HCM - Nha^.n ddi.nh to^?ng ho+.p - Chu+o+ng 51 - Ho^` Chi' Minh va` vi. dda.i anh hu`ng a'i quo^'c - Ho^` dda(.t VN va`o cuo^.c chie^'n y' thu+'c he^. vo+'i mu.c tie^u ba`nh tru+o+'ng a?nh hu+o+?ng CS
rangnguyen
Phong Tra`o Quo^'c Da^n DDo`i Tra? Te^n Saigon tha`nh tha^.t ca'm o+n
Chu+o+ng 51 - Ho^` Chi' Minh va` vi. dda.i anh hu`ng a'i quo^'c
Kho^ng mo^.t ai tha('c ma('c khi nghe nha('c Tra^`n Hu+ng DDa.o, Le^ Lo+.i,
Quang Trung... la` nhu+~ng dda.i anh hu`ng cu+'u quo^'c hoa(.c Tra^`n Bi`nh
Tro.ng, Le^ Lai hay Phan DDi`nh Phu`ng, Hoa`ng Hoa Tha'm, Nguye^~n Tha'i Ho.c...
la` nhu+~ng anh hu`ng da^n to^.c va` Phan Bo^.i Cha^u, Phan Chu Trinh... la`
nhu+~ng nha` ca'ch ma.ng ye^u nu+o+'c.
Cu~ng kho^ng mo^.t ai tha('c ma('c khi ca'c danh xu+ng tre^n kho^ng ddu+o+.c
da`nh cho nhie^`u nha^n va^.t li.ch su+? lu+`ng danh nhu+ Tra^`n Thu? DDo^.,
Ho^` Quy' Ly, Ma.c DDa(ng Dung, Tri.nh Kie^?m, Tri.nh Tu`ng, Nguye^~n Nha.c,
Nguye^~n A'nh ...
Va^'n dde^` kho^ng pha?n a?nh tha'i ddo^. ga'n ghe'p chu? quan ma` the^? hie^.n
su+. dda'p u+'ng tro.n ve.n ca'c tie^u chua^?n trong ha`m nghi~a cu?a ngo^n
tu+`. Ha`nh vi va` quye^`n lu+.c cu?a Tra^`n Thu? DDo^. chu+a de^~ co' ngu+o+`i
sa'nh no^?i hoa(.c vu+o+.t qua, nhu+ng Tra^`n Thu? DDo^. va^~n ma~i ma~i chi?
la` Tra^`n Thu? DDo^.. Tra^`n Thu? DDo^. la` nha^n va^.t trung ta^m ga^y du+.ng
mo^.t trie^`u dda.i la^~y lu+`ng nhu+ng li.ch su+? dda~ ghi nha^.n xu hu+o+'ng
mu+u ddo^` cho mo^.t do`ng ho. va` thu? ddoa.n tranh ddoa.t quye^`n ha`nh ba'
dda.o. Tra^`n Thu? DDo^. dda~ tha`nh co^ng, dda~ chu+'ng to? ta^`m vo'c phi
thu+o+`ng nhu+ng kho^ng pha?i anh hu`ng, cu~ng kho^ng pha?i ngu+o+`i ye^u
nu+o+'c.
Li.ch su+? kho^ng nghie^.t nga~, thie^n kie^'n nhu+ng co^ng ba(`ng.
Bo+?i danh hie^.u anh hu`ng, ye^u nu+o+'c luo^n ba'c bo? vie^.c dda(.t quye^`n
lo+.i ca' nha^n hoa(.c phe pha'i cao ho+n cuo^.c so^'ng toa`n da^n va` ba'c bo?
mo.i ha`nh vi ddi ngu+o+.c nha^n ti'nh. O+? ca'c tru+o+`ng ho+.p tre^n, mo.i
tie^u chua^?n trong ha`m nghi~a cu?a ngo^n tu+` dde^`u ddu+o+.c thu+.c te^'
dda'p u+'ng ne^n danh chi'nh khie^'n ngo^n thua^.n, va` vi` the^', kho^ng co`n
tha('c ma('c.
Trong tru+o+`ng ho+.p Ho^` Chi' Minh, vie^.c phu` ho+.p vo+'i danh hie^.u na`o
kho^ng ddo+n gia?n. Tuy dde^`u du+.a va`o ne^`n ta?ng thu+.c te^', mo.i danh
hie^.u luo^n co' ve? thie^'u chi'nh danh va` tie^'p tu.c kho+i go+.i nhu+~ng
tha('c ma('c.
Ngu+o+`i xu+ng tu.ng Ho^` Chi' Minh la` anh hu`ng, ye^u nu+o+'c cu~ng nhu+
ngu+o+`i ke^'t to^.i Ho^` Chi' Minh la` pha?n da^n, ha.i nu+o+'c dde^`u co'
the^? ne^u chu+'ng co+' va` dde^`u ga(.p cho^'ng ddo^'i.
Ngu+o+`i xu+ng tu.ng du+.a tru+o+'c he^'t va`o mu.c tie^u ddoa`n ke^'t da^n
to^.c cho^'ng xa^m la(ng, gia?i pho'ng dda^'t nu+o+'c cu?a ca'c to^? chu+'c
dda^'u tranh ma` Ho^` Chi' Minh tham du+. qua nhie^`u tho+`i ky`.
Ke^' tie^'p, la` lo`ng ye^u nu+o+'c va` ba?n ti'nh nha^n ha^.u ba^?m sinh
ddu+o+.c to^ bo^`i tu+` thuo+? tho+ a^'u bo+?i ca? hoa`n ca?nh gia ddi`nh la^~n
xa~ ho^.i dda~ so+'m dda(.t Ho^` Chi' Minh va`o su+. cho.n lu+.a y' hu+o+'ng
tu+. nguye^.n hy sinh, so^'ng tro.n ddo+`i gian kho^? vi` da^n, vi` nu+o+'c.
Cuo^'i cu`ng la` tha'i ddo^. su`ng ki'nh ma` toa`n da^n da`nh cho Ho^` Chi' Minh
the^? hie^.n qua su+. trie^.t dde^? hu+o+?ng u+'ng mo.i ha`nh ddo^.ng cu?a Ho^`
Chi' Minh, qua danh hie^.u Cha gia` da^n to^.c va` qua tie^'ng go.i Ba'c tha^n
thie^'t...
Nhu+~ng ngu+o+`i kha'c phu? nha^.n mo.i vie^.n da^~n tre^n cho ra(`ng ta^'t ca?
chi? la` tro` tri`nh die^~n lu+o+`ng ga.t nha('m lo^i cuo^'n qua^`n chu'ng dde^?
khai tha'c cho tham vo.ng ca' nha^n va` mu.c tie^u truye^`n ba' a?nh hu+o+?ng
Lie^n Xo^ ta.i vu`ng DDo^ng A' la` nhie^.m vu. ma` Ho^` Chi' Minh ddu+o+.c DDe^.
Tam Quo^'c Te^' giao pho'.
Bo+?i, tu+` tha^.p nie^n 1920, Ho^` Chi' Minh dda~ thu+.c su+. tro+? tha`nh ti'n
ddo^` CS, (1) dda~ du+'t khoa't cho.n con ddu+o+`ng ca'ch ma.ng vo^ sa?n the^'
gio+'i va` chu+a bao gio+` to? mo^.t da^'u hie^.u na`o cho tha^'y chi? du+.a
va`o Lie^n Xo^ nhu+ mo^.t phu+o+ng tie^.n khai tha'c cho cuo^.c dda^'u tranh
gia?i pho'ng dda^'t nu+o+'c.
Cho ne^n, Ho^` Chi' Minh tu+`ng bi. da^n chu'ng go.i la` Ca'o Ho^`, la` Quy?
Vu+o+ng, Ma(.t Tra^.n Vie^.t Minh tu+`ng bi. coi la` tie^u bie^?u cu?a do^'i
tra' qua tie^'ng Ve.m (2) pho^? bie^'n tu+` 1945...
Su+. kha'c bie^.t nhu+ nga`y vo+'i dde^m, nhu+ nu+o+'c vo+'i lu+?a ba('t nguo^`n
tu+` thu+.c te^' phu+'c ta.p cu?a mo^.t giai ddoa.n li.ch su+? ma` mo^~i su+.
vie^.c, mo^~i bie^'n co^', mo^~i ha`nh vi cu?a ca'c nha^n va^.t dde^`u co' the^?
hie^?u theo nhie^`u ca'ch, tu`y the^' ddu+'ng, tu`y tri`nh ddo^. va` tu`y ca?
ca?m quan ca' nha^n. No'i mo^.t ca'ch kha'c, thu+.c te^' dda~ tra?i nhie^`u
uo^'n na('n cho phu` ho+.p vo+'i nhu+~ng pha't bie^?u mang na(.ng ti'nh chu?
quan thay vi` ddu+o+.c gio+'i thie^.u chi'nh xa'c dde^? tu+. pha't bie^?u.
Sau ngo't 7 na(m xuo^i ngu+o+.c mu+u sinh, cuo^'i na(m 1917, Ho^` Chi' Minh
ddi.nh cu+ ta.i Pha'p va` ba('t dda^`u tham gia dda^'u tranh qua to^? chu+'c
'Nhu+~ng Ngu+o+`i VN Ye^u Nu+o+'c' cu?a Phan Chu Trinh, Phan Va(n Tru+o+`ng.
Nhu+ng toa`n bo^. hoa.t ddo^.ng cu?a Ho^` Chi' Minh cho to+'i cuo^'i na(m 1920
hoa`n toa`n kho^ng dda'ng ke^?, ngoa.i tru+` su+. gia nha^.p DDa?ng Xa~ Ho^.i
Pha'p theo thu'c dda^?y cu?a Phan Va(n Tru+o+`ng la` ngu+o+`i lu'c ddo' co'
nhie^`u tu+o+ng quan vo+'i to^? chu+'c na`y.
Cuo^'i tha'ng 12.1920, Ho^` Chi' Minh nga? theo nho'm dda?ng vie^n Xa~ Ho^.i ly
khai dde^? mo^.t na(m sau, cuo^'i tha'ng 12.1921, co' ma(.t trong so^' nhu+~ng
ngu+o+`i tha`nh la^.p DDa?ng CS Pha'p ro^`i ddu+o+.c cu+? sang Nga va`o na(m
1923.
Tu+` dda^y, Ho^` Chi' Minh mo+'i thu+.c su+. bu+o+'c va`o dda^'u tranh vo+'i
mo^.t qua' tri`nh hoa.t ddo^.ng co' the^? pha^n tha`nh 3 tho+`i ky` chu? ye^'u:
- Tho+`i ky` hoa.t ddo^.ng gia?i pho'ng da^n to^.c 1924-1945.
- Tho+`i ky` ca^`m dda^`u lu+.c lu+o+.ng kha'ng chie^'n 1945-1954.
- Tho+`i ky` "chie^'u co^' mie^`n Nam" tu+` 1954 to+'i cuo^'i ddo+`i.
- Tho+`i ky` hoa.t ddo^.ng gia?i pho'ng da^n to^.c cu?a Ho^` Chi' Minh kho+?i
su+. cuo^'i na(m 1924 ta.i Hoa Nam la` vu`ng dda^'t quy tu. ngu+o+`i VN lu+u
vong dda^'u tranh cho^'ng thu+.c da^n Pha'p.
Tu+` dda^`u tha^.p nie^n 1920, die^~n bie^'n chi'nh tri. ta.i A' DDo^ng kho^ng
the^? ru~ bo? a?nh hu+o+?ng cu?a cuo^.c chi'nh bie^'n tha'ng 11-1917 ta.i Nga.
Trong khung ca?nh na`y, vie^.c Lenin va` dda?ng CS Nga ddoa.t ddu+o+.c quye^`n
la~nh dda.o dda^'t nu+o+'c co' ta'c ddo^.ng he^'t su+'c lo+'n ddo^'i vo+'i he^'t
tha^?y ngu+o+`i VN ddang dda^'u tranh gia`nh la.i chu? quye^`n ddo^.c la^.p.
Ca^u ho?i dde^'n vo+'i mo.i ngu+o+`i lu'c ddo' kho^ng pha?i chu? nghi~a CS ra
sao ma` chi? ddo+n gia?n la` ngu+o+`i Nga co' bi' quye^'t gi` dde^? la^.t ddo^?
no^?i che^' ddo^. Nga hoa`ng?
Nguye^.n vo.ng dda'nh dduo^?i thu+.c da^n Pha'p thu'c dda^?y ta^m tra.ng no^n
no'ng muo^'n na('m ngay bi' quye^'t na`y. Cho ne^n, na(m 1920, Phan Bo^.i Cha^u
dda~ ti`m ga(.p ca'c vie^n chu+'c Nga ta.i Ba('c Kinh ngo? y' nho+` giu'p ddo+~
hua^'n luye^.n ve^` ky~ thua^.t dda^'u tranh.
Phan Bo^.i Cha^u kho^ng dda.t y' muo^'n vi` bi. dda(.t tru+o+'c ddo`i ho?i pha?i
cha^'p nha^.n su+. ra`ng buo^.c cu?a Lie^n Xo^.
A?nh hu+o+?ng chi'nh bie^'n ta.i Nga cu~ng ga^y cha^'n ddo^.ng vo+'i gio+'i
la~nh dda.o cuo^.c Ca'ch Ma.ng Ta^n Ho+.i 1911 cu?a Trung Hoa khie^'n la~nh tu.
To^n Da^.t Tie^n dda~ cha^'p nha^.n dung na.p CS Trung Quo^'c dde^? lie^n ke^'t
vo+'i Nga qua vie^.c ban bo^' chi'nh sa'ch Lie^n Nga Dung Co^.ng. Vie^.c lie^n
ke^'t Lie^n Xo^ - Trung Hoa Da^n Quo^'c da^~n to+'i su+. xua^'t hie^.n pha'i
bo^. co^' va^'n Borodin ta.i Qua?ng Cha^u la` ly' do Ho^` Chi' Minh co' ma(.t
ta.i dda^y tu+` cuo^'i tha'ng 11-1924 vo+'i ca'i te^n Ly' Thu.y (3).
Su+. co' ma(.t cu?a Ho^` Chi' Minh khie^'n Hoa Nam kho^ng co`n la` ddi.a ba`n
hoa.t ddo^.ng rie^ng cu?a nhu+~ng ngu+o+`i VN dda^'u tranh thua^`n tu'y cho mu.c
tie^u gia?i pho'ng da^n to^.c ma` ba('t dda^`u co' su+. chen cha^n cu?a CS
Quo^'c Te^' vo+'i mu.c tie^u va^.n ddo^.ng giai ca^'p dda^'u tranh tie^'n to+'i
chuye^n chi'nh vo^ sa?n the^' gio+'i.
Vi` tuy la` ngu+o+`i VN, Ho^` Chi' Minh dda~ co' ma(.t vo+'i tu+ ca'ch mo^.t
ca'n bo^. DDe^. Tam Quo^'c Te^' dde^? thu+.c hie^.n ca'c nhie^.m vu. ghi ro~
trong quye^'t ddi.nh nga`y 25-9-1924 du+o+'i su+. chi? huy tru+.c tie^'p cu?a
ca'c ca'n bo^. thuo^.c Bo^. Phu+o+ng DDo^ng DDe^. Tam Quo^'c Te^' nhu+ Hilaire
Noulens, Serge Lefrank... va` theo lo+`i le~ cu?a Ho^` Chi' Minh qua ba?n ba'o
ca'o nga`y 18-12-1924 khi ba('t dda^`u co' ma(.t ta.i dda^y: "Trong lu'c na`y,
to^i la` mo^.t ngu+o+`i Trung Quo^'c chu+' kho^ng pha?i la` mo^.t ngu+o+`i VN
va` te^n to^i la` Ly' Thu.y chu+' kho^ng pha?i la` Nguye^~n A'i Quo^'c".
Co^ng vie^.c tru+o+'c ma('t cu?a Ho^` Chi' Minh cu~ng ddu+o+.c ghi ro~ trong
mo^.t va(n thu+ cu?a Quo^'c Te^' No^ng Ho^.i thuo^.c DDe^. Tam Quo^'c Te^':
"Theo nghi. quye^'t cu?a ddoa`n chu? ti.ch nga`y 31-7 (1925), ddo^`ng chi'
ddu+o+.c pha^n co^ng phu. tra'ch kho^ng nhu+~ng phong tra`o cu?a no^ng da^n
Trung Quo^'c ma` co`n cu?a ta^'t ca? ca'c thuo^.c ddi.a ma` ddo^`ng chi' co'
the^? lie^n he^. ddu+o+.c tu+` Qua?ng Cha^u, nghi~a la` cu?a DDo^ng Du+o+ng,
Mie^'n DDie^.n, Xie^m, DDa`i Loan va` Nam Du+o+ng. DDo^`ng chi' dda(.t ngay
lie^n la.c vo+'i nhu+~ng thuo^.c ddi.a tre^n va` tie^'n to+'i la^.p nhu+~ng
no^ng ho^.i o+? dda^'y".
Tho+`i gian na`y, Ho^` Chi' Minh thu+o+`ng xuye^n ba'o ca'o co^ng ta'c cu?a
mi`nh va` nguye^n va(n mo^.t ddoa.n ba'o ca'o gu+?i ve^` Ma.c Tu+ Khoa mu`a he`
1926 nhu+ sau:
"Tu+` khi to+'i dda^y to^i dda~ la`m nhu+~ng vie^.c sau dda^y cho DDo^ng
Du+o+ng:
1. La^.p mo^.t to^? chu+'c bi' ma^.t.
2. La^.p mo^.t ho^.i no^ng da^n (cu?a nhu+~ng Vie^.t Kie^`u so^'ng o+? Xie^m).
3. La^.p mo^.t nho'm thie^'u nie^n tie^`n phong DDo^ng Du+o+ng, con ca'i co^ng
no^ng. Ca'c cha'u ddang o+? Qua?ng Cha^u do chu'ng to^i nuo^i da^.y.
4. To^? chu+'c mo^.t nho'm phu. nu+~ ca'ch ma.ng (ba('t dda^`u tu+` tha'ng tu+,
co' khoa?ng 12 tha`nh vie^n)
5. La^.p mo^.t tru+o+`ng tuye^n truye^`n..."
Ba?n ba'o ca'o co`n dde^` ca^.p to+'i va^'n dde^` ta`i cha'nh cung ca^'p bo+?i
DDe^. Tam Quo^'c Te^':
"Ca'c chuye^'n ddi da`i nga`y (khoa?ng 2 tua^`n) nguy hie^?m va` to^'n ke'm
nhie^`u ma` phu+o+ng tie^.n cu?a chu'ng to^i la.i i't o?i (vo+'i tie^`n lu+o+ng
cu?a to^i co^.ng vo+'i tie^`n lu+o+ng cu?a mo^.t trong so^' ca'c ddo^`ng chi'
Lie^n Xo^, co^ng vie^.c va^~n chu+a cha.y nhanh nhu+ mong muo^'n)... (4)
Kho^ng the^? xo'a bo? nguo^`n co^~i VN, nhu+ng Ho^` Chi' Minh kho^ng co`n coi
mi`nh la` ngu+o+`i VN nhu+ lo+`i tu+. xa'c nha^.n vi` dda~ cho.n y' hu+o+'ng
phu.c vu. DDe^. Tam Quo^'c Te^', ddu+o+.c to^? chu+'c na`y nuo^i du+o+~ng va`
chi? thi. trong tu+`ng bu+o+'c ha`nh ddo^.ng.
Tuy nhie^n dde^? dda.t hie^.u qua? trong thu+.c te^', Ho^` Chi' Minh kho^ng
the^? co^ng khai ho'a tu+ ca'ch CS ma` ca^`n co' bo^. a'o quo^'c gia che ki'n
tha^n hi`nh ma`u ddo? xa^~m cu?a mi`nh tu+'c kho^ng the^? ta'ch ro+`i kho?i
ha`ng ngu~ ngu+o+`i VN ye^u nu+o+'c.
Theo ddu'ng chie^'n lu+o+.c Lenin "ddu+o+`ng to+'i Paris pha?i qua Ba('c Kinh",
Lie^n Xo^ dda(.c bie^.t chu' tro.ng vie^.c ba`nh tru+o+'ng a?nh hu+o+?ng ve^`
phu+o+ng DDo^ng ma` ha^`u he^'t ca'c quo^'c gia dde^`u ma^'t quye^`n tu+. chu?
ne^n ddang so^i su.c nguye^.n vo.ng gia?i pho'ng da^n to^.c.
Lenin dda~ dde^` ra sa'ch lu+o+.c lie^n minh qua chi'nh sa'ch ma(.t tra^.n da^n
to^.c vo+'i lo+`i nha('c nho+?: "Tha('ng lo+.i cu?a ca'ch ma.ng the^' gio+'i se~
kho^ng the^? co', ne^'u kho^ng co' lie^n minh ca'ch ma.ng giu+~a vo^ sa?n ta.i
ca'c nu+o+'c tie^n tie^'n vo+'i ca'c da^n to^.c bi. a'p bu+'c ta.i ca'c thuo^.c
ddi.a bi. no^ di.ch."
Lie^n minh dde^? ta(ng su+'c ma.nh cho giai ca^'p vo^ sa?n ddo^`ng tho+`i pha^n
re~ ke? thu` tu+ sa?n tha`nh tu+`ng cu.m nho? co^ la^.p.
Ta.i phu+o+ng DDo^ng, cu.m ke? thu` dda^`u tie^n la` ca'c chi'nh quye^`n thu+.c
da^n va` lie^n minh la` ddoa`n ke^'t vo+'i ca'c tha`nh pha^`n cho^'ng ddo^'i
thu+.c da^n. Nhu+ng nghi~a chu+~ ddoa`n ke^'t theo CS dda~ ddu+o+.c Bu`i Ti'n
ne^u ro~ nhu+ sau: "Vo+'i nhu+~ng ngu+o+`i la~nh dda.o CS, chu+~ ddoa`n ke^'t
co' y' nghi~a kha'c vo+'i y' nghi~a tho^ng thu+o+`ng...
DDoa`n ke^'t luo^n co' nghi~a va` chi? co' mo^.t y' nghi~a la`: Theo to^i!
DDoa`n ke^'t trong Ma(.t Tra^.n Vie^.t Minh, trong Ma(.t Tra^.n Lie^n Vie^.t hay
trong Ma(.t Tra^.n To^? Quo^'c co' nghi~a la` theo su+. la~nh dda.o cu?a DDa?ng
CS, chi.u mo.i su+. a'p dda(.t cu?a DDa?ng CS. No'i kha'c vo+'i DDa?ng, ca~i
la.i DDa?ng la` vi pha.m tinh tha^`n ddoa`n ke^'t, la` pha' vo+~ kho^'i ddoa`n
ke^'t, la` co' to^.i...
Ngay o+? trong DDa?ng, va^'n dde^` giu+~ ddoa`n ke^'t cu?a DDa?ng nhu+ con
ngu+o+i cu?a ma('t mi`nh, co' nghi~a la` luo^n pha?i tua^n theo y' kie^'n cu?a
la~nh dda.o, kho^ng ddu+o+.c co' y' kie^'n kha'c, ne^'u co' y' kie^'n kha'c thi`
lie^`n bi. ke^'t to^.i be` pha'i, chia re~, pha' vo+~ su+. ddoa`n ke^'t, tha^.m
chi' la` pha?n bo^.i, pha?n ddo^.ng...
Trong phe xa~ ho^.i chu? nghi~a, ddoa`n ke^'t vo+'i Lie^n Xo^ luo^n bao ha`m y'
tua^n theo su+. la~nh dda.o va` chi? huy cu?a Lie^n Xo^, nhu+~ng y' kie^'n cu?a
Lie^n Xo^ pha?i coi la` chi? thi. dde^? cha^'p ha`nh nghie^m chi?nh.
Trong mo^'i quan he^. tre^n ba'n dda?o DDo^ng Du+o+ng, giu+~a ba nu+o+'c Vie^.t
Mie^n La`o cu~ng va^.y, ddoa`n ke^'t bao go^`m y' pha?i co^ng nha^.n su+. la~nh
dda.o cu?a VN, pha?i coi o^ng Ho^` Chi' Minh la` ngu+o+`i la~nh dda.o cu?a ca?
ba dda?ng...
DDoa`n ke^'t tro+? tha`nh so+.i da^y vo^ hi`nh tro'i buo^.c mo.i ca' nha^n vo+'i
DDa?ng, mo.i to^? chu+'c vo+'i DDa?ng CS, thu? tie^u ca'c quye^`n da^n chu?,
thu? tie^u su+. bi`nh dda(?ng, la`m co+ so+? cho mo.i su+. chuye^n quye^`n va`
ddo^.c ddoa'n te^. ha.i. DDa^y cu~ng la` mo^.t kie^?u ca'ch la.t me^`m buo^.c
cha(.t cu?a o^ng Ho^` Chi' Minh" (5)
Ho^` Chi' Minh dda~ ddu+o+.c hua^'n luye^.n ta.i Ma.c Tu+ Khoa ve^` sa'ch
lu+o+.c lie^n minh va` y' nghi~a ddoa`n ke^'t ddo' tru+o+'c khi nha^.n nhie^.m
vu. ta.i Bo^. Phu+o+ng DDo^ng cu?a DDe^. Tam Quo^'c Te^'.
Cuo^'i na(m 1924, Ho^` Chi' Minh co' ma(.t be^n ca.nh ca'c pha^`n tu+? da^n
to^.c dda^'u tranh ta.i Hoa Nam trong tinh tha^`n lie^n minh va` ddoa`n ke^'t
theo ddu'ng hu+o+'ng dda~ ho.c ta^.p.
DDe^? thua^.n ti`nh ho+.p ca?nh, Ho^` Chi' Minh ba('t buo^.c pha?i xua^'t hie^.n
nhu+ mo^.t ngu+o+`i ye^u nu+o+'c nhie^.t tha`nh vo+'i nguye^.n vo.ng tranh thu?
ddo^.c la^.p va` chu? nghi~a CS chi? ddu+o+.c tri`nh ba`y nhu+ phu+o+ng tie^.n
hu+~u hie^.u duy nha^'t dde^? dda.t nguye^.n vo.ng na`y.
DDa^y kho^ng pha?i thu? ddoa.n ca' nha^n ma` chi'nh la` nguye^n ta('c dda^'u
tranh dda~ tro+? tha`nh kinh ddie^?n. Kho^ng chi? Ho^` Chi' Minh tri`nh die^~n
bo^. ma(.t ye^u nu+o+'c ma` he^'t tha^?y nhu+~ng ngu+o+`i kha'c sau khi tro+?
tha`nh dda?ng vie^n CS cu~ng pha?i tri`nh die^~n tu+o+ng tu+..
Cu~ng kho^ng rie^ng ca'c ca' nha^n ma` mo.i to^? chu+'c CS dde^`u pha?i thu+.c
hie^.n cu`ng mo^.t cung ca'ch, du` he^'t tha^?y dda?ng vie^n CS ca'c ca^'p
dde^`u thuo^.c lo`ng ddie^`u ta^m nie^.m "da^n to^.c chi? la` ma`u sa('c chu+'
kho^ng pha?i ba?n cha^'t va` chu? nghi~a a'i quo^'c la` mo^.t ddie^`u nguy
hie^?m" nhu+ kha(?ng ddi.nh cu?a VN Thanh Nie^n Ca'ch Ma.ng DDo^`ng Chi' Ho^.i
tre^n ba'o Thanh Nie^n, co+ quan ngo^n lua^.n cu?a Ho^.i so^' ra nga`y
20-12-1926.
