Ngu+o+`i ba'n A?i Nam Quan va` vu`ng dda^'t lo+'n xung quanh cho Ta`u la` HCM va` Pha.m Va(n DDo^`ng - VC co' 'truye^`n tho^'ng' nhu+o+.ng ba^'t cu+' gi` cho Ta`u
rangnguyen
TGNV, 24.1.09
Ven tro+`i go'c bie^?n buo^`n chim ca'
Da.n gio' da`y su+o+ng tu?i nu+o+'c non
Thu+o+.ng Ta^n Thi.
Bi thu+o+ng thay cho li.ch su+? VN!
Tu+`ng ca^y so^' tre^n que^ hu+o+ng la` tu+`ng gio`ng ma'u le^., ma'u cu?a cha
o^ng nga(n thu` va` ma'u cu?a hai mie^`n huynh dde^. chan ho`a va`o nhau trong
hoan la.c da`nh cho Quo^'c te^' CS. Va` ddang tro+? ve^` dda^y la` nhu+~ng
bu+o+'c cha^n a^m tha^`m cu?a nga`n na(m no^ le^.. Ke^'t qu?a tu+` co^ng cuo^.c
nhuo^.m ddo? ma.o danh �ddo^.c la^.p, tu+. do, ha.nh phu'c� theo tu+ tu+o+?ng
HCM va` ddo^`ng bo.n.
Ha~y tie^'p tu.c nhi`n nhu+~ng gi` ma` CSVN ddang ra su+'c thu+.c hie^.n: �Tha'c
Ba?n Gio^'c, A?i Nam Quan kho^ng thuo^.c la~nh tho^? VN!�. Ho. co^' cho^'i bo?
li.ch su+? VN va` ra su+'c tranh ca~i, bie^.n lua^.n vo+'i da^n Vie^.t thay cho
Trung Co^.ng. O^ nhu.c! Tu+` quan dde^'n qua^n, CSVN chi? la` mo^.t lu~ to^i
mo.i da^ng dda^'t, da^ng bie^?n cu?a to^? tie^n cho ngoa.i bang ba(`ng va(n tu+.
co^ng ha`m, hie^.n ro~ hi`nh ha`i la` mo^.t bo.n qua'i thai chu+a tu+`ng co'
trong li.ch su+? nha^n loa.i!
Cha^'p bu't cho dde^` ta`i �A?i Nam Quan�, thay vi` tranh lua^.n ba(`ng va(n
chu+o+ng, to^i se~ su+? du.ng gia' tri. cu?a nhu+~ng tu+ lie^.u ba(`ng hi`nh
a?nh. Bo+?i vi`, dda~ co' ra^'t nhie^`u nghie^n cu+'u co^ng phu cu?a ca'c ta'c
gia? ye^u nu+o+'c Vie^.t no^`ng na`n dda~ la` qu'a ddu? dde^? kha(?ng ddi.nh
�A?i Nam Quan la` cu?a VN! A?i Nam Quan thuo^.c ve^` Trung Co^.ng la` do su+.
hie^'n da^ng cu?a dda?ng CSVN!�. Nhu+~ng hi`nh a?nh se~ lu+u la.i dda^y dde^?
cho con cha'u chu'ng ta hie^?u ro~ ho+n nie^`m bi thu+o+ng cu?a dda^'t nu+o+'c,
chi? cho ca'c em bo.n ba'n nu+o+'c hie^.n dda.i la` ai. DDe^? ro^`i kho^ng co`n
nga`y pha?i to^n tho+` hi?nh Ho^`-Mao va` ma`u co+` ma'u chi? co`n la` mo^.t ky?
nie^.m buo^`n. Ra^'t buo^`n!
Ha~y xa'c tin ra(`ng: �Nu+o+'c Vie^.t cu?a em tu+` A?i Nam Quan dde^'n mu~i Ca`
Mau� la` ma~i ma~i!
Chu+o+ng I
Nhu+~ng hi`nh a?nh li.ch su+?
Trong chu+o+ng na`y, vie^.c sa('p dda(.t hi`nh a?nh ve^` A?i Nam Quan se~ du+.a
theo su+. thay ddo^?i cu?a lo^'i kie^'n tru'c v.v. ma` pha^n chia tha`nh ca'c
nho'm hi`nh theo ky' tu+. A,B,C...DDe^? su+. die^~n ta? ro~ ra`ng ho+n, nhu+~ng
hi`nh a?nh be^n phi'a Trung Co^.ng (hoa(.c Ta`u theo tho+`i dda.i) se~ go.i la`
�Tra^'n Nam Quan� �Mu.c Nam Quan� v.v...; ngu+o+.c la.i, nhu~ng hi`nh a?nh be^n
phi'a VN se~ go.i la` A?i Nam Quan hoa(.c co^?ng Nam Quan theo ddu'ng tinh
tha^`n li.ch su+?. Pha^n chia nhu+ sau.
- Nho'm A: ho.a ddo^` �Tra^'n Nam Quan� cu?a Ta`u (dda'nh so^' A1 dde^'n A4)
- Nho'm B: co' chung kie^'n tru'c (dda'nh so^' B1 dde^'n B4)
- Nho'm C: co' chung kie^'n tru'c (dda'nh so^' C1 dde^'n C4)
- Nho'm D: co' chung kie^'n tru'c (dda'nh so^' D1 dde^'n D2)
- Nho'm E: kho^ng xa'c ddi.nh (E1 dde^'n E3)
- Nho'm F: hi`nh qua^n su+. va` ba?n ddo^` (dda'nh so^' F1 dde^'n F6)
- Nho'm Phu. a?nh: Mo^.t so^' phu. a?nh ba^'t ddi.nh se~ ddu+a tru+.c tie^'p
va`o no+i hi`nh ca^`n the^m minh ho.a.
Die^~n ta?
1, Nho'm hi`nh A:
Tru+o+'c he^'t, ta co' hai bu+'c ho.a theo lo^'i so+n thu?y ve^` hi`nh a?nh
�Tra^'n Nam Quan� trong ddo+`i nha` Thanh (Ta`u). Nie^n dda.i cu?a ca? hai
ddu+o+.c cho ra(`ng ho.a va`o ddo+`i vua Ung Chi'nh khi xa?y ra cuo^.c chie^'n
Trung-Pha'p (1884-1885)
A1. �Tra^'n Nam Quan Bo^? Pho`ng DDo^`� (1)
Co`n go.i la` �Thanh Qua^n Tra^'n Nam Quan Bo^? Pho`ng DDo^`� (Ho.a ddo^` bo^'
tri' pho`ng thu? Tra^'n Nam Quan cu?a qua^n Thanh). DDa^y la` bu+'c ho.a ca'c
vi. tri' ddo'ng qua^n cu?a nha` Thanh no+i Tra^'n Nam Quan be^n trong no^.i
ddi.a Ta`u. DDi.a hi`nh ddo^`i nu'i kha'i lu+o+.c. Co^?ng ra va`o vo+'i A?i Nam
Quan cu?a VN na(`m ta.i ca.nh pha?i cu?a bu+'c ho.a (co' ddo'ng khung).
