Google Groups no longer supports new Usenet posts or subscriptions. Historical content remains viewable.
Dismiss

Ho^`i ky' Nguye^~n DDa(ng Ma.nh (21) : Hoa`ng Ngo.c Hie^'n

0 views
Skip to first unread message

hailua

unread,
Apr 26, 2009, 4:29:35 PM4/26/09
to
Ha` No^.i 2008

Chu+o+ng 21 : Hoa`ng Ngo.c Hie^'n

Hoa`ng Ngo.c Hie^'n la` mo^.t trong hai ngu+o+`i ba.n ddo^`ng tue^' tha^n
nha^'t cu?a to^i (ngu+o+`i thu+' hai la` Pha.m Lua^.n, ca'n bo^. gia?ng da.y
o+? DDa.i ho.c Vie^.t Ba('c). Co' the^? go.i la` tri a^m tri ki?, hie^?u
nhau tu+` ca'i hay dde^'n ca'i do+?, cho^~ ma.nh va` cho^~ ye^'u, hoa`n
toa`n tin ca^.y nhau, luo^n quan ta^m ba?o ve^. nhau.

To^i vo+'i Hoa`ng Ngo.c Hie^'n nhu+ co' duye^n tro+`i xe ke^'t va^.y.

Anh o+? ta^.n Nghe^. Ti~nh, to^i o+? Vie^.t Ba('c. The^' ma` ti`nh co+`
ga(.p nhau. To^i cu`ng gia ddi`nh ta?n cu+ tu+` Ba('c Ninh le^n Tha'i
Nguye^n ho^`i kha'ng chie^'n cho^'ng Pha'p, anh thi` cha.y ca?i ca'ch
ruo^.ng dda^'t cu~ng vo.t le^n dda^'y. Anh co' mo^.t ngu+o+`i ho.c tro` te^n
la` Lo+'i, trong ddoa`n uy? ca?i ca'ch ruo^.ng dda^'t, ba'o cho bie^'t pha?i
cha.y ngay le^n Vie^.t Ba('c vi` ly' li.ch xa^'u, co' the^? nguy. Va` anh ta
la^'y quye^`n ddoa`n uy? vie^n gia?i quye^'t ngay cho Hie^'n (Trong ca?i
ca'ch, bo^' Hoa`ng Ngo.c Hie^'n bi. quy ddi.a chu? va` bi. tu`). Le^n Tha'i
Nguye^n, anh da.y va(n o+? tru+o+`ng Lu+o+ng Ngo.c Quye^'n. Co`n to^i lu'c
ddo' la` ca'n bo^. So+? gia'o du.c Vie^.t Ba('c thu+o+`ng dde^'n Lu+o+ng
Ngo.c Quye^'n la` tru+o+`ng tro.ng ddie^?m cu?a So+?, dde^? kie^?m tra, theo
do~i ve^` chuye^n mo^n.

Da.y o+? Lu+o+ng Ngo.c Quye^'n i't la^u, anh ddu+o+.c go.i ve^` tru+o+`ng
DDa.i ho.c Ha` No^.i. Tha^`y Nguye^~n lu+o+ng Ngo.c cho Hie^'n co' hie^?u
bie^'t ve^` trie^'t ho.c, bo^' tri' la`m tro+. ly' cho Tra^`n DDu+'cTha?o.
TRa^`n DDu+'c Tha?o tha^'y Hie^'n la` dda?ng vie^n, kho^ng nha^.n. Vi` the^'
Hie^'n pha?i chuye^?n sang la`m tro+. ly' cho Hoa`ng Xua^n Nhi. da.y va(n
ho.c Nga Xo^ vie^'t.

Tu+` DDa.i ho.c Su+ pha.m Ha` No^.i, Hie^'n ddu+o+.c cu+? sang Lie^n Xo^
la`m nghie^n cu+'u sinh. To^i thi` cha? ddi dda^u ca?, chi? quanh qua^?n o+?
trong nu+o+'c. Nhu+ng ro^`i ti`nh co+` to^i va` Hie^'n la.i ga(.p nhau o+?
DDa.i ho.c Su+ pha.m Vinh. To^i thi` bi. ddie^`u tu+` Ha` No^.i va`o. Hie^'n
le~ ra ddu+o+.c o+? Ha` No^.i, vi` DDa.i ho.c Ha` No^.i cu+? ddi ho.c, nay
ddo^~ pho' Tie^'n si~ tro+? ve^`, pha?i ddu+o+.c o+? Ha` No^.i. Nhu+ng DDo^~
DDu+'c Uye^n bi' thu+ dda?ng uy? va` Hoa`ng Dung bi' thu+ lie^n chi cho
Hie^'n ma('c chu? nghi~a xe't la.i Khru'txo^'p, kho^ng nha^.n la.i nu+~a,
to^'ng anh va`o Vinh.

Tu+` Vinh, to^i ddu+o+.c chuye^?n ra Ha` No^.i tru+o+'c. Hie^'n ra sau.
Nhu+ng ro^`i la.i ga(.p nhau o+? tru+o+`ng Vie^'t va(n Nguye^~n Du. Anh phu.
tra'ch tru+o+`ng na`y, co`n to^i ddu+o+.c mo+`i dde^'n da.y.

Ro^`i nho+` co' Phan Ngo.c Thu, mo^.t ho.c tro` cu~ cu?a to^i, lu'c dda^`u
o+? DDa.i ho.c Su+ pha.m Hue^', sau o+? DDa.i ho.c DDa` Na(~ng, to^? chu+'c
dda`o ta.o gia'o vie^n ca^'p II le^n tri`nh ddo^. dda.i ho.c va` bo^`i
du+o+~ng gia'o vie^n chuye^n va(n, thu+o+`ng mo+`i to^i va` Hie^'n va`o
giu'p. The^' la` la.i ga(.p nhau luo^n, khi o+? Hue^', khi o+? DDa` Na(~ng,
khi o+? ca'c ti?nh ddo^`ng ba(`ng so^ng Cu+?u Long. To^i thi'ch ddi, Hie^'n
cu~ng the^'. To^i la` tha(`ng ham cho+i, vui dda^u cha^`u dda^'y, Hie^'n
cu~ng va^.y, cu+' o+'i la` ddi, dde^? ta'n chuye^.n, dde^? dda'nh che'n.
Ngoa`i ra to^i hay mo+`i anh dde^'n la`m pha?n u+'ng cho nghie^n cu+'u sinh
cu?a mi`nh. Mo+`i la` anh dde^'n ngay...