Tru+o+'c ddo', tha'ng 6-1924, nghi. quye^'t dda.i ho^.i V cu?a DDe^. Tam Quo^'c
Te^' ve^` su+. ho+.p ta'c vo+'i ca'c pha^`n tu+? da^n to^.c ta.i Phu+o+ng DDo^ng
cu~ng ghi ro~: "DDie^`u ma` chu'ng ta ba('t buo^.c ca'c dda?ng CS pha?i la`m la`
ti`m ca'ch xu+? du.ng ca'c pha^`n tu+? da^n to^.c cho^'ng la.i giai ca^'p tu+
sa?n. Ca'c dda?ng CS pha?i thu'c dda^?y ca'c pha^`n tu+? ba^'t ma~n cho^'ng la.i
che^' ddo^....Di~ nhie^n chu'ng ta kho^ng bao gio+` cha^'p nha^.n ca'c pha^`n
tu+? da^n to^.c...Chu'ng ta chi? lo+.i du.ng su+. ba^'t ma~n cu?a ho. dde^?
phu.c vu. cuo^.c ca'ch ma.ng vo^ sa?n." (6)
Ho^` Chi' Minh co' ma(.t ta.i dda.i ho^.i na`y va` tu+`ng pha't bie^?u: "Hie^.n
nay no.c ddo^.c va` su+'c so^'ng cu?a bo.n ra('n ddo^.c tu+ ba?n chu? nghi~a
ddang ta^.p trung o+? ca'c thuo^.c ddi.a ho+n la` o+? chi'nh quo^'c" (7)
Lo+`i pha't bie^?u kho^ng chi? ba`y to? su+. ta'n tro+. sa'ch lu+o+.c va^.n
du.ng hi`nh thu+'c ma(.t tra^.n da^n to^.c ddoa`n ke^'t, lo+.i du.ng ca'c pha^`n
tu+? ye^u nu+o+'c ma` co`n xa'c nha^.n the^' ddu+'ng du+'t khoa't trong tra^.n
tuye^'n dda^'u tranh giai ca^'p tie^u die^.t ke? thu` tu+ ba?n.
Mu.c tie^u theo dduo^?i cu?a Ho^` Chi' Minh kho^ng co`n la` ne^`n ddo^.c la^.p
da^n to^.c nu+~a ma` la` su+. tha`nh co^ng cu?a ca'ch ma.ng vo^ sa?n va` ke?
thu` kho^ng chi? la` ca'c guo^`ng ma'y thu+.c da^n tho^'ng tri. ma` la` toa`n
the^? bo.n ra('n ddo^.c tu+ ba?n chu? nghi~a.
Da^n to^.c VN tru+o+'c ma('t Ho^` Chi' Minh kho^ng co`n la` mo^.t ta^.p the^?
ddo^`ng ba`o cu`ng chung huye^'t ma.ch ma` la` mo^.t ta^.p the^? dda^`y ra^~y
bo.n ra('n ddo^.c tu+ ba?n chu? nghi~a, ke? thu` kho^ng ddo^.i tro+`i chung cu?a
giai ca^'p vo^ sa?n la` giai ca^'p tie^`n phong trong cuo^.c dda^'u tranh ca'ch
ma.ng ddem la.i ha.nh phu'c cho con ngu+o+`i va` cu~ng la` giai ca^'p ddu+o+.c
Ho^` Chi' Minh cho.n lu+.a phu.ng su+..
Trong ta^`m nhi`n mo+'i cu?a Ho^` Chi' Minh so vo+'i ba na(m tru+o+'c, dda^'u
tranh gia?i pho'ng da^n to^.c chi? co`n la` ddoa.n ddu+o+`ng ddoa.t thu? quye^`n
lu+.c, cu. the^? la` ddoa.t thu? chi'nh quye^`n cho giai ca^'p vo^ sa?n.
Do ca'c pha^`n tu+? dda^'u tranh gia?i pho'ng da^n to^.c dde^`u nha('m mu.c
tie^u la^.t ddo^? guo^`ng ma'y thu+.c da^n tho^'ng tri. dde^? gia`nh ddo^.c
la^.p ne^n ta.m tho+`i ddu+o+.c coi nhu+ ddo^'i tu+o+.ng lie^n minh ca^`n
thie^'t dde^? ta(ng trie^?n su+'c ma.nh ddo^'i dda^`u vo+'i ke? thu` tu+ ba?n
trong ddo' ca'c pha^`n tu+? thu+.c da^n la` ddo^'i tu+o+.ng ca^`n tie^u die^.t
tru+o+'c he^'t.
Lie^n minh chi? la` giai ddoa.n va` ngay trong lie^n minh va^~n pha?i na('m
quye^`n chu? ddo^.ng dde^? ba?o dda?m chi'nh quye^`n thuo^.c ve^` giai ca^'p vo^
sa?n khi thu+.c da^n bi. xo^ ddo^?, bo+?i nhu+ Engels dda~ ddi.nh nghi~a, chi'nh
quye^`n chi? la` bo^. ma'y ma` mo^.t giai ca^'p du`ng dde^? hu?y die^.t giai
ca^'p kia ne^n kho^ng the^? dde^? ro+i va`o tay ca'c giai ca^'p kha'c, du` la`
giai ca^'p ddang ddu+o+.c lie^n minh.
Suo^'t tho+`i gian hoa.t ddo^.ng ta.i Hoa Nam, Tha'i Lan va` cho to+'i cuo^'i
ddo+`i, trong mo.i cuo^.c lie^n minh, Ho^` Chi' Minh dda~ tua^n thu? trie^.t
dde^? y' nghi~a ddoa`n ke^'t ma` Bu`i Ti'n die^~n ta? chi'nh bo+?i mu.c tie^u
na`y.
Lie^n minh dde^? ta(ng trie^?n lu+.c lu+o+.ng dda^'u tranh vo+'i ddie^`u kie^.n
ba?o dda?m vi. the^' ddo^.c to^n cu?a giai ca^'p vo^ sa?n ne^n ddoa`n ke^'t
tro+? tha`nh tie^u die^.t mo.i di. kie^'n.
Tru+o+'c he^'t la` bie^'n ddo^?i ca'c ddo^'i tu+o+.ng dda~ tua^n phu.c tha`nh
ti'n ddo^` ta^.n tu.y va` ke^' tie^'p la` thanh lo.c ba(`ng mo.i ca'ch ca'c
ddo^'i tu+o+.ng kho^ng chi.u tua^n phu.c. Cho ne^n khi Phu`ng The^' Ta`i ba`i
ba'c vie^.c gia nha^.p ha`ng ngu~ ca'c to^? chu+'c dda^'u tranh gia?i pho'ng
da^n to^.c, Ho^` Chi' Minh dda~ gia?ng gia?i: "Kho^ng va`o la` sai ro^`i. Ta.i
sao kho^ng va`o? Chu'ng mo+? cu+?a cho ta va`o na('m qua^`n chu'ng, sao ta la.i
quay ddi? Chu'ng mo+? ddu+o+.c ho^.i, thi` chu'ng co' kha? na(ng trie^.u ta^.p
qua^`n chu'ng. Ta pha?i lo+.i du.ng kha? na(ng a^'y. Pha?i va`o ma` bie^'n to^?
chu+'c ddi.ch tha`nh to^? chu+'c ta."
To+'i Qua?ng Cha^u tha'ng 11-1924, chi? va`i tua^`n le^~ sau, Ho^` Chi' Minh
dda~ tie^'p ca^.n to^? chu+'c Ta^m Ta^m Xa~ va` tha'ng 6-1925 bie^'n to^? chu+'c
na`y tha`nh VN Thanh Nie^n Ca'ch Ma.ng DDo^`ng Chi' Ho^.i vo+'i ca'i nha^n
ddu+o+.c go.i la` nho'm bi' ma^.t CS DDoa`n.
Nho'm bi' ma^.t go^`m Ho^` Chi' Minh va` 8 tha`nh vie^n Ta^m Ta^m Xa~ tua^n
phu.c Ho^` Chi' Minh dda~ ddie^`u khie^?n to^? chu+'c go^`m ra^'t ddo^ng ho^.i
vie^n ddang co' ma(.t ta.i Hoa Nam, Tha'i Lan, VN va^.n du.ng chie^u ba`i gia?i
pho'ng da^n to^.c, nga^'m nga^`m truye^`n ba' tu+ tu+o+?ng CS.
Vo+'i danh nghi~a VN Thanh Nie^n Ca'ch Ma.ng DDo^`ng Chi' Ho^.i va` chie^u ba`i
tranh thu? ddo^.c la^.p, ke^? tu+` 1925, Ho^` Chi' Minh thu hu't nhie^`u pha^`n
tu+? da^n to^.c dda^'u tranh o+? trong nu+o+'c tham gia CS nhu+ Tra^`n Phu', Le^
Ho^`ng Phong, Nguye^~n Thi. Minh Khai, Pha.m Va(n DDo^`ng, Vo~ Nguye^n Gia'p,
DDa(.ng Xua^n Khu, To^n Quang Phie^.t, DDa`o Duy Anh...cu`ng nhie^`u pha^`n tu+?
cho^'ng Pha'p kha'c ddang hoa.t ddo^.ng ta.i Tha'i Lan, Hoa Nam...
VN Thanh Nie^n Ca'ch Ma.ng DDo^`ng Chi' Ho^.i ne^u mu.c ddi'ch "hy sinh ti'nh
me^.nh, quye^`n lo+.i, tu+ tu+o+?ng dde^? la`m cuo^.c ca'ch ma.ng da^n to^.c,
dda^.p tan bo.n Pha'p, gia`nh la.i ddo^.c la^.p cho xu+' so+?, ro^`i sau la`m
ca'ch ma.ng the^' gio+'i, la^.t ddo^? chu? nghi~a dde^' quo^'c", nhu+ng trong
co^ng ta'c tuye^n truye^`n va^.n ddo^.ng qua^`n chu'ng, pha^`n ddu+o+.c nha^'n
ma.nh chi? la` la`m ca'ch ma.ng da^n to^.c.
DDa^`u na(m 1930, khi VN Thanh Nie^n Ca'ch Ma.ng DDo^`ng Chi' Ho^.i bi. xo'a
te^n dde^? tro+? tha`nh DDa?ng CS DDo^ng Du+o+ng thi` dda?ng vie^n CS tie^'p
tu.c xa^m nha^.p ca'c to^? chu+'c ye^u nu+o+'c kha'c nhu+ VN DDo^.c La^.p
DDo^`ng Minh Ho^.i cu?a Ho^` Ho.c La~m, VN Ca'ch Ma.ng DDo^`ng Chi' Ho^.i cu?a
Tru+o+ng Bo^.i Co^ng, Nguye^~n Ha?i Tha^`n... ddo^`ng tho+`i ne^u chie^u ba`i
da^n to^.c dda^'u tranh cho^'ng Thu+.c Da^n DDe^' Quo^'c qua mo^.t loa.t to^?
chu+'c, tru+o+'c he^'t la` Ho^.i Pha?n DDe^' DDo^`ng Minh xua^'t hie^.n tha'ng
11-1930, ro^`i Ma(.t Tra^.n Pha?n DDe^' DDo^ng Du+o+ng tha'ng 4-1931, DDo^ng
Du+o+ng Pha?n DDe^' Lie^n Minh tha'ng 3-1935, Ma(.t Tra^.n Da^n Chu'ng Tho^'ng
Nha^'t Pha?n DDe^' tha'ng 6-1936, Ma(.t Tra^.n Nha^n Da^n DDo^ng Du+o+ng tha'ng
10-1936, Ma(.t Tra^.n Da^n Chu? DDo^ng Du+o+ng tha'ng 3-1939, Ma(.t Tra^.n Da^n
To^.c Tho^'ng Nha^'t Pha?n DDe^' DDo^ng Du+o+ng tha'ng 11-1939 va` Ma(.t Tra^.n
VN DDo^.c La^.p DDo^`ng Minh tu+'c Ma(.t Tra^.n Vie^.t Minh tha'ng 5-1941 vo+'i
lo+`i tuye^n truye^`n Vie^.t Minh kho^ng pha?i la` dda?ng CS, chi? la` mo^.t
ma(.t tra^.n go^`m ta^'t ca? ca'c dda?ng pha'i la^'y la.i ddo^.c la^.p cho
nu+o+'c nha` - theo ghi nha^.n cu?a Tra^`n Tro.ng Kim.
Suo^'t 20 na(m tu+` 1925 dde^'n 1945, Ho^` Chi' Minh kho^ng ngu+`ng thu'c dda^?y
ddo^`ng chi' tuye^n truye^`n cho mu.c tie^u dda^'u tranh cu?a CS la` dda^.p tan
che^' ddo^. thu+.c da^n Pha'p dde^? thu ho^`i ddo^.c la^.p da^n to^.c va` kho^ng
ngu+`ng ho^ ha`o ddoa`n ke^'t da^n to^.c, tho^'ng nha^'t lu+.c lu+o+.ng dda^'u
tranh dde^? so+'m ddi to+'i tha`nh co^ng. Nhu+ng trong ha`nh ddo^.ng thu+.c
tie^~n, Ho^` Chi' Minh va` ca'c ddo^`ng chi' kho^ng ro+`i xa y' hu+o+'ng ga^y
du+.ng va` pha't trie^?n su+. to^`n ta.i duy nha^'t cu?a dda?ng CS.
Cho ne^n Douglas Pike mo^ ta? ve^` hoa.t ddo^.ng cu?a Ho^` Chi' Minh trong giai
ddoa.n na`y nhu+ sau: "Ha^`u he^'t nhu+~ng tha('ng lo+.i chi'nh tri. cu?a Ho^`
trong tho+`i ky` tie^`n Vie^.t Minh la` ke^'t qua? cu?a ta`i to^? chu+'c: ta.o
du+.ng, xu+? du.ng va` ddu+a ra a'nh sa'ng mo^.t ca'ch thua^.n lo+.i mo^.t
chuo^~i nhu+~ng to^? chu+'c ma(.t tra^.n tho^'ng nha^'t, ca'i sau bao gio+`
cu~ng cao ho+n ca'i tru+o+'c, mo^~i ca'i dde^`u ta(ng cu+o+`ng quye^`n lu+.c
cu?a dda?ng, mo+? ro^.ng the^m su+. u?ng ho^. cu?a co+ so+? qua^`n chu'ng va`
loa.i tru+` ddo^'i la^.p (rivals). Ky~ thua^.t (loa.i tru+`) na`y go^`m co'
vie^.c bao la^'y to^? chu+'c ddo^'i la^.p ddu+a no' va`o trong mo^.t co^.ng
ddo^`ng xa~ ho^.i ro^.ng lo+'n ho+n nhu+ mo^.t phu+o+ng ca'ch la`m lu mo+` ca(n
cu+o+'c rie^ng cu?a no' va` nhu+ mo^.t ma`n mo+? dda^`u dde^? cha(.t ma^'t
dda^`u, kho^ng co`n la~nh tu. ne^n pha?i tan ra~..."
Thu+.c cha^'t sa'ch lu+o+.c lie^n minh hay ddoa`n ke^'t da^n to^.c da`nh cho
ta^'t ca? ca'c to^? chu+'c cha^'p thua^.n lie^n hie^.p cu`ng CS du+o+'i mo^.t
hi`nh thu+'c na`o ddo' vo+'i mu.c ddi'ch ta(ng cu+o+`ng lu+.c lu+o+.ng cho^'ng
thu+.c da^n chi? la` lo^i cuo^'n, khai tha'c, lu~ng ddoa.n dde^? cuo^'i cu`ng
chie^'m ddoa.t hoa(.c tie^u die^.t theo ca'ch Ho^` Chi' Minh tu+`ng gia?i thi'ch
vo+'i Phu`ng The^' Ta`i la` bie^'n to^? chu+'c ddi.ch tha`nh to^? chu+'c ta.
DDe^? giu+~ vu+~ng tha`nh qua?, sa'ch lu+o+.c na`y co`n bao go^`m mo^.t loa.t
ha`nh ddo^.ng no^'i tie^'p nha('m loa.i tru+` tro+? nga.i va` nhu+~ng ma^`m
mo^'ng dde do.a ddu+o+.c ddi.nh danh la` ke? ddi.ch.
Quan nie^.m kho^ng co' cha^n ly' thu+' hai ngoa`i cha^n ly' CS dda~ bie^'n mo.i
to^? chu+'c hay pha^`n tu+? kho^ng tua^n phu.c CS dde^`u tro+? tha`nh ke?
ddi.ch. Ta^'t nhie^n, trong loa.i tru+` ke? ddi.ch thi` mo.i phu+o+ng tie^.n
dde^`u to^'t, ba^'t ke^? ke? ddi.ch la` ai, o+? dda^u.
Bernard Fall ghi la.i ca'ch ddo^'i pho' cu?a Ho^` Chi' Minh vo+'i nhu+~ng
ngu+o+`i tu+`ng tham gia ca'c lo+'p hua^'n luye^.n do Ho^` Chi' Minh hu+o+'ng
da^~n ta.i Qua?ng Cha^u nhu+ng kho^ng chi.u tu+` bo? tinh tha^`n da^n to^.c:
"DDo^'i vo+'i nhu+~ng ke? chu+'ng to? kho^ng dda'ng tin ca^.y, hoa(.c sau khi
to^'t nghie^.p tru+o+`ng Hoa`ng Pho^' ma` tu+` cho^'i kho^ng theo CS, Ho^` du`ng
mo^.t lie^`u thuo^'c ra^'t co^ng hie^.u: sai dda?ng vie^n CS tie^'t lo^. danh
ta'nh ho. cho ti`nh ba'o Pha'p. So+? an ninh trong nu+o+'c se~ to'm co^? ho.
ngay khi ve^` to+'i."
Co^.ng ta'c vo+'i ma^.t tha'm Pha'p chi? la` mo^.t trong nhie^`u phu+o+ng ca'ch
thanh tru+`ng tro+? nga.i. Hai phu+o+ng ca'ch kha'c dda~ tro+? tha`nh hoa.t
ddo^.ng dda^'u tranh cu?a CS la` vu ca'o, bo^i nho. he^'t tha^?y ca'c to^?
chu+'c, pha^`n tu+? da^n to^.c co' uy ti'n trong qua^`n chu'ng hoa(.c thu?
tie^u, a'm sa't.
Se~ hoa`n toa`n vo^ nghi~a ne^'u nhi`n phu+o+ng ca'ch ha`nh ddo^.ng cu?a Ho^`
Chi' Minh qua su+. bie^?u hie^.n mo^.t ta`i na(ng dda^'u tranh sie^u vie^.t theo
kie^?u nhi`n cu?a Halberstam, Douglas Pike, Buttinger ... hoa(.c nhu+ chu+'ng
co+' cho mo^.t ba?n ti'nh hie^?m ddo^.c ta`n a'c theo kie^?u nhi`n cu?a nhie^`u
ngu+o+`i kha'c.
DDo' la` nhu+~ng kie^?u nhi`n chi? nha('m da^~n dde^'n nhu+~ng lo+`i khen hay
tie^'ng che^ ve^` mo^.t con ngu+o+`i bie^.t la^.p chu+' kho^ng ddo'ng go'p ti'ch
cu+.c cho nhu ca^`u xa'c ddi.nh ca'c bie^'n co^' dda~ xa^?y ra trong thu+.c te^'
vo+'i ti'nh ca'ch li.ch su+?.
Tie^'ng no'i quan tro.ng ca^'t le^n tu+` phu+o+ng ca'ch ha`nh ddo^.ng cu?a Ho^`
Chi' Minh ddo^'i vo+'i nhu+~ng ngu+o+`i na(.ng tinh tha^`n da^n to^.c, kho^ng
cha^'p nha^.n chu? nghi~a CS la` tie^'ng no'i xa'c ddi.nh y' hu+o+'ng phu.ng
su+. cu?a Ho^` Chi' Minh.
I't nha^'t ke^? tu+` 1918, Ho^` Chi' Minh dda~ tham gia hoa.t ddo^.ng trong
nho'm Phan Chu Trinh do thu'c dda^?y cu?a lo`ng ye^u nu+o+'c.
Nhu+ng tu+` 1923, khi tro+? tha`nh ca'n bo^. DDe^. Tam Quo^'c Te^', Ho^` Chi'
Minh tin tu+o+?ng tuye^.t ddo^'i ra(`ng "chu? nghi~a Ma'c-Lenin la` a'nh sa'ng
cha^n ly', la` ma(.t tro+`i ddu+a la.i nguo^`n vui" (8)
A'nh sa'ng cu?a vu+`ng ma(.t tro+`i na`y cho tha^'y ngoa.i tru+` giai ca^'p vo^
sa?n va` nhu+~ng ngu+o+`i tin theo CS, mo.i giai ca^'p hoa(.c pha^`n tu+? kha'c
dde^`u thuo^.c ha`ng ngu~ ke? thu` tu+'c bo.n ra('n ddo^.c tu+ ba?n chu? nghi~a
- theo ngo^n ngu+~ cu?a Ho^` Chi' Minh.
Vi` the^', lo`ng ye^u nu+o+'c theo ca'i nghi~a tho^ng thu+o+`ng dda~ ddu+o+.c
chi'nh Ho^` Chi' Minh chi? cho ca'c ddo^`ng chi' trong VN Thanh Nie^n Ca'ch
Ma.ng DDo^`ng Chi' Ho^.i hie^?u la` nguy hie^?m bo+?i vu+`a khuo^n ha.n giu+~a
ca'c bie^n gio+'i quo^'c gia nho? he.p vu+`a ddo^`ng nghi~a vo+'i su+. ye^u
thu+o+ng bo.n ra('n ddo^.c tu+ ba?n.
Lo`ng ye^u nu+o+'c, ne^'u kho^ng ddu+o+.c hie^?u nhu+ mo^.t vo? ngoa`i theo
sa'ch lu+o+.c, se~ pha?i ha`m chu+'a y' nghi~a mo+'i la` mo+? ro^.ng theo ta^`m
soi ro.i cu?a a'nh sa'ng cha^n ly' Ma'c - Lenin tu+'c bao qua't he^'t tha^?y
giai ca^'p vo^ sa?n cu`ng nhu+~ng ngu+o+`i tin theo CS tre^n the^' gio+'i.
DDa^'t nu+o+'c cu?a Ho^` Chi' Minh kho^ng co`n mang te^n VN ma` dda~ ddo^?i
tha`nh que^ hu+o+ng cu?a giai ca^'p vo^ sa?n.
Cho ne^n mo+'i co' lo+`i nha('c nho+? cu?a Ho^` Chi' Minh ve^` ti'nh cha^'t
cuo^.c ca'ch ma.ng ta.i VN nhu+ Tra^`n Va(n Gia`u dda~ la^.p la.i: "Chu'ng ta
la`m ca'ch ma.ng dda'nh dde^' quo^'c thu+.c da^n tu+'c la` dda'nh tu+ ba?n chu?
nghi~a. Cuo^.c ca'ch ma.ng ddo' co' qui mo^ the^' gio+'i ma` ca'ch ma.ng gia?i
pho'ng da^n to^.c o+? VN la` mo^.t bo^. pha^.n".
Ti'nh giai ca^'p dda~ hoa`n toa`n thay the^' mo.i thu+' ti`nh nha^n loa.i, ti`nh
ddo^`ng ba`o... tha^.m chi' ca? ti`nh gia ddi`nh ruo^.t thi.t.
Bo+?i ta^'t ca? nhu+~ng thu+' ti`nh na`y dde^`u dde do.a ga^y tro+? nga.i cho
hoa.t ddo^.ng dda^'u tranh ca'ch ma.ng vo^ sa?n trong tru+o+`ng ho+.p thie^'u
ne^`n ta?ng giai ca^'p ti'nh.
Sa'ch lu+o+.c dda^'u tranh ddo`i ho?i Ho^` Chi' Minh pha?i va^.n du.ng lo`ng
ye^u nu+o+'c theo ca'i nghi~a tho^ng thu+o+`ng, nhu+ng y' hu+o+'ng dda^'u tranh
va` mu.c tie^u phu.ng su+. cu?a Ho^` Chi' Minh dda~ dda(.t tro.n va`o giai ca^'p
vo^ sa?n. Phu+o+ng ca'ch ha`nh ddo^.ng cu?a Ho^` Chi' Minh tu+` 1924 to+'i 1945
la` tie^'ng no'i du+'t khoa't kha(?ng ddi.nh thu+.c te^' na`y va` phu+o+ng cha^m
ha`nh ddo^.ng cu?a CS la` cu+'u ca'nh bie^.n minh cho phu+o+ng tie^.n.
Tu+` dda^y tie^'ng no'i quan tro.ng thu+' hai dda~ ca^'t le^n la` tie^'ng no'i
xa'c ddi.nh nhu+~ng to^?n ha.i ma` lu+.c lu+o+.ng da^n to^.c ye^u nu+o+'c pha?i
ga'nh chi.u do phu+o+ng ca'ch ha`nh ddo^.ng cu?a Ho^` Chi' Minh.
Sau 20 na(m hoa.t ddo^.ng, Ho^` Chi' Minh dda~ co' trong tay DDa?ng CS DDo^ng
Du+o+ng ddu? su+'c ddoa.t chi'nh quye^`n va`o Tha'ng Ta'm 1945. Su+. lo+'n ma.nh
cu?a DDa?ng na`y ta^'t nhie^n do tinh tha^`n ti'ch cu+.c cu?a ca'c dda?ng vie^n
nhu+ng kho^ng the^? phu? nha^.n xu+o+ng ma'u cu?a nhie^`u na.n nha^n la` nhu+~ng
ngu+o+`i VN ye^u nu+o+'c ke^? tu+` tha'ng 6-1925. Nhu+~ng na.n nha^n na`y dda~
ddo'ng go'p ma.ng so^'ng va`o su+. pha't trie^?n cu?a DDa?ng CS ba(`ng ca'ch
tu+. nguye^.n hy sinh cho chie^u ba`i ye^u nu+o+'c ma` Ho^` Chi' Minh va` ca'c
ddo^`ng chi' luo^n giu+o+ng cao hoa(.c ba(`ng ca'ch bi. dda^?y va`o ngu.c tu`
thu+.c da^n hay bi. a^m tha^`m ha. sa't bo+?i nhu+~ng ngu+o+`i CS.
Song song vo+'i su+. lo+'n ma.nh cu?a DDa?ng CS, lu+.c lu+o+.ng da^n to^.c ye^u
nu+o+'c dda~ lie^n tu.c bi. trie^.t ha., bi. tie^u hao kho^ng vi` mu.c tie^u
phu.ng su+. da^n to^.c ha(`ng mong mo?i. Duncanson to? ra kho^ng xa thu+.c te^'
khi cho ra(`ng du+o+'i su+. la~nh dda.o cu?a Ho^` Chi' Minh, DDa?ng CS DDo^ng
Du+o+ng dda~ tro+? tha`nh lu+.c lu+o+.ng cho^'ng la.i nhu+~ng
ngu+o+`i-ye^u-nu+o+'c-cho^'ng-thu+.c-da^n.