A2. �Tra^'n Nam Quan Bo^? Pho`ng DDo^`� (2)
Ca'c vi. tri' ddo'ng qua^n cu?a nha` Thanh nhi`n tu+` hu+o+'ng VN. Kho^ng hie^?u
ta.i sao bo^' cu.c cu?a bu+'c ho.a na`y la.i ra^'t gio^'ng vo+'i bo^' cu.c tre^n
bu+u a?nh (tham kha?o hi`nh B1) do ngu+o+`i Pha'p chu.p va`o dda^`u TK20 (hoa(.c
cuo^'i TK19?) . Co' the^? bu+'c ho.a na`y du+.a theo ta`i lie^.u cu?a ngu+o+`i
Pha'p ma` ve~ ra. Gia' tri. cu?a bu+'c ho.a na`y so vo+'i bu+u a?nh (B1) la` do
su+. quan sa't cu?a ngu+o+`i Ta`u va`o tho+`i dda.i cu~ ne^n ta tha^'y ddu+o+.c
kie^'n tru'c nguye^n thu?y cu?a A?i Nam Quan be^n phi'a VN. Ta tha^'y co' mo^.t
co^?ng lo+'n, hai be^n co^?ng la` hai da~y tu+o+`ng tha`nh da^ng cao nhu+ng bi.
ca('t o+? hai be^n lu+ng nu'i. Mo^.t khoa?ng sau co^?ng mo+'i dde^'n pha^`n
co^?ng co' ma'i ngo'i. Tu+` pha^`n co^?ng ma'i ngo'i na`y co' da~y tu+o+`ng
tha`nh cha.y da`i le^n ddi?nh nu'i. DDo' la` pha^`n Ta`u. Ca'c ddie^?m na`y
tu+o+ng xu+'ng vo+'i bu+u a?nh (B1).
A3. �Tra^'n Nam Quan DDa.i Chie^'n�
Minh ho.a ca?nh giao chie^'n giu+~a qua^n Pha'p va` qua^n Thanh ta.i co^?ng Nam
Quan va`o na(m 1885. Nie^n dda.i cu?a bu+'c ho.a kho^ng ro~ nhu+ng ta tha^'y
tu+o+`ng tha`nh co' kie^'n tru'c gio^'ng co^?ng A?i Nam Quan cu?a hi`nh A2.
A4. �Tra^'n Nam Quan DDa.i La^u DDo^`�
Mo^ ta? ca?nh qua^n Pha'p ru't qua^n va` binh lu+.c qua^n Thanh ta.i Tra^'n Nam
Quan. Ha~y quan sa't vi. tri' co^?ng theo khung hu+o+'ng da^~n trong hi`nh.
2, Nho'm hi`nh B:
Bu+u thie^'p (Carte Postale) phong ca?nh A?i Nam Quan do ngu+o+`i Pha'p thu+.c
hie^.n va`o dda^`u the^' ky? 20. Ca'c nha^.t a^'n su+u ta^`m ddu+o+.c tre^n bu+u
thie^'p su+? du.ng tu+` na(m 1908-1912.
B1. A?i Nam Quan nhi`n tu+` ddo^. cao o+? DDo^`ng DDa(ng
Va^~n du+.a theo tu+o+`ng tha`nh phi'a VN la` hai ddoa.n nga('n nhu+ng pha^`n
co^?ng dda~ thay ddo^?i tha`nh co^?ng nho?. Phi'a Ta`u la` co^?ng lo+'n va` cao
ho+n, thie^'t ke^' hai ma'i ngo'i va` tu+o+`ng tha`nh cha.y da`i le^n nu'i
gio^'ng ca'c bu+'c ho.a dda~ ne^u tre^n. Co' le~ sau giao tranh va`o na(m 1885.
Co^?ng phi'a VN dda~ bi. pha' hu?y ne^n ddu+o+.c xa^y la.i kho^ng co`n qui mo^
nhu+ xu+a.
Khoa?ng tro^'ng dde^'n pha^`n co^?ng phi'a Ta`u la` vu`ng ca?nh gio+'i cu?a hai
be^n vi` du+.a theo hi`nh phi'a be^n Ta`u ta se~ tha^'y co' su+. ddo^'i xu+'ng
(tham kha?o nho'm hi`nh C).
Phu. a?nh:(B1) A?nh ma`u dde^? xa'c nha^.n hai pha^`n ma'i ngo'i ddo?.
B2. A?i Nam Quan nhi`n tu+` hu+o+'ng DDo^`ng DDa(ng
Ta nha^.n tha^'y su+. cao tha^'p cu?a hai phi'a co^?ng va` ca'nh pha?i cu?a
tu+o+`ng tha`nh phi'a VN cu~ng du+`ng o+? ngang nu'i theo nhu+ ho.a ddo^` Ta`u
(A1). O+? go'c pha?i phi'a du+o+'i hi`nh la` mo^.t u. tra('ng phu? co? xanh,
da^'u ti'ch lo^ co^'t cu?a qua^n ddo^.i Pha'p (tham kha?o hi`nh F1 se~ tha^'y
ro~ vi. tri' lo^ co^'t nhi`n tu+` be^n Ta`u).
B3. Bang giao ta.i A?i Nam Quan
Quan sa't ca'c nha^n va^.t trong hi`nh, ta tha^'y o+? ca.nh tra'i co' binh li'nh
VN ddu+'ng tha`nh ha`ng da`i. Giu+~a co^?ng ddi ra la` ha`ng phu khie^ng kie^.u
ddo^.i no'n va?i ro^.ng va`nh cu?a qua^n nha` Thanh (cho+? quan vie^n?). O+?
ca.nh pha?i cu?a hi`nh co' nhu+~ng ngu+o+`i nha` Thanh ddo^.i no'n va` ke^'t
to'c dduo^i sam. Co' le~ ddang die^~n ra mo^.t su+. kie^.n na`o ddo' trong li.ch
su+? bang giao ta.i A?i Nam Quan.
B4. Co^?ng A?i Nam Quan
Co^?ng ddo'ng then ga`i, co? mo.c cao nga^'t ngu+o+~ng. Hoang ta.nh. Trong lo+`i
nha('n tre^n bu+u thie^'p cho ta bie^'t co^?ng ddu+o+.c tu phu.c va`o na(m 1908.
Nha^.t a^'n �La.ng So+n�. Xa'c nha^.n bo+` tu+o+`ng tha`nh chi? co`n da^'u thang
ba^.c ddi le^n dde^? so sa'nh vo+'i tu+o+`ng tha`nh phi'a be^n Ta`u (nho'm hi`nh
C).
Phu. a?nh: DDu+o+`ng le^n A?i Nam Quan tu+` DDo^`ng DDa(ng
3, Nho'm hi`nh C
C1. Tra^'n Nam Quan (1)
Nhi`n tu+` be^n Ta`u. Kie^'n tru'c o+? dda^y dda~ kha'c. Pha^`n ma'i ngo'i lo+'n
phi'a du+o+'i dda~ ma^'t, chi? co`n la.i pha^`n ma'i ngo'i be^n tre^n va` ca^'u
tru'c ma'i cu~ng kha'c. Chi? co' da~y tu+o+`ng tha`nh la` va^~n cha.y da`i le^n
tre^n. Ca.nh tra'i tre^n ddi?nh nu'i co' doanh tra.i. Phi'a du+o+'i tru+o+'c
ma(.t co^?ng co' cu.m nha` ngo'i. Kie^'n tru'c thay ddo^?i co' le~ do su+. pha'
hu?y trong cuo^.c �Kho+?i nghi~a Tra^'n Nam Quan� do To^n Trung So+n la~nh dda.o
va`o na(m 1907. DDe^? de^~ pha^n bie^.t vo+'i nho'm hi`nh chu.p tu+` phi'a VN ta
se~ quan sa't the^m su+. kha'c nhau cu?a ddi.a hi`nh ddo^`i nu'i.