Tuy nhie^n to^i va` Hie^'n co' nhu+~ng cho^~ kho^ng gio^'ng nhau. Anh da.y
va(n ho.c nu+o+'c ngoa`i, thi'ch ly' lua^.n, thie^n ve^` tu+ duy tru+`u
tu+o+.ng, say me^ trie^'t ho.c DDo^ng Ta^y. To^i chi? da.y va(n ho.c VN va`
thie^n ve^` nghie^n cu+'u va(n ho.c su+? va` phe^ bi`nh va(n ho.c. Hie^'n
ra^'t thi'ch nha^.n xe't kha'i qua't, ddu'c tha`nh nhu+~ng me^.nh dde^`
cha('c ni.ch, tuy co' pha^`n cu+.c ddoan, cha(?ng ha.n:

- DDa(.c ddie^?m ngu+o+`i Nghe^. Ti~nh: "Ca'i gi` cu~ng bie^'t, tru+` ha.nh
phu'c."

- Pha^n loa.i ca'n bo^. gia?ng da.y dda.i ho.c: "Co' hai loa.i ddo^.ng va^.t
va` thu+.c va^.t. Loa.i ddo^.ng va^.t, suo^'t nga`y la(ng xa(ng, cha.y tu+`
dde^` ta`i na`y sang dde^` ta`i kha'c, kho^ng nghie^n cu+'u ddu+o+.c ca'i
gi` ne^n ho^`n, du` tho^ng minh, cu~ng chi? co' nhu+~ng y' kie^'n loe loe'
the^' tho^i, cha(?ng la`m ne^n su+. nghie^.p gi`. Loa.i thu+.c va^.t, ngo^`i
ye^n kie^n tri` suy nghi~, nhu+ ca'i ca^y ca('m re^~ xuo^'ng dda^'t tha^.t
sa^u, co' the^' mo+'i la`m khoa ho.c ddu+o+.c." - y' kie^'n sinh vie^n
nha^.n xe't tha^`y: "No'i chung che^ thi` ddu'ng, khen thi` thu+o+`ng
sai..."

Hie^'n ca'i gi` cu~ng muo^'n gia?i thi'ch, cu~ng ti`m quy lua^.t. Thi' du.:

Anh no'i:

" Le^ Hoa`i Nam ne^'u cao ho+n 5 pha^n, so^' pha^.n kha'c ha(?n". Le^ Hoa`i
Nam la` chu? nhie^.m khoa Va(n DDa.i ho.c Su+ pha.m Vinh, sau la` bi' thu+
dda?ng uy? tru+o+`ng va` Hie^.u tru+o+?ng DDa.i ho.c Su+ pha.m Quy Nho+n.
Anh ngu+o+`i tha^'p lu`n, ho+i di. da.ng. Hie^'n cho ra(`ng vi` dda(.c
ddie^?m co+ the^? nhu+ va^.y ne^n Le^ Hoa`i Nam ra^'t nga.i xua^'t hie^.n
o+? cho^~ ddo^ng ngu+o+`i, no+i tha`nh pho^' lo+'n, ne^n cu+' lu`i da^`n,
lu`i da^`n va`o no+i he?o la'nh: Vinh, ro^`i Quy Nho+n.

Co' la^`n to^i nha^.n xe't, ca'c danh nha^n the^' gio+'i thu+o+`ng la`
ngu+o+`i o+? ca'c ti?nh nho?, nhu+ng ve^` Thu? ddo^ thi` tha`nh danh nha^n.
Danh nha^n ngu+o+`i go^'c o+? Thu? ddo^ ra^'t i't. Nhu+ Tra^`n Hu+ng DDa.o,
Nguye^~n Tra~i, Quang Trung, Nguye^~n Du, Ho^` Xua^n Hu+o+ng, HCM, nhu+
Marx, Tolstoi, Lomonosov, Napole'on... Hie^'n gia?i thi'ch luo^n: "Vi` o+?
Thu? ddo^ la('m ca'i ha^'p da^~n la`m cho con ngu+o+`i o+? dda^y phung phi'
he^'t tinh lu+.c, Ngu+o+`i ca'c ddi.a phu+o+ng tinh lu+.c kho^ng ma^'t, ve^`
Thu? ddo^ ddu+o+.c pha't huy le^n".

Vi` sao Ho^` Chi' minh che^'t ddu'ng va`o nga`y Tuye^n ngo^n ddo^.c la^.p
2.9? Hie^'n gia?i thi'ch : "Vi` o^ng co^' ti`nh che^'t va`o nga`y a^'y. O^ng
Ho^` la` dda'o dde^? la('m. Chi? ca^`n du+'t ddu+'t ca'c gia^y do+. o+?
o^'ng tho+? o^xy la` che^'t chu+' gi`".

Hie^'n thu+o+`ng co' nhu+~ng nha^.n xe't ra^'t go.n va` ra^'t a'c ve^`
ngu+o+`i na`y ngu+o+`i kha'c trong gio+'i dda.i ho.c. Ho^`i o+? DDa.i ho.c
Su+ pha.m Vinh, to^i vo+'i Hie^'n thu+o+`ng dda.p xe ddi ve^` cu`ng
ddu+o+`ng vo+'i nhau (Ha` No^.i - Vinh hay Ha` No^.i - Thanh Hoa') do.c
ddu+o+`ng, thu+o+`ng "lua^.n anh hu`ng" trong thie^n ha.. Thu+o+`ng to^i
ho?i, Hie^'n tra? lo+`i. Thi' du.:

- NDDN (mo^.t gia'o su+ tie^'n si~ ddu+o+.c dda'nh gia' ra^'t cao o+? DDa.i
ho.c Su+ pha.m Ha` No^.i) chi? la` mo^.t gia'o vie^n ca^'p III gio?i.

- Kho^ng ne^n dda'nh gia' DDVK (gia'o su+ tie^'n si~ cu?a DDa.i ho.c to^?ng
ho+.p Ha` No^.i) la` gio?i hay do^'t. Anh ta la` ngu+o+`i kho^ng co' tri'
kho^n.

