bie^n gio+'i cho dde^'n nay chu+a ai bie^'t). Va` ke^'t cuo^.c nhu+ lo+`i thu'
nha^.n cu?a Du+o+ng Danh Dy:
�Lu'c kho^ng co' chuye^.n thi` kho^ng sao, nhu+ng ba^y gio+` anh no'i ddu+o+`ng
cu?a to^i o+? dda^u thi` dda^'t cu?a to^i o+? dda^'y. The^' la` mi`nh ma^'t toi
ma^'y chu.c hecta tro+? le^n!� (chu' thi'ch cu?a ngu+o+`i vie^'t: �anh� o+?
dda^y la` O^ng Anh Quan Tha`y Vi~ DDa.i Ba('c Kinh va` �cu?a to^i� la` cu?a ca'c
Chu' Ba).
II. CSVN be^n bo+` vu+.c tha(?m
Co' the^? no'i trong ho+n ba tha^.p nie^n tho^'ng tri. toa`n dda^'t nu+o+'c,
chu+a bao gio+` Ha` No^.i bi. dda(.t va`o the^' ye^'u nhu+ hie^.n nay. Chu'ng
ddang o+? va`o ti`nh tra.ng tie^'n thoa'i lu+o+~ng nan, tu+' be^` tho. ddi.ch.
Vi` phong tra`o dda^'u tranh cho tu+. do, da^n chu? nga`y mo^.t da^ng cao. Vi`
cha^n tu+o+'ng ba'n dda^'t, da^ng bie^?n cho ke? thu` truye^`n kie^'p la` Trung
Co^.ng dda~ hoa`n toa`n lo^. ro~. Vi` con so^' nhu+~ng ngu+o+`i bo? dda?ng,
co^ng khai cho^'ng la.i che^' ddo^. nga`y ca`ng nhie^`u.
Tu+` giai ddoa.n ddo^'i kha'ng ca' nha^n hoa(.c tu+`ng nho'm nho?, cuo^.c dda^'u
tranh cho tu+. do, da^n chu?, cho nha^n quye^`n, nha^n pha^?m VN dda~ chuye^?n
va`o the^' qua^`n chu'ng. Sau nhu+~ng na(m bi. ba.o quye^`n kho^'ng che^' ba(`ng
vu~ khi' cu?a ke? ma.nh, tru+o+'c hie^?m ho.a ma^'t nu+o+'c, ngu+o+`i da^n VN
dda~ vu+o+.t kho?i no^~i so+~ ha~i tha^m ca(n co^' dde^' dde^? da'm ma.nh da.n
ddu+'ng le^n ddo`i quye^`n so^'ng, quye^`n tu+. do cu?a nhu+~ng con ngu+o+`i co'
nha^n pha^?m. Nhu+~ng cuo^.c xuo^'ng ddu+o+`ng cu?a Da^n Oan, nhu+~ng cuo^.c
bie^?u ti`nh cho^'ng Trung Co^.ng cu?a thanh nie^n, sinh vie^n, nhu+ng ddo+.t
ca^`u nguye^.n ddo`i dda^'t, ddo`i nha^n quye^`n, nha^n pha^?m va` co^ng ly'
vo+'i su+. tham du+. cu?a ca? chu.c nga`n gia'o da^n Co^ng gia'o o+? to`a Kha^m
su+' cu~, o+? Tha'i Ha`, Ha` No^.i va` nhie^`u no+i trong ho+n mo^.t na(m qua
la` nhu+~ng da^'u chi? cu. the^?.
Tha'i ddo^. khie^'p nhu+o+.c, tu`ng phu.c cu?a guo^`ng ma'y ca^`m quye^`n CSVN
ddo^'i vo+'i nhu+~ng ha`nh vi ngang ngu+o+.c, ke? ca? cu?a Ba('c Kinh xuye^n qua
chu? tru+o+ng la^'n chie^'m la~nh ha?i, la~nh tho^?, ddo`i ho?i ba~i bo? Visa
(chie^'u kha'n) dde^? ddu+a da^n ddo'i va`o cu+o+'p co^ng a(n vie^.c la`m cu?a
ngu+o+`i da^n VN khie^'n ha`ng tra(m nga`n ba` con ta pha?i ba'n su+'c lao
ddo^.ng o+? DDa`i Loan, o+? Ma~ Lai, DDa.i Ha`n v.v... nha^'t la` su+. kie^.n
chu'ng co^ng khai la^.p la`ng Ta`u o+? La.ng So+n, xua ca? tra(m co^ng nha^n
va^y dda'nh ba` con VN o+? Thanh Ho'a ... la` nhu+~ng gio.t nu+o+'c cuo^'i cu`ng
tru+o+'c su+'c chi.u ddu+.ng cu?a ddo^`ng ba`o.
Cu`ng vo+'i cao tra`o qua^`n chu'ng ddu+'ng le^n ddo`i quye^`n so^'ng, quye^`n
tu+. do, da^n chu?, trong ddo' co' quye^`n tu+. do ba'o chi', quye^`n tu+. do
to^n gia'o, gio+'i tri' thu+'c bao go^`m nhu+~ng lua^.t gia ba('t dda^`u nha^.p
cuo^.c. Du` nha` ca^`m quye^`n dda~ du`ng ba.o lu+.c dde^? ba('t giam ca'c
lua^.t su+ Nguye^~n Va(n DDa`i, Le^ Thi. Co^ng Nha^n vo+'i mu.c tie^u �rung ca^y
nha't khi?�, nhu+ng va^~n kho^ng ca?n ddu+o+.c tinh tha^`n du~ng ca?m cu?a ca'c
lua^.t su+ kha'c. Su+. kie^.n lua^.t su+ Le^ Tra^`n Lua^.t co^ng khai ddu+'ng ra
ba`o chu+~a cho 8 gia'o da^n Tha'i Ha` cu`ng ca'c nha` dda^'u tranh cho da^n
chu? kha'c, ba^'t cha^'p nhu+~ng ddo`n thu` cu?a nha` nu+o+'c (va(n pho`ng
Lua^.t Su+ Pha'p Quye^`n cu?a o^ng bi. cu+o+~ng ba'ch ddo'ng cu+?a, rie^ng ca'
nha^n o^ng bi. ca'c lu+.c lu+o+.ng co^ng an nha` nu+o+'c dde do.a xa'ch nhie^~u
tra(m be^`) la` mo^.t ba(`ng chu+'ng. Trong khi a^'y, do su+. tho^i thu'c cu?a
tinh tha^`n to^n tro.ng co^ng ly' va` su+. tha^.t, lua^.t su+ Le^ Co^ng DDi.nh
trong ma^'y na(m ga^`n dda^y cu~ng dda~ co^ng bo^' nhie^`u va(n kie^.n, ba`i
vie^'t dde^? ye^?m tro+. cho cao tra`o dda^'u tranh cho tu+. do, da^n chu?.
Ne^'u ca^`n no'i the^m, ngu+o+`i ta kho^ng the^? kho^ng no'i to+'i tru+o+`ng
ho+.p lua^.t gia Cu` Huy Ha` Vu~ dda^m ddo+n kie^.n ddi'ch danh ddu+o+ng kim
thu? tu+o+'ng CSVN Nguye^~n Ta^'n Du~ng va` khi bi. nha` ca^`m quye^`n ba'c
khu+o+'c va` tung tin xuye^n ta'c thie^.n y' cu?a o^ng, o^ng va^~n kie^n tri`
theo dduo^?i vu. kie^.n ddu+o+.c coi la` �kie^.n cu? khoai� na`y.
Vie^.c nha` ca^`m quye^`n Ha` No^.i vu+`a xuo^'ng tay ba('t giu+~ kha^?n ca^'p
lua^.t su+ Le^ Co^ng DDi.nh, ca'o buo^.c o^ng to^.i tuye^n truye^`n cho^'ng pha'
nha` nu+o+'c, ddo^`ng tho+`i ba('t bo+' mo^.t so^' ngu+o+`i tre? lie^n he^., va`
thu+o+.ng tua^`n tha'ng 7 la.i ra le^.nh ba('t cu+.u Trung ta' Tra^`n Anh Kim
cu`ng vo+'i nha` dda^'u tranh cho da^n chu? tre? tuo^?i Nguye^~n Tie^'n Trung
la` mo^.t ti'n hie^.u cu. the^? kha'c cho tha^'y no^~i so+. ha~i cu?a ho.
tru+o+'c ti`nh tra.ng la^y lan cu?a la`n so'ng co^ng pha^~n trong gio+'i tri'
thu+'c, bao go^`m nhu+~ng cu+.u ca'n bo^., dda?ng vie^n hie^.n nay. DDie^`u
ca^`n ghi nha^.n la` ha^`u he^'t ca'c lua^.t su+ Nguye^~n Va(n DDa`i, Le^ Thi.