Bo+?i kho' the^? no'i kha'c ra(`ng su+'c ma.nh cu?a Ho^` Chi' Minh va` dda?ng CS
DDo^ng Du+o+ng dda~ ddu+o+.c nuo^i du+o+~ng ba(`ng xa'c che^'t cu?a kho^ng
bie^'t bao nhie^u to^? chu+'c da^n to^.c dda^'u tranh va` nhu+~ng ngu+o+`i VN
ye^u nu+o+'c.
Douglas Pike bie^.n gia?i ra(`ng du` thu+.c te^' die^~n ra nhu+ the^' nhu+ng co'
the^? o^ng Ho^` kho^ng muo^'n the^' va` Larteguy coi dda^y la` ca'i gia' pha?i
tra? cho mo^.t cuo^.c ca'ch ma.ng - "DDe^? giu+~ nguye^n su+. tha'n phu.c da`nh
cho cuo^.c ca'ch ma.ng, to^'t nha^'t la` kho^ng ne^n nha('c dde^'n ca'c na.n
nha^n cu?a no'".
Douglas Pike, Larteguy la` nhu+~ng ngu+o+`i ngoa`i cuo^.c co' the^? pha't bie^?u
theo ba^'t ke^? ca'ch suy nghi~ dda?o ddie^n na`o, nhu+ng tie^'ng no'i ca^'t
le^n tu+` thu+.c te^' VN va^~n kha(?ng ddi.nh Ho^` Chi' Minh dda~ tranh thu? vi.
the^' la~nh dda.o ba(`ng ca'i gia' ga^y to^?n ha.i ddau ddo+'n na(.ng ne^` cho
da^n to^.c va` ha`ng ngu~ nhu+~ng ngu+o+`i ye^u nu+o+'c dda^'u tranh.
Ho^` Chi' Minh dda~ nha^n danh lo`ng ye^u nu+o+'c, nha^n danh mu.c tie^u tranh
thu? ddo^.c la^.p dde^? tie^'n ha`nh thu? ddoa.n tie^u die^.t ca'c lu+.c
lu+o+.ng ye^u nu+o+'c ha^`u ddi to+'i vie^.c ddo^.c chie^'m quye^`n ha`nh va`o
Tha'ng Ta'm 1945.
Tho+`i ky` ddu+o+.c go.i la` dda^'u tranh gia?i pho'ng da^n to^.c cu?a Ho^` Chi'
Minh dda~ die^~n ra theo chie^`u hu+o+'ng na`y vo+'i nhu+~ng no^~ lu+.c nha('m
chu? ye^'u ga^y su+'c ma.nh va` gia`nh quye^`n lu+.c cho dda?ng CS DDo^ng
Du+o+ng.
Ho^` Chi' Minh dda~ hoa`n tha`nh nhie^.m vu. do DDe^. Tam Quo^'c Te^' giao pho'
la` mo+? mo^.t dda^`u ca^`u ba`nh tru+o+'ng chu? nghi~a CS ta.i vu`ng DDo^ng Nam
A' ba(`ng ca'ch va^.n du.ng hu+~u hie^.u ca'c nguye^n ta('c chie^'n lu+o+.c
sa'ch lu+o+.c Lenin-ddu+o+.c-Staline-ho'a dde^? tie^u die^.t ha^`u he^'t tro+?
nga.i la` ca'c to^? chu+'c da^n to^.c ye^u nu+o+'c VN.
DDie^?m chi'nh trong chie^'n lu+o+.c sa'ch lu+o+.c na`y la` pha?i ke^'t ho+.p
mo.i ta^`ng lo+'p nha^n da^n trong nu+o+'c bi. tri. du+o+'i su+. la~nh dda.o
cu?a giai ca^'p co^ng nha^n, hay du+o+'i su+. la~nh dda.o cu?a dda?ng CS do Ho^`
Chi' Minh, dda.i die^.n DDe^. Tam Quo^'c Te^' sa'ng la^.p va` la~nh dda.o. Mu.c
tie^u to^'i ha^.u cu?a mo.i hoa.t ddo^.ng la` na('m chi'nh quye^`n ta.i DDo^ng
Du+o+ng dde^? tie^'n to+'i CS ho'a vu`ng DDo^ng Nam A'.
Ho^` Chi' Minh dda~ tha`nh co^ng nhu+ng ha`ng loa.t ba`n tay kho^'i o'c ca^`n
thie^'t cho co^ng cuo^.c ba?o ve^. va` xa^y du+.ng dda^'t nu+o+'c VN dda~ bi.
ha~m ha.i, thu? tie^u ddo^`ng tho+`i dda^?y ta^.p the^? da^n to^.c va`o ca?nh
ngo^. pha^n ly thu` ha^.n kho^ng the^? ha`n ga('n to+'i nga`y nay.
Bo+?i vi` cuo^'i cu`ng nhu+~ng ngu+o+`i ye^u nu+o+'c dda~ tha^'y kho^ng co`n
cho.n lu+.a na`o ngoa`i su+. cu'i dda^`u cho CS sai pha'i hay tro+? tha`nh na.n
nha^n bi. thanh toa'n. Ta^'t nhie^n, khi kho^ng chi.u tro+? tha`nh co^ng cu. va`
muo^'n tra'nh so^' pha^.n na.n nha^n thi` ha`nh vi ddo^'i dda^`u tu+. ve^. la`
ha`nh vi ba('t buo^.c pha?i la`m va` do ddo' kho^ng the^? tra'nh ti`nh tra.ng
pha^n ly thu` ha^.n.
- Tho+`i ky` thu+' hai la` tho+`i ky` Ho^` Chi' Minh ca^`m dda^`u cuo^.c kha'ng
chie^'n cho^'ng Pha'p tu+` 1945 to+'i 1954.
Bie^'n co^' mo+? dda^`u ddu+o+.c go.i la` Ca'ch Ma.ng Tha'ng Ta'm hoa(.c cuo^.c
To^?ng Kho+?i Nghi~a Cu+o+'p Chi'nh Quye^`n Ve^` Cho Nha^n Da^n xa^?y ra nga`y
19-8-1945 la` cuo^.c bie^?u ti`nh to^? chu+'c ta.i Co^ng Tru+o+`ng Nha` Ha't
Lo+'n Ha` No^.i, sau ddo' bie^'n tha`nh tua^`n ha`nh to+'i mo^.t so^' co+ quan
dde^? dda.i die^.n Vie^.t Minh tie^'p thu chi'nh quye^`n theo tho?a thua^.n dda~
da`n xe^'p.
Ma^'y nga`y sau, 27-8-1945, Ho^` Chi' Minh ra tuye^n ca'o ve^` vie^.c U?y Ban
Da^n To^.c Gia?i Pho'ng thuo^.c Ma(.t Tra^.n Vie^.t Minh "tu+. ca?i to^? tha`nh
Chi'nh Phu? La^m Tho+`i VN Da^n Chu? Co^.ng Ho`a, mo+`i the^m mo^.t so^' nha^n
si~ tham gia dde^? cu`ng nhau ga'nh va'c nhie^.m vu. na(.ng ne^` ma` quo^'c da^n
giao pho'... Chi'nh Phu? la^m tho+`i kho^ng pha?i la` chi'nh phu? rie^ng cu?a
Ma(.t Tra^.n Vie^.t Minh... No' tha^.t la` mo^.t chi'nh phu? tho^'ng nha^'t
quo^'c gia giu+~ tro.ng tra'ch chi? dda.o cho toa`n quo^'c, ddo+.i nga`y trie^.u
ta^.p ddu+o+.c Quo^'c Ho^.i dde^? cu+? ra mo^.t Chi'nh Phu? Da^n Chu? Co^.ng
Ho`a chi'nh thu+'c...".
Tru+o+'c ddo', nga`y 25-8-1945 ta.i Hue^', Ba?o DDa.i chi'nh thu+'c tuye^n bo^'
thoa'i vi., trao a^'n kie^'m cho dda.i die^.n Vie^.t Minh ddo^`ng tho+`i ta.i
Sa`i Go`n, Kha^m Sai Nguye^~n Va(n Sa^m cu~ng ba`n giao chi'nh quye^`n cho La^m
U?y Ha`nh Cha'nh do Tra^`n Va(n Gia`u la`m Chu? Ti.ch.
Ca'c phe pha'i kho^ng CS tre^n kha('p nu+o+'c dda~ ba`y to? cu. the^? tinh
tha^`n lie^n hie^.p ddoa`n ke^'t. Ho^` Chi' Minh dda~ tuye^n ca'o chi'nh phu?
kho^ng pha?i cu?a rie^ng Ma(.t Tra^.n Vie^.t Minh ma` la` chi'nh phu? tho^'ng
nha^'t quo^'c gia.
Kho' kha(n tru+o+'c ma('t la` ha^.u qua? na.n ddo'i va` tra^.n lu.t vu+`a xa?y
ra ba('t dda^`u tu+` nga`y 18-8-1945 ta.i nhie^`u ti?nh mie^`n Ba('c cu`ng vo+'i
tha'i ddo^. cu?a nhie^`u pha^`n tu+? thu+.c da^n trong chi'nh gio+'i Pha'p
kho^ng muo^'n tu+` bo? chu? quye^`n ta.i DDo^ng Du+o+ng.
Tuy nhie^n, co^ng vie^.c dda^`u tie^n cu?a chi'nh phu? do Ho^` Chi' Minh la~nh
dda.o la.i xoay theo hu+o+'ng kha'c.
Chi? ma^'y nga`y sau khi chi'nh phu? chi'nh thu+'c ra ma('t, nga`y 1-9-1945,
lu+.c lu+o+.ng vo~ trang Vie^.t Minh mo+? cuo^.c ta^'n co^ng tie^u die^.t ca(n
cu+' Nga My, Ninh Bi`nh cu?a DDa?ng DDa.i Vie^.t Duy Da^n.
Trong 10 nga`y dda^`u tha'ng 9-1945, Vo~ Nguye^n Gia'p nha^n danh Bo^. Tru+o+?ng
No^.i Vu. ky' mo^.t loa.t sa('c le^.nh gia?i ta'n ca'c dda?ng DDa.i Vie^.t
Quo^'c Gia Xa~ Ho^.i, DDa.i Vie^.t Quo^'c Da^n DDa?ng... vi` a^m mu+u vo+'i
ngoa.i quo^'c dde do.a ne^`n DDo^.c La^.p cu?a VN va` ba('t giu+~ nho'm la~nh
dda.o Thanh Nie^n A'i Quo^'c Ho^.i vo+'i to^.i danh Vie^.t gian.
Ta.i mie^`n Nam, ca'c nha^n va^.t gia'o pha'i va` nho'm CS DDe^. Tu+' Quo^'c
Te^' bi. lu`ng ba('t vo+'i to^.i danh a^m mu+u dda?o chi'nh. Ha`nh ddo^.ng na`y
khie^'n bu`ng no^? cuo^.c bie^?u ti`nh pha?n ddo^'i cu?a ti'n ddo^` Ho`a Ha?o
ta.i Ca^`n Tho+ nga`y 8-9-1945 va` tro+? tha`nh mo^.t vu. tha?m sa't khi Vie^.t
Minh ddu+a lu+.c lu+o+.ng vo~ trang to+'i tra^'n a'p.
Tra? lo+`i du+ lua^.n tha('c ma('c, nga`y 10-9-1945, Tra^`n Huy Lie^.u ho.p ba'o
ta.i Ha` No^.i thanh minh chi'nh phu? kho^ng he^` khu?ng bo^' hay ba('t bo+'
tra`n lan "ma` chi? ba('t nhu+~ng ke? dda~ ddu+o+.c nha^.n tha^'y la` co'
phu+o+ng ha.i to+'i chi'nh quye^`n cu?a nha^n da^n".
Nga`y 11.9.1945, ba'o Cu+'u Quo^'c cu?a Vie^.t Minh loan tin ba('t giu+~ mo^.t
so^' Vie^.t gian xa^m nha^.p tu+` ca'c ti?nh Cao Ba(`ng, La`o Kay ma` thu+.c
te^' chi? la` dda?ng vie^n VN Quo^'c Da^n DDa?ng, VN Thanh Nie^n A'i Quo^'c
Ho^.i...
Trong cu`ng nga`y, Vo~ Nguye^n Gia'p ky' sa('c le^.nh gia?i ta'n VN Hu+ng Quo^'c
Thanh Nie^n Ho^.i, VN Thanh Nie^n A'i Quo^'c Ho^.i.
Hai nga`y sau, 13-9-1945, ba'o Cu+'u Quo^'c loan tin ba('t giu+~ hai la~nh tu.
VN Quo^'c Da^n DDa?ng tu+`ng la` ddo^`ng chi' cu?a Nguye^~n Tha'i Ho.c la`
Nguye^~n Ngo.c So+n, Nguye^~n The^' Nghie^.p vo+'i to^.i danh pha?n quo^'c. Hai
ngu+o+`i na`y dde^`u bi. gie^'t sau ddo'. To+` ba'o dda(ng mo^.t ba`i da`i ma.
ly. nho'm la~nh dda.o VN Quo^'c Da^n DDa?ng ddo^`ng tho+`i, Ho^` Chi' Minh ky'
sa('c le^.nh so^' 31 buo^.c mo.i co^ng da^n "pha?i khai ba'o y' ddi.nh bie^?u
ti`nh, ho^.i ho.p cho chi'nh quye^`n tru+o+'c 24 gio+`" va` nga`y 15-9-1945,
Ho^` Chi' Minh ky' the^m sa('c le^.nh "ddu+a ddi an tri' ta^'t ca? nhu+~ng
pha^`n tu+? nguy hie^?m cho ca'ch ma.ng"...
Bo^. ma'y chi'nh quye^`n dda~ ddu+o+.c va^.n du.ng to^'i dda va` tu+'c kha('c
va`o vie^.c tra^'n a'p ca'c pha^`n tu+? ddu+o+.c nha^.n tha^'y co' phu+o+ng ha.i
to+'i chi'nh quye^`n cu?a nha^n da^n nhu+ ca'ch no'i cu?a Tra^`n Huy Lie^.u.
Chi? co' mo^.t thay ddo^?i nho? so vo+'i tho+`i ky` tru+o+'c la` kho^ng ca^`n
su+. tie^'p tay cu?a co+ quan ma^.t tha'm Pha'p vi` lu'c na`y DDa?ng CS dda~
na('m quye^`n trong tay.
Bernard Fall no'i ve^` hoa.t ddo^.ng cu?a Ho^` Chi' Minh: "O^ng ta quye^'t ta^m
la`m cho ca'i Nha` Nu+o+'c VN (Da^n Chu? Co^.ng Ho`a) so^'ng so't ba(`ng ba^'t
cu+' gia' na`o...Khi Ho^` thu+o+ng thuye^'t vo+'i Pha'p o+? Fontainebleau thi`
ddo^`ng chi' cu?a o^ng la` Vo~ Nguye^n Gia'p, Tra^`n Va(n Gia^`u, Nguye^~n
Bi`nh, Pha.m Va(n Ba.ch thanh toa'n "ca'c ke? no^.i thu` cu?a che^' ddo^." go^`m
ca'c nha` la~nh dda.o ca'c gia'o pha'i, ca'c quan la.i (Ngo^ DDi`nh Kho^i), ca'c
nha` tri' thu+'c (nhu+ Pha.m Qu`ynh), nho'm Trotskit, va` ca'c ngu+o+`i ye^u
nu+o+'c cho^'ng co^.ng" khie^'n da^~n dde^'n ca'i ha^.u qua? la` " ta.i Nam Ky`,
ca? hai phi'a, gia'o pha'i va` Vie^.t Minh dda~ gia?i quye^'t thanh toa'n
nhu+~ng pha^`n tu+? ca?m ti`nh cu?a ddo^'i phu+o+ng nhu+ sau: Tro'i la.i tu+`ng
chu`m ro^`i tha? xuo^'ng so^ng Me^ Ko^ng cho che^'t tro^i ra bie^?n."
Trong lu'c tie^'n ha`nh ca'c thu? ddoa.n khu?ng bo^' ta`n kho^'c ddo', Ho^` Chi'
Minh luo^n to? ra sa(~n sa`ng cha^'p nha^.n su+. nhu+o+.ng bo^. to^'i dda
tru+o+'c ddo`i ho?i cu?a ca'c lu+.c lu+o+.ng da^n to^.c dde^? chu+'ng minh lo`ng
ye^u nu+o+'c.
Nga`y 11-11-1945, Ho^` Chi' Minh co^ng bo^' nghi. quye^'t tu+. ddo^.ng gia?i
ta'n DDa?ng CS DDo^ng Du+o+ng vo+'i lo+`i pha't bie^?u muo^'n "ho+.p ta'c tinh
tha`nh vo+'i ca'c dda?ng pha'i kha'c" trong tinh tha^`n ddoa`n ke^'t da^n to^.c
va` tie^'n to+'i tha`nh la^.p chi'nh phu? lie^n hie^.p dde^? cu`ng chung lo
vie^.c nu+o+'c.
Ca'c lu+.c lu+o+.ng Vie^.t Ca'ch, Vie^.t Quo^'c tu+` Hoa Nam tro+? ve^` dda'p
u+'ng lo+`i ke^u go.i ddoa`n ke^'t qua ba?n tho^ng ca'o chung ky' te^n Ho^` Chi'
Minh, Nguye^~n Ha?i Tha^`n, Vu~ Ho^`ng Khanh nga`y 24-12-1945 vo+'i mu.c tie^u
cu. the^?:
- DDo^.c la^.p tre^n he^'t, ddoa`n ke^'t tre^n he^'t, tinh tha`nh cu`ng nhau
tha?o lua^.n dde^? gia?i quye^'t he^'t tha^?y nhu+~ng va^'n dde^` kho' kha(n
tru+o+'c ma('t.
- U?ng ho^. mo^.t ca'ch thie^'t thu+.c cuo^.c to^?ng tuye^?n cu+? ba^`u Quo^'c
Ho^.i.
- DDi`nh chi? mo.i su+. co^ng ki'ch nhau ba(`ng ngo^n lua^.n va` ha`nh ddo^.ng.
Ro^`i chi'nh phu? lie^n hie^.p ra ma('t, ba^`u cu+? Quo^'c Ho^.i ddu+o+.c tie^'n
ha`nh. Tre^n thu+.c te^', cuo^.c lie^n hie^.p chi? giu'p Ho^` Chi' Minh cu?ng
co^' vai tro` la~nh dda.o trong hoa.t ddo^.ng ngoa.i giao vo+'i Pha'p, ngoa`i ra
ca'c bie^.n pha'p ta^'n co^ng phe ddo^'i la^.p va^~n tie^'p die^~n.
Trong Mo^.t Co+n Gio' Bu.i, Tra^`n Tro.ng Kim ghi la.i die^~n tie^'n lie^n
hie^.p tho+`i ddie^?m ddo': "Vie^.t Minh ddem mo^.t so^' ngu+o+`i o+? ngoa`i
dda?ng cu?a ho. va`o trong chi'nh phu? nhu+ Nguye^~n Ma.nh Ha`, Nguye^~n Va(n
To^', DDa`o Tro.ng Kim vv... dde^? to? ra la` mo^.t chi'nh phu? lie^n hie^.p co'
ca? ca'c ha.ng ngu+o+`i. Song nhu+~ng co+ quan tro.ng ye^'u nhu+ quo^'c pho`ng,
no^.i vu., ta`i chi'nh, tuye^n truye^`n dde^`u o+? tay nhu+~ng ngu+o+`i chi'nh
thu+'c Vie^.t Minh, tu+'c la` CS nhu+ Vo~ Nguye^n Gia'p, Tra^`n Huy Lie^.u, Le^
Va(n Hie^'n, Pha.m Va(n DDo^`ng vv...
Ve^` phu+o+ng die^.n qua^n su+. thi` qua^n cu?a Vie^.t Minh co' Gia?i Pho'ng
Qua^n la` qua^n dda~ ddu+o+.c hua^'n luye^.n chi'nh tri. CS, Ve^. Quo^'c Qua^n
va` Tu+. Ve^. Qua^n tu+'c la` co^ng da^n do ca'c u?y ban xa~, pho^' ca('t dde^?
canh ga'c va` giu+~ tra^.t tu+..
Qua^n cu?a Quo^'c Da^n DDa?ng thi` co' tu+`ng khu rie^ng. Tuy be^` ngoa`i no'i
ca'c qua^n ddo^.i thuo^.c ve^` bo^. quo^'c pho`ng, nhu+ng thu+.c ra bo^. a^'y
kho^ng co' quye^`n ha`nh gi` ca?. Vie^.c gi` cu~ng quye^'t ddi.nh o+? qua^n su+.
u?y vie^n ho^.i co' Vo~ Nguye^n Gia'p, CS, la`m chu? ti.ch ... Lu'c a^'y kha^?u
hie^.u cu?a chi'nh phu? la` "tho^'ng nha^'t qua^n ddo^.i" ma` ba tha'ng sau khi
chi'nh phu? lie^n hie^.p tha`nh la^.p, qua^n ddo^.i va^~n kho^ng tho^'ng nha^'t
ddu+o+.c... Qua^n Vie^.t Minh chi? ri`nh co' co+ ho^.i la` dda'nh qua^n Quo^'c
Da^n DDa?ng, hay bao va^y dde^? tie^u die^.t lu+.c lu+o+.ng ddo^'i phu+o+ng,
tha`nh ra hai be^n cu+' ki`nh ddi.ch nhau ma~i... So+? co^ng an Vie^.t Minh
ba('t nhu+~ng ngu+o+`i VN Quo^'c Da^n DDa?ng hay nhu+~ng ngu+o+`i bi. ti`nh nghi
va`o tra ta^'n cu+.c hi`nh, co' khi du`ng nhu+~ng ca'ch ta`n nha^~n ghe^ go+'m
ho+n tho+`i Pha'p va` Nha^.t cai tri.. Ngu+o+`i mo^.t nu+o+'c vo+'i nhau ma`
ddo^'i xu+? vo^ nha^n dda.o nhu+ the^', tha^.t la` the^ tha?m."
Ve^` ti`nh hi`nh chung, Tra^`n Tro.ng Kim nha^.n ddi.nh: "Co^.ng sa?n dda?ng,
theo ca'ch to^? chu+'c va` ha`nh ddo^.ng, la` mo^.t to^n gia'o mo+'i... Ai
kho^ng tin theo va` pha?n ddo^'i nhu+~ng ngu+o+`i ddu+'ng dda^`u dda?ng tu+'c
nhu+~ng ba^.c gia'o chu?, la` ngu+o+`i pha?n dda.o, pha?i tru+`ng tri. ra^'t
nghie^m... Cho ne^n cha con, anh em, be` ba.n kho^ng co' ti`nh nghi~a gi` ca?,
chi? bie^'t to^n tro.ng chu? nghi~a CS va` phu.c to`ng ngu+o+`i ca^`m quye^`n
cu?a dda?ng, ngoa.i gia?, gie^'t ha.i la^~n nhau, lu+`a dda?o nhau: he^~ ai la`m
nhu+~ng vie^.c lo+.i cho dda?ng la` ngu+o+`i gio?i, ngu+o+`i to^'t... dde^?
tha`nh la^.p xa~ ho^.i mo+'i. Xa~ ho^.i mo+'i a^'y kho^ng tranh dda^'u cho
quo^'c gia hay da^n to^.c. Du` co' no'i tranh dda^'u cho quo^'c gia hay da^n
to^.c, cu~ng chi? la` phu+o+ng pha'p du`ng ta.m tho+`i cho ddu+o+.c vie^.c ma`
tho^i, chu+' mu.c ddi'ch co^'t ye^'u la` tranh dda^'u cho giai ca^'p vo^ sa?n...
dde^? thu+.c hie^.n mo^.t the^' gio+'i dda.i ddo^`ng, dda(.t du+o+'i quye^`n
chi? huy cu?a gia'o chu? CS o+? be^n Nga... Phu+o+ng thua^.t cu?a dda?ng CS be^n
Nga no'i la` ba`i tru+` dde^' quo^'c chu? nghi~a va` tie^u die^.t nhu+~ng che^'
ddo^. ddo^.c ta`i a'p che^' nhu+ng la.i a'p du.ng che^' ddo^. ddo^.c ta`i a'p
che^' ha` kho^'c va` ta`n a'c ho+n... Ngu+o+`i CS hay du`ng chu+~ gia?i
pho'ng...Co' pha?i tru+o+'c kia co' ca'i cu~i giam ngu+o+`i, ba^y gio+` ddem
ca'i cu~i kie^?u mo+'i dde^'n be^n ca.nh ro^`i ba?o ngu+o+`i ta cha.y sang ca'i
cu~i mo+'i a^'y la` gia?i pho'ng kho^ng? Ne^'u ca'i nghi~a gia?i pho'ng la`
the^', thi` cu~i cu~ hay cu~i mo+'i cu~ng va^~n la` ca'i cu~i, chu+' ho+n
gi`?... Ngu+o+`i na`o co^ng ki'ch ngu+o+`i ca^`m quye^`n cu?a dda?ng la` pha?i
to^.i bi. dda`y, bi. gie^'t. Ai kho^ng so^'t sa('ng theo mi`nh thi` bi. ti`nh
nghi, pha?i chi.u mo.i phie^`n kho^?. Nha^n da^n va^~n bi. dda`n a'p la^`m
than...Nhu+ the^' thi` gia?i pho'ng o+? dda^u?...Lu'c dda^`u Vie^.t Minh tuye^n
truye^`n ra^`m ri~: "Nu+o+'c VN dda~ ddu+o+.c DDo^`ng Minh cho hoa`n toa`n
ddo^.c la^.p, da^n ddu+o+.c tha he^'t ca'c thu+' thue^'"... Da^n nghe no'i the^'
cha.y u`a u`a theo. Sau cha(?ng tha^'y ddo^.c la^.p dda^u va` da^n la.i pha?i
ddo'ng go'p na(.ng ho+n tru+o+'c... Thu? ddoa.n cu?a Vie^.t Minh la` du`ng mo.i
ca'ch ba.o ngu+o+.c, gia? do^'i cho ddu+o+.c vie^.c trong mo^.t lu'c. Nhu+ ho.
ddo^'i vo+'i VN Quo^'c Da^n DDa?ng, nay no'i ddoa`n ke^'t, mai no'i ddoa`n
ke^'t, nhu+ng va^~n dda'nh u'p, va^~n bao va^y cho tuye^.t lu+o+ng thu+.c. Khi
dda'nh ddu+o+.c thi` gie^'t pha', dda'nh kho^ng ddu+o+.c thi` la.i ddoa`n ke^'t,
ro^`i ca'ch nga`y la.i dda'nh pha'..."
Cho ne^n, giu+~a lu'c hie^.n die^.n chi'nh phu? lie^n hie^.p, tha'ng 7-1946, Vo~
Nguye^n Gia'p dda~ chi? huy co^ng an ta^'n co^ng ca'c tru. so+? VN Quo^'c Da^n
DDa?ng ta.i Ha` No^.i vo+'i ly' do trie^.t ha. bo.n cu+o+'p cu?a gie^'t ngu+o+`i
va` ca'n bo^. CS du+.ng hi`nh no^.m kha('p ca'c cu+?a cho+., be^'n so^ng vo+'i
ta^'m ba(ng qua`ng tru+o+'c ngu+.c ghi te^n Vie^.t gian Nguye^~n Ha?i Tha^`n,
Vie^.t gian Vu~ Ho^`ng Khanh, Vie^.t gian Nguye^~n Tu+o+`ng Tam... la` nhu+~ng
ngu+o+`i co' ma(.t trong chi'nh phu? lie^n hie^.p nhu+ng kho^ng cha^'p nha^.n
CS...