- HL (ca'n bo^. da.y su+? cu?a DDa.i ho.c Su+ pha.m Vinh) ke^'t tinh mo.i
ca(.n ba~ cu?a da^n Nghe^. Ti~nh.

- Co' mo^.t gia'o su+ va(n ho.c, tru+o+'c khi du+. lo+'p, anh dda'nh gia'
la` mo^.t con su+ tu+? (ve^` chuye^n mo^n, khoa ho.c), khi du+. lo+'p ve^`,
anh no'i: chi? la` mo^.t gia'o vie^n pho^? tho^ng.

- Mo^.t vi. gia'o su+ va(n ho.c kha'c, anh cho cha(?ng hie^?u va(n la` gi`
ca?.

- Anh nha^.n xe't DDT, mo^.t ca^y bu't phe^ bi`nh kha' ta`i hoa o+? ha?i
ngoa.i, chi? la` mo^.t o^ng cha'nh to^?ng Annam o+? Paris.

- PTL (gia'o su+ tru+o+`ng DDa.i ho.c Su+ pha.m Ha` No^.i). Hie^'n no'i:
"Mo^.t ddie^`u nhu.c nha~ cu?a mi`nh la` ddo^`ng hu+o+ng vo+'i PTL. Tha^.m
chi' chi? quen bie^'t PTL tho^i cu~ng dda~ la` mo^.t sai la^`m, mo^.t sai
la^`m kho^ng the^? su+?a chu+~a ddu+o+.c". Hie^'n co' nhu+~ng nha^.n xe't
ra^'t ca?m ti'nh, nghi~a la` chu+a co' ca(n cu+' dda^`y ddu?. Nhu+ng anh
ra^'t tin o+? tru+.c ca?m cu?a mi`nh.

Tru+o+`ng DDa.i ho.c Su+ pha.m Vinh co' chu? tru+o+ng ca'n bo^. gia?ng da.y
pha?i theo sa't thu+.c te^' pho^? tho^ng. Ai dda~ ddi hu+o+'ng da^~n thu+.c
ta^.p su+ pha.m thi` kho^ng no'i la`m gi`, nhu+~ng nhu+~ng ngu+o+`i kho^ng
hu+o+'ng da^~n thu+.c ta^.p cu~ng pha?i ve^` o+? mo^.t ddoa`n thu+.c ta^.p
na`o dda^'y khoa?ng mo^.t tua^`n le^~, go.i la` tham quan thu+.c ta^.p.
Hie^'n cu~ng pha?i ve^` mo^.t ddoa`n, anh cho.n mo^.t ddoa`n o+? ga^`n cho^~
khoa Va(n so+ ta'n, do LBH phu. tra'ch. DDe^m a^'y, LBH va` Hie^'n cu`ng
ngu? trong mo^.t ca(n pho`ng ke^ hai ca'i giu+o+`ng song song. LBH ho?i
Hie^'n mo^.t ca'ch tri.nh tro.ng: "Anh la` ngu+o+`i sa^u sa('c, tu+` nga`y
anh ve^` tru+o+`ng na`y, anh nha^.n xe't to^i la` ngu+o+`i the^' na`o?".
Hie^'n tra? lo+`i luo^n: "Ca^.u la` ngu+o+`i thie^'u nha^n ca'ch". LBH a('ng
ddi mo^.t lu'c vi` nha^.n xe't qua' ba^'t ngo+` cu?a Hie^'n. Nhu+ng ro^`i
ga(.ng ho?i Hie^'n: "Anh cho da^~n chu+'ng?". Hie^'n bi' kho^ng ti`m ra
da^~n chu+'ng. Ma~i sau cu~ng co^' ddu+a ra mo^.t vi' du.: "Cha(?ng ha.n,
ca^.u kho^ng bie^'t tie^'ng Pha'p ma` cu+' la`m nhu+ bie^'t".

Trong quan he^. ha`ng nga`y vo+'i ta^.p the^? ca'n bo^., sinh vie^n, Hie^'n
ra^'t ho^`n nhie^n, cha^n tha^.t, de^~ ti'nh, ne^n ddu+o+.c anh em me^'n.
Nhu+ng hi`nh nhu+ anh co' ma'u phie^'n loa.n, thi'ch ga^y su+. vo+'i la~nh
dda.o.

Ho^`i nhu+~ng na(m 60 cu?a the^' ky? tru+o+'c, to^i nho+' Pha.m Va(n DDo^`ng
co' vie^'t mo^.t ba`i ve^` vie^.c giu+~ gi`n su+. trong sa'ng cu?a tie^'ng
Vie^.t. Ba`i a^'y, ngu+o+`i kha'c co' the^? coi la` thu+o+`ng, kho^ng hay
hoa(.c chu+a ddu'ng cho^~ na`y cho^~ kha'c. Nhu+ng Hoa`ng ngo.c Hie^'n thi`
pha?i no'i: "Pha.m Va(n DDo^`ng vie^'t ba`i a^'y la` thie^'u va(n hoa'".

o+? DDa.i ho.c Su+ pha.m Vinh, Hie^'n bi. la~nh dda.o quy to^.i thie^'u quan
ddie^?m gia'o du.c, vi` kho^ng chi.u ddi thu+.c te^', luo^n luo^n bo? ra Ha`
No^.i, la^?n tra'nh vie^.c hu+o+'ng da^~n sinh vie^n thu+.c ta^.p su+ pha.m.
Ho^m a^'y, chi bo^. ho.p kie^?m tha?o Hie^'n ve^` khuye^'t ddie^?m na`y, co'
Le^ Hoa`i Nam la` dda?ng uy? vie^n cu?a tru+o+`ng xuo^'ng du+.. Hie^'n no'i:
" To^i cho ra(`ng kho^ng ddi thu+.c te^' ma` na('m ddu+o+.c thu+.c te^'
mo+'i gio?i. To^i ke'm, ne^n co`n pha?i ddi thu+.c te^' mo^.t la^`n. Anh Le^
Hoa`i Nam kho^ng ddi la^`n na`o ma` na('m ddu+o+.c thu+.c te^' mo+'i gio?i
chu+'!"