Co^ng Nha^n, Le^ Tra^`n Lua^.t, Le^ Co^ng DDi.nh, tha.c si~ cu+.u du sinh vie^n
Nguye^~n Tie^'n Trung dde^`u la` nhu+~ng tri' thu+.c tre? tru+o+?ng tha`nh trong
che^' ddo^. CS. Rie^ng cu+.u Trung ta' Tra^`n Anh Kim co`n la` mo^.t chie^'n
binh xua^'t sa('c tu+`ng ddu+o+.c dda?ng va` nha` nu+o+'c ban thu+o+?ng nhie^`u
hua^n chu+o+ng trong tho+`i chie^'n va` cu~ng la` ngu+o+`i chu+'ng khi Trung
Co^.ng mo+? cuo^.c xa^m la(ng VN na(m 1979 no'i la` dde^? �da.y cho Ha` No^.i
mo^.t ba`i ho.c.�
Trong ti`nh huo^'ng a^'y, su+. xua^'t hie^.n trong ta^.p the^? ngu+o+`i Vie^.t
ti. na.n o+? ha?i ngoa.i ta'c pha^?m Ho^`i Ky' Cu?a Mo^.t Tha(`ng He`n cu?a
cu+.u dda?ng vie^n To^ Ha?i va` DVD Su+. Tha^.t Ve^` HCM do Phong Tra`o DDo`i
Tra? La.i Te^n Sa`igo`n chu? xu+o+'ng la` nhu+~ng mu~i nho.n tho.c sa^u va`o
ve^'t thu+o+ng vo^'n dda~ tra^`m tro.ng cu?a guo^`ng ma'y ca^`m quye^`n Ha`
No^.i.
III. Hie^.n tu+o+.ng To^ Ha?i va` mo^'i lo ta^m phu'c cu?a Ha` No^.i ho^m nay
Tha'ng 5 na(m 2009, tu? sa'ch Tie^'ng Que^ Hu+o+ng o+? Hoa Ky` dda~ pha't ha`nh
ro^.ng ra~i trong co^.ng ddo^`ng ngu+o+`i Vie^.t ti. na.n ha?i ngoa.i cuo^'n
Ho^`i Ky' Cu?a Mo^.t Tha(`ng He`n (HKCMTH) cu?a nha.c si~ To^ Ha?i hie^.n o+?
trong nu+o+'c. DDa^y chi'nh la` mo^.t qua? bom na(.ng ky' co' kha? na(ng la`m
rung chuye^?n dde^'n ta^.n go^'c re^~ bo^. ma'y ca^`m quye^`n cu?a dda?ng va`
nha` nu+o+'c CSVN.
Kho^ng ai phu? nha^.n su+'c co^ng pha' do nhu+~ng ta'c pha^?m DDe^m Giu+~a Ban
Nga`y cu?a Vu~ Thu+ Hie^n, Chuye^.n Ke^? Na(m 2000 cu?a Bu`i Ngo.c Ta^'n, DDi
Ti`m Nha^n Va^.t cu?a Ta. Duy Anh, Hoa Xuye^n Tuye^'t, Ma(.t Tha^.t cu?a Bu`i
Ti'n, nha^'t la` ma^'y tra(m ba`i tho+ bo^'c lu+?a trong Hoa DDi.a Ngu.c cu?a
Nguye^~n Chi' Thie^.n, dda~ ga^y ra cho Ha` No^.i. Nhu+ng ta'c du.ng cuo^'n
Ho^`i Ky' cu?a To^ Ha?i mang mo^.t chie^`u ki'ch kha'c. Vi` tha'i ddo^. quye^'t
lie^.t cu?a ta'c gia?. Vi` no^.i dung va` nha^'t la` vi` tho+`i ddie^?m ta'c
pha^?m ra ddo+`i - ddu'ng lu'c bo^. ma(.t tha^.t buo^n da^n, ba'n nu+o+'c cu?a
Ha` No^.i ddu+o+.c pho+i ba`y tru+o+'c co^ng lua^.n!
Na(m 18 tuo^?i, sau khi dda^.u tu' ta`i I o+? Ha` No^.i, o^ng ddi theo Vie^.t
Minh ngay tu+` nhu+~ng nga`y dda^`u ca'i go.i la` Ca'ch Ma.ng Mu`a Thu na(m 1945
ba^'t cha^'p lo+`i nghie^m hua^'n cu?a tha^n phu., �Ma`y theo CS, ne^'u tha^'t
ba.i ddu+`ng va'c ma(.t ve^` vo+'i gia ddi`nh�. Tu+` dda^'y, gio^'ng nhu+ con
thie^u tha^n tru+o+'c ngo.n lu+?a ddo?, o^ng do^'c ta^'t ca? ta`i na(ng a^m
nha.c dde^? phu.c vu. dda?ng va` che^' ddo^.. Na(m 1949 o^ng ddu+o+.c ke^'t na.p
va`o dda?ng CS. Nhu+ng, do nhu+~ng pha't hie^.n ti`nh co+` ve^` chu? tru+o+ng
va` chi'nh sa'ch ta`n a'c cu?a guo^`ng ma'y cai tri., To^ Ha?i dda~ so+'m ti?nh
ngo^.. Vi` the^', ho+n mo^.t la^`n o^ng na?y y' ddi.nh ve^` tha`nh nhu+ mo^.t
so^' kha' ddo^ng ba.n be` cu?a o^ng. Da^`u va^.y, no^~i a'm a?nh ve^` go^'c ga'c
tri' thu+'c, tie^?u tu+ sa?n, ve^` su+. kie^.n toa`n bo^. gia ddi`nh ddang
so^'ng va` la`m vie^.c trong vu`ng quo^'c gia dda~ ba'm rie^'t ta^m tu+ o^ng,
ta.o ne^n mo^.t no^~i so+. ha~i kinh nie^n khie^'n o^ng kho^ng nhu+~ng kho^ng
da'm thu+.c hie^.n y' ddi.nh ma` ca`ng pha?i co^' ga('ng va('t kie^.t ta`i
na(ng, ta^m chi' thi ha`nh nhu+~ng chi? thi. cu?a dda?ng. Ca`ng la^u no^~i so+.
ha~i ca`ng gia ta(ng. Qua nhu+~ng tra?i nghie^.m ha~i hu`ng trong nhu+~ng ddo+.t
pha't ddo^.ng phong tra`o ca?i ca'ch ruo^.ng dda^'t, dda'nh tu+ sa?n ma.i ba?n,
nhu+~ng ddo`n thu` gia'ng xuo^'ng ca'c nha` va(n nha` tho+ trong Nha^n Va(n
Gia'i Pha^?m..., ban dda^`u o^ng so+. se~ bi. qui ke^'t tha`nh pha^`n, bi.
dda^'u to^'; sau ddo' la` no^~i so+. vo+. con bi. ddo'i kho^?, bi. ha`nh ha.
ne^'u o^ng co' be^` na`o. Trong ddie^`u kie^.n so^'ng, la`m vie^.c, suy tu+ va`
bi. da(`n va(.t nhu+ the^', To^ Ha?i tu+. nha^.n mi`nh vu+`a la` na.n nha^n,
vu+`a la` to^.i ddo^` va` cu~ng ke? la` to`ng pha.m (HKCMTH trang 54 Vi` sao
to^i vie^'t Ho^`i Ky'?) Vi` no^~i so+. bi. kie^?m ddie^?m, bi. ha. ta^`ng co^ng
ta'c, bi. ba('t bo+', thu? tie^u, o^ng hu`a theo nhu+~ng ke? he`n kha'c dde^?
muo^'i ma(.t a to`ng vo+'i ta^.p ddoa`n tho^'ng tri. lo`ng lang da. so'i, vo^
ti`nh la`m ha.i anh em!