C2. Tra^'n Nam Quan (2)
Ma(.t ba(`ng cu?a Tra^'n Nam Quan. Bo+` tu+o+`ng tha`nh chia theo lo^ kha'c
vo+'i hi`nh thang ba^.c be^n phi'a VN. Ta tha^'y ro~ be^n phi'a Ta`u cu~ng co'
khoa?ng ca'ch so vo+'i co^?ng lo+'n (Quan). Mo^.t a'n tu+o+`ng tra('ng ddo^'i
die^.n co^?ng la` theo lo^'i phong thu?y nga`y xu+a tra'nh su+. do`m ngo'
tha(?ng va`o nha` mi`nh tu+` phi'a be^n ngoa`i (ngay trong ca'c kie^'n tru'c
co^? cu?a VN tu+` ddi`nh la`ng dde^'n la(ng mie^'u ta se~ nha^.n ra ddie^?m
na`y). Theo su+? lie^.u Trung Co^.ng, cu.m nha` nho? phi'a tru+o+'c co^?ng lo+'n
(no+i co' hai nha^n va^.t a'o tra('ng ddang ddu+'ng) la` mie^'u tho+` Quan Co^ng
go.i la` Quan DDe^' Mie^'u va` DDe^`n Chie^u Trung. Sau ddo' va`o na(m 1896
trong chu+o+ng tri`nh kha?o sa't bie^n gio+'i giu+~a Trung-Pha'p dda~ xa^y tre^n
ne^`n na`y mo^.t va(n pho`ng qua?n ly' cu`ng vo+'i 9 ddie^?m kha'c tre^n bie^n
gio+'i Trung-Vie^.t. Na(m 1914 xa^y la.i la^`n hai tha`nh kie^'n tru'c nha`
la^`u kie^?u Pha'p ne^n co`n go.i la` �Pha'p La^`u� hoa(.c �Pha'p Quo^'c La^`u�
va^~n co`n to^`n ta.i cho dde^'n nay.
C3. Toa`n ca?nh Tra^'n Nam Quan
Co' mo^.t khu tra.i va` hai da~y nha` ma'i la' ca'ch xa vo+'i co^?ng lo+'n o+?
ca.nh ta^m pha?i cu?a hi`nh. �Tra^'n Nam Quan� la` dda^y! Kho+?i nghi~a To^n
Trung So+n la` dda^y! Khu di ti'ch na`y gio+` chi? co`n la` ruo^.ng nu+o+'c,
go.i la` �khu di chi? Tra^'n Nam Quan Kho+?i Nghi~a�. Ca'c khung trong hi`nh
du`ng dde^? xa'c ddi.nh vi. tri' so vo+'i hi`nh C4.
C4. Tra^'n Nam Quan (3)
Tre^n bu+u thie^'p co' tie^u dde^` �Nam Quan (Chine) - Le Village� ro~ ra`ng
dda^y la` khu la`ng ma.c (Tra^'n) trong dda^'t Ta`u. So sa'nh ca'c khung vi.
tri' vo+'i hi`nh C3:
Da~y nha` la' va` con ddu+o+`ng dda^'t o+? giu+~a, tru+o+'c ma(.t la` cu.m nha`
ngo'i va` ta'n ca^y. Ngang o+? ta^m tra'i cu?a hi`nh la` bo+` tu+o+`ng tha`nh.
Phi'a go'c pha?i la` va'ch nu'i dda' (dda' vo^i?) tra('ng.
Chu+~ �Tra^'n� trong va(n tu+. trung Quo^'c co' ra^'t nhie^`u nghi~a, nhu+
�tra^'n giu+~�, �tra^'n a'p�, �tra^'n ti~nh�, �tra^'n ddi.a�...v.v. dde^`u la`
chi? vie^.c gi`n giu+~, o^?n ddi.nh. �Tra^'n� co`n la` mo^.t ddo+n vi. ha`nh
chi'nh sau ca^'p huye^.n co' tu+` tho+`i xu+a ta.i Ta`u (ddo+n vi. ha`nh chi'nh
VN tho+`i xu+a cu~ng thu+o+`ng su+? du.ng). Trong mo^.t so^' su+? sa'ch VN co'
no'i �Tra^'n Nam Quan� na(`m trong no^.i ddi.a Ta`u. Thi` dda^y, �Tra^'n Nam
Quan� dda~ xa'c ddi.nh la` nhu+~ng hi`nh na`y! Kho^'i nha` lo+.p ma'i ngo'i ta
se~ hie^?u la` khu nha` quan binh, hai da~y nha` la' la` khu da^n cu+ du+.a theo
binh ddo^.i dde^? co' cuo^.c sinh hoa.t ye^n bi`nh. �Tra^'n� la` khu pho^' nho?,
la`ng ma.c. DDu+`ng la`m le^.ch la.c li.ch su+? va` ddu+`ng theo lua^.n ddie^.u
cu?a bo.n ba'n nu+o+'c ma` cho ra(`ng �A?i Nam Quan pha?i go.i la` Ba('c Quan�.
Chu+~ �Nam Quan� la` do Ta`u kie^ng ky. VN ne^n kho^ng muo^'n go.i la` �DDa.i
Nam Quan� ma` tho^i. Chu+~ �Quan� la` chie^'c co^?ng qua la.i. �DDa.i Nam Quan�
hay �Nam Quan� la` cu+?a ngo~ giao thie^.p vo+'i nu+o+'c VN. Hai be^n dda~ thu?
le^~ vo+'i nhau ba(`ng khoa?ng tro^'ng o+? hai be^n co^?ng lo+'n. Theo su+?
lie^.u, sau chie^'n tranh Trung-Pha'p thi` nha` Thanh dda~ chie^'m giu+~ co^?ng
lo+'n va` buo^.c phi'a VN pha?i ca'ch xa co^?ng la` 100 thu+o+'c. Vie^.c na`y ta
tha^'y tu+o+ng ddu+o+ng vo+'i khoa?ng ca'ch cu?a hai co^?ng trong nho'm hi`nh B.
4, Nho'm hi`nh D
D1. Co^?ng Nam Quan (1)
DDa^y la` mo^.t kie^'n tru'c kha'c ha(?n so vo+'i ca'c nho'm hi`nh tre^n. Co'
ve? so+ sa`i vi` dda~ ma^'t ha(?n pha^`n kie^'n tru'c phi'a tre^n trong cuo^.c
no^.i chie^'n ta.i Trung Co^.ng va`o na(m 1949. Ta tha^'y co' da'ng mo^.t nha^n
va^.t ddang ca^`m su'ng. Tie^u dde^` tre^n bu+u thie^'p �NAM QUAN (Tonkin)...�
dda^y la` be^n phi'a VN khi qua co^?ng nho? dde^? ddu+'ng sa't vo+'i co^?ng
lo+'n (va`o lu'c na`y co' le~ kie^'n tru'c co^?ng nho? cu~ng dda~ ma^'t). Theo
su+? lie^.u Trung Co^.ng, trong cuo^.c giao tranh va`o na(m 1949 thi` toa`n bo^.
pha^`n tre^n co^?ng dda~ bi. pha' hoa.i hoa`n toa`n (tham kha?o hi`nh E2).
D2. Co^?ng Nam Quan (2)
Hi`nh dda(ng tre^n ta.p chi' �National Geographic� do GS Nguye^~n Va(n Canh
ddu+a le^n ma.ng va` kho^ng ro~ nie^n dda.i. Mo^.t so^' ba.n nghi ngo+` bu+'c
a?nh na`y kho^ng chi'nh xa'c vo+'i hi`nh a?nh cu?a A?i Nam Quan. Tuy nhie^n so
sa'nh vo+'i hi`nh D1, ta dda~ tha^'y kie^'n tru'c cu`ng kie^?u cu?a hai hi`nh.
Ta.i dda^y, da~y tu+o+`ng tha`nh cha.y le^n cao dde^'n va'ch nu'i tra('ng
tu+o+ng u+'ng vo+'i hi`nh C3-C4, co' the^? xa'c ddi.nh la` hi`nh ddu+o+.c chu.p
tu+` cao ddie^?m be^n phi'a VN.