Nhu+~ng ca^u no'i nhu+ the^', to^i cha('c Hie^'n dde^`u co' nghie^`n nga^~m
ca^?n tha^.n. Pho'ng ra nhu+~ng ddo`n nhu+ the^', Hie^'n bao gio+` cu~ng
chua^?n bi. ra^'t chu dda'o. To^i bie^'t ro~ ddie^`u na`y. Vi` cu`ng
ddu+o+.c mo+`i ddi no'i chuye^.n vo+'i anh nhie^`u la^`n, to^i tha^'y anh
bao gio+` cu~ng chua^?n bi. ba`i ba?n ra^'t ca^?n tha^.n.

Tro+? la.i ti'nh thi'ch ga^y su+. cu?a Hie^'n ddo^'i vo+'i la~nh dda.o. Nhu+
dda~ no'i, Hie^'n i't o+? khoa (DDa.i ho.c su+ pha.m Vinh), hay ra Ha`
No^.i. Co' la^`n anh va('ng ma(.t ddu'ng va`o di.p co^ng ddoa`n khoa va(n
xe^'p loa.i ca'n bo^. theo ba mu+'c A, B, C. Tie^u chua^?n cu~ng nhe. nha`ng
tho^i. Loa.i A chi? la` kho^ng co' khuye^'t ddie^?m gi` dda'ng ke^? tho^i.
Ha^`u nhu+ ca? khoa kho^ng co' tru+o+`ng ho+.p na`o pha?i xe^'p loa.i B ca?.
To^? co^ng ddoa`n, ddu+o+.c su+. chi? dda.o cu?a chi bo^. DDa?ng, la^.p ke^'
hoa.ch: khi Hie^'n o+? Ha` No^.i va`o thi` ho.p xe^'p loa.i. Chu? tru+o+ng
cu?a Chi bo^. la` pha?i, nha^n cuo^.c xe^'p loa.i na`y, nghie^m kha('c
kie^?m ddie^?m Hie^'n ve^` tu+ tu+o+?ng. Tri`nh tu+. cuo^.c xe^'p loa.i
ddu+o+.c du+. kie^'n nhu+ sau: ngu+o+`i ddu+o+.c xe^'p loa.i tu+. xe^'p
loa.i tru+o+'c. Anh em trong to^? co' y' kie^'n sau. Ngu+o+`i ta ddoa'n
cha('c Hie^'n se~ tu+. nha^.n loa.i A. Lu'c ddo' anh to^? tru+o+?ng se~
ddie^`u khie^?n to^? vie^n pha^n ti'ch thie^'u so't cu?a Hie^'n, dda.i kha'i
nhu+ sau: Anh Hie^'n chi? dda'ng xe^'p loa.i B tho^i, vi` khuye^'t ddie^?m
na`y, khuye^'t ddie^?m kha'c... Nhu+ng ga^`n dda^y anh dda~ to? ra co'
tie^'n bo^., thi' du. nhu+ ga'nh nu+o+'c uo^'ng cho anh em ta^.p tu+. ve^.,
va^.y ta chie^'u co^' xe^'p le^n loa.i A...

Nhu+ng, ba^'t ngo+`, Hie^'n chi? tu+. xe^'p loa.i B. Ba`i ba?n dda~ du+.
kie^'n the^' la` bi. pha' sa?n. Tuy the^', to^? tru+o+?ng la` tay kha'
tho^ng minh, anh ta va^~n ti`m ddu+o+.c ca'ch thu+.c hie^.n phu+o+ng a'n
cu~: "DDu'ng, anh Hie^'n tu+. xe^'p mi`nh loa.i B la` ddu'ng (Pha^n ti'ch
khuye^'t ddie^?m cu?a Hie^'n mo^.t cha^.p). Nhu+ng vi` ga^`n dda^y co' mo^.t
va`i tie^'n bo^. ne^n ta chie^'u co^' xe^'p le^n loa.i A". Hie^'n nha^'t
ddi.nh kho^ng nghe, chi? nha^.n loa.i B tho^i. Anh no'i: "DDo^'i vo+'i to^i
A hay B cu~ng the^' tho^i. Va` to^i cha(?ng tie^'n bo^. gi` ca?. Co`n ne^'u
ca'c anh muo^'n ti`m cho^~ tie^'n bo^. tha^.t su+. cu?a to^i thi` to^i xin
ma'ch: to^i ra^'t tie^'n bo^. ve^` chuye^n mo^n, soa.n ba`i ra^'t ky~". Ma`
ddu'ng nhu+ va^.y tha^.t. To^i dda~ du+. gio+` Hie^'n da.y mo^.t la^`n. Anh
soa.n ba`i ra^'t nghie^m tu'c. Anh muo^'n y' tu+o+?ng cu?a mi`nh pha?i
ddu+o+.c tri`nh ba^`y tha^.t sa'ng ro~, ra`nh ma.ch, ga^y a^'n tu+o+.ng va`
co' su+'c thuye^'t phu.c.

Hoa`ng Ngo.c Hie^'n co' mo^.t pha?n u+'ng kha' du+~ do^.i, chung quanh vu.
"hie^.n thu+.c pha?i dda.o" (Hoa`ng Ngo.c Hie^'n vie^'t ba`i Ve^` mo^.t
dda(.c ddie^?m cu?a va(n ho.c nghe^. thua^.t o+? ta trong giai ddoa.n vu+`a
qua dda(ng Va(n nghe^. so^' 23 (9.6.1979) co' lua^.n ddie^?m no^?i tie^'ng
"hie^.n thu+.c pha?i dda.o"). Ho^`i a^'y anh co`n o+? Trie^.u Vie^.t
Vu+o+ng. To^i dde^'n anh mo^.t buo^?i chie^`u. Anh ke^? mo^.t ca^u chuye^.n
vu+`a xa^?y ra vo+'i anh: sau ba`i "hie^.n thu+.c pha?i dda.o", anh bi.
dda'nh ra^'t ma.nh. Tre^n ta.p chi' CS, Ha` Xua^n Tru+o+`ng co' ba`i dda?
Hie^'n. Hie^'n vie^'t ba`i tranh lua^.n la.i. Ta.p chi' CS kho^ng dda(ng,
cho ngu+o+`i dde^'n mo+`i anh la.i toa` soa.n dde^? no'i chuye^.n. Tay pha'i
vie^n dde^'n mo+`i anh, no'i xong, la^'y ca'i ddie^'u ca^`y ddi.nh la`m
mo^.t ho+i. Hie^'n qua't ngay: "Tho^i, kho^ng hu't. DDi ngay, kho^ng hu't
sa'ch gi` ca?!". DDe^'n toa` soa.n ta.p chi', ma^'y bie^n ta^.p vie^n dda~
cho+` sa(~n: "Na`o mo+`i anh le^n ga'c. Chuye^.n va(n chu+o+ng pha?i no'i
no+i ki'n dda'o".

