Vu. to+` ba'o Du li.ch cu?a VC lie^n quan Hoa`ng Sa - No'i le^n su+. tha^.t la` co' to^.i
rangnguyen
Nguye^~n DDa.t Thi.nh, 21.1.10
Con giun trong ba`i ba'o na`y la` o^ng Nguye^~n Trung Da^n, phu. ta' chu? bu't
ta.p chi' Du Li.ch, co+ quan ngo^n lua^.n cu?a to^?ng cu.c du li.ch. To+` ba'o
o^ng la`m di~ nhie^n la` �co^ng ba'o� nhu+ mo.i to+` ba'o kha'c xua^'t ba?n ta.i
VN: ba'o in ra va` pha't ha`nh ba(`ng nga^n quy~ cu?a to^?ng cu.c du li.ch,
mo^.t co+ quan nha` nu+o+'c. O^ng Da^n la~nh lu+o+ng cu?a nha` nu+o+'c nhu+ mo.i
co^ng chu+'c kha'c. Go't gia^`y xe'o con giun Da^n la` bo^. Tho^ng tin va`
Truye^`n tho^ng cu?a nha` nu+o+'c VC; bo^. na`y cu?a nha` nu+o+'c quye^'t ddi.nh
ddi`nh ba?n to+` ba'o Du li.ch cu~ng cu?a nha` nu+o+'c trong ba tha'ng vi` 'sai
pha.m nghie^m tro.ng' trong so^' Te^'t Ky? Su+?u 2009.
Quye^'t ddi.nh ky' ho^m 14 tha'ng Tu+ vie^'t "la~nh dda.o ba'o Du li.ch dda~
kho^ng cha^'p ha`nh su+. chi? dda.o ddo^'i vo+'i ca'c tho^ng tin quan tro.ng,
phu+'c ta.p va` nha.y ca?m".
Du li.ch Xua^n Ky? Su+?u co' mo^.t so^' ba`i dde^` ca^.p to+'i chu? dde^` bie^n
gio+'i la~nh tho^? cu~ng nhu+ chu? quye^`n cu?a VN ddo^'i vo+'i hai qua^`n dda?o
Hoa`ng Sa va` Tru+o+`ng Sa.
Quye^'t ddi.nh ddi`nh ba?n 3 tha'ng kho^ng nha^'t thie^'t co' nghi~a la` sau 3
tha'ng to+` Du Li.ch ddu+o+.c ta'i ba?n.
O^ng Da^n vie^'t cho dda`i BBC:
�DDi`nh ba?n ba tha'ng (tu+` 14.4.09 cho dde^'n ho^m nay 26.9.09 la` 5 tha'ng 12
nga`y) - tu+`ng a^'y nga`y kho^ng lu+o+ng a(n, kho^ng vie^.c la`m va` kinh
khu?ng ho+n la` kho^ng ai the`m bie^'t dde^'n su+. to^`n ta.i cu?a ho+n 50 con
ngu+o+`i ddang va^'t vu+o+?ng, to^.i nghie^.p, cho+` kie^'m cho ra mo^.t
ngu+o+`i phu. tra'ch mo+'i.�
O^ng ho?i o^ng pha.m �to^.i gi`� ma` ca? to`a soa.n Du Li.ch bi. tru+`ng pha.t
na(.ng ne^` dde^'n nhu+ va^.y; ca^u ho?i giu'p o^ng tra? lo+`i, �Co' cha(ng la`
to^.i muo^'n no'i le^n cho mo.i ngu+o+`i bie^'t ra(`ng VN va^~n co' - va` co'
nhie^`u - nhu+~ng thanh nie^n sa(~n sa`ng xuo^'ng ddu+o+`ng (va` sa(~n sa`ng
che^'t) cho Hoa`ng Sa, Tru+o+`ng Sa cu?a VN (xem ba`i �Ta?n ma.n cho dda?o xa�
cu?a Trung Ba?o).