5, Nho'm hi`nh E
E1. Kho^ng xa'c ddi.nh (1)
Mo^.t hi`nh ngo^i chu`a tre^n ddu+o+`ng ddi Long Cha^u no+i co' co^?ng giao
thie^.p vo+'i VN la` Bi`nh Nhi Quan. Cu`ng vo+'i Nam Quan va` Bi`nh Nhi Quan
co`n co' Thu?y Kha^?u Quan la` 3 co^?ng quan ye^'u dde^? va`o dda^'t VN ne^n
go.i chung la` �Tam Quan�, co' khi co^?ng Nam Quan co`n go.i la` rie^ng la` �Tam
Quan� do o+? vi. tri' quan tro.ng ha`ng dda^`u so vo+'i hai co^?ng Bi`nh
Nhi-Thu?y Kha^?u. No+i hi`nh na`y co' tie^u dde^` �Chine - NAM QUAN - Loc Hang
Thiap�. Chu+a ro~ chu+~ �Loc Hang Thiap� la` gi` nhu+ng hi`nh xa'c ddi.nh la`
Nam Quan tre^n dda^'t Ta`u, co' pha?i la` mo^.t ngo^i chu`a trong �Tra^'n Nam
Quan� hay kho^ng? Hay la` thuo^.c Tra^'n Bi`nh Nhi Quan?
E2. Kho^ng xa'c ddi.nh (2)
Qua^n ddo^.i Trung Co^.ng ddu+'ng tre^n tu+o+`ng tha`nh giu+o+ng co+` trong
cuo^.c chie^'n tha('ng qua^n Tu+o+?ng Gio+'i Tha.ch va`o nga`y 11.12.1949 tuye^n
bo^' gia?i pho'ng Qua?ng Ta^y. The^' tu+o+`ng tha^'p vo+'i co^?ng va` tre^n
ma(.t tu+o+`ng co^?ng co' chu+~ �Tra^'n Nam Quan�.
Phu. a?nh: Hi`nh chu.p chi'nh die^.n cu?a Tra^'n Nam Quan trong nga`y gia?i
pho'ng Qua?ng Ta^y tha'ng 12.1949. Tre^n ma(.t tu+o+`ng co^?ng tha`nh ta tha^'y
ro~ chu+~ �Tra^'n Nam Quan�. (pho`ng tru+ng ba^`y li.ch su+? Hu+~u Nghi. Quan)
E3. Kho^ng xa'c ddi.nh (3)
Qua^n ddo^.i Trung Co^.ng ddu+'ng tru+o+'c co^?ng nho? co' kha('c chu+~ �Tra^'n
Nam Quan�. Kho^ng ro~ nie^n dda.i cu?a hi`nh. Chung vo+'i hi`nh E2, co' le~
dda^y la` �Tra^'n Nam Quan� ma` to^i dda~ gia?i thi'ch (mu.c 3, nho'm hi`nh C).
6, Nho'm hi`nh F
F1. Toa`n ca?nh A?i Nam Quan
Do trinh sa't qua^n Nha^.t Ba?n chu.p va`o tha'ng 6 na(m 1940 tru+o+'c khi
tie^'n ha`nh �cuo^.c chie^'n 3 nga`y� nha(`m dda.t mu.c ddi'ch ddu+a qua^n va`o
la~nh tho^? DDo^ng Du+o+ng. Hi`nh ddu+o+.c mo^ ta?: �...tha^'y ddu+o+.c
ddu+o+`ng xe lu+?a Lao Cai-Co^n Minh. La.i co' ddu+o+`ng xe o^-to^ tu+` DDo^`ng
DDa(ng le^n ta^.n Tra^'n Nam Quan. Bo+` tu+o+`ng tha`nh na`y be^n trong la`
dda^'t Ta`u, ngay be^n ngoa`i la` Ba('c bo^. DDo^ng Du+o+ng�.
Tu+` cao ddie^?m nhu+ trong hi`nh ta tha^'y ro~ vi. tri' lo^ co^'t nhu+ dda~ xem
qua hi`nh B2. Co' kha? na(ng lo^ co^'t dda~ xa^y du+.ng tre^n mo^.t ne^`n kie^'n
tru'c co^? xu+a cu?a VN . Va` co`n �Suo^'i Phi Khanh� no+i tha^'m le^. cu?a
Nguye^~n Tra~i, co' ai nha^.n ra chu+a?...Nu+o+'c ma('t!
Phu. a?nh: Lie^n qua^n Pha'p-Vie^.t (tru+o+`ng Si~ quan DDo^`ng DDa(ng)
Nhu+~ng ngu+o+`i ba?o ve^. A?i Nam Quan tha^'t thu? tru+o+'c qua^n Nha^.t
(25.09.1940)
F2. Co^.t Mo^'c So^' 18
Do qua^n ddo^.i Nha^.t Ba?n chu.p tha'ng 7 na(m 1940 ngay ta.i tu+o+`ng tha`nh
Tra^'n Nam Quan. Co^.t mo^'c so^' 18 li.ch su+? xa'c ddi.nh bie^n gio+'i
Trung-Vie^.t va`o na(m 1887. Xa'c ddi.nh la~nh tho^? ba?o ho^. cu?a thu+.c da^n
Pha'p ta.i DDo^ng Du+o+ng va` cu~ng la` kho+?i ddie^?m Nam tie^'n cu?a qua^n
ddo^.i Thie^n Hoa`ng giao tranh vo+'i ca'c nu+o+'c Cha^u A^u.
Tre^n Co^.t mo^'c so^' 18 ta ddo.c ddu+o+.c: �Trung Vie^.t Quo^'c Gio+'i, Tra^'n
Nam Quan Ngoa.i, DDe^. Tha^.p Ba't Hie^.u - No.18 FRONTIERE�
F3. Ba?n ddo^` vi. tri' Tra^'n Nam Quan va` co^.t mo^'c so^' 18
Do chi'nh quye^`n Tu+o+?ng Gio+'i Tha.ch ho.a va`o na(m Da^n Quo^'c 13 (1925).
Khu vu+.c Tra^'n Nam Quan va` co^.t mo^'c so^' 18 (co' ddo'ng khung)
F4. Hu+~u Nghi. Quan (te^n go.i co^?ng Nam Quan do Trung Co^.ng dda(.t ra va`o
na(m 1965)
DDa^y la` mo^.t ba(`ng chu+'ng so^'ng ddo^.ng nha^'t cho ke^'t qu?a �ba'c cha'u
ta cu`ng giu+~ nu+o+'c� trong tho+`i CS ca^`m quye^`n ta.i VN. A?nh do cu+.u
chie^'n binh Trung Co^.ng (tham gia chie^'n tranh bie^n gio+'i Trung-Vie^.t
1979) chu.p va`o na(m 2005. Ca'c va.ch va` khung dda'nh da^?u tre^n a?nh la`
cu?a ta'c gia? a?nh va` ddu+o+.c gia?i thi'ch nhu+ sau.
�Hi`nh tre^n la` tu+` tre^n nu'i Kim Ke^ chu.p xuo^'ng. Be^n tra'i la` Hu+~u
Nghi. Quan, vo`ng tro`n ma`u va`ng la` cao ddie^?m tranh cha^'p Trung-Vie^.t,
hie^.n tho+`i do qua^n ta kho^'ng che^'; Vu`ng ma`u xanh la' ca^y hi`nh tam
gia'c la` khu vu+.c ga`i ddi.a lo^i. Va.ch da`i ma`u ti'm la` con ddu+o+`ng
sa('t qua la.i vo+'i DDo^`ng DDa(ng. Vu`ng tra('ng giu+~a hi`nh co' hai cu+?a
ddu+o+`ng ha^`m la` ddie^?m cuo^'i cu?a cao to^'c Nam Ninh dde^'n Ba(`ng
Tu+o+`ng�
Nguye^n va(n:
...