Ho^` Chi' Minh dda~ tie^'p no^'i hoa.t ddo^.ng cu?a tho+`i ky` tru+o+'c vo+'i
mu+'c ddo^. cao ho+n.
Nhu ca^`u ddoa`n ke^'t da^n to^.c kha^?n thie^'t ho+n bao gio+` he^'t khi
chie^'n tranh Vie^.t - Pha'p bu`ng no^? cuo^'i tha'ng 12-1946, nhu+ng vo+'i Ho^`
Chi' Minh, chie^'n tranh la` co+ ho^.i to^'t dde^? thanh toa'n ca'c pha^`n tu+?
ddo^'i la^.p ha^`u cu?ng co^' dda?ng CS ddu+o+.c tuye^n bo^' gia?i ta'n tu+`
cuo^'i na(m 1945. Bernard Fall la` ngu+o+`i tu+`ng ga(.p go+~ va` co' nhie^`u
thie^.n ca?m vo+'i Ho^` Chi' Minh dda~ ghi la.i: "Chie^'n tranh DDo^ng Du+o+ng
bu`ng no^? dda~ ddo+n gia?n ho'a nhu+~ng kho' kha(n ve^` chi'nh tri. cu?a o^ng
Ho^`. Kho^ng ca^`n pha?i ddo^'i xu+? vo+'i phe ddo^'i la^.p ba(`ng ba`n tay bo.c
nhung nu+~a: Cu+' vie^.c go.i ho. mo^.t ca'ch ddo+n gia?n la` Vie^.t gian."
Ta^'t nhie^n kho^ng pha?i toa`n the^? qua^`n chu'ng dde^`u de^~ da`ng tin theo
lua^.n ddie^.u chu.p mu~ vu ca'o do CS ddu+a ra.
Ne^'u co' nhu+~ng ngu+o+`i do lo`ng ye^u nu+o+'c thu'c dda^?y chi? do^`n tro.n
ta^m lu+.c va`o vie^.c chie^'n dda^'u cho^'ng Pha'p kho^ng ba(n khoa(n ve^` mo.i
die^~n tie^'n kha'c thi` cu~ng co' nhu+~ng ngu+o+`i u+u tu+ ve^` chu? tru+o+ng
cu?a Ho^` Chi' Minh.
Nhu+~ng ngu+o+`i sau na`y dda~ nha^.n tha^'y ddo^'i vo+'i Ho^` Chi' Minh, kho^ng
pha?i thu+.c da^n Pha'p ma` chi'nh nhu+~ng ngu+o+`i ye^u nu+o+'c kho^ng cha^'p
nha^.n CS mo+'i la` ke? thu` so^' mo^.t. Cho ne^n thay vi` ta^.p trung su+'c
ma.nh toa`n da^n dde^? nga(n cho^'ng Pha'p, Ho^` Chi' Minh dda~ lo+.i du.ng
ti`nh the^' chie^'n tranh dde^? tie^u die^.t ca'c pha^`n tu+? ddo^'i la^.p
ba(`ng mo.i thu? ddoa.n.
Mu.c tie^u phu.ng su+. quo^'c gia da^n to^.c ma` Ho^` Chi' Minh luo^n tuye^n
bo^' dda~ hie^.n hi`nh la` chie^u ba`i che dda^.y cho mu.c tie^u giai ca^'p
dda^'u tranh. Quo^'c gia da^n to^.c chi? la` phu+o+ng tie^.n giu'p Ho^` Chi'
Minh va` ca'c ddo^`ng chi' a'p dda(.t mo^.t ddu+o+`ng lo^'i chi'nh tri. va`o VN.
Y' thu+'c na`y khie^'n mo.i hy vo.ng cuo^'i cu`ng ve^` ho`a ho+.p ho`a gia?i
da^n to^.c he^'t ly' do to^`n ta.i va` kho^ng i't ngu+o+`i dda~ du+'t khoa't
tu+` bo? ha`ng ngu~ kha'ng chie^'n do CS ddang khai tha'c dde^? mo+? ra cu.c
die^.n ti`nh hi`nh mo+'i la` su+. hi`nh tha`nh tra^.n tuye^'n nhu+~ng ngu+o+`i
VN ye^u nu+o+'c cho^'ng CS.
Tre^n thu+.c te^', su+. hie^.n die^.n cu?a ye^'u to^' CS trong ti`nh hi`nh VN
ngay tu+` 1945 dda~ tro+? tha`nh va^'n dde^` he^'t su+'c phu+'c ta.p ddo^'i
vo+'i chi'nh gio+'i Pha'p, My~. Tu+ ca'ch ca'n bo^. DDe^. Tam Quo^'c Te^' cu?a
Ho^` Chi' Minh giu'p the^m ly' do cho ca'c pha^`n tu+? thu+.c da^n Pha'p theo
dduo^?i tham vo.ng ta'i la^.p chu? quye^`n ta.i DDo^ng Du+o+ng, ddo^`ng tho+`i
tro+? tha`nh chu+o+'ng nga.i cho chu? tru+o+ng cu?a My~ cho^'ng ddo^'i che^'
ddo^. thu+.c da^n. Bo^'n tha'ng tru+o+'c khi chi'nh thu+'c tuye^n chie^'n vo+'i
DDu+'c, To^?ng Tho^'ng Roosevelt dda~ thuye^'t phu.c Thu? Tu+o+'ng Anh Churchill
cu`ng ky' te^n trong ba?n Tuye^n Ca'o 14.8.1941 ddu+o+.c go.i la` Hie^'n
Chu+o+ng DDa.i Ta^y Du+o+ng cam ke^'t to^n tro.ng quye^`n tu+. quye^'t cu?a ca'c
quo^'c gia bi. tri.. Vo+'i chu? tru+o+ng na`y, My~ kho^ng ddo^`ng y' cho qua^n
Pha'p gia?i gio+'i Nha^.t ta.i DDo^ng Du+o+ng va` dda(.t lu+.c lu+o+.ng DDo^`ng
Minh ta.i DDo^ng Nam A' du+o+'i su+. chi? huy cu?a Anh. Do ddo', ddo+n vi.
dda(.c vu. My~ ta.i Hoa Nam dda~ ho^~ tro+. Vie^.t Minh tu+` dda^`u na(m 1945
va` nhie^`u si~ quan My~ to? ra co' thie^.n ca?m vo+'i Ho^` Chi' Minh. Trong
nga`y tuye^n ngo^n ddo^.c la^.p 2-9-1945 cu?a VN, mo^.t so^' tu+o+'ng ta' My~
dda~ hie^.n die^.n tre^n kha'n dda`i o+? Ha` No^.i, tha^.m chi' tu+o+'ng
Gallagher co`n le^n dda`i pha't thanh Ha` No^.i ha't "quo^'c ca" ddo`i "phanh
tha^y uo^'ng ma'u qua^n thu`" dde^'n no^~i sau ddo' bi. khie^?n tra'ch. Tuy
nhie^n, My~ la.i na('m cha('c ti'nh le^. thuo^.c Lie^n Xo^ cu?a Ho^` Chi' Minh
va` ddang ddo^'i die^.n vo+'i mo^'i lo ve^` ti`nh tra.ng Lie^n Xo^ mo+? ro^.ng
a?nh hu+o+?ng kha('p DDo^ng A^u sau su+. su.p ddo^? cu?a DDu+'c. Mo^.t chi'nh
quye^`n CS xua^'t hie^.n ta.i VN vo+'i tu+ ca'ch dda^`u ca^`u cho Lie^n Xo^
tra`n la^'n kha('p DDo^ng Nam A' la` ddie^`u ngoa`i y' muo^'n cu?a My~. Cu~ng
ngoa`i y' muo^'n cu?a My~ ne^'u Pha'p ta'i la^.p che^' ddo^. ba?o ho^. ta.i
dda^y.
Thu+.c ra kho^ng pha?i chi'nh quye^`n Paris lu'c ddo' kho^ng chia xe? mo^'i u+u
tu+ cu?a My~ ve^` hie^?m hoa. CS. Ngay trong tho+`i gian tie^'n ha`nh ho^.i
nghi. Fontainebleau, thu? tu+o+'ng Pha'p George Bidault dda~ ca(n da(.n
tru+o+?ng ddoa`n Pha'p Max Andre' ve^` tha'i ddo^. tha^.n tro.ng dde^? kho^ng
bie^'n Ho^` Chi' Minh tha`nh con co+` cu?a Lie^n Xo^ nhu+ chi'nh Vo~ Nguye^n
Gia'p dda~ ghi la.i trong ta^.p ho^`i ky' Nhu+~ng na(m tha'ng kho^ng the^? na`o
que^n.
Lo+`i ca(n da(.n cu?a Bidault co' the^? hie^?u la` lo+`i nha('c nho+? pha'i
ddoa`n Pha'p ne^n uye^?n chuye^?n, tha^.m chi' sa(~n sa`ng me^`m de?o to+'i
mu+'c to^'i dda dde^? thu hu't Ho^` Chi' Minh ve^` phi'a Ta^y Phu+o+ng. Nhu+ng
tha'i ddo^. cu?a Ho^` Chi' Minh dda~ khie^'n mo.i no^~ lu+.c cu?a Pha'p kho^ng
the^? ddu+a to+'i ke^'t qua? mong muo^'n. Kho+?i tu+` su+. vie^.c na`y, co'
the^? no'i su+. co' ma(.t cu?a Pha'p ta.i VN dda~ mang y' nghi~a nga(n cho^'ng
CS ngay tu+` na(m 1946, cu. the^? la` nga(n cho^'ng su+. ba`nh tru+o+'ng a?nh
hu+o+?ng cu?a Lie^n Xo^. Tuy nhie^n, y' nghi~a na`y dda~ bi. che khua^'t bo+?i
ca'c ddi.nh kie^'n sa(~n co' tu+` la^u ve^` vai tro` thu+.c da^n cu?a Pha'p ta.i
DDo^ng Du+o+ng, nha^'t la` kho' tra'nh bi. khai tha'c bo+?i mo^.t so^' ngu+o+`i
va^~n chu+a the^? cha^'m du+'t gia^'c mo+ ta'i la^.p che^' ddo^. thuo^.c ddi.a.
Nhu+~ng ye^'u to^' phu. thuo^.c na`y dda~ de^~ da`ng bie^'n y' hu+o+'ng nga(n
cho^'ng CS cu?a ngu+o+`i Pha'p tha`nh mo^.t chie^u ba`i che gia^'u y' ddo^`
thu+.c da^n va` vi` the^' dda~ dda(.t Pha'p va`o mo^.t tra^.n tuye^'n kho^ng
ddu+o+.c du+ lua^.n quo^'c te^' ho^~ tro+..
Chi'nh vi` the^', trong ba?n tho^ng ba'o nga`y 16.12.1946 gu+?i ca'c dda.i su+'
My~, Ngoa.i Tru+o+?ng James Byrnes tuy ghi nha^.n a?nh hu+o+?ng Pha'p ta.i VN
kho^ng chi? la` kha'ng to^' vo+'i a?nh hu+o+?ng Lie^n Xo^ ma` co`n mang ti'nh
ba?o ve^. toa`n vu`ng DDo^ng Nam A' tru+o+'c dda` ba`nh tru+o+'ng cu?a CS,
nhu+ng My~ va^~n giu+~ tha'i ddo^. he^'t su+'c de` da(.t. Do ddo', nhie^`u vie^n
chu+'c ngoa.i giao My~ nhu+ Abbott, Landon, Reed, O'Sullivan dda~ to+'i VN vo+'i
vai tro` ddie^`u gia?i co^' ti`m mo^.t lo^'i thoa't cho ti`nh the^' kho' kha(n
ta.i dda^y dda~ kho^ng vu+o+.t kho?i ti`nh tra.ng thu. ddo^.ng cho+` ddo+.i.
Cuo^'i cu`ng, tha'ng 12.1946, Abbott thu' nha^.n dda`nh bo' tay, bo+?i thay vi`
nha('m ta.o mo^.t lie^n bang kinh te^' ca^`n thie^'t cho ca? hai be^n thi` Pha'p
cu~ng nhu+ Vie^.t Minh dde^`u nhi`n theo hu+o+'ng kha'c. Pha'p kho^ng the^? xa'c
ddi.nh no^?i the^' na`o la` quan ddie^?m quo^'c gia tu+. do trong kho^'i Lie^n
Hie^.p Pha'p co`n Vie^.t Minh giu+~ tha'i ddo^. nhu+ tre? ni't chi? ne^u ddo`i
ho?i trong su+. thie^'u ke'm kie^'n thu+'c ca? ve^` kinh te^' la^~n va^'n dde^`
ddo^.c la^.p. Vie^.t Minh kho^ng ro+`i bo? y' ddo^` ddo^.c ba' trong khi Pha'p
kho^ng the^? de^~ da`ng dda(.t ca'c xu+' DDo^ng Du+o+ng va`o vo`ng a?nh hu+o+?ng
cu?a Lie^n Xo^. Nhu+ng la^.p tru+o+`ng nga(n cho^'ng CS cu?a Pha'p luo^n bi.
ddo^`ng hoa' vo+'i mong muo^'n ta'i la^.p dda(.c quye^`n cu?a Pha'p, trong khi
Vie^.t Minh la.i na('m ddu+o+.c chie^u ba`i tranh thu? ddo^.c la^.p cho da^n
to^.c. Tre^n thu+.c te^', mong muo^'n ta'i la^.p dda(.c quye^`n cu?a Pha'p va^~n
to^`n ta.i vo+'i kho^ng i't nha^n va^.t trong chi'nh gio+'i Pha'p lu'c ddo' va`
tro+? tha`nh mo^.t xu hu+o+'ng co' a?nh hu+o+?ng dda'ng ke^?. Hai xu hu+o+'ng
na`y chi? co' mo^.t ddie^?m ga(.p go+~ la` cu`ng ddo^'i dda^`u vo+'i lu+.c
lu+o+.ng ye^u nu+o+'c VN ne^n dda~ co' lu'c ma(.c nhie^n ho+.p su+'c co^' loa.i
kho?i chi'nh tru+o+`ng tie^'ng no'i dda.i die^.n trung thu+.c cho nha^n da^n VN,
va` chi? ngu+`ng ta.i ddo'. (9)
Tha`nh ra My~ kho^ng co' ly' do can thie^.p va`o no^.i ti`nh DDo^ng Du+o+ng,
cu~ng kho^ng the^? nghie^ng ve^` phi'a Vie^.t Minh hay ve^` phi'a Pha'p, va`
chie^'n tranh tro+? tha`nh ta^'t ye^'u. DDu+o+ng nhie^n, ca? hai phi'a dde^`u
co^' che gia^'u thu+.c cha^'t cu?a mi`nh. Ho^` Chi' Minh va` dda?ng CS dda~ co'
sa(~n bo^. a'o da^n to^.c ye^u nu+o+'c dde^? ho^ ha`o toa`n da^n ho^~ tro+.
cho^'ng xa^m la(ng trong khi nhu+~ng pha^`n tu+? chu? tru+o+ng ta'i la^.p che^'
ddo^. thuo^.c ddi.a cu~ng khai tha'c danh nghi~a nga(n cho^'ng CS cu?a Pha'p
dde^? thu'c dda^?y ti`nh hi`nh die^~n bie^'n theo nhu+~ng ti'nh toa'n cu?a
mi`nh. Thu+.c te^' phu+'c ta.p na`y dda~ ddem la.i thua^.n lo+.i nhie^`u ho+n
cho chie^u ba`i ye^u nu+o+'c cu?a Ho^` Chi' Minh trong khi phu? mo+` y' nghi~a
nga(n cho^'ng CS cu?a Pha'p va`o tho+`i gian bu`ng no^? cuo^.c chie^'n, nha^'t
la` khi CS Quo^'c Te^' mo+? ro^.ng ma(.t tra^.n tuye^n truye^`n tre^n kha('p
the^' gio+'i.
Tha'ng 9.1947, to^? chu+'c DDe^. Tam Quo^'c Te^' Komintern so^'ng la.i du+o+'i
ca'i te^n Pho`ng Tho^ng Tin Quo^'c Te^' CS Kominform dda(.t ca'c quo^'c gia va`
to^? chu+'c CS kha('p no+i va`o cuo^.c dda^'u tranh cho ca'ch ma.ng the^' gio+'i
do Lie^n Xo^ la~nh dda.o.
Do a?nh hu+o+?ng Lie^n Xo^ mo+? ro^.ng sau chie^'n tranh, cuo^.c ca'ch ma.ng
the^' gio+'i kho^ng co`n ha.n che^' trong pha.m vi hu+o+?ng u+'ng cu?a mo^.t
so^' to^? chu+'c ma` co' su+. tie^'p tay qui mo^ cu?a nhie^`u quo^'c gia. Ti`nh
hi`nh the^' gio+'i la^.p tu+'c bie^'n tha`nh the^' pha^n cu+.c ddo^'i dda^`u
giu+~a Lie^n Xo^ va` ca'c nu+o+'c Ta^y Phu+o+ng.
Do dda(.t du+o+'i quye^`n chi? dda.o cu?a CS, cuo^.c kha'ng chie^'n ta.i VN dda~
ga('n ke^'t cha(.t che~ vo+'i cuo^.c chie^'n y' thu+'c he^. giu+~a hai kho^'i
Tu+. Do va` CS nhu+ Ho^` Chi' Minh tuye^n bo^': "Chu'ng ta la`m ca'ch ma.ng
dda'nh dde^' quo^'c thu+.c da^n tu+'c la` dda'nh tu+ ba?n chu? nghi~a. Cuo^.c
ca'ch ma.ng ddo' co' qui mo^ the^' gio+'i ma` ca'ch ma.ng gia?i pho'ng da^n
to^.c o+? VN la` mo^.t bo^. pha^.n. Ca'ch ma.ng VN ddu+o+.c su+. u?ng ho^. cu?a
ca'ch ma.ng the^' gio+'i, va` ca'ch ma.ng VN go'p pha^`n va`o cuo^.c ca'ch ma.ng
the^' gio+'i ddo'."
Lo+`i tuye^n bo^' cu?a Ho^` Chi' Minh cho tha^'y ro~ cuo^.c kha'ng chie^'n
kho^ng hoa`n toa`n nha('m mu.c tie^u gia?i pho'ng da^n to^.c ma` nha('m go'p
pha^`n va`o cuo^.c ca'ch ma.ng the^' gio+'i dda'nh ddo^? tu+ ba?n chu? nghi~a.
Ne^`n ddo^.c la^.p cu?a VN tro+? tha`nh thu+' ye^'u vi` cuo^.c chie^'n mang
ti'nh cu.c bo^. cu?a ca'ch ma.ng vo^ sa?n the^' gio+'i vo+'i mu.c tie^u ba`nh
tru+o+'ng a?nh hu+o+?ng ta.i DDo^ng Nam A'. Ho^` Chi' Minh va` CSVN ddu+o+.c
su+. u?ng ho^. cu?a ca'ch ma.ng the^' gio+'i - nhu+ lo+`i Ho^` Chi' Minh tuye^n
bo^' - dde^? dda^?y nha^n da^n VN va`o mo^.t cuo^.c tru+o+`ng chinh mo+? ro^.ng
bie^n thu`y cho the^' gio+'i CS.
Vai tro` cho^'ng CS cu?a Pha'p ta.i DDo^ng Nam A' tro+? tha`nh su+. thu+.c,
nhu+ng hi`nh a?nh thu+.c da^n vo^'n co' no+i Pha'p kho^ng de^~ xo'a nho`a trong
du+ lua^.n.
Da^n chu'ng VN sau ga^`n mo^.t the^' ky? bi. Pha'p ddo^ ho^. dda~ quen ddo^`ng
ho'a ngu+o+`i Pha'p va`o ca'c quan chu+'c thuo^.c ddi.a.
Vo+'i du+ lua^.n the^' gio+'i, su+. xua^'t hie^.n nhu+~ng ddoa`n qua^n vie^~n
chinh tre^n mo^.t dda^'t nu+o+'c xa la. dde^? cho^'ng ngu+o+`i da^n ddi.a
phu+o+ng kho^ng de^~ gia?i thi'ch ba(`ng vie^.c ba?o ve^. ba^'t ky` thu+' ly'
tu+o+?ng na`o.
Ho+n nu+~a, nhie^`u ngu+o+`i co`n ngo+` vu+.c ve^` cuo^.c chie^'n tranh y'
thu+'c he^., vi` kho^ng nhi`n tha^'y cuo^.c chie^'n ddo' o+? dda^u va` ngo+`
vu+.c luo^n ca? su+. hie^.n die^.n cu?a ti`nh tra.ng chie^'n tranh la.nh.
Ta^m tra.ng na`y xua^'t pha't tu+` nhie^`u ly' do, trong ddo' quan tro.ng ho+n
he^'t la` su+. kho^ng lu+u ta^m to+'i quan nie^.m dda^'u tranh giai ca^'p vo+'i
chu? tru+o+ng lie^n tu.c va` tru+o+`ng ky` chie^'n dda^'u kha('p toa`n ca^`u
du+o+'i mo.i hi`nh thu+'c dde^? xo'a bo? y' thu+'c he^. Tu+ Ba?n. Tu+` quan
nie^.m na`y, CS dda~ pha't ddo^.ng cuo^.c chie^'n me^.nh danh chie^'n tranh y'
thu+'c he^. ba^'t cha^'p tha'i ddo^. cu?a ke? ddi.ch, ke^? ca? tru+o+`ng ho+.p
ke? ddi.ch phu? nha^.n su+. hie^.n die^.n cu?a y' thu+'c he^. Tu+ Ba?n - mo^.t
cuo^.c chie^'n ta^'t ye^'u theo quan nie^.m dda^'u tranh giai ca^'p va` xa?y ra
du+o+'i nhie^`u hi`nh thu+'c nha('m dda'nh ddo^? mo.i ke? ddi.ch ddu+o+.c ne^u
ro~ theo la^.p lua^.n duy va^.t bie^.n chu+'ng, ke^? ca? nhu+~ng ke? kho^ng he^`
nghi~ to+'i CS hay cho^'ng la.i CS. Cu~ng do ddo' dda~ xua^'t hie^.n danh tu+`
"chie^'n tranh la.nh" dde^? die^~n ta? ti`nh tra.ng chie^'n tranh kho^ng co'
tie^'ng su'ng. Du+o+'i su+. la~nh dda.o cu?a Lie^n Xo^, ca'c quo^'c gia va` to^?
chu+'c CS kha('p no+i ke^'t tha`nh mo^.t tra^.n tuye^'n cho^'ng la.i mo.i xu
hu+o+'ng tu+ tu+o+?ng kha'c vo+'i tu+ tu+o+?ng CS bao go^`m Phong Kie^'n, Thu+.c
Da^n, Tu+ Ba?n, Da^n To^.c... ke^? ca? ca'c he^. pha'i CS ngoa`i DDe^. Tam
Quo^'c Te^' nhu+ Kausky, Trotski ...
Ho^` Chi' Minh la` ca'n bo^. DDe^. Tam Quo^'c Te^' tu+` 1923, DDa?ng CS DDo^ng
Du+o+ng la` chi bo^. tru+.c thuo^.c DDe^. Tam Quo^'c Te^' tu+` 1931 ne^n cuo^.c
chie^'n cho^'ng Pha'p ta.i VN ga('n cha(.t vo+'i tra^.n tuye^'n na`y, tu+'c
kho^ng the^? kho^ng mang ti'nh cu.c bo^. cu?a cuo^.c chie^'n y' thu+'c he^.
the^' gio+'i ddang die^~n ra giu+~a hai phe CS va` Tu+ Ba?n.
Tu+` dda^y, kho^ng the^? phu? nha^.n vai tro` cho^'ng CS cu?a Pha'p du` trong
chi'nh gio+'i Pha'p va^~n to^`n ta.i nhu+~ng pha^`n tu+? chu+a muo^'n tu+` bo?
chi'nh sa'ch thu+.c da^n.
Theo ddu'ng nguye^n ly' Lenin vo+'i sa'ch lu+o+.c ma(.t tra^.n da^n to^.c, he^'t
tha^?y ca'c quo^'c gia va` ddoa`n the^? chi.u a?nh hu+o+?ng Lie^n Xo^ dda~ khai
tha'c su+. hie^.n die^.n cu?a nhu+~ng pha^`n tu+? thu+.c da^n dde^? vu`i da^.p,
bo^i nho. vai tro` cho^'ng CS cu?a Pha'p ddo^`ng tho+`i khai tha'c su+. hie^.n
die^.n cu?a nhu+~ng ngu+o+`i ye^u nu+o+'c trong ha`ng ngu~ kha'ng chie^'n VN
dde^? ta'n du+o+ng chi'nh nghi~a cho^'ng xa^m la(ng cu?a Ho^` Chi' Minh. DDe^?
ta(ng hie^.u qua? cho lo+`i ta'n du+o+ng na`y cu~ng xua^'t hie^.n nhu+~ng la^.p
lua^.n vu ca'o, ke^'t a'n mo.i pha^`n tu+? ye^u nu+o+'c tu+` bo? ha`ng ngu~
kha'ng chie^'n vi` nha^.n ro~ con ddu+o+`ng ddi ngu+o+.c nguye^.n vo.ng da^n
to^.c cu?a Ho^` Chi' Minh.
Chi'nh nghi~a va` ngu.y nghi~a tro+? tha`nh xen la^'n, dda?o lo^.n trong ti`nh
the^' thu+.c gia?, kho' pha^n. Vai tro` cho^'ng CS cu?a Pha'p kho^ng the^? hoa`n
toa`n hie^?n thi. va`o lu'c dda^`u ne^n bi. bo^i xo'a de^~ da`ng va` a?nh
hu+o+?ng na(.ng ne^` to+'i tra^.n tuye^'n cu?a nhu+~ng ngu+o+`i VN ye^u nu+o+'c
khi tu+` bo? ha`ng ngu~ kha'ng chie^'n dde^? lie^n ke^'t vo+'i Pha'p.
Cuo^.c lie^n ke^'t giu+~a nhu+~ng ngu+o+`i VN ye^u nu+o+'c vo+'i Pha'p kho+?i
tu+` cuo^'i na(m 1947 la` mo^.t qua' tri`nh va^.n ddo^.ng he^'t su+'c ga^.p
ghe^`nh cho ca? hai phi'a.
DDe^? dda.i die^.n cho tie^'ng no'i da^n to^.c, nhu+~ng ngu+o+`i VN ye^u nu+o+'c
pha?i dda^?y Pha'p ve^` vi. tri' ddo^`ng minh thua^`n tu'y trong cuo^.c chie^'n
nga(n cho^'ng CS, trong khi Pha'p mo^.t pha^`n bi. ra`ng buo^.c bo+?i thu+.c
te^' chie^'n tru+o+`ng pha^`n kha'c va^~n co' nhu+~ng pha^`n tu+? chu+a the^?
tu+` bo? ngay ca'c dda(.c quye^`n. To+'i cuo^'i na(m 1947, nhie^`u nha^n va^.t
chi'nh tri. Pha'p va^~n nuo^i y' ddo^` du`ng ca'c pha^`n tu+? ye^u nu+o+'c VN
nhu+ mo^.t chie^u ba`i trong chie^u ba`i cho^'ng CS. Vi` the^', kho^ng i't kho'
kha(n dda~ ke'o da`i vo+'i vie^.c cha^'p thua^.n ca'c ddie^`u kie^.n lie^n ke^'t
do nhu+~ng ngu+o+`i VN ye^u nu+o+'c dda(.t ra, trong so^' co' 2 va^'n dde^`:
- Pha'p thu+`a nha^.n VN la` mo^.t quo^'c gia tho^'ng nha^'t go^`m 3 mie^`n
Ba('c, Trung, Nam co' mo^.t chi'nh phu? ddo^.c la^.p do ngu+o+`i VN cu+? ra.