Hie^'n la.i ba'c la.i ngay: "Chuye^.n va(n chu+o+ng kho^ng vie^.c gi` pha?i
ki'n dda'o!".

Hie^'n gia?i thi'ch vo+'i to^i: "a^'y ddo^'i vo+'i bo.n na`y cu+' pha?i
ta^'n co^ng nhu+ the^', ta^'n co^ng ngay tu+` tha(`ng dde^'n mo+`i".

Ban bie^n ta^.p ta.p chi' CS gia?i thi'ch vo+'i Hie^'n: "Hie^.n nay bo.n
Ta`u ddang ga^y su+. o+? bie^n gio+'i. Ta.p chi' pha?i da`nh gia^'y dde^?
dda(ng ba`i phe^ pha'n chu? nghi~a ba' quye^`n Ba('c Kinh, kho^ng dda(ng
ba`i cu?a anh ddu+o+.c". Hie^'n pha?n u+'ng ngay:

"Ta.i sao ta thu+`a gia^'y dde^? dda'nh bo.n cu+o+`ng ba.o nu+o+'c ngoa`i,
la.i thie^'u gia^'y dde^? dda'nh bo.n cu+o+`ng ba.o trong nu+o+'c!".

Na(m 1980, ngu+o+`i ta to^? chu+'c mo^.t cuo^.c ho^.i nghi. khoa ho.c dda(.t
o+? Vie^.n ba?o ta`ng ca'ch ma.ng xe^' xe^' Nha` ha't lo+'n Ha` No^.i. Ho^.i
nghi. toa`n quo^'c, ra^'t ddo^ng. To^i co' ga(.p mo^.t so^' ba.n quen o+?
Vinh, Hue^' ra ho.p.

Hoa`ng Ngo.c Hie^'n ho^m a^'y no'i buo^ng ma` ra^'t ra`nh ma.ch, ha^'p
da^~n. anh nha('c la.i ca'i ca^u dda~ no'i o+? tru. so+? ta.p chi' CS: "Ta.i
sao ta thu+`a gia^'y dde^? dda'nh bo.n cu+o+`ng ba.o nu+o+'c ngoa`i, ma`
la.i thie^'u gia^'y dde^? dda'nh bo.n cu+o+`ng ba.o trong nu+o+'c!".

DDe^'n gio+` nghi?. Mo.i ngu+o+`i, hoa(.c ta?n ra da.o cho+i ngoa`i vu+o+`n
hoa, hoa(.c ngo^`i tro` chuye^.n vo+'i nhau trong ho^.i tru+o+`ng. To^i
cu~ng ngo^`i la.i trong ho^.i tru+o+`ng no'i chuye^.n vo+'i ma^'y anh ba.n
cu~ o+? Vinh, o+? Hue^'. Hie^'n cu~ng o+? la.i ho^.i tru+o+`ng, nhu+ng
ngo^`i mo^.t mi`nh ca'ch va`i ha`ng ghe^', tru+o+'c ma(.t chu'ng to^i. Ha`
Xua^n Tru+o+`ng lu+~ng thu+~ng tu+` ha`ng ghe^' dda^`u ddi xuo^'ng cho^~
Hie^'n, vo^~ vai anh tha^n ma^.t. Hie^'n ga.t pha('t tay Tru+o+`ng ra: "To^i
kho^ng pha?i ha.ng ngu+o+`i cho anh vo^~ vai nhe'!". Tro^ng Hie^'n lu'c a^'y
ra^'t du+~. Ha` Xua^n Tru+o+`ng su+~ng ngu+o+`i va` ho+i ngu+o+.ng. Anh
pha^n bua vo+'i chu'ng to^i: "DDa^'y, ca'c anh xem, anh Hie^'n anh a^'y nhu+
the^' dda^'y!".

Buo^?i tru+a ho^m a^'y, Hie^'n ru? to^i ve^` nha` a(n co+m. Trong bu+~a
co+m, Hie^'n ho?i to^i: "Sao, ca^.u tha^'y mi`nh no'i co' ddu+o+.c kho^ng?".
To^i khen: "Kha' la('m!". Chi. To^' Nga, vo+. Hie^'n, ma'ch luo^n: "La^?m
ba^?m suo^'t dde^m la`m gi` ma` kho^ng kha'!". Thi` ra Hie^'n kho^ng pha?i
chi? chua^?n bi. y', ma` co`n luye^.n no'i nu+~a.

Hie^'n the^' ma` cu~ng la` mo^.t tay dda^'u kha^?u kha' nhanh tri' va` dda'o
dde^?. Cu~ng va`o khoa?ng tru+o+'c sau na(m 1980, khoa Va(n DDa.i ho.c Su+
pha.m Ha` No^.i co' to^? chu+'c mo^.t cuo^.c ho^.i tha?o khoa ho.c, dde^`
ta`i: gia'o du.c tu+ tu+o+?ng qua gia?ng da.y va(n ho.c. Hie^'n lu'c ddo'
va^~n co`n o+? DDa.i ho.c Su+ pha.m Vinh. Anh ra du+. ho^.i nghi.. Kho^ng
bie^'t ba?n ba'o ca'o vie^'t cu?a anh gu+?i ra nhu+ the^' na`o, nhu+ng anh
tri`nh ba^`y mie^.ng thi` kha' gai go'c, va` hi`nh nhu+ anh la.i co^' ti`nh
die^~n dda.t cho tha^.t a^'n tu+o+.ng ve^` ca'i y' ra^'t gai go'c cu?a
mi`nh. Anh cu+' thu?ng tha(?ng no'i ddi no'i la.i: "Nhu+~ng gi` chi bo^.
DDa?ng, ddoa`n thanh nie^n, dda`i pha't thanh, ba'o DDa?ng dda~ no'i hay
vie^'t, thi` trong lo+'p ta kho^ng no'i. Ta chi? no'i nhu+~ng ddie^`u chi
bo^. DDa?ng, ddoa`n thanh nie^n, dda`i pha't thanh, ba'o DDa?ng kho^ng no'i,
kho^ng vie^'t".