Tham kha?o ta.i dda^y:
http:..military.china.com.zh_cn.hist...2461442_1.html
To^i xin thuye^'t minh the^m. Nu'i Kim Ke^ la` cao ddie^?m chie^'n lu+o+.c na(`m
o+? ca'nh tra'i co^?ng Nam Quan, ngay vi. tri' chu.p a?nh cu?a te^n cu+.u
chie^'n binh na`y chi'nh la` dda^'t VN. Khu vu+.c tam gia'c trong hi`nh chi'nh
la` khu vu+.c cu?a co^.t ca^y so^' Km0 cu?a VN la` no+i ma` va`o dda^`u tha'ng
7.2007, phi'a Trung Co^.ng dda~ tuye^n bo^' hoa`n ta^'t go+~ bo? ta^'m dda.n
ddi.a lo^i (mi`n) cuo^'i cu`ng, ba?o dda?m tho^ng thu+o+ng an toa`n cho �vu`ng
Hu+~u Nghi., Ho`a bi`nh va.n tue^'!�. Trong ca'c hi`nh a?nh cu?a chu+o+ng tie^'p
theo ta se~ ro~ ho+n ve^` vi. tri' na`y. O+? dda^y ta dda~ co' kha'i nie^.m ve^`
vie^.c A?i Nam Quan dda~ ma^'t trong cu+. ly ra sao! Vie^.c ma^'t la~nh tho^?
qu?a la` nghie^m tro.ng! kho^ng pha?i la` 100m, 150m, hoa(.c 200m. Cu+. ly trong
hi`nh co' the^? ti'nh ba(`ng Km! Hai lo^~ dden ga^`n giu+~a ta^m hi`nh la`
ddu+o+`ng ra va`o cu?a cao to^'c Nam-Hu+~u (Nam Ninh-Hu+~u Nghi. Quan vo+'i
chie^`u da`i 179.2 Km. Nam Hu+~u kho+?i co^ng va`o nga`y 28.04.2003 va` chi'nh
thu+'c khai tho^ng va`o nga`y 28.12.2005, cu~ng la` ddu+o+`ng quo^'c lo^. so^'
322 cu?a Trung Co^.ng vo+'i ddie^?m ta^.n cu`ng gia'p vo+'i Km0 cu?a QL1 VN.
Mo^.t a^m mu+u mo+'i ho+n ddang hi`nh tha`nh!).
Nhu+ ta tha^'y, ca? mo^.t vu`ng ddo^`i nu'i cu?a VN dda~ bi. Trung Co^.ng ngang
nhie^n san ba(`ng va` xa^y du+.ng co^ng tri`nh trong nhie^`u na(m, va^~n kho^ng
he^` co' mo^.t chu't pha?n u+'ng na`o cu?a bo.n ca^`m quye^`n CSVN. Hay no'i
ddu'ng ho+n la` dda~ co' mo^.t su+. tho?a thua^.n nhu+o+.ng A?i Nam Quan tu+`
ha`ng chu.c na(m tru+o+'c?
F5. A?nh chu.p ve^. tinh vi. tri' cu?a Hu+~u Nghi. Quan
Khu vu+.c Hu+~u Nghi. Quan (ddo'ng khung) so vo+'i ddu+o+`ng bie^n gio+'i
Trung-Vie^.t ma`u va`ng. A?nh do cu+.u chie^'n binh Trung Co^.ng thie^'t ke^'
dde^? mo^ ta? la.i chie^'n tra^.n bie^n gio+'i Trung-vie^.t na(m 1979. Lu'c
na`y, Hu+~u Nghi. Quan dda~ na(`m sa^u trong dda^'t Trung Co^.ng tu+`
ddo+`i...HCM!
...
�Con dde^ dda^`u kha^'n la.y Chu+ Pha^.t mu+o+`i phu+o+ng...�
A?i Nam Quan dda~ ma^'t, DDa^'t thie^ng dda~ ma^'t! Co' ai co`n nho+' Phi
Khanh-Nguye^~n Tra~i?
Chu+o+ng II:
�Ke? Ba'n A?i Nam Quan va` Km Ze'ro o^ nhu.c!�
Ke? ba'n A?i Nam Quan la` ai?
Ke? ba'n A?i Nam Quan va` ba'n luo^n ca? co+ ddo^` da^n to^.c VN cho Trung
Co^.ng chi'nh la` HCM va` Pha.m Va(n DDo^`ng. Ma'u ba'n nu+o+'c a(n sa^u va`o
tu+`ng ddo+`i cu?a bo.n la~nh dda.o CSVN. DDe^? chu+'ng minh ro~ ra`ng nhu+~ng
to^.i lo^~i cu?a bo.n ba'n nu+o+'c buo^n da^n na`y va^~n co`n nhu+~ng hi`nh a?nh
la`m tang chu+'ng. Ha~y tie^'p tu.c xem...
Giai ddoa.n 1938-1945, HCM hoa.t ddo^.ng �ca'ch ma.ng� ta.i Qua?ng Ta^y.
Na(m 1945 thu+.c hie^.n cu+o+'p chi'nh quye^`n ta.i VN.
Na(m 1950 tie^'p tu.c sang Trung Co^.ng mu+u ca^`u vie^.n tro+. vu~ khi' lu+o+ng
thu+.c kha'ng Pha'p.
(HCM bi' ma^.t sang Qua?ng Ta^y nga`y 16.01.1950. HCM la` ngu+o+`i tru`m kha(n
ddu+'ng thu+' hai be^n pha?i hi`nh)
Vie^.c qua la.i giu+~a hai dda?ng CS Trung-Vie^.t lie^n tu.c die^~n ra ta.i
co^?ng Nam Quan. Tha'ng 10 na(m 1953, Cha'nh Vu. Vie^.n Trung Co^.ng ddo^?i te^n
co^?ng Nam Quan tha`nh �Mu.c Nam Quan� (chu+~ �Mu.c� co' nghi~a la`: ho`a
thua^.n, ho`a ho+.p, tha^n ma^.t, tha^n thie^'t...), ddo^`ng tho+`i ca? hai
chi'nh phu? Trung-Vie^.t tha`nh la^.p U?y Ban Cu+?a Kha^?u Mu.c Nam Quan. Cu`ng
na(m, tho?a thua^.n theo Cha'nh Vu. Vie^.n Trung Co^.ng, VN mo+? cu+?a tu+. do
cho hai cu+?a kha^?u Bi`nh Nhi - Nam Quan. Na(m 1953 dda~ co' 276.000 lu+o+.t
qua la.i co^?ng Nam Quan giu+~a hai be^n.
(HCM bang giao vo+'i TC ta.i co^?ng Nam Quan trong nhu+~ng na(m 1950)
Tha'ng 2 na(m 1954, hai be^n chi'nh phu? Ha` No^.i-Ba('c Kinh soa.n ra �Hie^.p
DDi.nh Ma^.u Di.ch Bie^n Gio+'i�.
Nga`y 26.09.1954, HCM da^~n dda^`u ddoa`n dda.i bie^?u CSVN xua^'t pha't tu+`
co^?ng Nam Quan tham du+. ho^.i nghi. ta.i Nam Ninh.
Nga`y 10.11.1954, Thu? tu+o+'ng kie^m Bo^. tru+o+?ng Bo^. Ngoa.i giao VN la`
Pha.m Va(n DDo^`ng ddi tu+` co^?ng Nam Quan sang Ba(`ng Tu+o+`ng tie^'p tu.c ddi
Ba('c Kinh ra ma('t Chu A^n Lai.