�Va` cho du` dda~ "lo+~ la^`m" ma^'t A?i Nam Quan thi` cu~ng ca^`n ghi da^'u
"Ha^.n Nam quan" cho con cha'u mai sau bie^'t ddu+o+.c ra(`ng: Nu+o+'c VN ta
hi`nh cong chu+~ S, lie^`n mo^.t da?i tu+` A?i Nam Quan dde^'n mu~i Ca` Mau (xem
Ha^.n Nam quan cu?a Hoa`ng Ca^`m).�
O^ng Da^n cho la` o^ng vo^ to^.i vi` ba`i ba'o cu?a ca^.u Trung Ba?o chi? no'i
le^n su+. tha^.t, nhu+ng su+. tha^.t ddo', la.i la`m gai ma('t to`a dda.i su+'
Trung Co^.ng ta.i VN, va` do ddo' tro+? tha`nh �nha^.y ca?m�, ca^'m kho^ng
ddu+o+.c dde^` ca^.p dde^'n.�
Ngu+o+`i ca? gan vie^'t le^n su+. tha^.t �Hoa`ng Sa va` Tru+o+`ng Sa la` cu?a
VN� --ky' gia? Trung Ba?o-- la.i la` ca^.u con trai dda^`u lo`ng cu?a o^ng Da^n.
O^ng dda~ tu+`ng khuye^n con �va`o dda.i ho.c muo^'n ho.c gi` thi` ho.c, nhu+ng
ddu+`ng ho.c nghe^` la`m ba'o,� nhu+ng ca^.u Trung Ba?o va^~n theo nghe^` cu?a
bo^'; ro^`i vi` ba`i ba'o cu?a ca^.u ma` 50 nha^n co^ng phu.c vu. to+` ba'o
tro+? tha`nh tha^'t nghie^.p, kho^ng co' lu+o+ng a(n suo^'t 5 tha'ng, trong so^'
ddo' co' bo^' con ca^.u.
O^ng Da^n kho^ng gia^.n con ma` la.i gia^.n ca'i go't gia^`y ddang xe'o 50 con
giun.
Xi? va? ho., o^ng vie^'t:
�Co' pha?i khi dda~ ye^n vi. ngo^i cao, ddu+o+.c phong tha'nh ba(`ng nie^`m
kie^u ha~nh ddem la.i ddo^.c la^.p da^n to^.c, thi` dda^'t nu+o+'c, lo`ng ye^u
nu+o+'c tro+? tha`nh cu?a rie^ng mo^.t nho'm ngu+o+`i ddo^.c quye^`n ba('t
ngu+o+`i kha'c pha?i nghe, pha?i theo mi`nh, ma` mi`nh thi` kho^ng tha^'y
ddie^`u gi` quan tro.ng ho+n ca'i ghe^' cu?a mi`nh hay kho^ng?"
Ca^u ho?i dda^`y pha^~n no^., ai cu~ng bie^'t o^ng ho?i ai, nhu+ng nhu+~ng
ngu+o+`i bi. ho?i kho^ng buo^`n tra? lo+`i o^ng. Cu~ng vie^'t ba'o nhu+ bo^' con
o^ng, to^i ca^`u nguye^.n kho^ng bao gio+` ho. tra? lo+`i o^ng ca?, vi` cha('c
cha('n ho. kho^ng tra? lo+`i ba(`ng lo+`i, ma` ba(`ng nhie^`u thu? ddoa.n ta`n
ddo^.c.
To^i ki'nh phu.c o^ng sau khi ddo.c ddoa.n o^ng tra^`n ti`nh vo+'i ddo^.c gia?
va` gia?i thi'ch vi` sao o^ng dda(ng ba`i ba'o �nha^.y ca?m� cu?a Trung Ba?o.