- VN se~ co' qua^n ddo^.i rie^ng do chi'nh phu? VN ddo^.c la^.p na('m quye^`n
ddie^`u ddo^.ng.
DDo^?i la.i, VN cha^'p nha^.n gia nha^.p Lie^n Hie^.p Pha'p, sa(~n sa`ng da`nh
cho Pha'p thay ma(.t ve^` ca'c va^'n dde^` ngoa.i giao va` qua^n ddo^.i VN se~
tham gia ba?o ve^. kho^'i Lie^n Hie^.p Pha'p.
Nhu+~ng ddo`i ho?i na`y ddu+o+.c Cao U?y Pha'p ta.i DDo^ng Du+o+ng Bollaert
tho?a thua^.n vo+'i Ba?o DDa.i tu+` cuo^.c ga(.p go+~ ta.i Ha. Long dda^`u
tha'ng 12-1947 nhu+ng ma~i 6 tha'ng sau mo+'i ddu+o+.c ghi tha`nh ddie^`u 1
trong ba?n tuye^n ca'o chung 3 ddie^?m Bollaert - Ba?o DDa.i nga`y 5-6-1948 nhu+
sau: "Nu+o+'c Pha'p long tro.ng nhi`n nha^.n su+. ddo^.c la^.p cu?a VN. Tu+`
ra`y ve^` sau, vie^.c tu+. do thu+.c hie^.n ne^`n tho^'ng nha^'t quo^'c gia tu`y
no+i nu+o+'c VN. Ve^` pha^`n mi`nh, nu+o+'c VN tuye^n bo^' chi.u gia nha^.p va`o
Lie^n Hie^.p Pha'p vo+'i danh nghi~a mo^.t quo^'c gia ddo^`ng ho^.i vo+'i
nu+o+'c Pha'p". (10) Ba?n tuye^n ca'o ddu+o+.c go.i la` Hie^.p U+o+'c Ha. Long
kho^ng ddu+o+.c Quo^'c Ho^.i Pha'p tho^ng qua. Suo^'t tho+`i gian na`y, My~ dda~
nhie^`u la^`n ca?nh gia'c Pha'p ve^` vie^.c co' the^? dda^?y toa`n bo^. DDo^ng
Du+o+ng va`o tay Lie^n Xo^ va` nga`y 9-7-1948 Ta^y A^u Su+. Vu. cu?a Bo^. Ngoa.i
Giao My~ dda~ dde^` nghi. vo+'i ngoa.i tru+o+?ng Marshall chi'nh thu+'c no'i ro~
vo+'i chi'nh phu? Pha'p ra(`ng Pha'p ddang ddu+'ng tru+o+'c hai nga~ ddu+o+`ng:
"Hoa(.c cha^'p nha^.n ngay nguye^n ta('c VN tho^'ng nha^'t go^`m ca? 3 mie^`n
Nam, Trung, Ba('c va` ddo^.c la^.p trong kho^'i Lie^n Hie^.p Pha'p hoa(.c se~
ma^'t he^'t toa`n co~i DDo^ng Du+o+ng".
Tuy va^.y, va^~n pha?i cho+` the^m 8 tha'ng nu+~a, hai be^n mo+'i tie^'n to+'i
tho?a u+o+'c E'lyse'e 8-3-1949 giu+~a To^?ng Tho^'ng Pha'p Vincent Auriol va`
Ba?o DDa.i, cha^'p thua^.n ca'c ddo`i ho?i ma` nhu+~ng ngu+o+`i ye^u nu+o+'c
ne^u ra.
Ba?n tho?a u+o+'c co^ng nha^.n su+. hi`nh tha`nh nu+o+'c VN tho^'ng nha^'t
ddo^.c la^.p vo+'i danh xu+ng Quo^'c Gia VN du+o+'i su+. la~nh dda.o cu?a Quo^'c
Tru+o+?ng Ba?o DDa.i, nhu+ng tre^n thu+.c te^' vie^.c xa^y du+.ng mo^.t chi'nh
quye^`n hoa`n toa`n ddo^.c la^.p cho VN va^~n chu+a he^'t kho' kha(n trong ddo'
co' nhu+~ng kho' kha(n ngay tu+` phi'a Pha'p.
Kho' kha(n lo+'n nha^'t la` du+ lua^.n cho^'ng ddo^'i da^'y le^n tu+` chi'nh
nu+o+'c Pha'p bo+?i ca'c to^? chu+'c CS va` nhu+~ng pha^`n tu+? chu+a muo^'n
tu+` bo? chi'nh sa'ch thu+.c da^n. CS Pha'p trong the^' lie^n ke^'t vo+'i cuo^.c
chie^'n y' thu+'c he^. dda~ va^.n du.ng to^'i dda ca'c phu+o+ng tie^.n truye^`n
tho^ng trie^.t ha. uy ti'n cu?a nhu+~ng ngu+o+`i VN ye^u nu+o+'c ha^`u nga(n
cha(.n mo^'i nguy cho phe CS do su+. xua^'t hie^.n lu+.c lu+o+.ng da^n to^.c
ye^u nu+o+'c ta.i VN.
Trong khi ddo', ca'c pha^`n tu+? chu? tru+o+ng ta'i la^.p che^' ddo^. ba?o ho^.
ba('t dda^`u nhi`n tha^'y vie^~n tu+o+.ng tan vo+~ ca'c dda(.c quye^`n. Nhu+~ng
ba`i ba'o tu+o+ng tu+. ba`i cu?a Simone Terry go.i Ho^` Chi' Minh la` Ba'c Ho^`
- L'Oncle Ho - tu+`ng xua^'t hie^.n tre^n to+` L'Humanite' lu'c Ho^` Chi' Minh
to+'i Paris tha'ng 6-1946 la.i xua^'t hie^.n tre^n ca'c ba'o Revue Socialiste,
Franc-Tireur... ca ngo+.i "Chu? ti.ch Ho^` Chi' Minh dda~ qui tu. ddu+o+.c
nhu+~ng ngu+o+`i quo^'c gia kho^ng dda?ng pha'i cu~ng nhu+ mo^.t so^' ddo^ng
ngu+o+`i Thie^n Chu'a Gia'o ye^u nu+o+'c" hoa(.c "VN ddu+'ng sau lu+ng Ho^` Chi'
Minh. Tru+o+'c he^'t pha?i thu+o+ng thuye^'t vo+'i Ho^` Chi' Minh - Le Vietnam
est derrie`re HCM. Il faut traiter en premier lieu avec HCM"... Ta.i die^~n
dda`n Quo^'c Ho^.i Pha'p, ca'c da^n bie^?u CS va` phe De Gaulle nhu+ Guillon,
Marc Dupuy... vu ca'o nhu.c ma. Cu+.u Hoa`ng Ba?o DDa.i ba(`ng ddu? mo.i lo+`i
le~ nhu+ "Ba?o DDa.i la` tay sai cu?a Nha^.t, dda~ giao DDo^ng Du+o+ng cho
Nha^.t, mo^.t o^ng vua ma^'t chu+'c ddu+o+.c bie^'t nhie^`u o+? ca'c sa^n Golf
ta.i Cannes hay o+? ca'c ho^.p dde^m..." va` xuye^n ta.c nhu+~ng ngu+o+`i VN
ye^u nu+o+'c "chi? la` mo^.t nho'm cu+.u quan la.i, cu+.u co^ng chu+'c, va`i
tru+o+?ng gia? gia`u co'... chi? nghi~ dde^'n gia ta(ng quye^`n lo+.i ba?n tha^n
tru+o+'c khi nghi~ dde^'n to^? quo^'c cu?a ho...."
Nhu+~ng ngu+o+`i na`y cho^'ng ddo^'i tho?a u+o+'c E'lyse'e, cho ra(`ng Pha'p
nhu+o+.ng bo^. qua' nhie^`u so vo+'i ca'c hie^.p u+o+'c ky' vo+'i Ho^` Chi' Minh
na(m 1946, vi` Ho^` Chi' Minh dda~ ddo^`ng y' ga'c la.i va^'n dde^` Nam Ky`,
va^~n coi nhu+ la~nh tho^? ha?i ngoa.i cu?a Pha'p...
Tra^.n dda'nh kho^ng co' tie^'ng su'ng na`y ki`m cha^n Quo^'c Ho^.i Pha'p tri`
hoa~n to+'i nga`y 2-2-1950 (11) mo+'i phe^ chua^?n ba?n tho?a u+o+'c. Lu'c na`y,
nu+o+'c Co^.ng Ho`a Nha^n Da^n Trung Hoa dda~ tha`nh la^.p va` co^ng nha^.n
chi'nh phu? Ho^` Chi' Minh nga`y 18-1-1950. Nga`y 1-2-1950, Lie^n Xo^ cu~ng
co^ng nha^.n chi'nh phu? Ho^` Chi' Minh va` ye^u ca^`u cu+? dda.i su+' to+'i
Ma.c Tu+ Khoa. Ho^` Chi' Minh dda~ co' mo^.t ha^.u phu+o+ng kho^?ng lo^` o+?
sa't sau lu+ng vo+'i su+. ye^?m tro+. ve^` mo.i ma(.t cu?a toa`n kho^'i CS trong
khi tra^.n tuye^'n nhu+~ng ngu+o+`i VN ye^u nu+o+'c chu+a o^?n ddi.nh xong ve^`
ma(.t to^? chu+'c.
Du` sao Quo^'c Gia VN dda~ tha`nh hi`nh vo+'i chu? quye^`n ddo^.c la^.p, la~nh
tho^? tho^'ng nha^'t, ddu+o+.c My~ chi'nh thu+'c thu+`a nha^.n nga`y 4-2-1950
va` Anh thu+`a nha^.n nga`y 7-2-1950.
Su+. kie^.n thu+.c te^' na`y ga^`n nhu+ luo^n bi. ga.t qua bo+?i nhu+~ng
ngu+o+`i co^' ti`nh die^~n ta? cuo^.c chie^'n VN la` cuo^.c chie^'n gia?i pho'ng
dda^'t nu+o+'c. Theo nhu+~ng ngu+o+`i na`y, ly' do bu`ng no^? cuo^.c chie^'n la`
ha`nh vi xa^m lu+o+.c cu?a Pha'p ddu+o+.c My~ ye^?m tro+. va` chi'nh quye^`n
Quo^'c Gia VN chi? la` bu` nhi`n do Pha'p du+.ng le^n - da^.p khuo^n theo lua^.n
ddie^.u tuye^n truye^`n ma` toa`n the^? kho^'i CS no^~ lu+.c ddu+a va`o du+
lua^.n the^' gio+'i.
Ngu+o+`i ta kho^ng chi? ga.t bo? cuo^.c va^.n ddo^.ng gia`nh la.i chu? quye^`n
da^n to^.c cu?a nhu+~ng ngu+o+`i ye^u nu+o+'c, ga.t bo? chu? tru+o+ng tie^u
die^.t phe ddo^'i la^.p cu?a Ho^` Chi' Minh ma` co`n co^' ti`nh que^n ti`nh
tra.ng bi. ra`ng buo^.c vo+'i DDe^. Tam Quo^'c Te^' khie^'n Ho^` Chi' Minh
kho^ng the^? la`m kha'c ddu+o+.c nhu+~ng vie^.c dda~ la`m, trong ddo' co' ca?
ddie^`u ma` Vu. tru+o+?ng DDo^ng Nam A' Su+. Vu. cu?a My~ George Moffat Abbott
tu+`ng mo^ ta? la` "tha'i ddo^. nhu+ tre? ni't chi? ne^u ddo`i ho?i trong su+.
thie^'u ke'm kie^'n thu+'c ca? ve^` kinh te^' la^~n va^'n dde^` ddo^.c la^.p".
Ho^` Chi' Minh kho^ng bao gio+` la` tre? ni't ma` tua^n thu? ddu'ng nguye^n
ta('c dda^'u tranh, dda^?y mo.i su+. vie^.c theo hu+o+'ng ca^`n thie^'t. Tu+`
tha'ng 9-1945, sau khi qua^n Pha'p ddo^? bo^. Sa`i Go`n cho to+'i cuo^'i 1946,
Ho^` Chi' Minh va^~n nhu+o+.ng bo^., kho^ng ba`n ve^` va^'n dde^` Nam Ky` va`
ky' ke^'t cho qua^n Pha'p va`o mie^`n Ba('c vo+'i du.ng y' ma` ca'c ta'c gia?
Lacouture, Sainteny... dda~ tha^'y va` chi'nh Vo~ Nguye^n Gia'p dda~ ghi la.i
la` ta.m ho`a vo+'i Pha'p dde^? co' ddo^`ng minh tie^u die^.t ke? thu` so^'
mo^.t va`o lu'c ddo' la` ca'c pha^`n tu+? pha?n ddo^.ng tu+'c nhu+~ng ngu+o+`i
ye^u nu+o+'c kho^ng cha^'p nha^.n ca? CS la^~n Thu+.c Da^n.
Khi tra^'n a'p xong lu+.c lu+o+.ng na`y thi` ddo^`ng minh ta.m tho+`i la` Pha'p
tro+? tha`nh ke? ddi.ch. Bu+o+'c ddi ddu+o+.c ddi.nh sa(~n cu?a CS la` lo+.i
du.ng ca'c pha^`n tu+? da^n to^.c ba^'t ma~n vo+'i thu+.c da^n ne^n ha`nh
ddo^.ng cha(.t ddu+'t mo.i hy vo.ng thu+o+ng lu+o+.ng, dda^?y Pha'p va`o the^'
pha?i ga^y chie^'n la` nu+o+'c co+` theo ddu'ng lo+'p lang.
Toa`n the^? da^n to^.c kho^ng co`n cho.n lu+.a na`o ngoa`i vie^.c kha'ng chie^'n
cho^'ng Pha'p trong khi Ho^` Chi' Minh va` nhu+~ng ngu+o+`i CS vo+'i vi. the^'
ddo^.c to^n la~nh dda.o se~ bie^'n cuo^.c chie^'n tha`nh mo^.t bo^. pha^.n cu?a
ca'ch ma.ng the^' gio+'i va` ddu+o+.c su+. u?ng ho^. cu?a ca'ch ma.ng the^'
gio+'i dde^? go'p pha^`n va`o ca'ch ma.ng the^' gio+'i nhu+ Ho^` Chi' Minh
tuye^n bo^'.
Chuye^'n du ha`nh qua Ba('c Kinh, Ma.c Tu+ Khoa dda^`u na(m 1950 cu?a Ho^` Chi'
Minh va` su+. ta'i xua^'t hie^.n DDa?ng CS du+o+'i danh xu+ng DDa?ng Lao DDo^.ng
VN cuo^'i 1951 dde^? mo+? dda^`u cho chie^'n di.ch thanh lo.c ro^.ng ra~i ke'o
da`i tu+` 1953 to+'i 1956 trong khuo^n kho^? ca'c chi'nh sa'ch re`n ca'n chi?nh
qua^n, ca?i ca'ch ruo^.ng dda^'t, ca?i ta.o co^ng thu+o+ng nghie^.p... la`
tie^'ng no'i kha(?ng ddi.nh mu.c tie^u ba`nh tru+o+'ng chu? nghi~a CS.
Su+. vie^.c ca`ng cu. the^? ho+n, khi Lie^n Xo^ thay ddo^?i ddu+o+`ng lo^'i sau
ca'i che^'t cu?a Stalin va` Trung Co^.ng ca^`n co' tho+`i gian ho^`i phu.c sau
cuo^.c ddo^'i dda^`u vo+'i My~ ta.i Trie^`u Tie^n thi` Ho^` Chi' Minh sa(~n
sa`ng cha^'p nha^.n gia?i pha'p chia ddo^i dda^'t nu+o+'c na(m 1954, ba^'t ke^?
nguye^.n vo.ng da^n to^.c ra sao, ba^'t ke^? dda~ co' bao nhie^u con da^n VN bo?
mi`nh vi` mu.c tie^u ba?o ve^. ddo^.c la^.p va` tho^'ng nha^'t dda^'t nu+o+'c.
Trong tho+`i ky` ca^`m dda^`u cuo^.c kha'ng chie^'n 1945-1954, Ho^` Chi' Minh
va^~n luo^n dda(.t quye^`n lo+.i to^'i thu+o+.ng cu?a da^n to^.c du+o+'i quye^`n
lo+.i cu?a CS Quo^'c Te^'. Lo`ng ye^u nu+o+'c theo y' nghi~a tho^ng thu+o+`ng
dda~ kho^ ca.n ha(?n trong ta^m tu+ Ho^` Chi' Minh ne^n du` ha`ng ngu~ kha'ng
chie^'n co' ma(.t nhie^`u ngu+o+`i ye^u nu+o+'c va` ngay ca? mo^.t so^' dda?ng
vie^n CS cu~ng kha'ng chie^'n vi` ye^u nu+o+'c ho+n vi` ly' tu+o+?ng CS thi`
cuo^.c kha'ng chie^'n va^~n kho^ng vi` ly' tu+o+?ng quo^'c gia. Bo+?i ha`ng ngu~
kha'ng chie^'n ddu+o+.c la~nh dda.o bo+?i mo^.t to^ng ddo^` (apostle) cu?a to^n
gia'o CS - nhu+ Khrutshchev mo^ ta? - va` kho^ng lu'c na`o ta'ch kho?i su+. chi?
dda.o cu?a DDe^. Tam Quo^'c Te^', cu. the^? la` Lie^n Xo^, ne^n luo^n hu+o+'ng
cuo^.c kha'ng chie^'n xoay theo ddi'ch nha('m cu?a kho^'i CS.
Ke^'t qua? la` ba^'t cha^'p 9 na(m hy sinh xu+o+ng ma'u cu?a con da^n, dda^'t
nu+o+'c bi. chia ddo^i ta.i vi~ tuye^'n 17, sau khi dda~ gia`nh ddu+o+.c su+.
tho^'ng nha^'t Ba('c-Trung-Nam vo+'i tho?a u+o+'c E'lyse'e 1949 do no^~ lu+.c
cu?a nhu+~ng ngu+o+`i ye^u nu+o+'c.
Ro~ ra`ng Ho^` Chi' Minh dda(.t na(.ng nhie^.m vu. cu?ng co^' the^' lu+.c CS
ho+n quye^`n lo+.i da^n to^.c ne^n du` luo^n ke^u go.i lie^n hie^.p, ho`a gia?i
va^~n kha(ng kha(ng ba?o ve^. the^' ddo^.c chie^'m quye^`n ha`nh, ca('t ddu+'t
mo.i ddie^`u kie^.n hi`nh tha`nh mo^.t kho^'i da^n to^.c ddoa`n ke^'t thu+.c
su+., ke^? ca? ba(`ng ca'i gia' la` chia ddo^i la~nh tho^?.
Hie^.p ddi.nh Gene`ve 1954 dda~ ddem la.i cho Ho^` Chi' Minh mo^.t nu+?a pha^`n
dda^'t nu+o+'c tu+.a lu+ng va`o ha^.u phu+o+ng Trung Co^.ng dde^? chua^?n bi.
cho giai ddoa.n tie^'p no^'i cu?a cuo^.c chie^'n cu.c bo^. ta.i DDo^ng Nam A'
trong ca'ch ma.ng the^' gio+'i, dda^?y VN va`o cu.c die^.n tranh cha^'p mo+'i
trong cuo^.c chie^'n y' thu+'c he^. giu+~a CS va` the^' gio+'i tu+. do. DDa^y
cu~ng la` tho+`i ky` tranh dda^'u thu+' ba cu?a Ho^` Chi' Minh.
- Tho+`i ky` thu+' ba kho+?i tu+` 1954 vo+'i nhie^.m vu. tru+o+'c ma('t la`
"chie^'u co^' mie^`n Nam" theo nghi. quye^'t cu?a DDa?ng CS. Trong tho+`i ky`
na`y, bo^. ma'y quye^`n lu+.c ta.i mie^`n Ba('c du+o+'i su+. la~nh dda.o cu?a
Ho^` Chi' Minh tie^'p tu.c ddu+o+.c va^.n du.ng ga^`n nhu+ kho^ng ro+`i phu+o+ng
hu+o+'ng cu~. Ca'c chi'nh sa'ch re`n ca'n chi?nh qua^n, thanh lo.c ha`ng ngu~,
ca?i ca'ch ruo^.ng dda^'t, ca?i ta.o thu+o+ng nghie^.p... nha('m mu.c tie^u chu?
ye^'u la` cu?ng co^' to^? chu+'c va` quye^`n lu+.c cho CS dda~ la`m te^ lie^.t
mo.i sinh hoa.t xa~ ho^.i ddo^`ng tho+`i gieo ra('c tha?m ho.a tang to'c kha('p
no+i.
Ke^'t lua^.n na`y kho^ng do ga'n ghe'p dde^? chi? tri'ch Ho^` Chi' Minh ma`
ddu+o+.c no'i le^n tu+` thu+.c te^' xa~ ho^.i mie^`n Ba('c qua ghi nha^.n cu?a
chi'nh ca'c dda?ng vie^n CS.
Theo Bu`i Ti'n, thu+.c te^' dda~ da^~n dde^'n nhu+~ng no^~i kho^? a?i cu?a nha^n
da^n, su+. ddo^? vo+~ cu?a ne^`n kinh te^', su+. la.c ha^.u trie^`n mie^n cu?a
xa~ ho^.i, ti`nh tra.ng nghe`o ddo'i va` ba^'t co^ng cu?a so^' ddo^ng la`
nhu+~ng tha^'t ba.i na(.ng ne^` ma` Ho^` Chi' Minh va` ban la~nh dda.o dda?ng CS
chi.u hoa`n toa`n tra'ch nhie^.m du` cho o^ng co' thie^.n chi', co' mong muo^'n
to^'t ddi nu+~a. (12)
Nga`y 29-10-1956, tru+o+'c co^ng chu'ng ta.i sa^n va^.n ddo^.ng Ha`ng DDa^~y Ha`
No^.i, Vo~ Nguye^n Gia'p dda~ no'i ro~ ho+n ve^` nguye^n nha^n da^~n dde^'n
nhu+~ng tha^'t ba.i ddo': "Chu'ng ta dda~ gie^'t qua' nhie^`u ngu+o+`i lu+o+ng
thie^.n ... cho^~ na`o cu~ng tha^'y ddi.ch va` du`ng to+'i khu?ng bo^' tra`n lan
... Khi chi?nh dda?ng, chu'ng ta qua' chu' tro.ng to+'i giai ca^'p xa~ ho^.i
thay vi` chi? ca(n cu+' va`o kha? na(ng chi'nh tri. ma` tho^i. Thay vi` la^'y
gia'o du.c la`m chi'nh, ta chi? du`ng to+'i nhu+~ng bie^.n pha'p to^? chu+'c
nhu+ pha.t ky? lua^.t, khai tru+`, xu+? tu+?, gia?i ta'n to^? chu+'c chi nha'nh
dda?ng hay nhu+~ng chi bo^. dda?ng. Te^. ho+n nu+~a, tra ta^'n ddu+o+.c coi nhu+
vie^.c bi`nh thu+o+`ng trong tho+`i gian chi?nh ddo^'n to^? chu+'c dda?ng." (13)
Vie^.c xa^y du+.ng mie^`n Ba('c theo hu+o+'ng cu?ng co^' va` ba`nh tru+o+'ng
su+'c ma.nh cho dda?ng CS ba(`ng mo.i ca'ch, ke^? ca? che'm gie^'t, da^~n dde^'n
mo^.t xa~ ho^.i "so^'ng ki'n mi't...gio^'ng nhu+ ddu+'ng du+o+'i dda'y gie^'ng.
A(n, ma(.c, o+?, quan he^. vo+'i nhau coi nhu+ o^?n, kho^ng tha`nh va^'n dde^`.
Ma(.c ga^`n nhu+ ddo^`ng phu.c, a(n uo^'ng cu~ng ga^`n gio^'ng nhau, theo mu+'c
cu?a tem phie^'u. La^'y vo+. la^'y cho^`ng cu~ng gio^'ng nhau, ddu+o+.c phe'p
cu?a dda?ng, cu?a to^? chu+'c, dda'm cu+o+'i ddo+n so+ gia?n di.... kho^ng ca^`n
co' ddo^.ng co+ vun dda('p lu+'a ddo^i... cha(?ng kha'c gi` xu+a bo^' me. dda(.t
dda^u con ngo^`i dda^'y. Nay la` to^? chu+'c dda(.t dda^u, dda?ng dda(.t dda^u
xin ngo^`i nguye^n dda^'y cho ye^n pha^.n...The^' la` trong ga^`n 30 na(m, do
ddie^`u kie^.n chie^'n tranh, do chi'nh sa'ch be^' quan to?a ca?ng, ha`ng chu.c
trie^.u nha^n da^n VN bi. tu+o+'c quye^`n ddu+o+.c la` co^ng da^n the^' gio+'i
...Ly' li.ch la` ba?n me^.nh ca'n bo^. va` co^ng da^n. Nha^.n xe't cu?a co+ quan
to^? chu+'c ca'n bo^. va` co+ quan co^ng an la` co' y' nghi~a quye^'t ddi.nh
ddo^'i vo+'i va^.n me^.nh chi'nh tri. mo^~i ngu+o+`i. DDo^'i vo+'i co^ng da^n
ddu+o+.c nha^.n xe't la` trung tha`nh vo+'i che^' ddo^., tho^ng suo^'t chi'nh
sa'ch cu?a dda?ng va` nha` nu+o+'c la` ddie^?m son. DDo^'i vo+'i ca'n bo^. thi`
la^.p tru+o+`ng chi'nh tri. vu+~ng va`ng, tho^ng suo^'t ddu+o+`ng lo^'i chi'nh
sa'ch, tin tu+o+?ng o+? dda?ng va` nha` nu+o+'c, kho^ng co' gi` vu+o+'ng
ma('c... la` ddie^?m u+u. (14)
Kie^?u ma^~u xa~ ho^.i ddo' cha('c cha('n kho^ng ca^`n thie^'t va` cu~ng kho^ng
phu` ho+.p vo+'i nguye^.n vo.ng so^'ng bi`nh thu+o+`ng cu?a con ngu+o+`i o+?
mo.i no+i, nhu+ng ca^`n thie^'t cho dda?ng CSVN dde^? dda^?y ma.nh dda^'u tranh
giai ca^'p vo+'i mu.c tie^u tru+o+'c ma('t la` "chie^'u co^' mie^`n Nam".
Bie^'n xa~ ho^.i mie^`n Ba('c tha`nh tra.i li'nh la` ddie^`u kie^.n ba?o dda?m
cho su+. tie^'n ha`nh chi'nh sa'ch chie^'u co^' mie^`n Nam ba(`ng ba.o lu+.c.