Bu+o+'c va`o tuo^?i 70, o^ng ba('t dda^`u vie^'t ho^`i ky', tu+. nhu? lo`ng se~
co^' ga('ng trung thu+.c vo+'i mi`nh dde^? no'i le^n ta^'t ca? ta^m ti`nh xa'm
ho^'i cu?a mo^.t ngu+o+`i vi` la^`m la.c mo^.t tho+`i dda~ tin theo chu? nghi~a
phi nha^n CS, vo+'i mu.c tie^u ca?nh ti?nh ddo^`ng ba`o(1). Ta^.p ho^`i ky'
hoa`n ta^'t va`o na(m 2000. Nhu+ng khi ddo.c la.i, ta'c gia? pha't hie^.n kho^ng
i't nhu+~ng ti` ve^'t ve^` ca'i he`n tha^m ca(n co^' dde^' va^~n tie^'p tu.c
ddeo dduo^?i o^ng va` vi` the^' o^ng pha?i su+?a ddi vie^'t la.i nhie^`u la^`n.
Do ddo' mo+'i co' DDo^i DDie^`u Phi Lo^. Vie^'t... Sau Cu`ng (trang 41) va` ca'c
chu+o+ng sa'ch To^i DDa~ He^'t He`n (trang 385), Vi~ Thanh (trang 418).
Trong DDo^i DDie^`u Phi Lo^. Vie^'t... Sau Cu`ng (trang 41), ta'c gia? thu'
nha^.n:
�... Nga^~m ra, tuy vie^'t la` �To^i dda~ he^'t he`n�, nhu+ng trong thu+.c te^'
ca'i he`n va^~n co`n ddo', no' va^~n ba'm cha(`ng cha(`ng, nhu+ mo^.t bo^.
pha^.n cu?a co+ the^?, ca'i su+. mi`nh kha(?ng ddi.nh vo+'i mi`nh ra(`ng dda~
he^'t he`n mo+'i chi? la` su+. ma.nh da.n vo+'i ba?n tha^n khi ca^`m bu't ma`
tho^i! Co`n dda^'u tranh tru+.c die^.n vo+'i ca'i su+'c ma.nh ta(m to^'i ddang
cai tri. dda^'t nu+o+'c, ki`m ha~m su+. pha't trie^?n cu?a ca? mo^.t da^n to^.c
la` chuye^.n kha'c, kho^ng pha?i la` ddie^`u ai cu~ng da'm la`m!�
Tu+` ca'i he`n cu?a chi'nh mi`nh, ngo`i bu't cu?a To^ Ha?i pho'ng chie^'u to+'i
ca'i he`n cu?a ha^`u he^'t nhu+~ng khuo^n ma(.t lo+'n nho? trong dda?ng va` nha`
nu+o+'c CSVN. O^ng ta^m su+., tuo^`ng nhu+ ta^'t ca? nhu+~ng ba.n be` cu`ng
trang lu+'a, cu`ng co' so^' tha^m nie^n va` tuo^?i dda?ng nhu+ o^ng, trong
cho^'n rie^ng tu+ dde^`u co' chung mo^.t ta^m tra.ng cha'n nga'n, khinh ghe't
che^' ddo^., a^n ha^.n ve^` to^.i lo^~i, ve^` su+. a to`ng vo+'i ca'i a'c cu?a
mi`nh. Nhu+ng o+? no+i co^ng co^.ng, nha^'t la` giu+~a dda'm co^ng tha^`n cu?a
dda?ng va` nha` nu+o+'c, la.i co' nhu+~ng tha'i ddo^., ha`nh vi va` lo+`i no'i
kha'c ha(?n. Ngu+o+`i co`n co' chu't lie^m si?, bie^'t tu+. tro.ng thi` im
la(.ng, trong khi co' ke? va^~n kho^ng ngo+'t buo^ng lo+`i dda^?y ddu+a ta^ng
bo^'c! Ca(n do chi? vi` SO+., vi` HE`N tru+o+'c cu+o+`ng quye^`n ba.o lu+.c,
tru+o+'c nhu+~ng dde do.a ve^` an toa`n sinh ma.ng, vi` mie^'ng co+m manh a'o
cu?a vo+. con! Du` va^.y, co' nhu+~ng ngu+o+`i lu'c �so^'ng kho^ng the^? no'i,
che^'t mo+'i ddu+o+.c ra lo+`i� nhu+ tru+o+`ng ho+.p nha` tho+ Che^' Lan Vie^n
va` nha` va(n nha` ba'o Nguye^~n Kha?i. Rie^ng tru+o+`ng ho+.p Nguye^~n DDi`nh
Thi, ta'c gia? HKCMTH cho bie^'t:
�DDa'ng nga.c nhie^n la` theo Nguye^~n DDi`nh Chi'nh (con trai Nguye^~n DDi`nh
Thi) thi` cuo^'n ho^`i ky' cu?a Nguye^~n DDi`nh Thi se~ chi? ddu+o+.c phe'p
co^ng bo^' va`o na(m... 2014!
�Sao la.i la^u dde^'n the^'? Nguye^~n DDi`nh Chi'nh va^~n co`n so+., co`n ti'nh
toa'n thie^.t ho+n, co`n ba('t linh ho^`n ngu+o+`i cha o+? be^n kia the^' gio+'i
tie^'p tu.c ddo'ng ki.ch ma~i sao?� (HKCMTH trang 43)
Vo+'i ta^m tra.ng no^n no'ng, ddo+.i cho+` mo^.t cuo^.c bu`ng no^? le~ ra pha?i
co', To^ Ha?i tu+. ho?i:
�...tinh hoa dda^'t nu+o+'c gio+` dda^u ta'? Hay bi. �he`n ho'a� ca? ro^`i? Ai
cu~ng he`n nhu+ to^i sao? Ai se~ la` ngu+o+`i ddu+o+.c tho+`i the^' ta.o ne^n
anh hu`ng ddi'ch thu+.c cu?a tho+`i dda.i ho^m nay? Ai se~ ddu+a con thuye^`n VN
ra kho?i con ddu+o+`ng vo^ ddi.nh na`y, ne^'u nhu+~ng ngu+o+`i he`n va^~n kho^ng
da'm nha^.n la` mi`nh he`n, kho^ng kie^n quye^'t gia~ tu+` ca'i ngu da.i, kho^ng
le^n a'n nhu+~ng gi` ma` mi`nh la^`m tu+o+?ng la` �vinh quang ru+.c sa'ng� la.i
chi'nh la` �to^.i lo^~i ngu't tro+`i�, kho^ng bie^'t khuye^n nhu? con ca'i cho+'
co' da^~m va`o ve^'t cha^n dda^`y ma'u va` nu+o+'c ma('t ma` mi`nh dda~ ddi
qua...?
Va` o^ng khao kha't:
�Chi? ca^`n va`i tra(m nha` va(n, nha` khoa ho.c, tu+o+'ng, ta'... da'm cu`ng
ky' te^n va`o mo^.t �ba?n tuye^n bo^' chung�, co^ng khai no'i vo+'i toa`n the^?
the^' gio+'i ra(`ng: �Chu'ng to^i, nhu+~ng cu+.u dda?ng vie^n CS, sau khi
tha^'y... nay tuye^n bo^' tu+. gia?i ta'n! Mo.i su+. ngo^. nha^.n la` CS, chu'ng
to^i kho^ng chi.u tra'ch nhie^.m!� La^.p tu+'c se~ xa?y ra mo^.t cuo^.c �ca'ch
ma.ng nhung� ngay, ma` ngu+o+`i u?ng ho^. he^'t lo`ng chi'nh la` ca'c dda?ng
vie^n CS ba^'t dda('c di~ ho^m nay co`n ca^`m the? dda?ng vie^n!�
Bo+?i vi`, va^~n theo ta'c gia? HKCMTH thi`:
�So+? di~ bo.n Tu+ Ba?n DDo? co`n co^' giu+o+ng cao ngo.n co+` vo^ sa?n dda~ bi.