O^ng vie^'t:
�Khi ca^`m ba`i ba'o Trung Ba?o vie^'t cho so^' Xua^n Du li.ch, to^i dda~ dda('n
ddo ra^'t la^u. Trong ti`nh hi`nh lu'c a^'y, vo+'i su+. nha.y ca?m ca^`n
thie^'t, to^i hie^?u ddu+o+.c ddie^`u gi` co' the^? xa?y ra khi ca'c ba`i ba'o
na`y ddu+o+.c in ra".
�The^' nhu+ng, ta^'t ca? nhu+~ng ddie^`u co' the^? xa?y ra a^'y co' khie^'n to^i
chu`n tay kho^ng da'm ky' duye^.t cho dda(ng ba`i vie^'t na`y, ma` khi ddo.c
to^i tha^.t su+. xu'c ddo^.ng ta^.n ta^m can?
�To^i thu+o+ng cho ba^`u nhie^.t huye^'t cu?a lo+'p lo+'p tuo^?i tre? sa(~n
sa`ng xa? tha^n mi`nh, xuo^'ng ddu+o+`ng bie^?u ti`nh va` co' le~ kho^ng nga^`n
nga.i hy sinh tha^n mi`nh khi ta^'c dda^'t que^ hu+o+ng ddang bi. xa^m chie^'m.
�Ro^`i to^i so+..
�To^i so+. pha?i ddo^'i die^.n vo+'i a'nh ma('t con to^i, so+. pha?i nghe ca^u
ho?i la` bao nhie^u su+. ti'ch anh hu`ng cu?a cha o^ng, sao ba^y gio+` la.i
the^' na`y?�
Thu+a o^ng Da^n,
Ca^u no'i da^n gian, �con giun xe'o ma~i cu~ng qua(`n� giu'p to^i hi`nh dung
ddu+o+.c su+. qua(`n qua.i ddau ddo+'n cu?a o^ng, va` cu?a 50 ngu+o+`i ba.n
ddo^`ng nghie^.p vo+'i o^ng. Mo.i ngu+o+`i dda~ cu'i ma(.t tu+` nga`y ba('t
dda^`u bie^'t ca^`m bu't, va` ddang ddo'i tu+` 5, 6 tha'ng nay chi? vi` o^ng
cho.n tha'i ddo^. kho^ng bi.t mie^.ng mo^.t ca^.u thanh nie^n ye^u nu+o+'c
vie^'t le^n lo`ng ye^u nu+o+'c cu?a mi`nh nha^n danh mo^.t the^' he^. tre?.
O^ng giu'p to^i bo+'t bi quan vo+'i ti`nh hi`nh quo^'c no^.i nga`y mo^.t dden
to^'i ho+n tru+o+'c tha'i ddo^. hung ha~n cu?a mo^.t dde^' quo^'c Trung Hoa
ddang ta'i sinh, va` tha'i ddo^. cu'i dda^`u tu`ng phu.c cu?a dda'm tha'i thu'
co^ng truo`ng Ba DDi`nh.
Ca?m o+n o^ng.
Nguye^~n DDa.t Thi.nh
*
Ta?n ma.n cho dda?o xa
Trung Ba?o
Mo^.t na(m vo+'i ddo+`i ngu+o+`i dda~ nga('n; ddo^'i vo+'i dda^'t nu+o+'c, vo+'i
da^n to^.c chi? nhu+ mo^.t ca'i cho+'p ma('t. Co' khi ngu+o+`i ta kho^ng ddo
mo^.t na(m ba(`ng 12 tha'ng, ba(`ng mo^.t vo`ng lua^n chuye^?n cu?a dda^'t
tro+`i ... ngu+o+`i ta ddo mo^.t na(m ba(`ng nhu+~ng su+. kie^.n die^~n ra. Co'
nhu+~ng su+. kie^.n dda^.m trong tri' nho+' con ngu+o+`i dde^'n ddo^. mo^.t na(m
tro^i qua ma` nhu+ tha^'y mo+'i chi? ho^m qua.