DDa?ng CS dda~ tru` lie^.u chie^'n tranh tu+` khi ky' hie^.p ddi.nh Gene`ve 1954
vo+'i ke^' hoa.ch cho^n gia^'u vu~ khi', ca`i dda(.t "co+ so+?" ta.i mie^`n Nam
va` chie^'n di.ch du+.ng vo+. ga? cho^`ng cho ca'n binh tru+o+'c khi ta^.p ke^'t
ra Ba('c dde^? ta.o tu+o+ng quan ti`nh ca?m...
Ho+n ai he^'t, Ho^` Chi' Minh va` ca'c ddo^`ng chi' dda~ nhi`n tha^'y su+. tu+`
khu+o+'c chu? nghi~a CS cu?a dda so^' da^n chu'ng, nha^'t la` cu?a nhu+~ng
pha^`n tu+? da^n to^.c ye^u nu+o+'c ddang na('m quye^`n o+? mie^`n Nam, sau qua'
nhie^`u kinh nghie^.m ddoa`n ke^'t bi tha?m vo+'i CS tru+o+'c va` sau 1945.
Cu~ng ho+n ai he^'t, Ho^` Chi' Minh va` ca'c ddo^`ng chi' tu+. hie^?u ho. dda~
cho.n con ddu+o+`ng chi? co' mo^.t hu+o+'ng nha('m duy nha^'t la` tie^u die^.t
mo.i xu hu+o+'ng di. bie^.t. Khi ca'c chie^u ba`i lie^n hie^.p, ddoa`n ke^'t
dde^? ha~m ha.i nga^`m kho^ng co`n ddie^`u kie^.n tie^'n ha`nh thi` gia?i pha'p
duy nha^'t la` su+? du.ng binh lu+.c.
Bo+?i vi` ddi'ch nha('m cuo^'i cu`ng cu?a Ho^` Chi' Minh vo+'i tu+ ca'ch dda?ng
vie^n CS la` go'p pha^`n va`o ca'ch ma.ng the^' gio+'i dde^? ta.o du+.ng mo^.t
the^' gio+'i dda.i ddo^`ng du+o+'i ne^`n chuye^n chi'nh vo^ sa?n. Trong khuo^n
kho^? ca'ch ma.ng ddo', mo.i ngu+o+`i CS dde^`u co' nhie^.m vu. tham gia tra^.n
chie^'n lie^n tu.c tru+o+`ng ky` cho to+'i khi dda.t tha('ng lo+.i cuo^'i cu`ng.
Cho ne^n, pha't ddo^.ng chie^'n tranh dde^? chie^'u co^' mie^`n Nam tro+? tha`nh
ta^'t ye^'u, ngoa`i tru+` tru+o+`ng ho+.p kho^ng the^? xa^?y ra la` Ho^` Chi'
Minh tu+` bo? kho^'i CS dde^? dda(.t mu.c tie^u phu.ng su+. da^n to^.c le^n
ha`ng dda^`u va` cha^n tha`nh ddoa`n ke^'t cu`ng mo.i pha^`n tu+? ye^u nu+o+'c
kha'c chi'nh kie^'n.
Bu`i Ti'n va^~n nghi~ Ho^` Chi' Minh la` ngu+o+`i ye^u nu+o+'c va^~n pha?i
nha^.n ddi.nh: "Tro+? ne^n ca'n bo^. cu?a Quo^'c Te^' CS Ba, o^ng bi. a?nh
hu+o+?ng lo+'n cu?a Stalin va` Mao Tra.ch DDo^ng, ddi'ch cu?a o^ng la` gia?i
pho'ng da^n to^.c, gia`nh la.i ddo^.c la^.p cho dda^'t nu+o+'c va` ddi'ch cao
ho+n nu+~a la` ca'ch ma.ng vo^ sa?n o+? DDo^ng Du+o+ng, o+? cha^u A' va` toa`n
the^' gio+'i... Su`ng ba'i "ma(.t tro+`i phu+o+ng DDo^ng", ne^? so+. "thie^n
trie^`u" Ba('c Kinh, o^ng Ho^` dda~ truye^`n cho nhu+~ng ngu+o+`i la~nh dda.o
kha'c o+? quanh o^ng, cho ca? dda?ng CS mo^.t tha'i ddo^. thu. ddo^.ng vo^ ly',
ma^'t he^'t kha? na(ng pha?n kha'ng va` tu+. ve^.. Chi'nh o^ng cu~ng bi. co^~ xe
Ma'c-Lenin va` tu+ tu+o+?ng Mao Tra.ch DDo^ng dde` le^n dda^`u trong khi ca?
DDa?ng CS va` xa~ ho^.i bi. co^~ xe a^'y nghie^`n na't". (15)
Tuy the^', Bu`i Ti'n cho ra(`ng "kho^ng pha?i ba^'t cu+' lu'c na`o Ho^` Chi'
Minh cu~ng chi? la` tay sai ngoan ngoa~n, trung tha`nh va` mu` qua'ng cu?a DDe^.
Tam Quo^'c Te^'." Chu+'ng co+' ddu+o+.c vie^.n da^~n la` Ho^` Chi' Minh dda~
giu+~ tha'i ddo^. tu+. chu? trong la~nh dda.o chie^'n tranh. Kho^ng nghe theo
lo+`i Mao va` La^m Bu+u khuye^n la` o+? mie^`n Nam chi? ne^n duy tri` chie^'n
tranh du ki'ch, chi? ne^n dda'nh o+? co+~ dda.i ddo^.i ... cu~ng kho^ng nghe
theo lo+`i Lie^n Xo^ khuye^n la` ne^n ha. su'ng ti`m gia?i pha'p ho`a bi`nh vi`
VN kho^ng the^? cho^'ng no^?i My~ ve^` ma(.t qua^n su+.. (16)
Trong ta'c pha^?m cu?a mi`nh, Bu`i Ti'n nha('c la.i su+. vie^.c na`y nhie^`u
la^`n, coi la` u+u ddie^?m cu?a Ho^` Chi' Minh - "cu`ng vo+'i mo^.t so^'
ngu+o+`i la~nh dda.o kha'c trong DDa?ng kho^ng mu` qua'ng theo lo+`i khuye^n
cu?a Mao la` chi? ne^n tie^'n ha`nh chie^'n tranh du ki'ch o+? mie^`n Nam va`
cu~ng kho^ng theo su+'c e'p cu?a Lie^n Xo^ la` pha?i ngu+`ng chie^'n tranh dde^?
ti`m mo^.t gia?i pha'p thu+o+ng lu+o+.ng nha(`m chung so^'ng ho`a bi`nh ba(`ng
mo.i gia'". (17)
Cu+' cho ra(`ng dda^y la` u+u ddie^?m cu?a Ho^` Chi' Minh thi` dda~ da^~n dde^'n
ke^'t qua? thu+.c te^' ra sao?
Tru+o+'c he^'t, Ho^` Chi' Minh va^~n dda(.t VN va`o cuo^.c chie^'n y' thu+'c
he^. vo+'i mu.c tie^u ba`nh tru+o+'ng a?nh hu+o+?ng CS thay vi` dda(.t quye^`n
lo+.i da^n to^.c va`o hu+o+'ng nha('m cuo^'i cu`ng dde^? gia?i quye^'t mo.i ma^u
thua^~n vo+'i ca'c lu+.c lu+o+.ng ddo^'i la^.p.
Vi` ddie^`u ma` Bu`i Ti'n ke^? nhu+ u+u ddie^?m do sa'ng suo^'t, kho^ng mu`
qua'ng cu?a Ho^` Chi' Minh chi? la` tu+` cho^'i thu+o+ng lu+o+.ng va` cu+o+ng
quye^'t mo+? lo+'n qui mo^ chie^'n tranh.
Ho^` Chi' Minh va` ca'c ddo^`ng chi' dda~ dda.t y' muo^'n la` dda'nh ba.i ca'c
phe pha'i ddo^'i la^.p, gia`nh tro.n quye^`n la~nh dda.o dde^? tha`nh la^.p
nu+o+'c Co^.ng Ho`a Xa~ Ho^.i Chu? Nghi~a VN. Nhu+ng ca'i gia' thu+.c te^' ma`
da^n to^.c VN pha?i tra? tu+` 1954 to+'i 1975 kho' the^? die^~n ta? la` gi`
ngoa`i tha?m ca?nh tu+o+ng ta`n bi dda't kinh hoa`ng vo+'i ta^'t ca? mo.i
ngu+o+`i da^n tre^n kha('p ca'c mie^`n dda^'t nu+o+'c.
Tho+`i ky` thu+' ba trong cuo^.c ddo+`i tranh dda^'u cu?a Ho^` Chi' Minh ta.i
mie^`n Ba('c la` ca'c chi'nh sa'ch chi?nh dda?ng, chi?nh qua^n, ca?i ca'ch
ruo^.ng dda^'t, ca?i ta.o thu+o+ng nghie^.p, ba khoan ba cho^'ng, ba dda?m ddang
ba sa(~n sa`ng... to+'i nay va^~n la` a'c mo^.ng cu?a nhie^`u ngu+o+`i da^n khi
nho+' la.i va` co`n lu+u da^'u trong ta'c pha^?m cu?a nhie^`u ta'c gia? nhu+
Du+o+ng Thu Hu+o+ng, Phu`ng The^' Lo^.c, Ta. Duy Anh, Bu`i Ngo.c Ta^'n... hay
trong ho^`i ky' cu?a Nguye^~n Minh Ca^`n, Bu`i Ti'n, Vu~ Thu+ Hie^n...
Vo+'i mie^`n Nam la` nhu+~ng nga`y dde^m kha('c khoa?i a^u lo tru+o+'c tai ho.a
pha'o ki'ch ba^'t ngo+`, tru+o+'c nguy co+ khu?ng bo^' a'm sa't va` ca?nh so^'ng
ha~i hu`ng du+o+'i nhu+~ng tra^.n mu+a bom dda.n luo^n sa(~n sa`ng a^.p to+'i...
Ha^.u qua? thu+.c te^' cu?a tho+`i ky` na`y do u+u ddie^?m trong chi? dda.o
chie^'n tranh cu?a Ho^` Chi' Minh la` mo.i no^~ lu+.c xa^y du+.ng dda^'t nu+o+'c
tre^n ca? hai mie^`n Nam Ba('c bi. ha.n che^' to^'i dda, ruo^.ng ddo^`ng tro+?
tha`nh chie^'n ddi.a, nha` cu+?a bi. ta`n pha' vo+'i ha`ng trie^.u ngu+o+`i bi.
sa't ha.i va` ha`ng trie^.u ngu+o+`i kha'c tro+? tha`nh ta`n phe^', ke'o le^
cuo^.c so^'ng vo^ du.ng ddau ddo+'n...
Theo Bu`i Ti'n, dda^y la` ta^'n bi ki.ch cu?a ca? da^n to^.c ba('t nguo^`n tu+`
lo`ng tin tuye^.t ddo^'i cu?a Ho^` Chi' Minh dda(.t va`o chu? nghi~a CS: "Bi
ki.ch cu?a ca? da^n to^.c cu~ng la` cu?a o^ng Ho^` la` chi'nh o^ng dda~ ddi
dda^`u trong vie^.c ddu+a chu? nghi~a Ma'c-Le^nin, nha^'t la` chu? nghi~a
Stalin, chu? nghi~a Mao va`o VN". Bu`i Ti'n nha('c la.i y' kie^'n cu?a Phan Chu
Trinh ve^` cho.n lu+.a cu?a Ho^` Chi' Minh ngay tu+` na(m 1921 va` vie^'t: "Cu.
Phan phe^ pha'n Nguye^~n A'i Quo^'c ve^` phu+o+ng pha'p ca'ch ma.ng... mo^.t
mu+.c can nga(n Nguye^~n A'i Quo^'c cho+' chu? quan cho phu+o+ng pha'p cu?a
mi`nh la` ddu'ng. Cu. co`n phe^ pha'n Nguye^~n la` xu+a nay, tu+` A^u sang A',
chu+a ai la`m ca'i vie^.c nhu+ Nguye^~n la`m... Con ddu+o+`ng cu. Phan chu?
tru+o+ng ga^`n gio^'ng nhu+ con ddu+o+`ng cu?a ca'c o^ng Gandhi va` Nehru o+?
A^'n DDo^.. DDo' la` con ddu+o+`ng ba^'t ba.o ddo^.ng, con ddu+o+`ng na^ng cao
tri`nh ddo^. hie^?u bie^'t cu?a nha^n da^n, mo+? mang ho.c va^'n, co^? ddo^.ng
tinh tha^`n dda^'u tranh, ddo^`ng tho+`i tranh thu? ca'c the^' lu+.c da^n chu?
va` tie^'n bo^. o+? chi'nh quo^'c...Ne^'u nhu+ ho^`i a^'y, ddu+o+`ng lo^'i
dda^'u tranh dda.i loa.i nhu+ cu?a cu. Phan dde^` xu+o+'ng ddu+o+.c cha^'p
nha^.n va` tha`nh hie^.n thu+.c thi` dda^'t nu+o+'c ta ra^'t co' the^? dda~
kha'c ha(?n hie^.n nay, vu+`a co' ddo^.c la^.p tho^'ng nha^'t, co' da^n chu? va`
pha't trie^?n, co' the^? tra'nh ddu+o+.c chie^'n tranh va` tra'nh bi. co^~ ma'y
nghie^`n ma` chu? nghi~a Stalin, chu? nghi~a Mao dda~ ddu+a dde^'n tho^ng qua
dda?ng CS vo+'i bie^'t bao ha^.u qua? na(.ng ne^` chu+a bie^'t dde^'n bao gio+`
mo+'i kha('c phu.c ddu+o+.c..." (18)
Mong mo?i cu?a Bu`i Ti'n kho^ng xa vo+'i mong mo?i cu?a mo.i ngu+o+`i nhu+ng
kho^ng tro+? tha`nh hie^.n thu+.c, vi` VN dda~ ddu+o+.c ga('n va`o cuo^.c
chie^'n toa`n ca^`u giu+~a kho^'i CS va` the^' gio+'i tu+. do theo ddu+o+`ng
lo^'i la~nh dda.o cu?a Ho^` Chi' Minh.
Tu+` giu+~a tha^.p nie^n 20, Ho^` Chi' Minh dda~ ta^.n lu+.c dda^'u tranh ddu+a
dda^'t nu+o+'c va`o chie^`u hu+o+'ng da^~n to+'i thu+.c te^' nhu+ ddu+o+.c
die^~n ta?. Thu+.c te^' na`y kho^ng the^? la` ne^`n ta?ng vu+~ng cha('c cho su+.
xu+ng tu.ng Ho^` Chi' Minh la` nha` a'i quo^'c hay dda.i anh hu`ng cu?a da^n
to^.c VN. Du` muo^'n du` kho^ng, su+. nghie^.p cu?a Ho^` Chi' Minh dda~ ga('n
lie^`n vo+'i nhu+~ng ta`n pha' khu?ng khie^'p ma` da^n to^.c pha?i ga'nh chi.u.
Tuy nhie^n, se~ ba^'t co^ng ne^'u kha(?ng ddi.nh Ho^` Chi' Minh chi? la` ke?
nuo^i mu+u ddo^` pha?n da^n, ha.i nu+o+'c. Tre^n thu+.c te^' Ho^` Chi' Minh dda~
bu+o+'c va`o dda^'u tranh do thu'c dda^?y cu?a lo`ng ye^u nu+o+'c, go'p ma(.t
be^n ca.nh ca'c la~nh tu. Phan Chu Trinh, Phan Va(n Tru+o+`ng.
Su+. thay ddo^?i sau ddo' kho^ng ha(?n do Ho^` Chi' Minh muo^'n ba'n re? dda^'t
nu+o+'c cho ngoa.i bang nhu+ nhie^`u ngu+o+`i dda~ ke^'t buo^.c ma` chu? ye^'u
do nie^`m tin mu` qua'ng o+? kha'm pha' cu?a mi`nh dde^? cho.n lu+.a mo^.t ly'
tu+o+?ng bo^i xo'a da^n to^.c trong quan nie^.m pha^n chia giai ca^'p.
Ho^` Chi' Minh cha('c cha('n kho^ng muo^'n ba'n re? dda^'t nu+o+'c, nhu+ng dda~
bie^'n giai ca^'p vo^ sa?n tha`nh toa`n the^? da^n to^.c. Ngoa`i giai ca^'p vo^
sa?n, mo.i tha`nh pha^`n giai ca^'p kha'c dde^`u tro+? tha`nh ra('n ddo^.c
tru+o+'c ma('t Ho^` Chi' Minh.
Quan nie^.m ve^` ddo^`ng chi', ddo^`ng ba`o cu?a Ho^` Chi' Minh dda~ dda(.t
tre^n mo^.t ne^`n ta?ng tu+ duy kha'c bie^.t hoa`n toa`n so vo+'i ne^`n ta?ng
tu+ duy tho^ng thu+o+`ng. Khi trie^.t ha. nhu+~ng ngu+o+`i ye^u nu+o+'c, Ho^`
Chi' Minh co' the^? chi? nghi~ ddang thu+.c hie^.n su+' ma.ng trie^.t ha.
nhu+~ng con ra('n ddo^.c dde^? ddem la.i an toa`n cho ddo+`i so^'ng cu?a con
ngu+o+`i dda~ ddu+o+.c ne^u ro~ la` chi? go^`m giai ca^'p vo^ sa?n.
Trong hoa`n ca?nh ddo', kho^ng the^? phu? nha^.n nhu+~ng y' ddi.nh to^'t - du`
la` mu` qua'ng - dde^? qua? quye^'t Ho^` Chi' Minh chi? co' y' ddi.nh pha?n da^n
ha.i nu+o+'c. Nhu+ng, y' ddi.nh to^'t hay xa^'u kho^ng the^? la` ne^`n ta?ng
dde^? dda'nh gia' con ngu+o+`i, nha^'t la` nhu+~ng con ngu+o+`i ma` cuo^.c
ddo+`i ga('n lie^`n va`o li.ch su+?.
Tre^n thu+.c te^', va^~n die^~n ra kho^ng i't tru+o+`ng ho+.p "ne^`n ho?a ngu.c
la't ba(`ng nhu+~ng y' ddi.nh to^'t" - L'enfer est pave' de bonnes intentions".
Cho ne^n, tu+ tu+o+?ng gia Revel dda~ ddi.nh nghi~a "Li.ch su+? kho^ng pha?i la`
ke^'t qua? do nhu+~ng y' ddi.nh cu?a ngu+o+`i ta ma` la` ke^'t qua? do nhu+~ng
ha`nh ddo^.ng cu?a ho.".
Nhu+~ng ba.o chu'a trong li.ch su+? nha^n loa.i nhu+ Ta^`n Thu?y Hoa`ng, Ne'ron
hay nhu+~ng la~nh tu. kha't ma'u nhu+ Hitler, Staline ... va^~n co' the^? theo
dduo^?i y' ddi.nh to^'t na`o ddo', nhu+ng y' ddi.nh na`y kho^ng the^? xo'a nho`a
ke^'t qua? ha`nh ddo^.ng cu?a ho. la` ha`ng trie^.u na.n nha^n bi. ta`n sa't va`
nhu+~ng tai ho.a kinh hoa`ng ma` con ngu+o+`i pha?i ga'nh chi.u. Do ddo', dda'nh
gia' ve^` Ho^` Chi' Minh, Revel kho^ng nghi~ Ho^` Chi' Minh co' y' ddi.nh xa^'u
khi cho.n lu+.a ly' tu+o+?ng CS va` to^n tho+` Lenin nhu+ tha^`y, nhu+ cha...
Va`o lu'c cho.n lu+.a, Ho^` Chi' Minh co' the^? ddang nuo^i nhie^`u y' ddi.nh
to^'t nhu+ng ke^'t qua? ha`nh ddo^.ng ro~ ra`ng chi? ddu+a la.i nhu+~ng tha?m
ho.a cho da^n to^.c VN: "...Nhu+~ng ke^'t qua? co`n ddo': No^ le^., xu+o+ng
ma'u, che^'t cho'c va` ddo'i kha't. DDa~ tru+ng du.ng cuo^.c chie^'n dda^'u
cho^'ng thu+.c da^n dde^? ddu+a dde^'n mo^.t ti`nh tra.ng suy su.p nhu+ the^'
thi` cha(?ng co`n ca'ch gi` cho^'ng che^' dde^? cha.y to^.i ca?. Tra'i la.i,
dda^y la` mo^.t tru+o+`ng ho+.p pha.m to^.i gia tro.ng, mo^.t vu. dda'nh ca('p,
mo^.t vu. lu+`a bi.p kho^ng ho+n kho^ng ke'm."
So vo+'i mo.i ca'ch dda'nh gia' dda~ co', lo^'i nhi`n theo tie^u chua^?n thu+.c
te^' cu?a Revel la` ca'ch dda'nh gia' trung thu+.c va` co^ng ba(`ng nha^'t, vi`
kho^ng mang na(.ng a?nh hu+o+?ng cu?a nhu+~ng thie^n kie^'n co' ti'nh ga'n ghe'p
chu? quan.
Nhu+ng, kho' the^? go.i ke? dda~ ha`nh ddo^.ng lu+`a bi.p, dda~ pha.m to^.i gia
tro.ng la` anh hu`ng ye^u nu+o+'c, du` trong khi ha`nh ddo^.ng va^~n co' the^?
co' y' ddi.nh to^'t la` muo^'n phu.c vu. cho mo^.t mu.c tie^u ly' tu+o+?ng na`o
ddo'. Va? la.i, trong mo^~i con ngu+o+`i dde^`u tie^`m a^?n hai ma(.t to^'t va`
xa^'u vo+'i nhu+~ng xu hu+o+'ng khi nhi.p nha`ng a(n kho+'p vo+'i nhau, khi xung
kha('c loa.i tru+` nhau.
Ca' nha^n Ho^` Chi' Minh du` la` mo^.t chi'nh tri. gia, mo^.t la~nh tu. ha(?n
cu~ng co' nhu+~ng xu hu+o+'ng tra'i ngu+o+.c, mo^.t be^n la` o^ng tha'nh, mo^.t
be^n la` con quy?, hay no'i theo Pascal, mo^.t be^n la` thie^n tha^`n, mo^.t
be^n la` con thu'. Bi ki.ch la` lo`ng ham muo^'n tro+? tha`nh thie^n tha^`n qua'
ma.nh la.i de^~ bie^'n con ngu+o+`i tha`nh con thu'.
Vo+'i ca'ch dda'nh gia' na`y, ca'c co+ so+? kha'c dda~ ddu+o+.c ne^u ra nhu+
lo`ng a'i quo^'c ba^?m sinh khie^'n Ho^` Chi' Minh so+'m cho.n y' hu+o+'ng hy
sinh, so^'ng ddo+`i gian kho^? vi` da^n, vi` nu+o+'c va` ddu+o+.c toa`n da^n
su`ng ki'nh, trie^.t dde^? tin theo kho^ng co`n dda'ng ke^? nu+~a.
Du` va^.y, va^~n co' the^? nhi`n la.i ca'c lua^.n cu+' vie^.n da^~n dde^? nha^.n
die^.n the^m ve^` ddo^'i tu+o+.ng.
Duiker la` ta'c gia? tie^u bie^?u cho nhu+~ng ngu+o+`i dde^` cao Ho^` Chi' Minh
du+.a tre^n hai co+ so+? na`y. Trong HCM, a life, Duiker da`nh nhie^`u trang ta?
tho+`i tho+ a^'u cu?a Ho^` Chi' Minh chi`m nga^.p giu+~a ta'c ddo^.ng cu?a lo`ng
ye^u nu+o+'c va` qua? quye^'t Ho^` Chi' Minh dda~ so+'m nha^.n ra su+. la.c
hu+o+'ng trong dda^'u tranh cu?a ca'c ba^.c tie^`n bo^'i.
Theo Duiker, tu+` thuo+? mo+'i lo.t lo`ng, Ho^` Chi' Minh dda~ ddu+o+.c me. ru
ba(`ng ca dao va` nhu+~ng va^`n tho+ Kie^`u ro^`i ddu+o+.c nghe ba` ke^?
chuye^.n ve^` ca'c ba^.c anh hu`ng, ddu+o+.c cha la` mo^.t nha^n si~ ye^u
nu+o+'c cho^'ng Pha'p nha('c ve^` ca'c nha^n va^.t li.ch su+?, ddu+o+.c mo^.t
ngu+o+`i tho+. re`n ha`ng xo'm no'i ve^` ca'c cuo^.c kho+?i nghi~a cho^'ng xa^m
la(ng...
Trong kho^ng khi' un ddu'c na`y, Ho^` Chi' Minh so+'m na^?y no+? tinh tha^`n
cu+'u nu+o+'c va` so+'m nha^.n ra ca'c phong tra`o dda^'u tranh lu'c ddo' cu?a
ca'c la~nh tu. Phan DDi`nh Phu`ng, Hoa`ng Hoa Tha'm, Phan Bo^.i Cha^u, Phan Chu
Trinh... dde^`u sai hu+o+'ng ne^n na(m 1911 dda~ xua^'t ngoa.i tu+. ti`m la^'y
con ddu+o+`ng cu+'u nu+o+'c dde^? tro+? tha`nh nha` a'i quo^'c vi~ dda.i, tro+?
tha`nh vi. anh hu`ng da^n to^.c cu?a VN.
Duiker tru+ng da^~n nhie^`u nguo^`n ta`i lie^.u khi vie^'t HCM, a life, nhu+ng
nhu+~ng trang vie^'t ve^` ddoa.n ddo+`i na`y cu?a Ho^` Chi' Minh chi? pha?n a?nh
tro.n ve.n ta`i lie^.u cu?a ca'c su+? gia CSVN.
Bu`i Ti'n tuy ngu+o+~ng mo^. Ho^` Chi' Minh dda~ pha't bie^?u ve^` khuo^n ma^~u
na`y nhu+ sau: "Nhu+~ng ngu+o+`i vie^'t su+? o+? Ha` No^.i theo su+. chi? dda.o
cu?a DDa?ng dda~ to^ ve~ o^ng Nguye^~n Sinh Sa('c tha`nh mo^.t nha^n va^.t ca'ch
ma.ng kie^n cu+o+`ng cho^'ng thu+.c da^n ne^n bi. ma^'t chu+'c, la` co^' ti`nh
bi.a dda(.t sai su+. tha^.t. Vie^.c ne^u le^n chuye^.n anh Nguye^~n Ta^'t Tha`nh
vi` tha^'y ca'ch ma.ng be^' ta('c do chu? tru+o+ng DDo^ng Du va` ca?i lu+o+ng
tha^'t ba.i ne^n ra ddi dde^? ti`m ddu+o+`ng cu+'u nu+o+'c la` co^' no'i la^'y
ddu+o+.c nha(`m to^ ve~ la~nh tu. dda~ gia'c ngo^. ca'ch ma.ng tu+` lu'c co`n
ra^'t tre? cu~ng la` vie^.c sai su+. tha^.t li.ch su+?".
Du+.a theo ca'c ta`i lie^.u xa'c ti'n (19) do su+? gia Daniel Hemery su+u ta^.p
va` nhie^`u nguo^`n ta`i lie^.u kha'c, Bu`i Ti'n cho tha^'y cuo^.c ddo+`i thu+.c
cu?a Ho^` Chi' Minh tu+o+ng pha?n hoa`n toa`n vo+'i bu+'c ho.a cu?a William J.