thie^u ru.i o+? ta^'t ca? ca'c nu+o+'c sa?n sinh ra no' vi` chu'ng ddang co`n
nho+` va`o mie^'ng vo~ ddo^.c �vo^ sa?n chuye^n chi'nh� la`... co`ng so^' 8,
nha` tu`, ho.ng su'ng dde^? to^`n ta.i!� (HKCMTH trang 411)
No'i chung, toa`n bo^. nhu+~ng gi` nha.c si~ To^ Ha?i gu+?i ga^'m va`o cuo^'n
ho^`i ky' cu?a o^ng dde^`u cha^'t chu+'a gia' tri. cu?a nhu+~ng mo^`i lu+?a co'
kha? na(ng thie^u hu?y dde^'n ta^.n ca(n ca'i he`n, ca'i khie^'p nhu+o+.c cu?a
tuye^.t dda.i dda so^' dda?ng vie^n CS, bao go^`m nhu+~ng vie^n chu+'c nha`
nu+o+'c, khie^'n ho. thu+'c ti?nh dde^? nha^'t loa.t ddu+'ng le^n la`m mo^.t
cuo^.c ca'ch ma.ng mo+'i. Tru+o+'c he^'t la` bu+o+'c theo cha^n nhu+~ng ngu+o+`i
so+'m pha?n ti?nh, vu+o+.t tha('ng su+. so+. ha~i va` ca'i he`n, tha`nh ta^m a(n
na(n, xa'm ho^'i nhu+~ng lo^~i la^`m ba?n tha^n; tie^'p theo la` cu`ng nhau
chung su+'c chung lo`ng cu`ng toa`n da^n vu`ng da^.y la^.t ddo^? che^' ddo^.
ba.o ta`n, pha?n quo^'c dde^? mo+? ra mo^.t va^.n ho^.i mo+'i cho dda^'t
nu+o+'c, cho gio^'ng no`i.
Cho ne^n chu'ng ta co' the^? xa'c quye^'t ma` kho^ng so+. sai la^`m la` ne^'u
co' the^? gie^'t hay thu? tie^u ddu+o+.c To^ Ha?i ha(?n dda?ng va` nha` nu+o+'c
CSVN cu~ng kho^ng tu+`, no'i chi dde^'n chuye^.n khu?ng bo^', ba('t bo+' nhu+
nhie^`u ngu+o+`i dda~ lo nga.i cho o^ng(2).
Kho^ng the^? gie^'t, kho^ng the^? �thu? tie^u� ddu+o+.c To^ Ha?i, cu~ng nhu+
kho^ng the^? to^'ng ngu.c mo^.t �xa'c che^'t co`n bie^'t tho+?� nhu+ TH tra?
lo+`i nhu+~ng ngu+o+`i ddo.c o^ng, nhu+ the^' kho^ng le~ dda?ng va` nha` nu+o+'c
CSVN dda`nh thu'c thu? dde^? cho nhu+~ng ma^`m mo^'ng ddo^.c ha.i ha`m a^?n
trong cuo^'n ho^`i ky' xoi mo`n co+ che^' ca^`m quye^`n sa('t ma'u cu?a chu'ng?
Ca^u tra? lo+`i cha('c cha('n la` kho^ng. Chi? ca^`n nhi`n va`o chie^'n di.ch
dda'nh pha' To^ Ha?i do mo^.t so^' nhu+~ng bu't danh �ma� cu`ng vo+'i va`i
pha^`n tu+? a dua qua nhu+~ng ba`i vie^'t xua^'t hie^.n tre^n NET va` tre^n va`i
to+` ba'o vie^'t thuo^.c loa.i la' ca?i trong co^.ng ddo^`ng ti. na.n sau nga`y
cuo^'n HKCMTH ra ma('t ba` con, ngu+o+`i ta dda~ ti`m ddu+o+.c ca^u tra? lo+`i.
IV. Be^n trong, dda`ng sau va` be^n le^` chie^'n di.ch �dda'nh� To^ Ha?i
DDo^'i vo+'i dda?ng va` nha` nu+o+'c CSVN, to^.i lo+'n nha^'t cu?a To^ Ha?i khi
vie^'t cuo^'n HKCMTH la` dda~ nha^n chuye^.n xa'm ho^'i ve^` ca`i he`n cu?a ba?n
tha^n dde^? ddu.ng cha.m to+'i ca'i lie^m si?, lo`ng tu+. tro.ng va` �nha^'t
ddie^?m lu+o+ng ta^m� co`n so't la.i no+i nhu+~ng dda?ng vie^n CS nhu+ o^ng.
Cu`ng vo+'i nhu+~ng va^`n tho+ xa'm ho^'i tru+o+'c khi nha('m ma('t cu?a Che^'
Lan Vie^n, nhu+~ng trang ho^`i ky' DDi ti`m ca'i to^i dda~ ma^'t cu?a Nguye^~n
Kha?i co^ng bo^' sau khi qua ddo+`i, ho+n 500 trang sa'ch cu?a To^ Ha?i ddu+o+.c
minh nhie^n ra ma('t ddo^.c gia? ngay khi ddu+o+ng su+. co`n ta.i the^' dda~
tro+? tha`nh mo^'i lo ta^m phu'c cu?a Ha` No^.i ve^` mo^.t vie^~n a?nh dden
to^'i kho^ng xa khi ha`ng loa.t nhu+~ng dda?ng vie^n, ca'n bo^. co^'t ca'n xoay
lu+ng la.i vo+'i che^' ddo^.!
Va`o tho+`i ddie^?m mo^.t va`i tha^.p nie^n tru+o+'c, khi ba`n tay sa('t cu?a
dda?ng co`n ma.nh va` nha^'t la` he^. tho^'ng tho^ng tin chu+a dda^m thu?ng
ddu+o+.c bu+'c ma`n sa('t, cha('c cha('n nhu+~ng ngu+o+`i nhu+ To^ Ha?i, ke^?
ca? nhu+~ng ke? dda~ che^'t ma` co`n da'm �ra lo+`i� nhu+ Che^' Lan Vie^n va`
Nguye^~n Kha?i se~ kho^ng tra'nh kho?i tro+? tha`nh na.n nha^n cu?a nhu+~ng ma`n
dda^'u to^' ma.n ro+.! Ca'i lu+u manh, a'c ddo^.c va` tha^m hie^?m cu?a CSVN la`
ma(.c da^`u tha^'y ro~ ta'c ha.i ghe^ go+'m cu?a nhu+~ng trang ho^`i ky' DDi
Ti`m Ca'i To^i DDa~ Ma^'t cu?a Nguye^~n Kha?i ddo^'i vo+'i su+. an nguy cu?a
dda?ng, nhu+ng thay vi` dda'nh va`o mo^.t xa'c che^'t, tra'i la.i chu'ng la.i
tro+ tre~n ban ta(.ng hua^n chu+o+ng cho vo+. con ddu+o+ng su+.! Ha`nh vi gian
manh, tri' tra' na`y tu+o+ng tu+. nhu+ mo^.t mie^'ng mo^`i, mo^.t hu+'a he.n
nha(`m mua chuo^.c nhu+~ng tha`nh pha^`n tuy tha^m ta^m ba^'t ma~n muo^'n no^?i
loa.n nhu+ng trong nha^'t tho+`i va^~n co`n cam ta^m ngo^`i ye^n chi? vi` he`n,
vi` ham mie^'ng ddi?nh chung. DDie^`u na`y ly' gia?i vi` sao To^ Ha?i va^~n
kho^ng hoa(.c chu+a bi. ba('t, bi. to^' kho^? tru+.c tie^'p. Co' ddie^`u kho^ng
pha?i vi` the^' ma` ho. To^ va` cuo^'n ho^`i ky' cu?a o^ng ddu+o+.c buo^ng tha.
Ta'c gia? HKCMTH ta.m tho+`i ddu+o+.c ye^n tha^n, vi` nhie^`u ly' do: vi`
ddu+o+ng su+. dda~ gia` ye^'u, be^.nh ta^.t, co' the^? so^'ng nay che^'t mai,
ho+n the^', o^ng dda~ tro+? tha`nh ngu+o+`i cu?a dda'm ddo^ng(3), cu~ng co'
the^? vi. so+. �bu+'t gia^y ddo^.ng ru+`ng�, la`m lo+'n chuye^.n chi? ta.o the^m
nhie^`u he^. lu.y kho^ng hay, ne^n Ha` No^.i dda`nh pha?i dde^? o^ng ye^n.