Nhu+~ng nga`y cuo^'i na(m 2007 dda^`u na(m 2008, la^`n dda^`u tie^n ke^? tu+`
sau nga`y tho^'ng nha^'t dda^'t nu+o+'c, thanh nie^n VN dda~ xuo^'ng ddu+o+`ng
dde^? ba`y to? lo`ng ye^u nu+o+'c khi Ta`u co^ng khai the^? hie^.n da~ ta^m
tre^n hai qua^`n dda?o Hoa`ng Sa-Tru+o+`ng Sa. Da^~u ra(`ng vi` nhie^`u ly' do,
nhu+~ng la^`n xuo^'ng ddu+o+`ng ddo' kho^ng ddu+o+.c ba'o chi' trong nu+o+'c
tho^ng tin ro^.ng ra~i. Da^~u ra(`ng nhu+~ng ta^'m lo`ng ye^u nu+o+'c trong
sa'ng, su+. hie^n ngang khi' pha'ch kia kho^ng ddu+o+.c ngo+.i ca co^ng khai...
nhu+ng ngu+o+`i ta se~ pha?i nho+' ra(`ng ta^'m lo`ng nhie^.t ti`nh vo+'i dda^'t
nu+o+'c cu?a thanh nie^n tri' thu+'c tre? se~ kho^ng bao gio+` thay ddo^?i.
Mo^.t na(m sau, to+` gia^'y kho^? A4 vo+'i do`ng chu+~ vi ti'nh: �Hoa`ng
Sa-Tru+o+`ng Sa tha^n ye^u la` cu?a VN� cu`ng va`i chu+~ vie^'t tay ngue^.ch
ngoa.c: �9.12, nga`y li.ch su+?� gio+` dda^y dda~ nga? ma`u. To+` gia^'y na`y
cu?a mo^.t ba.n tre? na`o ddo', to^i nha(.t ddu+o+.c tre^n le^` ddu+o+`ng
Nguye^~n Thi. Minh Khai (Qua^.n 1. Tp. Saigon), ddo^'i die^.n la~nh su+. qua'n
Ta`u, trong nhu+~ng nga`y dde.p tro+`i cuo^'i na(m 2007. To^i ddem no' ve^` da'n
le^n tu+o+`ng nha` mi`nh nhu+ mo^.t ky? nie^.m dde.p. Ca'i nga`y 9.12.2007 co'
le~ cha(?ng bao gio+` khie^'n to^i que^n ddu+o+.c. Que^n sao ddu+o+.c ca'i
kho^ng khi' bu+`ng bu+`ng khi' the^'. Que^n sao ddu+o+.c khi ti`nh co+`, to^i
ddu+o+.c ddu+'ng la^?n va`o cu`ng nhu+~ng ngu+o+`i dda~ ta.o ne^n nhu+~ng nga`y
li.ch su+?.
To^i chu+a co' di.p dde^'n Tru+o+`ng Sa, Hoa`ng Sa la.i ca`ng qua' xa xo^i mi.t
mo+`... du` ho`n dda?o na`y la` mo^.t huye^.n cu?a tha`nh pho^' no+i to^i sinh
ra. Thi?nh thoa?ng khi dda('m mi`nh trorng la`n nu+o+'c bie^?n trong veo giu+~a
nhu+~ng buo^?i tru+a he` cho'i chang, to^i nhi`n ra phi'a kho+i va` du+o+`ng
nhu+ tha^'y tha^'p thoa'ng la' co+` pha^`n pha^.t cu?a nhu+~ng ha?i ddo^.i li~nh
a^'n vua ban ddang vu+o+.t so'ng ra tra^'n thu? dda?o xa. Va^.y ne^n to^i bie^'t
mi`nh se~ la.i sa(~n sa`ng ddu+'ng cu`ng nhu+~ng ngu+o+`i ba.n chu+a tu+`ng quen
dde^? la.i ddu+o+.c ho^ to �Hoa`ng Sa, Tru+o+`ng Sa la` cu?a VN�. Va` to^i cu~ng
bie^'t co`n co' ra^'t nhie^`u ngu+o+`i luo^n ddau dda'u trong tim mi`nh ve^`
nhu~ng pha^`n la~nh tho^? ddang co`n xa tay me. to^? quo^'c.