Duiker.
Tre^n thu+.c te^', Nguye^~n Sinh Sa('c (cha cu?a Ho^` Chi' Minh) chu+a tu+`ng
tham gia dda^'u tranh. Nguye^~n Sinh Sa('c sinh na(m 1863, mo^` co^i cha me.
na(m 1868, ddu+o+.c o^ng ddo^` Hoa`ng Xua^n DDu+o+`ng ddem ve^` nuo^i da.y. Na(m
1881, Nguye^~n Sinh Sa('c tha`nh con re^? cu?a Hoa`ng Xua^n DDu+o+`ng, ddu+o+.c
cha me. vo+. ta(.ng cho mo^.t so^' vo^'n ra so^'ng rie^ng, theo dduo^?i con
ddu+o+`ng cu+? nghie^.p nhu+ng tie^'p tu.c la^.n dda^.n. Na(m 1893, o^ng ddo^`
Hoa`ng Xua^n DDu+o+`ng qua ddo+`i ne^n Nguye^~n Sinh Sa('c cu`ng vo+. con tro+?
ve^` so^'ng chung vo+'i me. vo+..
Ngoa`i 30 tuo^?i, Nguye^~n Sinh Sa('c mo+'i dda^.u cu+? nha^n ky` thi Hu+o+ng
1894, nhu+ng na(m 1895 thi tru+o+.t ky` thi Ho^.i.
Na(m 1898, Nguye^~n Sinh Sa('c la.i thi tru+o+.t ne^n ddo^?i te^n la` Nguye^~n
Sinh Huy va` ddo^?i te^n hai con trai tu+` Nguye^~n Sinh Khie^m, Nguye^~n Sinh
Cung tha`nh Nguye^~n Ta^'t DDa.t, Nguye^~n Ta^'t Tha`nh.
Na(m 1901, Nguye^~n Sinh Huy thi Ho^.i dda^.u Pho' Ba?ng (20) va` theo phe'p
nu+o+'c lu'c ddo', da^n la`ng Kim Lie^n pha?i ca^'t cho vi. ta^n khoa mo^.t ca(n
nha` la' 5 gian. Na(m 1902, vo+. Nguye^~n Sinh Huy qua ddo+`i va` na(m 1904,
Nguye^~n Sinh Huy ddu+o+.c bo^? nhie^.m la`m mo^.t vie^n chu+'c nho? trong bo^.
Le^~ ne^n da^~n ca'c con ve^` Hue^'.
Tha'ng 5-1909, Nguye^~n Sinh Huy ddu+o+.c cu+? la`m tri huye^.n Bi`nh Khe^,
Bi`nh DDi.nh, nhu+ng na(m 1910 bi. sa tha?i vi` to^.i say ru+o+.u dda'nh dda^.p
dde^'n che^'t mo^.t no^ng da^n te^n Ta. DDu+'c Quang.
So+? Ma^.t Tha'm mo+? cuo^.c ddie^`u tra xa'c ddi.nh ngo^. sa't do Nguye^~n Sinh
Huy say ru+o+.u, nhu+ng Ho^.i DDo^`ng Nhie^'p Chi'nh o+? Hue^' quye^'t ddi.nh
tu+o+'c mo.i chu+'c quye^`n. The^' la` ga^`n 50 tuo^?i bi. thu ho^`i a^'n ti'n,
sa tha?i kho?i quan nga.ch, Nguye^~n Sinh Huy vo+~ mo^.ng quan tru+o+`ng, la^m
ca?nh sinh ke^' cu`ng qua^~n pha?i ve^` Lo^.c Ninh la`m gia'm thi. cho mo^.t
ddo^`n ddie^`n cao su. Ta.i dda^y, Nguye^~n Sinh Huy dda~ nhie^`u la^`n gu+?i
ddo+n le^n Kha^m Su+' Trung Ky` ta? ca?nh nghe`o kho' cu?a mi`nh dde^? xin
ddu+o+.c giao cho mo^.t co^ng vie^.c na`o ddo'. (21)
Bu`i Ti'n vie^'t ve^` Ho^` Chi' Minh thuo+? ddo' dda.i dde^? nhu+ sau: "Na(m
1911, khi anh thanh nie^n Nguye^~n Ta^'t Tha`nh xuo^'ng ta`u xua^'t du+o+ng, anh
chu+a nghi~ ddo' la` ddi ti`m ddu+o+`ng cu+'u nu+o+'c...Ba(`ng ca^'p anh co'
trong tay chi? la` ba(`ng Certificat (tie^?u ho.c)...Anh va`o tru+o+`ng Du.c
Thanh, Phan Thie^'t la`m tro+. gia'o la` do sinh ke^'. Bi ki.ch gia ddi`nh ddang
ta'c ddo^.ng ma.nh me~ dde^'n anh. O^ng Nguye^~n Sinh Huy vo^'n nghie^.n ru+o+.u
ra^'t na(.ng...Ba` Thanh ke^? ra(`ng ho^`i a^'y cu+' le^n co+n the`m ru+o+.u va`
say ru+o+.u la` ba` bi. o^ng bo^' dda'nh ba(`ng tay va` ba(`ng roi ra^'t ta`n
nha^~n... Cho ne^n khi xuo^'ng ta`u xua^'t du+o+ng, anh thanh nie^n Nguye^~n
Ta^'t Tha`nh ddang o+? ta^m tra.ng be^' ta('c, vie^.c ho.c do+? dang, o^ng tha^n
sinh bi. "ddu+'t ga'nh" ddo^.t nhie^n tre^n con ddu+o+`ng hoa.n lo^.. Anh ra ddi
dde^? cu+'u mi`nh tru+o+'c he^'t, ti`m vie^.c ti`m nghe^` va` pha^`n na`o dde^?
giu'p gia ddi`nh...
Cho ne^n ngay khi vu+`a dde^'n Pha'p, nga`y 15-9-1911, anh dda~ no^.p ddo+n xin
va`o tru+o+`ng Thuo^.c DDi.a. Anh bi. tu+` cho^'i vi` kho^ng thuo^.c ta^`ng
lo+'p con cha'u quan la.i cao ca^'p ba?n xu+' va` kho^ng co' ho.c va^'n kha'.
Tu+` ddo', anh tro+? tha`nh bo^`i ta`u vo+'i mo^'i lo lo+'n nha^'t la` su+.
so^'ng cu?a gia ddi`nh va` nie^`m mong u+o+'c la` co' lu'c ba?n tha^n se~ tro+?
tha`nh mo^.t maitre d'hotel...
Cuo^'i na(m 1912, khi to+'i New York, anh dda~ lie^n tie^'p gu+?i 2 la' thu+ cho
Kha^m Su+' Trung Ky` ke`m theo so^' tie^`n 15 ddo^`ng ba.c DDo^ng Du+o+ng nho+`
chuye^?n cho cha va` "ca^`u mong Nga`i Kha^m Su+' vui lo`ng cho cha to^i
ddu+o+.c nha^.n mo^.t co^ng vie^.c nhu+ Thu+`a Bie^.n o+? ca'c Bo^." (22)...
Pha?i dde^'n sau dde^. nha^'t the^' chie^'n 1914-1918, tu+ tu+o+?ng chi'nh tri.
cu?a Nguye^~n Ta^'t Tha`nh mo+'i tha`nh hi`nh ro~ ne't, sau khi tie^'p xu'c
vo+'i DDa?ng Xa~ Ho^.i, tie^'p ddo' la` DDa?ng CS Pha'p".
Theo Bu`i Ti'n, DDa?ng dda~ chi? thi. cho ca'c su+? gia du+.ng le^n khuo^n ma^~u
nha^n va^.t Ho^` Chi' Minh thuo^.c mo^.t gia ddi`nh chi' si~ ca'ch ma.ng,
ddu+o+.c un ddu'c lo`ng ye^u nu+o+'c tu+` tuo^?i a^'u tho+, cha bi. ca'ch chu+'c
vi` cho^'ng chi'nh sa'ch su+u cao thue^' na(.ng ddo^'i vo+'i da^n chu'ng ne^n
so+'m nuo^i chi' dda^'u tranh ro+`i que^ hu+o+ng ddi ti`m phu+o+ng cu+'u nu+o+'c
cu+'u da^n...
Kho^ng the^? ngo+` vu+.c vie^.c DDa?ng ra chi? thi. nhu+ng kho^ng the^? que^n
ra(`ng khuo^n ma^~u tre^n kho^ng do DDa?ng hay ca'c su+? gia ma` do chi'nh Ho^`
Chi' Minh dda~ du+.ng le^n trong ta'c pha^?m Nhu+~ng ma^?u chuye^.n ve^` ddo+`i
hoa.t ddo^.ng cu?a Ho^` Chu? Ti.ch ddu+o+.c Ho^` Chi' Minh vie^'t du+o+'i bu't
hie^.u a^?n danh Tra^`n Da^n Tie^n. Con ngu+o+`i ye^u nu+o+'c tu+` thuo+? so+
sinh va` sa'ng suo^'t ho+n ba^'t ky` ngu+o+`i VN na`o cu?a the^' ky? 20 chi? la`
con ngu+o+`i trong tu+o+?ng tu+o+.ng cu?a Ho^` Chi' Minh, sau ddo' ddu+o+.c ca'c
no^~ lu+.c tuye^n truye^`n CS tre^n kha('p the^' gio+'i to^ ve~ la.i va` Duiker
tin theo. Con ngu+o+`i na`y ro~ ra`ng kha'c ra^'t xa vo+'i con ngu+o+`i vie^'t
thu+ cho mo^.t quan chu+'c thuo^.c ddi.a ca^`u xin a^n hue^. vo+'i lo+`i le~
nhu+ "su+. quan ta^m cao quy' cu?a Nga`i" va` "xin Nga`i nha^.n nhu+~ng lo+`i
cha`o ki'nh ca^?n cu?a ke? da^n-con va` ke? to^i to+' chi.u o+n Nga`i"... Ke?
co' lo+`i le~ ddo' kho^ng the^? la` khuo^n ma^~u anh hu`ng tu+` tuo^?i thie^'u
nie^n dda~ quye^'t bo? tro.n ddo+`i dda^'u tranh cu+'u da^n cu+'u nu+o+'c.
Duiker cu`ng ca'c ta'c gia? xu+ng tu.ng Ho^` Chi' Minh cu~ng nha('c ra(`ng Ho^`
Chi' Minh dda~ tra?i nhie^`u gian kho^?, dda~ hy sinh mo.i sinh thu' ca' nha^n
ta^.n tu.y dda^'u tranh dde^? cuo^'i cu`ng tro+? tha`nh nha` a'i quo^'c vi~
dda.i, la` vi. anh hu`ng da^n to^.c lo+'n nha^'t trong li.ch su+? VN ...
Tre^n thu+.c te^', tro.n ddo+`i dda^'u tranh cu?a Ho^` Chi' Minh chi? la` la~nh
lu+o+ng cu?a DDe^. Tam Quo^'c Te^', ddi la.i ddo' dda^y nhu+ mo^.t du kha'ch
tu+` Pha'p, qua Nga, qua DDu+'c, qua Trung Hoa, qua DDo^ng Nam A'... vo+'i ca?
nu+?a ta' ngu+o+`i ti`nh. Gian kho^? cu`ng cu+.c cu?a Ho^` Chi' Minh chi? la` 18
tha'ng bi. Trung Hoa Da^n Quo^'c ba('t giu+~ do nha^.p ca?nh tra'i phe'p va` 13
tha'ng na(`m trong nha` giam Hu+o+ng Ca?ng cu?a ngu+o+`i Anh vi` la` tay sai Nga
bi. nghi ngo+` muo^'n pha' hoa.i Hu+o+ng Ca?ng.
Ho^` Chi' Minh bi. ba('t kho^ng do dda^'u tranh cho dda^'t nu+o+'c, chu+a qua
mo^.t nga`y trong ngu.c tu` thu+.c da^n, kho^ng chi.u mo^.t ngo.n ddo`n tra
ta^'n na`o, du` chi? la` mo^.t ca'i ba.t tai.
Ca?nh o+? tu` ddu+o+.c chi'nh Ho^` Chi' Minh ke^? la.i la` "mo^~i tua^`n hai
la^`n, chu'ng cho o^ng a(n thi.t bo`, co+m tra('ng... Mo^~i nga`y, chu'ng cho
o^ng ra sa^n ddi ba'ch bo^. mu+o+`i la(m phu't... Nhu+~ng buo^?i ddi ho?i cung
la` nhu+~ng lu'c nghi? ngo+i khoa'i nha^'t trong khi o+? tu`. Vi` bo.n ma^.t
tha'm thu+o+`ng mo+`i o^ng hu't thuo^'c la' Anh..." (23)
Ca?nh tu` dda^`y ddo' so vo+'i ca?nh so^'ng cu?a ngu+o+`i da^n VN hie^.n nay
va^~n la` ca?nh tha^`n tie^n ne^n kho' the^? tro+? tha`nh mu+'c hy sinh gian
kho^? ddu? khie^'n toa`n da^n ki'nh phu.c tri a^n ngu+o+`i pha?i tra?i qua dde^?
xu+ng tu.ng la` Cha gia` da^n to^.c. Danh hie^.u na`y cu~ng do Ho^` Chi' Minh
tu+. ga'n qua cuo^'n sa'ch vie^'t ve^` mi`nh va` ddu+o+.c ca'c ho.ng loa tuye^n
truye^`n ddo^?i tha`nh lo+`i xu+ng tu.ng cu?a nha^n da^n.
Rie^ng ngu+o+`i da^n nghi~ ve^` Ho^` Chi' Minh ra sao thi` Vu~ Thu+ Hie^n tu+`ng
co' tho+`i qua^'n qui't be^n Ho^` Chi' Minh, coi Ho^` Chi' Minh nhu+ ngu+o+`i
ba'c thu+.c su+. dda~ ghi la.i lo+`i cu?a mo^.t ba.n tha^n: "Chu'ng ta
nha^`m...O^ng Ho^` cu~ng la` vua nhu+ ca'c o^ng vua kha'c, la.i kho^ng pha?i vua
hie^`n. O^ng a^'y bie^'n nhu+~ng con ngu+o+`i lu+o+ng thie^.n tha`nh nhu+~ng con
quy?. O^ng a^'y la` Quy? Vu+o+ng" (24)
Tha'i ddo^. ro~ re^.t nha^'t ddo^'i vo+'i Ho^` Chi' Minh do thu+.c te^' ne^u
le^n la` ho+n mo^.t trie^.u ngu+o+`i da^n mie^`n Ba('c a`o a.t cha.y va`o Nam
sau hie^.p ddi.nh Gene`ve 1954 khi bie^'t mie^`n Ba('c se~ dda(.t du+o+'i su+.
la~nh dda.o cu?a "vi. Cha Gia` Da^n To^.c" va` cho.n lu+.a tu+o+ng tu+. cu?a
so^' ddo^ng ga^'p nhie^`u la^`n vo+'i nhu+~ng nguy hie^?m lo+'n ga^'p nhie^`u
la^`n sau tha'ng 4-1975 ta.o tha`nh nhu+~ng trang su+? ddu+o+.c Michel Tauriac
die^~n ta? "ddo' la` li.ch su+? cu?a nhu+~ng ngu+o+`i ddu+o+.c go.i la` boat
people va` co`n ddu+o+.c me^.nh danh la` nhu+~ng ke? che^'t dda('m cu?a tu+. do.
Li.ch su+? cu?a mo^.t da^n to^.c dda~ bi. ta`n ha.i bo+?i thu+' chi'nh tri.
ha^.n thu` va` pha^n re~ cu?a chu? nghi~a CS" (25)
Die^~n ta? va('n go.n cu?a Michel Tauriac co' the^? coi la` bao qua't he^'t
die^~n tie^'n thu+.c te^' li.ch su+? VN tu+` giu+~a tha^.p nie^n 1920 ve^` sau.
Mu+'c ta`n pha' cu?a thu+' chi'nh tri. ha^.n thu` va` pha^n re~ theo quan
ddie^?m CS tru+o+'c he^'t dda~ dda'nh pha' ha`ng ngu~ ngu+o+`i VN ye^u nu+o+'c
ddang dda^'u tranh ddo`i ddo^.c la^.p, khi Ho^` Chi' Minh hoa.t ddo^.ng bi'
ma^.t. Sau ddo', khi Ho^` Chi' Minh gia`nh ddu+o+.c chi'nh quye^`n thi` toa`n
the^? da^n to^.c tro+? tha`nh ddo^.i ngu~ tie^`n phong xung tra^.n trong cuo^.c
chie^'n y' thu+'c he^. giu+~a hai kho^'i cu+.c quye^`n tre^n the^' gio+'i.
Ti'nh cha^'t kha'ng chie^'n gia`nh ddo^.c la^.p ddu+o+.c ga'n cho giai ddoa.n
1945-1954 va` kha'ng chie^'n cho^'ng xa^m la(ng ddu+o+.c ga'n cho giai ddoa.n
1954-1975 kho^ng he^` pha?n a?nh thu+.c te^' ma` chi? la` ke^'t qua? cu?a mo^.t
tra^.n chie^'n tuye^n truye^`n vo+'i pha.m vi bao tru`m du+ lua^.n kha('p the^'
gio+'i.
Trong giai ddoa.n 1945-1954, su+. hie^.n die^.n cu?a qua^n ddo^.i Pha'p be^n
ca.nh ha`ng ngu~ ye^u nu+o+'c va` su+. co' ma(.t cu?a nhu+~ng ngu+o+`i ye^u
nu+o+'c trong ha`ng ngu~ kha'ng chie^'n khie^'n ca'c lua^.n ddie^.u che gia^'u
ti'nh cu.c bo^. cu?a cuo^.c chie^'n y' thu+'c he^. ba(`ng chie^u ba`i gia?i
pho'ng da^n to^.c de^~ ddu+o+.c cha^'p nha^.n.
Trong giai ddoa.n 1954-1975, su+. co' ma(.t cu?a qua^n ddo^.i My~ be^n ca.nh
qua^n ddo^.i mie^`n Nam tie^'p tu.c bi. khai tha'c theo hu+o+'ng cu~ vo+'i
chie^u ba`i cho^'ng ngoa.i xa^m cu~ng de^~ thu dda.t hie^.u qua? do ca'c no^~
lu+.c tuye^n truye^`n cu?a CS.
Co' the^? no'i kho^ng so+. la^`m la^~n ra(`ng trong cuo^.c chie^'n y' thu+'c
he^., CS luo^n na('m u+u the^' tuye^.t ddo^'i ve^` tuye^n truye^`n.
Ly' do tru+o+'c he^'t la` the^' gio+'i tu+. do kho^ng dda(.t na(.ng vie^.c
tuye^n truye^`n trong khi CS coi tuye^n truye^`n la` ma(.t tra^.n quan tro.ng
co' ta^`m mu+'c quye^'t ddi.nh lo+'n ho+n ca'c ma(.t tra^.n su+? du.ng bom
dda.n.
Ly' do ke^' tie^'p la` CS dda~ co' mo^.t qua' tri`nh ke^'t kho^'i vo+'i ky?
lua^.t ro~ ra`ng la` tua^n ha`nh mo.i chi? thi. tu+` Lie^n Xo^ khie^'n mo.i
ha`nh vi dde^`u pho^'i ho+.p nhi.p nha`ng vo+'i qui mo^ phu? kha('p the^' gio+'i
ne^n mo^.t lua^.n ddie^.u tuye^n truye^`n ddu+o+.c ddu+a ra o+? no+i na`y se~
la^.p tu+'c ddu+o+.c la^.p la.i o+? nhie^`u no+i kha'c dde^? ta(ng cu+o+`ng
to^'i dda hie^.u qua?.
Ly' do kha'c kho^ng ke'm quan tro.ng la` ky? lua^.t the'p trong chi'nh sa'ch cai
tri. ta.i ca'c quo^'c gia CS va` kho^ng khi' sinh hoa.t da^n chu? ta.i phi'a
the^' gio+'i tu+. do. Mo.i phu+o+ng tie^.n truye^`n tho^ng, tha^.m chi' mo.i
lo+`i no'i cu?a tu+`ng ca' nha^n ta.i ca'c quo^'c gia CS dde^`u pha?i la^.p la.i
quan ddie^?m cu?a gio+'i la~nh dda.o trong khi ngu+o+`i da^n phi'a the^' gio+'i
tu+. do co' toa`n quye^`n ba`y to? chi'nh kie^'n theo ba^'t ky` quan ddie^?m
na`o. U+u ddie^?m trong sinh hoa.t da^n chu? dda~ mo+? ra khoa?ng tro^'ng
kho^?ng lo^` cho CS ta^'n co^ng tuye^n truye^`n ta.i ba^'t ky` no+i na`o, vo+'i
ba^'t ky` tha`nh pha^`n qua^`n chu'ng na`o.
Cuo^'i cu`ng, cuo^.c chie^'n VN vo+'i ti'nh cu.c bo^. trong cuo^.c chie^'n y'
thu+'c he^. dda~ tha`nh cuo^.c chie^'n cu?a mo.i quo^'c gia CS, mo.i dda?ng CS,
mo.i to^? chu+'c CS. Ta^'t ca? dde^`u ddu+'ng tru+o+'c ddo`i ho?i pha?i go'p
pha^`n, vi` la` nhie^.m vu. chung tre^n ddu+o+`ng dda^'u tranh giai ca^'p dde^?
gia`nh tha('ng lo+.i cuo^'i cu`ng cho ly' tu+o+?ng CS, ne^n ho+.p qua^`n chie^'n
dda^'u trong ma(.t tra^.n tuye^n truye^`n ba(`ng nhu+~ng lua^.n ddie^.u xuye^n
ta.c thu+.c te^', vu ca'o bo^i nho. ta.o mo^.t du+ lua^.n da^~n to+'i co^ la^.p
ddo^'i phu+o+ng.
Trong die^~n tie^'n ti`nh hi`nh, vu~ khi' chie^'n cu. do Lie^n Xo^, Trung Co^.ng
tie^'p tro+. ga^`n nhu+ chi? ddu? giu'p CSVN mo+? ca'c tra^.n dda'nh duy tri`
ti`nh tra.ng chie^'n tranh dde^? toa`n kho^'i CS khai tha'c va`o ma(.t tra^.n
tuye^n truye^`n vo+'i ta^`m mu+'c quye^'t ddi.nh ke^'t qua? cuo^.c chie^'n.
Tre^n ma(.t tra^.n na`y, Ho^` Chi' Minh dda~ go'p pha^`n kho^ng nho? la` du+.ng
ba?n tha^n mi`nh tha`nh mo^.t ngu+o+`i ye^u nu+o+'c, mo^.t anh hu`ng da^n to^.c
dde^? qua ddo' thu hu't su+. ho^~ tro+. cu?a du+ lua^.n quo^'c te^' ta.o tha`nh
a'p lu+.c chi'nh tri. na(.ng ne^` cho ddo^'i phu+o+ng. Khuo^n ma^~u nha^n va^.t
ye^u nu+o+'c Ho^` Chi' Minh do Ho^` Chi' Minh ne^u le^n dda~ ddu+o+.c che'p la.i
o+? kha('p no+i va` chinh phu.c su+. ngu+o+~ng mo^. cu?a nhie^`u ngu+o+`i.
Cuo^'n sa'ch Nhu+~ng ma^?u chuye^.n ve^` ddo+`i hoa.t ddo^.ng cu?a Ho^` Chu?
Ti.ch ky' te^n ta'c gia? Tra^`n Da^n Tie^n chi'nh la` co^ng binh xu+o+?ng so^'
mo^.t, lo` ddu'c vo~ khi' vo^ ta^.n kho^ng ngu+`ng ddu+o+.c tie^'p te^' ta`i
nguye^n do^`i da`o cu?a bo^. chi? huy chie^'n tranh y' thu+'c he^. toa`n ca^`u
o+? Ma.c Tu+ Khoa. (26)
Khuo^n ma^~u nha^n va^.t ye^u nu+o+'c Ho^` Chi' Minh khie^'n nhie^`u ngu+o+`i
kho^ng nhi`n ra mo^.t pha^`n ly' do khie^'n ngu+o+`i Pha'p, ngay tu+` 1945,
kho^ng muo^'n trao tra? ddo^.c la^.p hoa`n toa`n cho VN, la` mo^'i lo Lie^n Xo^
ba`nh tru+o+'ng qua DDo^ng Nam A', ne^n dda~ phu? nha^.n ti'nh cu.c bo^. trong
chie^'n tranh y' thu+'c he^. cu?a cuo^.c chie^'n DDo^ng Du+o+ng I.
Kho^ng rie^ng du+ lua^.n quo^'c te^' ma` nhie^`u ngu+o+`i o+? trong nu+o+'c
cu~ng bi. chinh phu.c bo+?i khuo^n ma^~u na`y. Do ddo', dda~ co' nhu+~ng
ngu+o+`i ye^u nu+o+'c ddu+'ng trong ha`ng ngu~ do Ho^` Chi' Minh la~nh dda.o va`
kho^ng thie^'u ngu+o+`i xin gia nha^.p dda?ng CS vi` tin ra(`ng DDa?ng ddang
chie^'n dda^'u gia`nh ddo^.c la^.p cho dda^'t nu+o+'c. Gu+o+ng hy sinh chie^'n
dda^'u cu?a nhu+~ng ngu+o+`i na`y dda~ go'p pha^`n kho^ng nho? va`o vie^.c ta.o
su+. ne^? phu.c cho du+ lua^.n ddo^'i vo+'i la^.p tru+o+`ng cu+'u nu+o+'c cu?a
dda?ng CS va` Ho^` Chi' Minh.
Thu+.c ra, Ho^` Chi' Minh kho^ng chi? ta.o ra khuo^n ma^~u ye^u nu+o+'c cho ba?n
tha^n ba(`ng cuo^'n sa'ch ky' te^n Tra^`n Da^n Tie^n ma` ba(`ng ra^'t nhie^`u
thu? ddoa.n kha'c.
Cuo^'i na(m 1945, Ho^` Chi' Minh tu+`ng o^m Nguye^~n Ha?i Tha^`n kho'c nu+'c
no+? vo+'i lo+`i no'i tha thie^'t: "Ca? Nam Bo^. la.i lo.t va`o tay thu+.c da^n
Pha'p. Mong cu. va` anh em VN Quo^'c Da^n DDa?ng ha~y vi` To^? Quo^'c VN ga'nh
va'c tra'ch nhie^.m chung vo+'i chu'ng to^i". Ti'nh cha^'t cu?a lo+`i no'i dda~
ddu+o+.c chu+'ng minh ba(`ng ha`nh vi thu+.c te^' ddo^'i vo+'i Nguye^~n Ha?i
Tha^`n va` VN Quo^'c Da^n DDa?ng va`o ma^'y tha'ng sau.