y' kie^'n cu?a Hoa`ng Ngo.c Hie^'n dda~ ga^y cha^'n ddo^.ng ho^.i nghi..
Nhu+~ng ngu+o+`i la~nh dda.o ho^.i nghi. ra^'t lo nga.i (la~nh dda.o ho^.i
nghi. la` Nguye^~n Va(n Ha.nh quye^`n chu? nhie^.m khoa va` Tra^`n Thanh
DDa.m pho' chu? nhie^.m khoa). DDa.m tha^'y nha^'t thie^'t pha?i uo^'n na('n
la.i. Anh ddo^.ng vie^n DDo^~ Hu+~u Cha^u, Nguye^~n Thi. Hoa`ng lu'c ddo'
la` dda?ng vie^n du+. bi. hay ca?m ti`nh dda?ng gi` ddo' le^n phe^ pha'n
Hie^'n. To^i kho^ng nho+' y' kie^'n cu?a co^ Hoa`ng the^' na`o, chi? nho+'
mo^.t ca^u mi?a mai cu?a Cha^u: "DDu+'a tre? con ngo^`i tre^n vai bo^', cu+'
tu+o+?ng mi`nh cao ho+n bo^'".

Hoa`ng Ngo.c Hie^'n gio+ tay xin pha't bie^?u. Anh co^' ti`nh tu+. khoe:
"To^i dda~ go'p pha^`n la`m cho ho^.i nghi. tha`nh co^ng. Vi` mo^.t ho^.i
nghi. khoa ho.c co' tranh lua^.n ho.c thua^.t thi` mo+'i la` mo^.t ho^.i
nghi. co' ke^'t qua?. To^i dda~ ga^y ddu+o+.c cuo^.c tranh lua^.n cho ho^.i
nghi.. Ngoa`i ra to^i ra^'t su+o+'ng vi` dda~ ddu+o+.c ngo^`i tre^n vai anh
DDo^~ Hu+~u Cha^u".

Sau ho^.i nghi. na`y, Tra^`n Thanh DDa.m gu+?i gia^'y cho chi bo^. DDa?ng
cu?a khoa Va(n DDa.i ho.c Su+ pha.m Vinh pha?n a'nh ve^` su+. "le^.ch la.c
tu+ tu+o+?ng" cu?a Hie^'n. i't nga`y sau, to^i dde^'n cho+i Hie^'n - Anh
va^~n o+? Trie^.u Vie^.t Vu+o+ng. Mo^.t ca(n pho`ng ra^'t he.p, chi? ddo^.
16 me't vuo^ng. Ke^ ddu+o+.c hai ca'i ghe^' salon va` mo^.t ca'i ba`n
nu+o+'c nho?. To^i va` Hie^'n ngo^`i o+? salon. Chi. To^' Nga, vo+. Hie^'n
gia?i chie^'u ngo^`i tre^n ne^`n nha`. Chi. cu+' chi? tay va`o ma(.t Hie^'n
ma` no'i ddi no'i la.i xa xa?: "To^i kho^ng tha^'y co' ai ngu nhu+ anh
Hie^'n!". No'i ma~i cha'n, chi. bo? ra ddi. Hie^'n thu?ng tha(?ng no'i vo+'i
to^i: "Ha('n no'i the^' ma` ddu'ng. Nhu+ ta va^~n no'i dde^' quo^'c My~ la`
ngu a^'y ma`!". Te' ra, anh la.i nga^~m nghi~ ve^` lo+`i no'i cu?a vo+.,
nhu+ mo^.t ddo^'i tu+o+.ng nghie^n cu+'u. Chi. To^' Nga, vo+. Hie^'n, la`
mo^.t ngu+o+`i cu~ng kha' dda(.c bie^.t: chuye^n mo^n ma.t sa't cho^`ng
tru+o+'c ma(.t kha'ch khu+'a ba.n be`, tha^.m chi' tru+o+'c ca? ho.c tro`
cu?a cho^`ng. Nhu+ng dda'm ho.c tro` cu?a anh dda~ co' kinh nghie^.m: ba`
a^'y no'i tha^`y Hie^'n thi` ddu+o+.c, chu+' ngu+o+`i kha'c tu+o+?ng bo+?,
cu~ng phu. hoa. theo, no'i theo, la` che^'t vo+'i ba` a^'y. Co`n Hoa`ng
Ngo.c Hie^'n thi` coi thu+o+`ng, bo? ngoa`i tai, xem nhu+ no'i ai ddo',
cha(?ng di'nh da'ng gi` dde^'n mi`nh.

Hoa`ng Ngo.c Hie^'n, tu+ duy khoa ho.c thi` to? ra sa^u sa('c, nhu+ng trong
ddo+`i so^'ng thu+.c te^', nhie^`u khi ra^'t nhe. da., ca? tin.

Va`o khoa?ng 1987, Ho^.i va(n nghe^. Qua?ng Nam- DDa` Na(~ng co' mo+`i to^i
va` Hie^'n va`o no'i chuye^.n vo+'i gio+'i va(n nghe^. trong a^'y. Chu'ng
to^i o+? vo+'i nhau ddo^. mo^.t tua^`n le^~, sau ddo', Hie^'n va`o Saigon,
to^i ra Ha` No^.i.

i't nga`y sau, to^i ddang ngo^`i o+? nha` (ta.i DDo^`ng Xa) thi` tha^'y
Hie^'n dda.p xe to+'i. Lu'c ddo' mo+'i ddo^. 8 gio+` sa'ng. To^i ho?i ra bao
gio+`. Anh no'i ra sa'ng nay, ta`u 7 gio+` sa'ng to+'i Ha` No^.i. To^i nga.c
nhie^n: vu+`a ve^` Ha` No^.i dda~ vo^.i dde^'n to^i la`m gi`! Hoa' ra anh
vu+`a tham gia mo^.t dda?ng go.i la` dda?ng "Nha^n da^n ha`nh ddo^.ng" va`
ra Ha` No^.i dde^? pha't trie^?n DDa?ng. Ngu+o+`i dda^`u tie^n anh ddi.nh
ke^'t na.p la` to^i. Anh no'i, kho^ng so+. gi` ca?. Tay thu? li~nh la` mo^.t
tay tie^'n sy~ o+? My~ ve^`. Ra^'t tri' thu+'c. DDa?ng na`y dda~ tho^'ng
nha^'t vo+'i CS chua^?n bi. ra dda dda?ng. Trong dda?ng na`y co' mo^.t uy?
vie^n bo^. chi'nh tri. va` mo^.t thie^'u ta' co^ng an CS. DDa?ng pha't
trie^?n chu? ye^'u va`o tri' thu+'c.