Kho^ng the^? tru+.c tie^'p tru+`ng tri. To^ Ha?i, Ha` No^.i du`ng nhu+~ng ba`n
tay no^'i da`i dde^? bo^i nho. o^ng trong ca'c co^.ng ddo^`ng VN ti. na.n o+?
ha?i ngoa.i, no+i cuo^'n HKCMTH ddu+o+.c pho^? bie^'n ro^.ng ra~i va` ddang
ddu+o+.c ba` con chuye^`n tay nhau ddo.c. Cu`ng lu'c, qua ca'c ma.ng lu+o+'i
toa`n ca^`u, no' cu~ng ddang ta.o ne^n mo^.t nguo^`n du+ lua^.n so^i no^?i o+?
trong nu+o+'c. Kho^ng pha?i chi? trong nha^n gian, trong gio+'i la`m va(n ho.c
nghe^. thua^.t, ma` ngay trong ha`ng ngu~ gio+'i ca^`m quye^`n.
Cu`ng vo+'i mo^.t loa.t nhu+~ng lua^.n ddie^.u tung ho?a mu` tre^n Net nha(`m
xuye^n ta.c no^.i dung ho^`i ky', ta.o ra nhu+~ng mo^'i hoa`i nghi, ddo^' ky.
ddo^'i vo+'i ta'c gia?, ngo'n ddo`n a'c ddo^.c nha^'t ma` nhu+~ng �a^m binh
bo^`i bu't�, vo+'i su+. phu. ho.a cu?a va`i pha^`n tu+? nhe. da., thie^'u suy
nghi~ nha('m va`o ngu+o+`i nha.c si~ gia` na`y la` co^.t cho o^ng to^.i ba^'t
hie^'u (ma` ne^'u co' thu+.c, kho' ai co' the^? tha thu+' cho o^ng ddu+o+.c).
DDo' la` bi.a chuye^.n dde^? ga'n cho To^ Ha?i ha`nh vi �dda^.p pha'� pha^`n
mo^. tha^n phu. o^ng sau tha'ng 4 na(m 1975! Sau khi ddo.c ddu+o+.c nhu+~ng ba`i
vie^'t co' no^.i dung bo^i nho. dda^`y a'c y' ke^? tre^n, ba` To^ A'nh Tuye^'t,
ba`o muo^i nha.c si~ To^ Ha?i dda~ gu+?i cho tu? sa'ch Tie^'ng Que^ Hu+o+ng
mo^.t la' thu+ dde^? ba.ch ho'a su+. vie^.c(4).
Tru+o+`ng ho+.p To^ Ha?i va` cuo^'n HKCMTH khie^'n ngu+o+`i ta lie^n tu+o+?ng
to+'i chie^'n di.ch dai da(?ng nha(`m dda'nh pha' nhu+~ng tha`nh pha^`n pha?n
ti?nh o+? trong nu+o+'c la^u nay, nhu+ cu+.u tu+o+'ng Tra^`n DDo^., cu+.u dda.i
ta' Pha.m Que^' Du+o+ng, cu+.u trung ta' Tra^`n Anh Kim (ngu+o+`i vu+`a bi.
ba('t cu`ng vo+'i Nguye^~n Tie^'n Trung mo+'i dda^y), cu+.u chie^'n binh Vu~ Cao
Qua^.n, ca'c o^ng Hoa`ng Minh Chi'nh, Nguye^~n Thanh Giang, Tra^`n Khue^, Ha`
Si~ Phu Nguye^~n Xua^n Tu., ca'c nha` va(n, nha` tho+, nha` ba'o Nguye^~n Xua^n
Nghi~a, Hoa`ng Tie^'n, Tra^`n Ma.nh Ha?o, Tie^u Dao Ba?o Cu+., Bu`i Minh Quo^'c,
Nguye^~n Vu~ Bi`nh, DDo^~ Nam Ha?i... hoa(.c nhu+~ng ngu+o+`i bo? dda?ng,
va`.hay bo? vo+. con cha.y ra nu+o+'c ngoa`i nhu+ nha` ba'o Bu`i Ti'n, nha` va(n
Vu~ Thu+ Hie^n, ke^? ca? nha` tho+ Nguye^~n Chi' Thie^.n, mo^.t ngu+o+`i o+?
ngoa`i dda?ng, kho^ng can du+. to+'i guo^`ng ma'y nha` nu+o+'c nhu+ng dda~ o+?
tu` CS nhie^`u phen to^?ng co^.ng 27 na(m, ta'c gia? nhu+~ng va^`n tho+ bo^'c
lu+?a trong thi pha^?m Hoa DDi.a Ngu.c.
Nhi`n be^` ngoa`i, giu+~a chie^'n di.ch bo^i nho., dda'nh pha' ta'c gia? HKCMTH
cu`ng nhu+~ng ddo+.t co^ng ki'ch Nguye^~n Chi' Thie^.n va` nhu+~ng dda?ng vie^n,
vie^n chu+'c bo? ngu~ xoay lu+ng la.i vo+'i che^' ddo^. tru+o+'c dda^y cu~ng
nhu+ hie^.n nay, tuo^`ng nhu+ kho^ng lie^n he^. vo+'i nhau. Nhu+ng ne^'u xe't
ve^` he^. qua? sinh tu+? dda~, ddang va` se~ ga^y cho dda?ng va` nha` nu+o+'c
CSVN, chu'ng ta se~ tha^'y va^'n dde^` kho^ng pha?i la` hai, la` ba ma` chi? la`
mo^.t. Mo^.t o+? cho^~ no' cu`ng ta.o ne^n mo^'i nguy RA~ NGU~ trong he^.
tho^'ng cai tri. cu?a Ha` No^.i, ma` su+. so^'ng co`n cu?a no' tu+` ho+n nu+?a
the^' ky? qua chi? ba(`ng va`o su+. ngu muo^.i, do^'t na't, he`n ha. cu?a dda`n
cu+`u, dda`n bo` bi. bu+ng tai bi.t ma('t, chi? bie^'t cu'i dda^`u ca^m la(.ng
cho chu? ma(.c ti`nh xe'n lo^ng, xo? mu~i!
Ho+n mo^.t tha^.p nie^n tru+o+'c, tha'i ddo^. du+'t khoa't bo? dda?ng CSVN cha.y
ra ha?i ngoa.i cu?a nhu+~ng Vu~ Thu+ Hie^n (VTH kho^ng pha?i la` dda?ng vie^n
dda?ng CSVN - DCVOnline), Bu`i Ti'n, (rie^ng Nguye^~n Minh Ca^`n cho.n nu+o+'c
Nga tu+. do la`m que^ hu+o+ng thu+' hai), dda~ ta'c ddo^.ng ma.nh me~ to+'i
nhu+~ng ddo+.t pha?n ti?nh ha`ng loa.t tie^'p theo trong he^. tho^'ng ca^`m
quye^`n o+? Ha` No^.i ma` To^ Ha?i la` mo^.t hie^.n tu+o+.ng mo+'i nha^'t va`
cu~ng quye^'t lie^.t nha^'t. Chu'ng ta ha~y ddo.c la.i ta^m su+. cu?a ho. To^
trong DDo^i DDie^`u Phi Lo^. Vie^'t... Sau Cu`ng dde^? tha^'y ca'i ca(n nguye^n
khie^'n o^ng du+'t khoa't ddoa.n tuye^.t vo+'i ca'i He`n tha^m ca(n co^' dde^'
dde^? mo^.t la^`n da'm so^'ng thu+.c vo+'i nhi.p dda^.p cu?a tra'i tim minh:
�... Ba bo^'n na(m ga^`n dda^y to^i may ma('n co' ddie^`u kie^.n la`m quen vo+'i
internet, nho+` ddo' ddu+o+.c tie^'p ca^.n vo+'i ra^'t nhie^`u ngu+o+`i ma` to^i
vo^ cu`ng ca?m phu.c. Du` ddang so^'ng o+? trong nu+o+'c, ho. kho^ng he^` so+.
ha~i tru+o+'c dda`n a'p, ngu.c tu`. DDo' la` nhu+~ng Hoa`ng Minh Chi'nh, Tra^`n
DDo^., Le^ Ho^`ng Ha`, Ha` Si~ Phu, Bu`i Minh Quo^'c. DDo' la` nhu+~ng Hoa`ng
Tie^'n, Tra^`n Ma.nh Ha?o, Nguye^~n Vu~ Bi`nh, Nguye^~n Thanh Giang, Vu~ Cao
Qua^.n... DDo' la` nhu+~ng nha` su+, nhu+~ng linh mu.c tha` che^'t kho^ng chi.u
ddu+'ng chung hang vo+'i lu~ tu si~ �quo^'c doanh�, va` nhie^`u, ra^'t nhie^`u
ngu+o+`i kha'c nu+~a (...) nhu+ nhu+~ng gi` khie^'n ba.n be` to^i, ddo^`ng
ddo^.i, �ddo^`ng chi'� cu~ cu?a to^i nhu+ Bu`i Ti'n, Vu~ Thu+ Hie^n pha?i bo?