Tru+o+'c ddo', Ho^` Chi' Minh tu+`ng tuye^n bo^' gia?i ta'n DDa?ng CS dde^?
chu+'ng to? mo^.t lo`ng vi` da^n to^.c, trong khi tre^n thu+.c te^' dda?ng CS
va^~n tie^'p tu.c hoa.t ddo^.ng va` na(m 1951 ddo^?i te^n dde^? ta'i xua^'t
hie^.n co^ng khai. Ve^` su+. vie^.c na`y, Nguye^~n Minh Ca^`n dda~ ghi la.i
lo+`i le~ va` cu+? chi? cu?a Ho^` Chi' Minh trong ho^.i nghi. quye^'t ddi.nh
ddo^?i te^n DDa?ng: "O^ng gio+ cao na('p ho^.p thuo^'c la' tho+m Craven "A" cu?a
o^ng le^n ve^` phi'a co' nha~n hie^.u thuo^'c va` no'i: "DDa^y la` DDa?ng Co^.ng
sa?n", ro^`i o^ng quay phi'a trong na('p kho^ng co' nha~n hie^.u va` no'i: "Co`n
dda^y la` dda?ng Lao DDo^.ng". O^ng la.i lo+'n tie^'ng ho?i: "The^' thi` ca'c
co^ ca'c chu' co' tha^'y kha'c gi` nhau kho^ng?" Ca? ho^.i tru+o+`ng ddo^`ng
thanh dda'p vang: "Da. kho^ng a.." O^ng nghie^m nghi. no'i: "Ca'c co^ ca'c chu'
ne^n bie^'t ra(`ng vie^.c ddo^?i te^n dda?ng ta, ba'c dda~ xin y' kie^'n ca'c
ddo^`ng chi' Stalin va` Mao Tra.ch DDo^ng ro^`i (chu'ng to^i ddu+o+.c bie^'t
ho^`i a^'y o^ng vu+`a ddi Moskva ve^`), ca'c ddo^`ng chi' dda~ ddo^`ng y'. Ca'c
co^ ca'c chu' ne^n bie^'t ra(`ng: Ai ddo' thi` co' the^? sai, chu+' ddo^`ng chi'
Stalin va` ddo^`ng chi' Mao Tra.ch DDo^ng thi` kho^ng the^? na`o sai ddu+o+.c."
Ca? ho^.i tru+o+`ng vo^~ tay ra^`m ra^`m." (27)
Cung ca'ch va` ha`nh vi cu?a Ho^` Chi' Minh ne^'u ddu+o+.c nhu+~ng ngu+o+`i nhu+
Douglas Pike, Robert Shaplen, Halberstam...coi la` bie^?u hie^.n mu+'c ddo^.
ta`i na(ng sie^u vie^.t thi` bi. nhie^`u ngu+o+`i kha'c, tha^.m chi' ca? Honey,
Sainteny... nhi`n tha`nh hie^?m a'c, xa?o tra'. Nhu+~ng hu+o+'ng nhi`n ddo'
kho^ng dda'nh gia' chi'nh xa'c con ngu+o+`i Ho^` Chi' Minh dde^? gia?i dda'p
nghi va^'n va^~n treo lo+ lu+?ng la` nha` anh hu`ng cu+'u nu+o+'c hay ke? dda.i
pha?n quo^'c.
Thay vi` khen che^ theo nhu+~ng tie^u chua^?n dda.o ddu+'c hay kha? na(ng ca^`n
dda(.t mo.i cung ca'ch, ngo^n ngu+~ va` ha`nh vi ddo' tha`nh ne^`n ta?ng cho
su+. xa'c ddi.nh con ddu+o+`ng phu.c vu. va` phu+o+ng pha'p dda^'u tranh cu?a
Ho^` Chi' Minh.
Ba(`ng thu+.c te^', Ho^` Chi' Minh cho tha^'y dda~ ga('n bo' vo+'i ddu+'c tin
cu?a mo^.t ti'n ddo^` va`o ti'n ngu+o+~ng CS tu+` na(m 1921. Sau su+. cho.n
lu+.a na`y, Ho^` Chi' Minh dda~ ta^.n tu.y kho^ng ngu+`ng trong vie^.c thu+.c
hie^.n su+' ma.ng to^ng ddo^` ne^n ngay tu+` na(m 1926, Ho^` Chi' Minh dda~
nha('c nho+? ca'c ddo^`ng chi' ra(`ng da^n to^.c chi? la` ma`u sa('c va` chu?
nghi~a a'i quo^'c la` ddie^`u nguy hie^?m.
Bo+?i vi`, trong gia'o ddie^`u cu?a ti'n ngu+o+~ng CS kho^ng he^` co' quo^'c gia
da^n to^.c ma` chi? co' giai ca^'p va` giai ca^'p duy nha^'t ddu+o+.c quye^`n
to^`n ta.i la` giai ca^'p vo^ sa?n theo ddu'ng quy lua^.t bie^.n chu+'ng li.ch
su+?. Ca'c giai ca^'p kha'c ba('t buo^.c pha?i bi. dda`o tha?i theo nhu+~ng y'
thu+'c he^. phu. thuo^.c bao go^`m mo.i hi`nh tha'i chu? nghi~a dde^' quo^'c
thu+.c da^n, quo^'c gia da^n to^.c...
Tru+o+'c ma('t Ho^` Chi' Minh chi? co`n duy nha^'t "chu? nghi~a Ma'c-Lenin la`
a'nh sa'ng cha^n ly', la` ma(.t tro+`i ddu+a la.i nguo^`n vui" va` con ddu+o+`ng
phu.c vu. cu?a Ho^` Chi' Minh hu+o+'ng tro.n ve^` phi'a a'nh sa'ng cha^n ly'
na`y.
So+? di~ Ho^` Chi' Minh luo^n xua^'t hie^.n du+o+'i vo'c da'ng ngu+o+`i ye^u
nu+o+'c, mo^.t ti'n ddo^` da^n to^.c chu? nghi~a, vi` theo nguye^n ta('c sa'ch
lu+o+.c Lenin, pha?i thi'ch u+'ng vo+'i thu+.c te^' tu+`ng giai ddoa.n dde^?
tu+`ng bu+o+'c tie^'n le^n. Kho^ng the^? vo+'i mo^.t bu+o+'c nha?y vo.t hoa(.c
theo mo^.t con ddu+o+`ng tha(?ng ta('p dde^? ddi tu+` cha^n le^n ddi?nh nu'i.
Du` kho^ng muo^'n, va^~n pha?i tu`y ddi.a the^' du+.a theo ca'c trie^`n do^'c,
uo^'n theo ca'c khu'c quanh. Vo'c da'ng ngu+o+`i ye^u nu+o+'c hay ma`u sa('c
da^n to^.c chi'nh la` nhu+~ng khu'c quanh, nhu+~ng trie^`n do^'c ba('t buo^.c
pha?i ba'm theo trong phu+o+ng pha'p dda^'u tranh dde^? ddi to+'i mu.c tie^u
cuo^'i cu`ng.
Tre^n to+` Ho.c Ta^.p, co+ quan ly' lua^.n va` tuye^n hua^'n cu?a dda?ng CSVN,
so^' tha'ng 1-1960 nha^n ky? nie^.m 30 na(m nga`y tha`nh la^.p dda?ng, Ho^` Chi'
Minh dda~ vie^'t: "Na(m nay dda?ng ta 30 tuo^?i cha(~n.... Chu'ng ta cha^n
tha`nh ca?m o+n dda?ng CS Lie^n Xo^ va` dda?ng CS Trung Quo^'c dda~ giu'p ta
tu+. re`n luye^.n tha`nh mo^.t dda?ng kie^?u mo+'i cu?a giai ca^'p co^ng nha^n."
Trong cu`ng so^' ba'o ddo', Le^ Dua^?n vie^'t: "30 na(m nay, ly' lua^.n khoa
ho.c Ma'c- Le^nin luo^n luo^n la` kim chi? nam cho mo.i ha`nh ddo^.ng cu?a
dda?ng ta"
Le^nin dda~ pha't bie^?u: "Chie^'n tranh la^.t ddo^? che^' ddo^. tu+ sa?n quo^'c
te^' la` cuo^.c chie^'n tranh tra(m pha^`n kho' kha(n, la^u da`i, phu+'c ta.p
ho+n ba^'t cu+' cuo^.c chie^'n tranh na`o giu+~a ca'c quo^'c gia. Ne^'u ngay
tu+` dda^`u dda~ tu+` bo? kho^ng chi.u du`ng nhu+~ng con ddu+o+`ng quanh co,
khai tha'c ca'c mo^'i ma^u thua^~n, xung ddo^.t quye^`n lo+.i thu+o+`ng chia re~
ca'c ddo^'i phu+o+ng, kho^ng chi.u tho?a hie^.p ky' ke^'t thi` co' kha'c gi`,
trong mo^.t cuo^.c ma.o hie^?m leo nu'i chu+a tu+`ng co' ai dda(.t cha^n to+'i,
ma` la.i tu+` cho^'i ngay tu+` dda^`u, kho^ng chi.u ddi quanh co mo^.t ddo^i
lu'c va`, ddo^i khi, quay dda^`u tro+? la.i, dde^? ti`m mo^.t hu+o+'ng ddi
mo+'i?" (28)
Khai trie^?n y' nie^.m tre^n, trong Nhu+~ng nguye^n ly' cu?a chu? nghi~a Le^nin,
Stalin dda~ vie^'t: "Nhie^`u ngu+o+`i nghi~ ra(`ng chu? nghi~a Le^nin, no'i
chung, cho^'ng la.i ca?i ca'ch, hie^.p u+o+'c va` ddie^`u ddi`nh. DDie^`u ddo'
hoa`n toa`n sai. Ngu+o+`i Bolshevick cu~ng bie^'t ro~ nhu+ ai ra(`ng o+? nhu+~ng
hoa`n ca?nh na`o ddo', ca?i ca'ch no'i chung va` ddie^`u gia?i, tho?a hie^.p
no'i rie^ng, la` ddie^`u ca^`n thie^'t. Chie^'n si~ ca'ch ma.ng cha^'p nha^.n
su+. ca?i ca'ch, dde^? du`ng la`m mo^.t thu+' mo^`i lu+?a pho^'i ho+.p co^ng
ta'c ba^'t ho+.p pha'p, du`ng la`m no+i a^?n na'u ngo~ ha^`u ta(ng cu+o+`ng
co^ng ta'c ba^'t ho+.p pha'p, chua^?n bi. qua^`n chu'ng la`m ca'ch ma.ng la^.t
ddo^? che^' ddo^. tu+ ba?n." (29)
Mo.i cung ca'ch no'i na(ng va` ha`nh ddo^.ng cu?a Ho^` Chi' Minh trong die^~n
tie^'n ti`nh hi`nh VN ke^? tu+` tha^.p nie^n 1920, chie^'u theo die^~n gia?i
cu?a Stalin, chi? la` nhu+~ng ddie^`u gia?i, tho?a hie^.p mang ti'nh a^?n na'u
trong tu+`ng giai ddoa.n hoa(.c ca'c mo^`i lu+?a vo+'i mu.c ddi'ch ta(ng
cu+o+`ng chua^?n bi. lu+.c lu+o+.ng la`m ca'ch ma.ng la^.t ddo^? che^' ddo^. tu+
ba?n.
Trong tru+o+`ng ho+.p ga.t bo? ne^`n ta?ng thu+.c te^' ma` Revel dda~ nha('c
to+'i dde^? chi? nha^.n die^.n Ho^` Chi' Minh tre^n ne^`n ta?ng ly' tu+o+?ng va`
phu+o+ng pha'p dda^'u tranh, vie^.c xu+ng tu.ng Ho^` Chi' Minh la` nha` dda.i
a'i quo^'c hay anh hu`ng da^n to^.c cu~ng hoa`n toa`n thie^'u ca(n ba?n.
Hi`nh a?nh chi'nh xa'c nha^'t cu?a Ho^` Chi' Minh va^~n la` hi`nh a?nh theo
Krutshchev die^~n ta?: "Ho^` Chi' Minh la` to^ng ddo^` nhie^.t tha`nh cu?a to^n
gia'o CS... la` vi. tha'nh cu?a chu? nghi~a CS, ngu+o+`i nhie^.t tha`nh xa?
tha^n vi` dda.i nghi~a CS". Vi` the^', Krutshchev dda~ ke^u go.i nhu+~ng
ngu+o+`i CS: "Ca'c ba.n pha?i to^n ki'nh ngu+o+`i na`y, ha~y quy` go^'i tru+o+'c
o^ng a^'y dde^? to? lo`ng bie^'t o+n ve^` nhu+~ng ddo'ng go'p vo^ vi. lo+.i cu?a
o^ng a^'y cho chi'nh nghi~a CS".
Vo+'i CS, da^n to^.c chi? la` mo^.t ta^.p ho+.p dda^`y ra^~y no.c ra('n ddo^.c
va` chu? nghi~a ye^u nu+o+'c la` ddie^`u nguy hie^?m - nhu+ Ho^` Chi' Minh
nha('c nho+? - ne^n su+. ddo'ng go'p lo+'n lao cho chu? nghi~a CS cu?a Ho^` Chi'
Minh dde^'n mu+'c la~nh tu. Krutschev ddo`i ca'c ddo^`ng chi' pha?i quy` go^'i
to^n ki'nh cu~ng ddo^`ng nghi~a vo+'i su+. ta`n pha' khu?ng khie^'p ma` da^n
to^.c pha?i ga'nh chi.u.
Du` theo dduo^?i y' ddo^` to^'t dde.p na`o trong tranh dda^'u, Ho^` Chi' Minh
cu~ng kho^ng the^? ddu+o+.c dda(.t va`o ha`ng ngu~ ye^u nu+o+'c dde^? tro+?
tha`nh anh hu`ng da^n to^.c.
Tha'i ddo^. cu?a ngu+o+`i da^n DDu+'c hie^.n nay vo+'i Hitler hay ngu+o+`i da^n
Nga hie^.n nay vo+'i Stalin co' the^? la` tha'i ddo^. thi'ch ho+.p nha^'t ddo^'i
vo+'i mo.i ngu+o+`i VN dde^? da`nh cho tha^`n tu+o+.ng Ho^` Chi' Minh.
Chu' thi'ch :
Chu+o+ng 51
(01) Ti'n ddo^` CS la` tu+` do chi'nh dda?ng CS DDo^ng Du+o+ng du`ng dde^? go.i
ca'c dda?ng vie^n. Trong nghi. quye^'t nga`y 5-11-1945 tu+. gia?i ta'n DDa?ng CS
DDo^ng Du+o+ng ddu+o+.c Ho^` Chi' Minh co^ng bo^' nga`y 11-11-1945 co' ca^u:
"Nhu+~ng ti'n ddo^` cu?a chu? nghi~a CS muo^'n tie^'n ha`nh vie^.c nghie^n cu+'u
chu? nghi~a se~ gia nha^.p Ho^.i Nghie^n Cu+'u Chu? Nghi~a Ma~ Kha('c Tu+ o+?
DDo^ng Du+o+ng"
(02) Ve.m la` tu+` ngu+~ xua^'t hie^.n tu+` chu+~ VM vie^'t ta('t cu?a Vie^.t
Minh vo+'i ha`m nghi~a no'i do^'i. Tie^'ng Ve.m ra^'t pho^? bie^'n trong qua^`n
chu'ng VN tu+` 1945: No'i do^'i nhu+ Ve.m...
(03) Du`ng thay cho te^n Nguye^~n A'i Quo^'c mang tu+` khi gia nha^.p dda?ng Xa~
Ho^.i Pha'p dda^`u na(m 1919 va` ddu+o+.c nha('c to+'i nhie^`u tu+` sau tha'ng
6-1919.
(04) Ba'c Ho^` tre^n dda^'t nu+o+'c Lenin - Ho^`ng Ha`, tr. 190
(05) Ma(.t Tha^.t - Tha`nh Ti'n, tr. 120-121
(06) Xin xem Ho^` Chi' Minh, te^n pha?n quo^'c ... - Nguye^~n Phu+o+ng Minh.
(07) Bie^n nie^n tie^?u su+? - Ta^.p I, tr. 224
(08) Nhu+~ng na(m tha'ng kho^ng the^? na`o que^n - Vo~ Nguye^n Gia'p, tr. 13
(09) A Dragon Embattled - Buttinger, tr.402 vie^'t ve^` khung ca?nh VN sau
hie^.p u+o+'c 6-3-1946: "...Nhu+~ng cuo^.c tua^`n tie^~u ho^~n ho+.p Pha'p -
Vie^.t Minh ddu+o+.c tha`nh la^.p dde^? giu+~ tra^.t tu+. va` dde^` pho`ng ba.o
ddo^.ng cho^'ng Pha'p the^m nu+~a. Nhu+ng ddo' mo+'i chi? la` bu+o+'c dda^`u.
Nhu+~ng bu+o+'c tie^'p theo cho tha^'y Vie^.t Minh dda~ nhi`n ra ra(`ng dda^y
la` di.p to^'t dde^? ho. tie^u die^.t ca'c dda?ng tha^n Trung Hoa va` ngu+o+`i
Pha'p vo^'n coi phe quo^'c gia kho^ng the^? tho?a hie^.p co`n te^. ho+n phe CS
chi.u ho+.p ta'c ne^n quye^'t ddi.nh u?ng ho^. Vie^.t Minh trong va^'n dde^`
na`y. Nha(`m mu.c ddi'ch loa.i tru+` ke? thu` kho^ng CS, Pha'p dda~ tro+? tha`nh
ddo^`ng minh ta.m tho+`i cu?a Vie^.t Minh."
(10) Nguye^n va(n tie^'ng Pha'p: "La France reconnait solennellement
l'inde'pen-dance du Vietnam auquel il appartient de re'aliser librement son
unite'. De son co^te', le Vietnam proclame son adhe'sion a` l'Union Francaise en
qualite' d'E'tat associe' a` la France. L'inde'pendance du Vietnam n'a d'autres
limites que celles que lui impose son appartenance a` l'Union Francaise".
(11) Trong The Struggle For Indochina, Ellen J. Hammer ghi Quo^'c Ho^.i Pha'p
phe^ chua^?n Tho?a U+o+'c E'lyse'e nga`y 23-4-1949. Thu+.c ra va`o nga`y tre^n
chi? mo+'i co' vie^.c Ho^.i DDo^`ng La~nh Tho^? Nam Ky` tho^ng qua sa'p nha^.p
Nam Ky` va`o VN. Tu+` ddo' cho to+'i nga`y 2-2-1950 la` nga`y Quo^'c Ho^.i Pha'p
phe^ chua^?n ba?n tho?a u+o+'c, giao di.ch giu+~a VN va` Pha'p chi? du+.a tre^n
va(n thu+ chi'nh thu+'c giu+~a ca'c dda.i die^.n ha`nh pha'p la` Auriol, Pignon
va` Ba?o DDa.i.
(12)-(14)-(15)-(16)-(17)-(18) Ma(.t tha^.t - Bu`i Ti'n, tr. 99, 128-129 & 134,
39, 91, 99, 98-102
(13) Vision accomplished? - Nguye^~n Kha('c Huye^n - tr. 260
(19) 21 ta`i lie^.u go^`m thu+ cu?a Nguye^~n Sinh Huy (cha Ho^` Chi' Minh) gu+?i
Kha^m Su+' Trung Ky`, thu+ cu?a Nguye^~n Ta^'t Tha`nh (Ho^` Chi' Minh) gu+?i
Kha^m Su+' Trung Ky`, co^ng va(n cu?a So+? Ma^.t Tha'm Trung Ky`, lo+`i khai
cu?a tru+o+?ng la`ng Kim Lie^n, lo+`i khai cu?a ca'c hu+o+ng chu+'c Kim Lie^n,
lo+`i khai cu?a Nguye^~n Ta^'t DDa.t (anh Ho^` Chi' Minh), lo+`i khai cu?a ba`
Nguye^~n Thi. Thanh (chi. Ho^` Chi' Minh), ghi che'p cu?a So+? Ma^.t Tha'm Nam
Bo^., ddie^.n cu?a Toa`n Quye^`n DDo^ng Du+o+ng ...
(20) Tu+` tho+`i Minh Me^.nh, ba~i bo? chu+'c Tra.ng Nguye^n nhu+ng the^m Pho'
Ba?ng la` ba^.c cuo^'i cu`ng trong 5 ca^'p dda^.u trong ky` thi Ho^.i theo thu+'
tu+. sau: Ba?ng Nha~n, Tha'm Hoa, Hoa`ng Gia'p, DDo^`ng Tie^'n Si~ Xua^'t Tha^n
va` Pho' Ba?ng.
(21) Nguye^~n Ly' Tu+o+?ng, ta'c gia? Thuye^`n Ai DDo+.i Be^'n Va(n La^u (Ta'c
gia? XB, Nam Cali, 2001) cho bie^'t, theo lo+`i ke^? cu?a o^ng Vo~ Nhu+
Nguye^.n, con cu. Vo~ Ba' Ha.p ba.n tha^n va` ddo^`ng mo^n vo+'i cu. Phan Bo^.i
Cha^u (tuy ke'm Phan 10 tuo^?i), o^ng Nguye^~n Sinh Sa('c, tha^n phu. o^ng Ho^`,
sau khi vo+. che^'t va` bi. ma^'t chu+'c, dda~ ddem ba ngu+o+`i con la` Nguye^~n
Thi. Thanh tu+'c Kim Lie^n, Nguye^~n Ta^'t DDa.t tu+'c ca? Khu+o+m hay Nguye^~n
Sinh Khie^m va` Nguye^~n Sinh Co^n tu+'c Nguye^~n Ta^'t Tha`nh va`o Hue^' gu+?i
o^ng no^.i cu?a o^ng Nguye^.n la` cu. Vo~ Va(n Gia'p tro^ng coi ho^.. O^ng Vo~
Nhu+ Nguye^.n cu~ng ke^? ra(`ng, khi o^ng bi. Vie^.t Minh ba('t sau ca'ch ma.ng
Tha'ng Ta'm, chi'nh o^ng Nguye^~n Ta^'t DDa.t, tu+'c Ca? Khie^m dda~ tu+.
ddo^.ng can thie^.p vo+'i Tra^`n Hu+~u Du+.c lu'c a^'y la` chu? ti.ch Vie^.t
Minh Trung Bo^. tha? o^ng, vi` nho+' o+n gia ddi`nh o^ng. Hie^.n o^ng Vo~ Nhu+
Nguye^.n sinh so^'ng ta.i Pau, mie^`n Nam nu+o+'c Pha'p. - xem SDDD trang 73-
75.
(22) Mo^.t ddoa.n thu+ cu?a Ho^` Chi' Minh ky' te^n Paul Ta^'t Tha`nh vie^'t
nga`y 15-12-1912 nhu+ sau: "J'ose me^me de'sirer vous prier de bien vouloir lui
accorder un emploi comme Thu+`a Bie^.n des Bo^. ou Hua^'n DDa.o, Gia'o Thu.,
afin qu'il puisse se gagner sa vie sous votre haute bienveillance. En espe'rant
que votre bonte' ne refuserait la demande d'un enfant qui, pour remplir son
devoir, n'a l'appui que vous et en attendant votre re'ponse, veuillez agre'er,
Monsieur le Re'sident Supe'rieur, les respectueuses salutations de votre filial
peuple et reconnaissant serviteur". Paul Ta^'t Tha`nh, New York le 15 De'cembre
1912 - To^i ca^`u mong Nga`i vui lo`ng cho cha to^i ddu+o+.c nha^.n mo^.t co^ng
vie^.c nhu+ Thu+`a Bie^.n o+? ca'c Bo^. hoa(.c la` Hua^'n DDa.o hay Gia'o Thu.
dde^? cha to^i sinh so^'ng du+o+'i su+. quan ta^m cao quy' cu?a Nga`i. Vo+'i
mong mo?i lo`ng to^'t cu?a Nga`i se~ kho^ng tu+` cho^'i lo+`i ye^u ca^`u cu?a
mo^.t ddu+'a con chi? co`n bie^'t du+.a va`o Nga`i dde^? la`m bo^?n pha^.n cu?a
mi`nh, xin Nga`i Kha^m Su+' nha^.n nhu+~ng lo+`i cha`o ki'nh ca^?n cu?a ngu+o+`i
da^n-con va` ke? to^i to+' chi.u o+n Nga`i."
(23) Nhu+~ng ma^?u chuye^.n trong ddo+`i hoa.t ddo^.ng cu?a Ho^` Chu? Ti.ch -
Tra^`n Da^n Tie^n, tr. 90-91
(24) DDe^m giu+~a ban nga`y - Vu~ Thu+ Hie^n, tr.251
(25) Vietnam, le dossier noir du Communisme - Michel Tauriac - Ba?n Vie^.t
ngu+~, tr. 82.
(26) Ve^` tuye^n truye^`n co' ha`ng tra(m dde^` ta`i dde^? no'i. Chi? xin ddu+a
mo^.t vi' du. ra^'t ddo+n gia?n ve^` tin ddo^`n. Mo^.t ca'n bo^. ddu+o+.c hua^'n
luye^.n ve^` tuye^n truye^`n se~ bie^'t ca'ch ta.o ra tin ddo^`n sao cho co'
no^.i dung ga^`n vo+'i su+. tha^.t, nhu+ng kho^ng pha?i su+. tha^.t ro^`i cho.n
ddu'ng no+i, ddu'ng lu'c, ddu'ng ngu+o+`i dde^? gieo ca'i tin ddo^`n ddo'. No'
kho+?i su+. ba(`ng ca'ch khoa'c ca'i a'o mo+` a?o "nu+?a tha^.t nu+?a gia?".
Nhu+~ng tin ddo^`n loa.i ddo' se~ ta.o ra huye^`n thoa.i va` nhie^`u huye^`n
thoa.i se~ ta.o ne^n tha^`n tu+o+.ng. Kho^ng co' huye^`n thoa.i kho^ng co'
tha^`n tu+o+.ng. Do ddo' tha^`n tu+o+.ng Ho^` Chi' Minh dda~ ddu+o+.c ta.o ne^n
bo+?i pha^`n lo+'n nhu+~ng huye^`n thoa.i do chi'nh o^ng Ho^` ta.o ne^n trong
ta'c pha^?m tu+. ke^? ve^` mi`nh theo phu+o+ng pha'p "ve~ ro^`ng kho^ng co'
dduo^i". Huye^`n thoa.i co`n ddu+o+.c ta.o ne^n ba(`ng tin ddo^`n do ca'n bo^.
tuye^n truye^`n va` khua^'y ddo^.ng qua^`n chu'ng sa'ng ta'c, ddu+o+.c la(.p ddi
la(.p la.i qua bo^. ma'y truye^`n tho^ng do ho. na('m ddo^.c quye^`n. Khi dda~
giu+~ ddo^.c quye^`n truye^`n tho^ng thi` de^~ da`ng chi pho^'i ca'c tin ddo^`n
va` ddo^'i phu+o+ng hay da^n chu'ng kho^ng co' ca'ch gi` kie^?m tra hay ca?i
chi'nh. Chi'nh vi` the^', ngay sau nga`y 19 tha'ng 8 na(m 1945, Vie^.t Minh dda~
na('m ngay dda`i pha't thanh va` dda(.t mo.i to+` ba'o du+o+'i quye^`n Tra^`n
Huy Lie^.u bo^. tru+o+?ng bo^. tuye^n truye^`n.
(27) Xin xem DDa?ng CSVN qua nhu+~ng bie^'n co^' - Nguye^~n Minh Ca^`n
(28)-(29) Sa'ch Lu+o+.c Xa^m La(ng cu?a CS - Minh Vo~, Saigon 1970, t. 68
(co`n tie^'p)