Nga`y 26.02.1955, kha'nh tha`nh tuye^'n ddu+o+`ng sa('t Ha` No^.i-Tra^'n Nam
Quan. HCM ddo.c die^~n va(n chu'c mu+`ng ta.i co^?ng Nam Quan.
(HCM va` CA^L ye^'n tie^.c xa hoa ta.i Ba('c Kinh tha'ng 06.1955)
Tha'ng 12.1958, hai huye^.n Ninh Minh, Long Ta^n ke^'t ho+.p vo+'i Ba(`ng
Tu+o+`ng (Tra^'n Ba(`ng Tu+o+`ng) tha`nh la^.p huye^.n Mu.c Nam.
CSVN pha?n u+'ng! Nga`y 27.04 dde^'n 02.05.1959, Trung-Vie^.t ho^.i nghi. va^'n
dde^` bie^n gio+'i ta.i Ba(`ng Tu+o+`ng. Nga`y 10.05.1959, chi'nh phu? Trung
Co^.ng quye^'t ddi.nh xo'a bo? ddo+n vi. �huye^.n Mu.c Nam�. Ninh Minh, Long
Ta^n , Ba(`ng Tu+o+`ng tro+? ve^` ddo+n vi. ha`nh chi'nh cu~.
Nga`y 04.09.1959, Chu A^n Lai dda'p ma'y bay dde^'n Ba(`ng Tu+o+`ng ho^.i dda`m
cu`ng HCM va^'n dde^` bie^n gio+'i Trung-Vie^.t.
Na(m 1960, Pha.m Va(n DDo^`ng tro^`ng ca^y si dde^? la`m mo^'c cho Km0 cu?a VN.
(Ca^y si do PVDD tro^`ng (?) nhi`n tu+` be^n phi'a VN. Vi. tri' tu+o+ng u+'ng
vo+'i khoa?ng ca'ch cu?a tu+o+`ng tha`nh co^?ng Nam Quan cu~ be^n VN)
(Ca^y si PVDD nhi`n tu+` be^n co^?ng Hu+~u Nghi. Quan cu?a TC)
(Ca^y si PVDD nhi`n tu+` tre^n la^`u tha`nh Hu+~u Nghi. Quan. Cu.m nha` tra('ng
la` Ha?i Quan TC xa^y la.i tre^n ne^`n "nha` tro`n". Xa tha(?m be^n kia la`
co^.t Km0 hie^.n ta.i)
Nga`y 09.04.1961, Chu A^n Lai va` HCM �ho^.i dda`m� ta.i la^`u 2 cu?a co^?
tha`nh Mu.c Nam Quan. �Ho^.i dda`m� ve^` no^.i dung gi` thi` ca? hai be^n dde^`u
kho^ng co^ng bo^'. Chi? bie^'t ra(`ng cuo^.c �ho^.i dda`m� mo+` a'm ta.i Mu.c
Nam Quan cu?a hai la~nh dda.o CS Trung-Vie^.t ddu+o+.c vie^'t trong sa'ch gia'o
khoa cu?a bo.n Trung Co^.ng la` �mo+? ra mo^.t trang su+? mo+'i cho quan he^.
Trung-Vie^.t�.
(La^`u 2 ta.i Mu.c Nam Quan vo+'i nguye^n tra.ng cuo^.c "ho^.i dda`m" giu+~a
CA^L va` HCM)
(Hi`nh a?nh HCM va` ca'c la~nh dda.o CSTC tru+ng ba^`y)
(Ba?ng va`ng ghi la.i su+. kie^.n)
Nga`y 05.03.1965, Quo^'c Vu. Vie^.n Trung Co^.ng va` chi'nh phu? CSVN cu+? ha`nh
le^~ ddo^?i te^n �Mu.c Nam Quan� tha`nh �Hu+~u Nghi. Quan�. Tham du+. phi'a be^n
VN co' To^?ng la~nh su+. VN tru' ta.i Nam Ninh va` ddoa`n chi'nh phu? VN dde^'n
tu+` La.ng So+n.
...Va` ke^? tu+` sau ddo', chi'nh phu? CSVN dda~ da^ng tro.n A?i Nam Quan cho
Trung Co^.ng dde^? tie^'p nha^.n vie^.n tro+. vu~ khi' tie^'n dda'nh mie^`n
Nam-VNCH.
(Hu+~u Nghi. Quan na(m 1965. Bie^?u ngu+~ cu?a TC va` hi`nh Mao Tra.ch DDo^ng
pho+i va`o pha^`n la~nh tho^? VN)
(So sa'nh vo+'i hi`nh a?nh Mu.c Nam Quan na(m 1959. DDoa`n dda.i bie^?u CSTC
le^~ phe'p chu.p a?nh ta.i co^?ng Nam Quan be^n phi'a VN)
(Na(m 1966. Co^ng binh xa^y du+.ng ddu+o+`ng sa('t Trung-Vie^.t ta.i Hu+~u Nghi.
Quan tuye^n the^. tru+o+'c khi va`o VN la`m nhie^.m vu.)
(Thie^'t dda.o binh: co^ng binh ddu+o+`ng sa('t TC gia? da.ng bo^. ddo^.i VN)
(Na(m 1966. Qua^n chi'nh qui TC gia? da.ng bo^. ddo^.i VN tuye^n the^. ta.i
Hu+~u Nghi. Quan. Hu+o+'ng ve^` TC ddo^`ng thanh ho^ lo+'n: "Quye^'t ta^m hoa`n
tha`nh nhie^.m vu.. Nguye^.n mang vinh quang tro+? ve^`!". Trong a?nh la` Su+
ddoa`n 62 Cao Xa. TC)
(Tham gia tra ta^'n tu` binh My~ ta.i VN)
(Tham gia ba('t so^'ng phi co^ng My~ ta.i VN. Ngu+o+`i ca^`m a?nh la` cu+.u
chie^'n binh TC tham chie^'n ta.i VN )
(Huy chu+o+ng "DDoa`n Ke^'t Chie^'n Tha('ng Gia(.c My~" do chi'nh HCM ky'
ta(.ng)
(Hoa(.c do PVDD ban thu+o+?ng)
(Na(m 1968, hai ba'c Ho^` - Mao ddi tu+` A?i Nam Quan cu`ng mang vu~ khi' va`o
ga^y tang to'c cho da^n mie^`n Nam VN)
"Nam man! Ta cho ngu+o+i co+m a(n, a'o ma(.c, ta cho ngu+o+i su'ng dda.n, nhu+ng
chi'nh ngu+o+i dda~ la^'y su'ng dda.n ba('n va`o da thi.t ta!� (ngu+o+`i anh em
ddo^`ng chi' TC no'i!)
Hoa Kie^`u ta.i VN bi. cu+o+~ng che^' ho^`i hu+o+ng na(m 1978
Nga`y 25.08.1978, khoa?ng tre^n 200 qua^n VN du`ng vu~ lu+.c ba('t buo^.c Hoa
kie^`u pha?i ho^`i hu+o+ng ddi va`o khu vu+.c Hu+~u Nghi. Quan. Lu'c 17g30 cu`ng
nga`y, ngay tru+o+'c co^?ng Hu+~u Nghi. Quan, qua^n VN dda'nh che^'t 6 ngu+o+`i,
82 ngu+o+`i bi. thu+o+ng, 15 ngu+o+`i cha.y thoa't. Co^ng ta'c vie^n phi'a Trung
Co^.ng le^n tie^'ng ca?nh ca'o va` xung ddo^.t dda~ xa?y ra giu+~a hai be^n ca'n
bo^. Trung-Vie^.t. Ba nga`y sau, qua^n VN tie^'p tu.c tra`n le^n vu`ng bie^n
gio+'i ti`m kie^'m nhu+~ng Hoa kie^`u ddang bo? tro^'n... Chie^'n tranh bie^n
gio+'i Trung-Vie^.t ba('t dda^`u tu+` dda^y, cuo^.c chie^'n ma` Trung Co^.ng
la^'y co+' �tu+. ha`o� la` �Tu+. Ve^. Pha?n Ki'ch�. A?i Nam Quan the^m mo^.t
la^`n nu+~a chu+'ng kie^'n xung ddo^.t Trung-Vie^.t. Nhu+ng tu+` sau cuo^.c
chie^'n na`y, Trung Co^.ng dda~ dda^?y lui la~nh tho^? VN ra kho?i A?i Nam Quan
va` bo^~ng xua^'t hie^.n co^.t mo^'c co' te^n go.i �Km0� tha^`n thoa.i, na(`m
ca'ch xa co^?ng Nam Quan ha`ng tra(m thu+o+'c.