Anh la.i ho?i, tha(`ng Thanh nha` o^ng va`o Saigon dda~ co' vie^.c la`m va`
nha` cu+?a gi` chu+a, dde^? anh lo gia?i quye^'t cho.

To^i kho^ng tin, tu+` cho^'i: "Ca^.u ddi.nh la`m chi'nh tri. a`? Kho^ng so+.
co^ng an a`?"

Hie^'n co' ve? xem thu+o+`ng, cho to^i la` tha(`ng nha't.

i't la^u sau to^i ddu+o+.c bie^'t dda?ng na`y pha't trie^?n ma.nh o+? vu`ng
Vi~nh Long, vu+`a bi. ba('t mo^.t loa.t. To^i va`o Ca^`n Tho+, Da. Nga^n
ba?o the^'.

Mo^.t tho+`i gian sau, to^i ga(.p la.i Hie^'n o+? tru. so+? va(n nghe^..

To^i ho?i Hie^'n: "Bie^'t gi` chu+a?"

Hie^'n: "Bie^'t ro^`i! Bie^'t ro^`i!"

To^i la.i ho?i: "Co' sao kho^ng?"

Hie^'n: "Kho^ng sao, kho^ng sao - Nhu+ng na`y, ddu+`ng no'i vo+'i ai nhe'!"
Du+o+ng Thu Hu+o+ng khi bie^'t chuye^.n na`y, no'i vo+'i to^i: "O^ng Hie^'n
ma` la` dda`n ba` thi` chu+?a hoang ha`ng ti? la^`n".

To^i cho ra(`ng Hoa`ng Ngo.c Hie^'n co' so^' "quy' nha^n phu` tro+.". Nghi~a
la` luo^n ga(.p may. To^i vi' anh vo+'i nha^n va^.t Pie Be^dukho^'p trong
Chie^'n tranh va` hoa` bi`nh cu?a L.Tolstoi. Ngu+o+`i to lo+'n, ra tra^.n
cu+' tru+o+ng ngu+.c ra ma` ddi giu+~a chie^'n tru+o+`ng, nhu+ng te^n dda.n
cu+' tra'nh kho^ng di'nh. DDa^'u su'ng tuy kho^ng bie^'t ba('n su'ng, ma`
la.i tha('ng mo^.t tay thie^.n xa.... Hie^'n cu~ng the^'. A(n no'i ta'o
to+.n vo+'i ngu+o+`i co' chu+'c co' quye^`n, ha`nh ddo^.ng nhie^`u khi da.i
do^.t. Nhu+ng cha(?ng sao ca?. Va^~n ddi Pha'p, ddi My~ dde^`u dde^`u. Anh
ke^? to^i nghe ca'i vu. "pha?i dda.o" cu?a anh ho^`i 1980, anh co' mo^.t cu'
thoa't hie^?m ra^'t ngoa.n mu.c. Ngu+o+`i ta to^? chu+'c ha(?n mo^.t cuo^.c
ho^.i nghi. dde^? dda'nh anh. Le^ DDu+'c Tho. tru+.c tie^'p chi? dda.o.
Loa.i co' va^'n dde^` nhu+ to^i, kho^ng ddu+o+.c mo+`i. Ho+n 50 ngu+o+`i
ddu+o+.c mo+`i co' cho.n lo.c dde^? nha(`m phe^ pha'n Hie^'n. Hie^'n la`
ngu+o+`i thu+' 50 (avant dernier) ddu+o+.c phe'p pha't bie^?u. Ngu+o+`i
cuo^'i cu`ng la` Che^' Lan Vie^n (thu+' 51). Ngu+o+`i ta bo^' tri' mo^.t tay
sa('c sa?o nhu+ the^' dde^? co' the^? dda^.p tan y' kie^'n cu?a Hie^'n va`
ho^.i nghi. ke^'t thu'c luo^n.

Gio+` nghi?, Le^ DDu+'c Tho. tro` chuye^.n vo+'i Hie^'n mo+'i bie^'t Hie^'n
la` ngu+o+`i ddo^`ng hu+o+ng vo+'i mi`nh. Cu`ng que^ DDu+'c Tho., Ha` Ti~nh
(Le^ DDu+'c Tho. o+? Nam DDi.nh, nhu+ng que^ go^'c o+? DDu+'c Tho., Ha`
Ti~nh, anh em Le^ DDu+'c Tho. dde^`u la^'y bie^.t danh co' chu+~ DDu+'c
hoa(.c chu+~ Tho.: DDinh DDu+'c Thie^.n, Mai Chi' Tho., Le^ DDu+'c Tho.)
The^' la` Hie^'n ga(.p may. Vi` ti`nh ddo^`ng hu+o+ng, Le^ DDu+'c Tho. dda~
cu+'u anh. Ai ddo' trong ho^.i nghi. no'i Hie^'n chi.u a?nh hu+o+?ng tu+
tu+o+?ng my~ ho.c cu?a Kant. Tho. do~ng da.c kha(?ng ddi.nh tru+o+'c ho^.i
nghi.: "Hoa`ng Ngo.c Hie^'n cha(?ng ka(ng kie^'c gi` he^'t, Hoa`ng Ngo.c
Hie^'n la` Ma'c Le^nin".

Ti`nh the^' tha`nh ra dda?o ngu+o+.c. Che^' Lan Vie^n cho't dda'nh Hie^'n,
tha^'y the^', dda^m hoa?ng, be`n la?ng qua cho^~ Hie^'n ddang ngo^`i vo+'i
Le^ DDu+'c Tho., no'i khe~ vo+'i anh: "Lu'c na~y to^i co' no'i ddie^`u gi`
qua', anh bo? qua ddi cho nhe'!".