nu+o+'c, bo? ca? vo+. con ra ddi dde^? ddu+o+.c vie^'t le^n Su+. Tha^.t, mo+?
ma('t cho bao ngu+o+`i co`n ddang so^'ng he`n nhu+ to^i (...) To^i cu~ng mong
sao mo^~i ngu+o+`i trong so^' ca'c va(n nghe^. si~ sa('p gia~ tu+` co~i ddo+`i
nha^`y nhu.a na`y ha~y dde^? la.i mo^.t �Ba?n Di Chu'c� no'i le^n Su+. Tha^.t,
du` chi? la` 1.1000 Su+ Tha^.t, dde^? ta. to^.i vo+'i ddo^`ng ba`o, ve^` nhu+~ng
gi` mi`nh dda~ vi` mie^'ng co+m manh a'o, vi` ye^'u he`n ma` pha?i cu'i dda^`u
la`m tha^n tra^u ngu+.a...�
V. DDo`n mo+'i: Mu+o+.n danh �a'i quo^'c� dde^? dda'nh pha'
Ke^? tu+` khi tung ra Nghi. quye^'t 36 nha(`m kho^'ng che^' ta^.p the^? ngu+o+`i
Vie^.t o+? ha?i ngoa.i, ca'n bo^. ngoa.i va^.n cu?a Ha` No^.i dda~ du`ng tra(m
phu+o+ng nghi`n ke^' tha^m ddo^.c dde^? mong ta.o ddu+o+.c nie^`m tin no+i
nhu+~ng ngu+o+`i nhe. da., i't suy nghi~, nhu+ng va^~n kho^ng sao dda.t ddu+o+.c
tha`nh co^ng. Ga^`n dda^y, mo^.t ngo'n ddo`n mo+'i ddu+o+.c tung ra: Nga^`m ra
le^.nh cho nhu+~ng ca'n bo^. ngoa.i va^.n nu'p du+o+'i bo^. a'o quo^'c gia, ma.o
danh nhu+~ng ngu+o+`i ye^u nu+o+'c dde^? mo+? ca'c chie^'n di.ch dda'nh pha',
bo^i nho. nha('m va`o nhu+~ng cu+.u dda?ng vie^n dda~ ly khai, (hie^.n ddang la`
ca(n co+' cho cao tra`o ra~ ngu~ ha`ng loa.t trong co+ che^' dda?ng va` nha`
nu+o+'c CS) nhu+ Vu~ Thu+ Hie^n, Bu`i Ti'n ? o+? ngoa`i nu+o+'c ? va` ra^'t
nhie^`u nha^n va^.t o+? trong nu+o+'c, trong ddo' mo+'i nha^'t va` nguy hie^?m
nha^'t ddo^'i vo+'i Ha` No^.i la` To^ Ha?i va` ta'c pha^?m HKCMTH cu?a o^ng.
Da^'n sa^u va` tie^'n xa ho+n mo^.t bu+o+'c, vo+'i chie^u ba`i mo+'i na`y,
nhu+~ng ke? thu` tha^m ddo^.c cu?a tu+ do da^n chu? co`n co^ng khai dda'nh pha'
bo^i ba^?n nhu+~ng bie^?u tu+o+.ng cu`ng nhu+~ng ca' nha^n ddang tru+.c die^.n
dda^'u tranh cho tu+. do, da^n chu? va` co^ng ly' o+? trong nu+o+'c nhu+ kho^'i
8406, linh mu.c Phan Va(n Lo+.i, hoa` thu+o+.ng Thi'ch Qua?ng DDo^., Pha^.t
gia'o VN Tho^'ng nha^'t. Nhie^`u ba`i vie^'t loa.i na`y ky' du+o+'i nhu+~ng bu't
danh xa la., kho^ng ai bie^'t go^'c ga'c chu+a he^` mo^.t la^`n xua^'t hie^.n
trong co^.ng ddo^`ng ti. na.n, ddu+o+.c pho^? bie^'n tre^n NET va` va`i to+`
ba'o trong co^.ng ddo^`ng ti. na.n.
Ta^'t ca? dde^`u hu+o+'ng va`o ba mu.c tie^u sau dda^y:
� Thu+' nha^'t dde^? pha^n ta'n su+. quan ta^m cu?a ddo^`ng ba`o ha?i ngoa.i
ve^` chu? tru+o+ng ba'n dda^'t, da^ng bie^?n, �co~ng ra('n ca('n ga` nha`� cu?a
dda?ng va` nha` nu+o+'c CSVN ca`ng nga`y ca`ng lo^. ro~ hie^.n nay.
� Thu+' hai la` nu'p du+o+'i chie^u ba`i, quo^'c gia, da^n to^.c, tung ra
nhu+~ng ngo'n ddo`n tha^m hie^?m nha(`m dda'nh pha' va` bo^i nho. nhu+~ng ca'
nha^n, nhu+~ng to^? chu+'c dda^'u tranh cho tu+. do da^n chu? o+? trong nu+o+'c,
cu`ng lu'c ta.o ho?a mu` dde^? ga^y chia re~ trong ta^.p the^? 3 trie^.u ddo^`ng
ba.o ti. na.n CS o+? nu+o+'c ngoa`i.
� Thu+' ba va` cu~ng la` mu.c tie^u quan tro.ng ho+n he^'t la` gia?m thie^?u
ta'c ha.i cu?a nhu+~ng ca(n nguye^n dda'nh thu+'c lu+o+ng tri cu?a nhu+~ng
dda?ng vie^n, ca'n bo^. dda~ ho^`i hu+u hoa(.c co`n ddang hie^.n die^.n trong
guo^`ng ma'y dda?ng va` nha` nu+o+'c. Nhu+ dda~ tri`nh ba`y, dda^y la` mo^'i lo
ta^m phu'c cu?a nho'm ca^`m dda^`u che^' ddo^.. DDe^m Giu+~a Ban Nga`y cu?a Vu~
Thu+ Hie^n, Hoa Xuye^n Tuye^'t, Ma(.t Tha^.t cu`ng nhu+~ng ba`i vie^'t ha`ng
tua^`n ra^'t tho+`i su+. cu?a Bu`i Ti'n va` mo+'i nha^'t la` HKCMTH va` nhu+~ng
nha^.t ky', tua^`n ky' cu?a To^ Ha?i, ddang co' ta'c du.ng nhu+ co+n ddi.a
cha^'n ta.o ne^n nhu+~ng la`n so'ng co^ng pha^~n trong no^.i bo^. dda?ng khie^'n
cho ra^'t nhie^`u ngu+o+`i sau khi nha^.n ra mi`nh bi. ma('c va`o �qua? lu+`a
vi~ dda.i� bo+?i mo^.t chu? nghi~a lu+u manh ba'n nu+o+'c, pha?n bo^.i da^n
to^.c, dda~ la^`n lu+o+.t theo nhau bo? dda?ng, tra? the? dda?ng, da^~n to+'i
ha`nh vi minh nhie^n cho^'ng la.i dda?ng.
VI. Ta.m ke^'t
DDe^? dda'nh gia' a?nh hu+o+?ng gia^y chuye^?n ve^` tha'i ddo^. quye^'t lie^.t
xe't la.i ca'i he`n cu?a To^ Ha?i khie^'n o^ng can dda?m �tung he^� ta^'t ca?
-ke^? ca? su+. an toa`n sinh ma.ng ba?n tha^n cu~ng nhu+ vo+. con- dde^? mo^.t
la^`n da'm no'i tha(?ng nhu+~ng y' nghi~ cha^n tha^.t tu+` tra'i tim, tru+o+'c
he^'t, tu+. xa'm ho^'i va` xa ho+n, ca?nh ti?nh anh em, nhie^`u ddo^.c gia? cho
ra(`ng chi? ca^`n ddo.c la.i Lo+`i Tu+.a cu?a Le^ Phu' Kha?i trong HKCMTH la`
ddu?.