Da^'u dda.n giao tranh Trung-Vie^.t tre^n kha('p tu+o+`ng tha`nh "Hu+~u Nghi.
Quan"
Trung Co^.ng ca khu'c kha?i hoa`n tro+? ve^` co^?ng Hu+~u Nghi. Quan sau chie^'n
tha('ng
Nga`y 28.05.1980, Trung-Vie^.t tie^'n ha`nh trao tra? tu` binh ta.i "Km0" tre^n
ddu+o+`ng DDo^`ng DDa(ng da^~n va`o khu vu+.c Hu+~u Nghi. Quan
Phu. a?nh tham kha?o "Co^.t Mo^'c So^' 18" gia? ma.o (?)
DDa^y la` "Co^.t Mo^'c So^' 18" ma` TC cho ra(`ng dda~ dda(.t ta.i co^?ng Nam
Quan. Kha'c vo+'i "Co^.t Mo^'c So^' 18" theo Hie^.p u+o+'c Pha'p-Thanh (dda~
tri`nh ba^`y no+i chu+o+ng I). Tre^n co^.t mo^'c na`y kha('c ra(`ng: "BORNE.18
ANNAM-CHINE, DDe^. Tha^.p Ba't Ba`i, DDa.i Pha'p Quo^'c VN, DDa.i Trung Hoa Da^n
Quo^'c Va^n Nam". Li.ch su+? na`o ghi ra(`ng Pha'p thay ma(.t VN ky' ke^'t
Hie^.p u+o+'c Bie^n gio+'i vo+'i chi'nh quye^`n cu?a Tu+o+?ng Gio+'i Tha.ch?
Loa.i co^.t mo^'c na`y la` cu`ng kie^?u vo+'i co^.t mo^'c so^' 53 ta.i khu vu+.c
Tha'c Ba?n Gio^'c. Nhu+~ng co^.t mo^'c tha^.t su+. cu?a Hie^.p u+o+'c
Pha'p-Thanh dda~ tie^u bie^'n no+i dda^u ? Kho^ng ai bie^'t ro~ ho+n bie^n
gio+'i Trung-Vie^.t ba(`ng dda?ng CSVN, nhu+ng ho. co' no'i gi` kho^ng ve^`
hie^.n tu+o+.ng na`y? La(.ng ca^m! Ta ne^n nho+', trong dde^` cu+o+ng cu?a
dda?ng CSVN do HCM soa.n ra va`o na(m 1940 dda~ chu? tru+o+ng mo^.t ca'ch mu`
qua'ng: "Kho^ng co^ng nha^.n ba^'t cu+' va(n kie^.n, hie^.p u+o+'c na`o cu?a
thu+.c da^n Pha'p thay ma(.t VN ky' ke^'t vo+'i quo^'c gia kha'c!"
Su+. ra ddo+`i cu?a �Km 0� cho dde^'n nay va^~n ra^'t kho' hie^?u. Theo
�truye^`n thuye^'t�, �Km 0� ra ddo+`i va`o na(m 1960 va` Pha.m Va(n DDo^`ng dda~
tro^`ng ca^y si dde^? dda'nh da^'u vi. tri'. Co' thu+.c su+. la` PVDD tro^`ng
ca^y si dde^? dda'nh da^'u vi. tri' bie^n gio+'i Trung-Vie^.t hay kho^ng? Hay
chi? ddo+n thua^`n la` vie^.c tro^`ng ca^y ky? nie^.m mo^.t su+. kie^.n na`o
ddo'? (tho'i ma`u me` cu?a CSVN). Na(m 1958, chi'nh tay PVDD dda~ ky' va(n ba?n
da^ng bie^?n cho Trung Co^.ng, ba?n ddo^` Ba('c Vie^.t thi` dda?ng CSVN da^ng
cho Trung Co^.ng ve~, trong tho+`i ddie^?m le^. thuo^.c su+. vie^.n tro+. cu?a
Trung Co^.ng thi` la`m sao no'i chuye^.n ca(ng tha(?ng bie^n gio+'i, la~nh ha?i
ddu+o+.c. Co`n ca^y si la` ca^y si na`o? Ca^y si thuo^.c loa.i ca^y nhie^.t
ddo+'i co' su+'c ta(ng tru+o+?ng va` pha't ta'n ra^'t nhanh. Kho^ng the^? na`o
cho ra(`ng ca^y si ma` PVDD tro^`ng la` ca^y si ddu+'ng sau co^.t �Km0�. Ha~y
xem hi`nh (so sa'nh vo+'i ca^y si tru+o+'c co^?ng HNQ o+? chu+o+ng II).
Na(m 1979, hai te^n Trung Co^.ng ddang chi? va`o vi. tri' co^.t mo^'c �Km0�. Co?
ca^y ra^.m ri`, mo^.t go^'c ca^y nho? phi'a sau (ca^y si tu+` na(m 1960?). Pha?i
cha(ng vi. tri' co^.t mo^'c cha(?ng pha?i bi. di do+`i ddi ha`ng tra(m thu+o+'c
na`o ca?. No' dda~ na(`m ddo' tu+` nhu+~ng na(m 1960, nhu+ mo^.t tho?a thua^.n
�hu+~u nghi.� khi HCM da`nh tro.n A?i Nam Quan dde^? tie^'p nha^.n vu~ khi' cu?a
TC ga^y ma'u lu+?a tre^n mie^`n Nam Vie^.t.
"Km0" trong nhu+~ng na(m 1990. Bie^n pho`ng VN ddu+'ng ga'c nhu+ng quay ma(.t
ve^` phi'a VN. DDa'ng ne^?!
"Km0" trong nhu+~ng na(m dda^`u 2000, khi ddang xa^y du+.ng la.i ca?nh quan
"Hu+~u Nghi." va` ke^' hoa.ch cao to^'c Nam-Hu+~u . Lu'c na`y tre^n co^.t co`n
ghi "Hu+~u Nghi. Quan" va` "ca^y si PVDD" co`n ddo'
"Ca^y si PVDD" bi. ddo^'n bo? da~ man va`o na(m 2005. Co^.t mo^'c cu~ng chi?
co`n chu+~ "Hu+~u Nghi.". dda?ng CSVN kho^ng da'm nha^.n the^m chu+~ "Quan".
Xo'a bo? vi~nh vie^~n li.ch su+? dde^? la`m vu+`a lo`ng dda`n anh TC!
"Km0" cu?a VN tro+ tro.i so sa'nh vo+'i bia dda' "Nam Cu+o+ng Quo^'c Mo^n" cu?a
Trung Co^.ng phi'a sau . O+? vi. tri' na`y ta kho^ng co`n tha^'y co^?ng Nam
Quan!
"Km0" trong nhu+~ng nga`y na(m 2006.
Ga^`n la.i mo^.t chu't . Ha`nh lang tra('ng be^n tay pha?i da^~n va`o khu vu+.c
Ha?i quan TC.