Ne^'u co' �ke? xa^'u� na`o ddo' �ki'ch ddo^.ng� ngu+o+`i ta ddi bie^?u ti`nh vi`
ye^u nu+o+'c, ta ne^n to^n tro.ng nhu+~ng �ke? xa^'u� na`y. Ngu+o+.c la.i, khi
�ngu+o+`i to^'t� ti`m ca'ch nga(n ca?n su+. bie^?u lo^. dda^`y pha^~n ua^'t
mo^.t ca'ch chi'nh dda'ng cu?a ngu+o+`i da^n vi` chu+'ng kie^'n dda^'t me. bi.
xa^m pha.m, thi` ha(?n nhu+~ng ke? va^~n ma.o xu+ng �ngu+o+`i to^'t� na`y ca^`n
pha?i ddu+o+.c xem la.i. Khi ma` ke? tham lam o+? phu+o+ng Ba('c kho^ng chi?
the^? hie^.n su+. ba' quye^`n tre^n ca'c va(n ba?n tuye^n bo^' ma` chuye^?n qua
ha`nh ddo^.ng dda^`u tu+, khai tha'c da^`u khi' ngay trong khu vu+.c la~nh ha?i
cu?a chu'ng ta thi` su+. sa't ca'nh cu?a nha^n da^n va` Nha` nu+o+'c la.i ca`ng
ca^`n ki'p ho+n bao gio+`.
Li.ch su+? do chi'nh chu'ng ta la`m ne^n. Do chi'nh nhu+~ng ngu+o+`i dda~ ba^'t
cha^'p so+. ha~i thu+o+`ng nha^.t, ba^'t cha^'p tho'i quen tri` tre^. dde^? ke?
kha'c quye^'t ddi.nh thay mi`nh... dde^? bu+o+'c xuo^'ng ddu+o+`ng giu+o+ng cao
la' co+` VN, ho^ to: �Hoa`ng Sa-Tru+o+`ng Sa la` cu?a VN�. Li.ch su+? cu~ng se~
kho^ng bo? qua cho chu'ng ta khi cu+' gia? nhu+ kho^ng co', kho^ng bie^'t mo^.t
pha^`n dda^'t nu+o+'c va^~n ddang co`n bi. xa^'m la^'n. Va^.y thi` tha^.t tu+.
ha`o, vo^ ti`nh to^i dda~ ddu+o+.c ddu+'ng ve^` phi'a ma(.t sa'ng cu?a li.ch
su+?.
---
�DDo^.i qua^n to'c da`i� ti?nh Be^'n Tre - Le^ DDu+'c Tho. dda~ hie^'p da^m
Tra^`n Thi. Trung Chie^'n o+? Paris na(m 1973
Nha^n chuye^.n Ba` Nguye^~n Thi. La`i, nu+~ chie^'n si~ �DDo^.i qua^n to'c da`i�
ti?nh Be^'n Tre be^n the^' he^. tre? ho^m nay.
Nam Ky` Kho+?i Nghia~ tie^u Co^ng Ly'
DDo^`ng Kho+?i vu`ng le^n thie^'u Tu+. Do
To'c da`i phu.c vu. "ba'c" Ho^`
DDe^m tra(ng Ho^. ly' nga^y tho+ cha'u nha`
Ba` Bi`nh, ba` DDi.nh va`o ra
Tra^`n Thi. Trung Chie^'n, Tho. ra` bo+` mo^ng (1)
Co' cho^`ng thi` ma(.c co' cho^`ng
DDa?ng vie^n ma` muo^'n chie^`u lo`ng ca^'p tre^n.
LDD
(1) LDDT hie^'p da^m TTTC o+? Paris na(m 1973