La` mo^.t nha` ba'o ddu+o+.c ke^? la` dda~ tha`nh danh o+? Ha` No^.i, nhu+ so^'
ddo^ng nhu+~ng ngu+o+`i ddo^`ng trang lu+'a, ho. Le^ tu+`ng ga('n bo', mu`
qua'ng tin theo chu? nghi~a CS. O^ng thuo^.c the^' he^. sau To^ Ha?i, la` ho.c
tro` tie^'ng Pha'p va` cu~ng la` ngu+o+`i ha^m mo^. ta`i danh nha.c si~ ho. To^.
Ba(`ng lo`ng vie^'t Lo+`i Tu+.a cho cuo^'n Ho^`i Ky' cu?a To^ Ha?i tu+'c la` ho.
Le^ dda~ cha^'p nha^.n tra? gia'. O^ng vie^'t:
�Co' the^? no'i kho^ng ngoa ra(`ng: HKCMTH la` cuo^'n bie^n nie^n su+? ghi la.i
qua' tri`nh tu+`ng bu+o+'c, nha^n da^n VN, dda(.c bie^.t la` gio+'i va(n nghe^.
si~ bi. tu+o+'c ddoa.t ddi ca'i quy' gia' nha^'t ddo^'i vo+'i con ngu+o+`i la`
Tu+. Do. La` chu+'ng nha^n cu?a li.ch su+?, To^ Ha?i ghi la.i trung thu+.c,
so^'ng ddo^.ng ca? mo^.t qua' tri`nh nha`o na(.n, dda^'u to^', cu+o+~ng bu+'c
tu+ tu+o+?ng dde^? bie^'n va(n ho.c nghe^. thua^.t tha`nh �vu~ khi' dda^'u
tranh� cu?a dda?ng, cho dda?ng, vi` dda?ng. HKCMTH la` nhu+~ng trang vie^'t
ba(`ng ma'u va` nu+o+'c ma('t ghi la.i ti? mi? ta^'n bi ki.ch cu?a chi'nh ta'c
gia? va` ba.n be` o^ng, nay ke? co`n ngu+o+`i ma^'t, dde^? mo.i ngu+o+`i
ddu+o+.c bie^'t ho. dda~ pha?i so^'ng nhu+ the^' na`o, pha?i...�he`n nha't� ra
sao chi? co^'t dde^? to^`n ta.i!�
Co^ng khai no'i le^n lo`ng ca?m phu.c tinh tha^`n ba^'t khua^'t va` tha'i ddo^.
can dda?m cu?a ta'c gia? Ho^`i Ky', Le^ Phu' Kha?i vie^'t:
�O^ng la` tri' thu+'c ddu'ng nghi~a vi` dda~ vu+o+.t qua chi'nh mi`nh, ca'i
mi`nh bi. nha`o na(.n bo+?i ba`n tay ke? kha'c, dde^? co^ng bo^' ta^'t ca?,
kho^ng pha?i chi? nhu+~ng gi` la` To^.i A'c cu?a ke? kha'c ma` ca? ca'i He`n
cu?a chi'nh mi`nh. Vie^.c la`m ddo' ngay khi o^ng co`n so^'ng trong lo`ng che^'
ddo^. chuye^n che^', la` vie^.c la`m du~ng ca?m, ne^'u kho^ng muo^'n go.i la`
anh hu`ng. Ba(`ng vie^.c la`m na`y, o^ng dda~ vu+o+.t xa nhu+~ng ke? cu`ng mang
danh tri' thu+'c, cu`ng go.i la` nha` va(n, nhu+ng suo^'t ddo+`i cha(?ng da'm
vie^'t mo^.t ca'i gi` theo tie^'ng go.i cu?a tra'i tim mi`nh.
�Ga^`n dda^y to^i la.i ca`ng nga.c nhie^n khi bie^'t To^ ha?i tro+? tha`nh
blogger o+? tuo^?i 80 vo+'i nhu+~ng ba`i vie^'t ddu+o+.c lo+'p tre? ddo'n nha^.n
chu+a tu+`ng tha^'y (200.000 ngu+o+`i ddo.c trong vo`ng 18 tha'ng). To^i ca`ng
kha^m phu.c khi o+? tuo^?i 81, o^ng dda~ cu`ng sinh vie^n, thanh nie^n xuo^'ng
ddu+o+`ng ddi bie^?u ti`nh pha?n ddo^'i bo.n xa^m lu+o+.c Ta`u, kha(?ng ddi.nh
Hoa`ng Sa, Tru+o+`ng Sa la` cu?a To^? Quo^'c VN...�
No'i ve^` gia' tri. va` ta'c du.ng ddi'ch thu+.c cu?a ta'c pha^?m, Le^ Phu'
Kha?i kha(?ng ddi.nh:
�No' la` cuo^'n sa'ch ca^`n cho nhu+~ng ai muo^'n bie^'t ve^` chu? nghi~a CS
trong hie^.n thu+.c. No' ca^`n cho nhu+~ng ai chu+a ti?nh gia^'c no^`ngcu?a
nhu+~ng mo^.ng mi. ddu+o+.c so+n phe^'t va`ng son.�
Va` nhu+ the^', ddie^`u ky` vo.ng cu?a ta'c gia? HKCMTH, cu?a Le^ Phu' Kha?i
hie^?n nhie^n dda~ tro+? tha`nh mo^'i lo ta^m phu'c cu?a nhu+~ng ke? ca^`m
dda^`u Ba('c Bo^. Phu? ve^` nguy co+ RA~ NGU~ toa`n die^.n trong mo^.t nga`y
kho^ng xa, da^~n to+'i mo^.t cuo^.c ba.o loa.n se~ bu`ng no^? trong no^.i bo^.
dda?ng va` guo^`ng ma'y ca^`m quye^`n CSVN.
Chu' thi'ch :
(1) �...to^i dda~ quye^'t: 55 na(m mie^.ng bi. la('p kho'a ke'o, nay dda~ gia`,
dda~ ve^` hu+u, co' chia se? vo+'i ba.n ddo.c nhu+~ng ho^`i u+'c cu?a ddo+`i
mi`nh thi` cu~ng cha(?ng co`n pha?i e nga.i nhu+~ng lo+`i ong tie^'ng ve ra(`ng
mi`nh vi` tu+ lo+.i, muo^'n kie^'m cha'c ca'i gi`.
Co`n ve^` dda?ng u+? To^i dda~ co'c ca^`n no' tu+` khuya ro^`i va` he^'t su+'c
vinh du+. ddu+o+.c tro+? la.i ha`ng ngu~ nha^n da^n ddang bi. mo^.t nho'm
ngu+o+`i ba('t so^'ng cuo^.c so^'ng tra.i li'nh, a(n gi`, ma(.c gi`, xem gi`,
ddo.c gi`, tha^.m chi' che^'t kie^?u gi` cu~ng dde^`u do ho. quy ddi.nh va` cho
phe'p!
To^i dda~ no'i va` se~ no'i, no'i ta^'t, no'i vo+'i ba.n be`, vo+'i ngu+o+`i
tha^n, vo+'i con cha'u, cha('t, chu't, chi't nhu+~ng gi` ma` bo^. na~o o^ng gia`
70 co`n ghi nho+' ddu+o+.c ve^` ca'i tho+`i tu+o+?ng mi`nh la` mo^.t ca'nh dda.i
ba`ng bay bo^?ng giu+~a tro+`i.
Nhu+ng, than o^i! Ga^`n he^'t cuo^.c ddo+`i, to^i va^~n chi? la` �con dda.i
ba`ng... ca'nh cu.t�, cha.y le` te` tre^n ma(.t dda^'t ma` va^~n va^'p nga~
dde^'n ga~y mo?, tru.i lo^ng.
Hi vo.ng ra(`ng sau khi ddo.c ho^`i ky' na`y ngu+o+`i ddo.c se~ thu+o+ng ca?m
cho to^i, cho ca'c ba.n to^i, nhu+~ng ngu+o+`i nga^y tho+, to^.i nghie^.p, ca?
cuo^.c ddo+`i bi. lu+`a do^'i va` ddi do^'i lu+`a ngu+o+`i kha'c mo^.t ca'ch vo^
y' thu+'c.