Nhi`n sang be^n pha?i dde^? tha^'y ro~ ho+n co^?ng ddu+o+`ng ha^`m cao to^'c
Nam-Hu+~u va` Co^?ng kie^?m soa't cu?a Ha?i quan TC.
Ngang vo+'i "Km0" la` giao ddie^?m Quo^'c lo^. 322 (ddie^?m cuo^'i) cu?a TC va`
Quo^'c lo^. 1A (ddie^?m kho+?i dda^`u) cu?a VN!
"Ta`u Quo^'c DDa.o 322 Chung Ke^'t DDie^?m"
Nhi`n sang VN. DDi the^m khoa?ng 100m nu+~a mo+'i to+'i Co^?ng kie^?m soa't cu?a
Ha?i quan VN. Khoa?ng ca'ch "thu? le^~" dda~ xuo^'ng du+o+'i cha^n A?i Nam Quan
trong tho+`i CS. Kho^ng co`n na(`m tru+o+'c ma(.t co^?ng Nam Quan nhu+ nga`y xa
xu+a. DDu'ng va^.y! A?i Nam Quan na`o la` cu?a VN? Bo.n O^ nhu.c!
Ha`ng tra(m thu+o+'c dda^'t cu?a A?i Nam Quan la` ca? mo^.t ddoa.n ddu+o+`ng
da`i ha`ng nga`n na(m li.ch su+? cu?a VN, no+i ma` to^? tie^n Trung Co^.ng pha?i
bao la^`n cay dda('ng nuo^'t ha^.n...DDa^'t bie^?n to^? tie^n ma^'t qu'a de^~
da`ng! dda?ng CSVN va^~n mo^.t mu+.c no'i nhu+ Trung Co^.ng, co^ng nha^.n la~nh
tho^? ba('t dda^`u tu+` co^.t �Km0�. dda?ng CSVN dda~ cha` dda.p le^n ho^`n
thie^ng so^ng nu'i, thay ngo.ai bang tha?m sa't da^n to^.c, gie^'t che^'t li.ch
su+? que^ hu+o+ng!
Nga`y 18.10.2005, Vie^.t co^.ng TT Nguye^~n Ta^'n Du~ng ra ddo'n kha'ch Trung
Co^.ng ngay ta.i Km0. O^i, tu+ ca'ch cu?a mo^.t TT? Hai tay xun xoe cha`o ddo'n
quan tha^`y Trung Co^.ng. Kho^ng ai trong dda'm CS tho+`i dda.i na`y co`n "ba?n
li~nh" ddi qua la.i Co^?ng Nam Quan dde^? ddo'n kha'ch nhu+ HCM cu?a nhu+~ng
na(m 1950. Va^~n cu+o+`i dda^'y! He`n mo.n, be' nho? la` the^'!
Nga`y 28.12.2005, cao to^'c Nam Hu+~u chi'nh thu+'c khai tho^ng no^'i va`o
kho+?i ddie^?m Quo^'c lo^. 1A cu?a VN
Nhu+~ng ngu+o+`i da^n que^ DDo^`ng DDa(ng bi. ba('t ddu+'ng ra chu.p hi`nh ngay
ta.i giao gio+'i bie^n ca?nh Trung-Vie^.t. Ho. ddu+'ng tre^n kho+?i ddie^?m cu?a
QL 1A nhu+ la`m nha^n chu+'ng cho li.ch su+? ba'n nu+o+'c cu?a dda?ng CSVN.
Nhu+~ng khuo^n ma(.t muo^.n phie^`n, ngo+ nga'c.
Ngay ca? nhu+~ng ddu+'a be' Trung Co^.ng mu` lo`a cu~ng ddu+o+.c na('m tay cho
so+` va`o tha`nh ti'ch cu?a cha o^ng chu'ng!
Co`n ngu+o+`i VN? Co' ai da'm ca?m tu+? ca^`m ma'y a?nh ra chu.p ta.i khu vu+.c
na`y hay kho^ng? Thi nha^n Bu`i Minh Quo^'c bi. ca^'m co^' vi` ta^'m hi`nh o^m
co^.t mo^'c Trung-Vie^t. Nha` ba'o DDie^'u Ca`y co' ma^'y ta^'m chu.p ta.i Tha'c
Ba?n Gio^'c ma` gio+` co`n na(`m trong Chi' Ho`a. Va` to^i cu~ng tu+`ng bi.
bie^n pho`ng VN ha`nh hung khi tay la(m le chie^'c ma'y a?nh no+i vu`ng bie^n
ca?nh "Hu+~u Nghi."!
Kha'ch du li.ch Trung Co^.ng tha?nh tho+i qua la.i, nha`n nha~ nhu+ o+? nha`.
Chu.p hi`nh u+? Chuye^.n nho?! DDo^' te^n bie^n pho`ng VN na`o da'm la`m kho'
de^~!
Bu+o+'c mo^.t bu+o+'c la` qua dde^'n VN! Hai con xa^?m trong go'c co' khung la`
vi. tri' cu?a Km0 O^ nhu.c!
DDu+'ng hai cha^n tre^n bie^n gio+'i!
Chu.p ca'c kie^?u!
Va` ngo^`i le^n "Km0" cu?a bo.n Nam man! Chu'ng ta la` chu? nha^n cu?a la~nh
tho^? VN!
Ha?i quan hai be^n Trung-Vie^.t trao ddo^?i co^ng ta'c ta.i Km0 (tha'ng 04.2007)
Nhu+~ng hoa.t ddo^.ng cu?a Trung Co^.ng ta.i A?i Nam Quan nga`y ca`ng ra^`m
ro^., hoa`nh tra'ng. Tu+`ng ddo+.t ho.c sinh tre^n ca'c mie^`n ddu+o+.c ddu+a
ve^` Hu+~u Nghi. Quan dde^? nghe gia'o du.c ve^` lo`ng ye^u nu+o+'c!
Cu+.u chie^'n binh trong chie^'n tra^.n bie^n gio+'i Trung-Vie^.t ha`nh hu+o+ng
The^' he^. na`o cu?a VN se~ ddu+o+.c tu+o+`ng ta^.n su+. o^ nhu.c na`y. Vie^.c
ddo`i ho?i Trung Co^.ng tra? la.i vu`ng dda^'t thie^ng cu?a to^? quo^'c VN
kho^ng pha?i de^~ da`ng! Se~ la.i ddo^? ma'u nhu+ ha`ng tra(m na(m tru+o+'c!
"To^? Quo^'c Ta.i Nga~ Ta^m Trung" (To^? quo^'c trong tim ta)
Tha'ng 11 na(m 2007, ky? nie^.m 50 na(m tha`nh la^.p khu tu+. tri. Qua?ng Ta^y.
Co' ca? dda.i bie^?u VN tham du+., ngo^`i tre^n ma?nh dda^'t to^? tie^n bi.
ngoa.i bang xa^m chie^'m kho^ng bie^'t ho. nghi~ gi? Hay la` ho. va^~n cu+o+`i?
Va^.n ddo^.ng trong sa.ch mo^i tru+o+`ng bie^n ca?nh Trung-Vie^.t. Ba?n ddo^` VN
dda~ no^'i va`o khu tu+. tri. Qua?ng Ta^y!
...Va` ra^'t nhie^`u hi`nh a?nh kha'c nu+~a nhu+ng to^i se~ tie^'p tu.c da`nh
cho "Chu+o+ng III: Du li.ch Hu+~u Nghi. Quan"
Phi Khanh ho+~i! Ngu+o+`i co`n ngo^`i no'i nhu+~ng lo+`i xu+a?
"Con ye^u ho+~i cho+' xuo^i lo`ng me^`m ye^'u!..."
Cha^n Ma^y