Bie^'t dda^u cha(?ng co' nga`y dda^'t nu+o+'c na`y hoa`n toa`n �ddo^?i mo+'i�
tha^.t su+., ho^`i ky' na`y se~ ddu+o+.c in ra dde^? la`m ta`i lie^.u lu+u tru+~
ve^` mo^.t tho+`i cay dda('ng va` tu?i nhu.c nha^'t trong li.ch su+? VN. Va`,
may ra, la.y tro+`i, nhu+~ng �dda.i ba`ng ca'nh cu.t� chu'ng to^i se~ ddu+o+.c
nha('c to+'i, nhu+ nhu+~ng chu+'ng nha^n li.ch su+?.
Nhu+ng, �vu+`a la` to^.i ddo^` vu+`a la` to`ng pha.m� la`m sao nhu+~ng con dda.i
ba`ng ca'nh cu.t kia co' the^? bay cao, bay xa?
Tho^i thi` xin la`m con so'i cu?a Alfred de Vigny, con bo'i ca' cu?a Musset tru
le^n tie^'ng ru' cuo^'i cu`ng, phanh ngu+.c, xe' lo`ng, hie^'n cho li.ch su+?
mo^.t ma^?u tra'i tim, mo^.t ma^?u tri' o'c, mo^.t chu't ho+i ta`n cu?a tha^n
xa'c.
Vo+'i nie^`m tin vo^ bo+` be^'n ra(`ng nga`y ta`n cu?a chu? nghi~a CSVN dda~
dde^'n ra^'t ga^`n, du` co' cha^.m ho+n o+? ca'c nu+o+'c ba^.c cha o^ng, anh
ca?, anh hai dde^'n va`i ba tha^.p ky?, nie^`m tin a^'y va^~n cha'y bo?ng trong
to^i thu'c giu.c to^i vu+'t bo? mo.i so+. ha~i, mo.i he`n ke'm dde^? ngo^`i va`o
computer ". (HKCMTH trang 63)
(2) Trong Tua^`n Ky' so^' 1 nga`y 26-04-2009, dde^? tra? lo+`i cho mo^'i a^u lo
cu?a nhie^`u ba.n ddo.c tre^n trang Blog cu?a o^ng la` sau khi HKCMTH ddu+o+.c
tu? sa'ch TQH a^'n ha`nh o+? ha?i ngoa.i, o^ng se~ bi. ba('t bo+' giam ca^`m,
To^ Ha?i dda~ vie^'t nhu+ sau:
�Cho du` ti`nh huo^'ng xa^'u nha^'t cuo^'i cu`ng co' the^? xa?y ra la` ho.
dde^'n xi'ch tay to+' vo+'i �to^.i� gi` ddo' thi` to+' la.i ca`ng... vui, vi`
ho. se~ pha?i khie^ng to+' ddi ma` cha('c cha('n la` chi? ba nga`y sau ho. se~
pha?i co^ng bo^' to+' dda~ che^'t trong nha` giam tho^i! Kho^ng pha?i to+' tu+.
tu+? dda^u nhe', vi` tu+. tu+? la.i la` he`n! To+' se~ che^'t do: kho^ng thuo^'c
uo^'ng ha`ng nga`y (mo^~i nga`y pha?i ba la^`n uo^'ng dde^'n 6 loa.i thuo^'c
kha'c nhau dde^? duy tri` ma^'y ddo^'t so^'ng co`n so't la.i), che^'t do
ta(ng-xo^ng, che^'t do kho^ng a(n ddu+o+.c gi` ngoa`i su+~a bo^.t Ensure (dda~
ga^`n mo^.t na(m nay, to+' kho^ng a(n ddu+o+.c gi` ngoa`i nhu+~ng thu+'c a(n
me^`m nhu+ cha'o, su+~a), ma` mo^.t ca'i tha^n gia` ddi kho^ng vu+~ng , a(n
kho^ng ddu+o+.c, ngo^`i kho^ng qua' 15 phu't thi` nha` nu+o+'c ta �nha^n dda.o�
nhu+ tu+`ng tuye^n bo^', ai no+~ ba('t mo^.t ca'i xa'c che^'t ddang co`n tho+?
la`m gi` co+ chu+'? Ma` bie^'t dda^u dda^'y, ba('t to+' la.i la`m to+' no^?i
tie^'ng nhu+ co^`n chu+' kho^ng pha?i la` no^?i tie^'ng a?o nu+~a!...�
(3) Trong Lo+`i Tu+.a HKCMTH, Le^ Phu' Kha?i cho hay chi? trong vo`ng 18 tha'ng
co' ma(.t, Blog cu?a To^ Ha?i dda~ thu hu't khoa?ng 200 nga`n ngu+o+`i ddo.c.
Tho+`i gian tru+o+'c va sau khi HKCMTH ra ma('t ddo^.c gia?, ra^'t nhie^`u co+
so+? truye^`n tho^ng quo^'c te^', trong so^' co' ca'c dda`i BBC, RFI, RFA, dda~
pho?ng va^'n o^ng.
(4) Sau khi tri'ch da^~n no^.i dung mo^.t va`i ba`i vie^'t nha(`m mu.c ddi'ch
bo^.i nho. nha^n ca'ch nha.c si~ To^ Ha?i, ba` To^ A'nh Tuye^'t vie^'t:
�..........chi? ca(n cu+' va`o ddie^`u ddu+o+ng su+. ghi la` �Theo lo+`i ke^?
cu?a mo^.t ngu+o+`i trong gia ddi`nh To^ Ha?i� cu`ng nhu+~ng su+. kie^.n bo^i
ba'c bi.a dda(.t trong ba`i vie^'t dda~ ddu? dde^? cho to^i (ngu+o+`i em u't
trong gia ddi`nh ho. To^) tha^'y ddu+o+.c a'c y' a^?n gia^'u trong ddo' cu?a
ngu+o+`i vie^'t.
Tru+o+'c he^'t,
- Ngu+o+`i trong gia ddi`nh TH la` ai?
-Thu+a la` to^i, la` hai ba` chi. va` mo^.t ngu+o+`i` em trai. Ta^'t ca? ma^'y
chi. em chu'ng to^i dda~ cu`ng tha^n ma^~u chu'ng to^i ddi kho?i Saigon tru+o+'c
nga`y ma^'t nu+o+'c. Va^.y ho^.i ddo^`ng gia to^.c la` nhu+~ng ai ma` da'm ho^.i
ho.p dde^? khai tru+` anh to^i?
Thu+' hai,
- Ai la` ngu+o+`i la^.p mo^. cho tha^n phu. chu'ng to^i?
O^ng DDVP cho bie^'t tre^n bia mo^. co' ghi �Hie^`n te^' Thie^'u Tu+o+'ng LQT
phu.ng la^.p� co`n o^ng DLHTN thi` la.i vie^'t �Hie^`n te^' Trung Tu+o+'ng LQT
la^.p mo^.�? Du` ca'c o^ng a^'y vie^'t the^' na`o cha(ng nu+~a thi` vo+'i tu+
ca'ch la` em ga'i NS To^ Ha?i, to^i xin minh xa'c nhu+ sau.
� Na(m 1971 khi tha^n phu. to^i qua ddo+`i ddu+o+.c an ta'ng ta.i nghi~a trang
Ma.c DDi~nh Chi, chi'nh tha^n ma^~u to^i la` ngu+o+`i xa^y mo^. cho cha to^i
chu+' kho^ng he^` co' chuye^.n te^n o^ng LQT tre^n bia mo^. nhu+ nhu+~ng
ngu+o+`i co' a'c y' xuye^n ta.c.
� Sau na(m 75 nghi~a trang MDDC dda~ bi. bo.n CS da~ man gia?i toa? kho^ng dde^?
ngu+o+`i che^'t ddu+o+.c ye^n tha^n, me. to^i pha?i gu+?i tie^`n ve^` nho+`
ma^'y ddu+'a cha'u co`n ke.t la.i lo vie^.c bo^'c mo^. ddem thie^u, ta.m gu+?i
va`o chu`a ro^`i sau ddo' chuye^?n na('m tro ta`n qua My~ cho chu'ng to^i
hu+o+ng kho'i. Anh To^ Ha?i kho^ng lie^n can gi` to+'i vie^.c na`y.
� Chuye^.n o^ng Trung Tu+o+'ng LQT la^.p mo^. dda~ la` bi.a dda(.t, thi` la`m
sao co' chuye^.n dda^.p bia, ro~ ra`ng dda^y la` a^m mu+u bo^i nho. NS To^ Ha?i
dde^? la`m gia?m gia' tri. nha^n chu+'ng trong ta'c pha^?m Ho^`i Ky' cu?a anh
to^i.