Sau na`y, Che^' Lan Vie^n co`n nho+` to^i nha('n la.i vo+'i Hie^'n hai la^`n
nhu+ the^'. La.i co`n no'i pha'ch "To^i co' tro.ng anh Hie^'n thi` to^i
mo+'i tranh lua^.n vo+'i anh a^'y chu+'!".

Co' le~ vi` hay ga(.p may ma` Hie^'n luo^n luo^n la.c quan.

La.i va^~n ca'i vu. "hie^.n thu+.c pha?i dda.o". To^i nho+' gia'p Te^'t a^m
li.ch na(m a^'y, Kha'i Vinh co' mo+`i to^i, Hie^'n va` Xua^n Die^.u a(n
thi.t cho' o+? Ha`ng Lu+o+.c. Lu'c ddo', da^n Nha^.t Ta^n dda~ lu.c tu.c
ddem dda`o to+'i ba'n. Kha'i Vinh no'i, anh Hie^'n la` ngu+o+`i co' ta`i ma`
kho^?, bi. dda'nh du+~ qua'!. Xua^n Die^.u no'i: "Con ngu+o+`i ta co' tra?i
qua ddau kho^? thi` mo+'i ne^n ngu+o+`i". Nhu+ng Hie^'n la.i pha't bie^?u
mo^.t ca'ch dda('c y': "Nhu+~ng ddie^`u to^i ddu+o+.c nhie^`u ho+n nhu+~ng
ddie^`u to^i ma^'t". Va` anh da^~n chu+'ng: "DDu+'a con ga'i to^i va`o
Saigon, gia'p Te^'t bi. ma('c ke.t o+? dda^'y kho^ng ra ddu+o+.c vi` giao
tho^ng kho' kha(n. Co' mo^.t anh phi co^ng cho le^n ngo^`i ghe' phu. bay ra
kho^ng ma^'t tie^`n, vi` bie^'t la` con o^ng "hie^.n thu+.c pha?i dda.o".
Cu~ng con be' a^'y ho.c dde^'n lo+'p cuo^'i ca^'p, sa('p thi dda.i ho.c,
ra^'t ca^`n co' ngu+o+`i luye^.n cho mo^n toa'n. Ra^'t may, co' mo^.t co^
gia'o tu+. nguye^.n dde^'n luye^.n giu'p mie^~n phi' vi` bie^'t la` con o^ng
"hie^.n thu+.c pha?i dda.o". DDo' la` chu+a ke^? nha.c si~ Nguye^~n Xua^n
Khoa't dde^'n ta^.n nha` Hie^'n ta(.ng hoa. Va` ba`i "hie^.n thu+.c pha?i
dda.o" dda~ la`m cho anh no^?i tie^'ng mo^.t tho+`i va` ddu+o+.c ne^? tro.ng
trong gio+'i tri' thu+'c ca^'p tie^'n.

DDu'ng la` Hoa`ng Ngo.c Hie^'n co' quy' nha^n phu` tro+. tha^.t.

Ho^`i Hie^'n sang My~, co' mo^.t bo.n Vie^.t kie^`u cho^'ng co^.ng qua'
khi'ch ddi.nh ha`nh hung anh. May sao la.i co' mo^.t thu+o+.ng nghi. si~ My~
pha'i mo^.t ve^. si~ cu?a o^ng ta to+'i ba?o ve^. - Mo+'i dda^y Hie^'n ke^?
vo+'i to^i nhu+ va^.y.

*

To^i ra^'t tin ca^.y Hoa`ng Ngo.c Hie^'n. Ne^n chi.u a?nh hu+o+?ng Hie^'n
ve^` nhie^`u ma(.t, dda(.c bie^.t la` trong vie^.c du`ng thuo^'c. Thuo^'c
huye^'t a'p, thuo^'c bo^?, thuo^'c loa~ng xu+o+ng... Ta^'t nhie^n to^i co'
chi.u a?nh hu+o+?ng anh ca? ve^` tu+ duy khoa ho.c. Hie^'n co' ta`i lie^.u
na`o anh cho la` hay hoa(.c nghi~ ra ddie^`u gi` co' ve? ta^m dda('c, dde^`u
trao ddo^?i vo+'i to^i.

Tro` chuye^.n vo+'i Hie^'n bao gio+` cu~ng co' i'ch, du` i't du` nhie^`u,
ddo^'i vo+'i ca'i nghi~ cu?a mi`nh. "Du+~ qua^n nha^'t da. thoa.i, tha('ng
ddo^.c tha^.p nie^n thu+". Ngu+o+`i xu+a no'i the^', va^.n du.ng va`o
tru+o+`ng ho+.p Hoa`ng Ngo.c Hie^'n e co' ho+i qua'. Nhu+ng qua? la` tro`
chuye^.n vo+'i Hie^'n bao gio+` cu~ng thu lu+o+.m ddu+o+.c mo^.t ca'i gi`
ddo' co' i'ch. Hie^'n ra^'t ghe't gia'o ddie^`u va` nghi~ ca'i gi` thi`
nghi~ dde^'n no+i dde^'n cho^'n. To^i cho ra(`ng, ma^'y pha't bie^?u sau
dda^y cu?a Hie^'n la` nhu+~ng y' kie^'n nghe ddu+o+.c:

Nghie^n cu+'u khoa ho.c, quan tro.ng nha^'t la` nghi~ ba(`ng ca'i dda^`u
cu?a mi`nh va` vie^'t ba(`ng lo+`i va(n cu?a mi`nh. DDo.c ngu+o+`i kha'c
ra^'t ca^`n, song pha?i tha^'m the^' na`o ddo' dde^? tro+? tha`nh cu?a
mi`nh, dde^? khi nghi~ la` nghi~ ba(`ng ca'i dda^`u cu?a mi`nh va` vie^'t
ba(`ng lo+`i va(n cu?a mi`nh.

Qua'n ti'nh cu?a con ngu+o+`i la` thu+o+`ng quy nhu+~ng ddie^`u chu+a bie^'t
va`o ca'i so+ ddo^` co' sa(~n, so+ ddo^` bie^'t ro^`i. Do lu+o+`i nghi~.
Qua'n ti'nh ra^'t ma.nh, lay chuye^?n ddu+o+.c qua'n ti'nh, ddu+o+.c ca'ch
nghi~ la` khoa ho.c.

Khoa ho.c tru+o+'c he^'t la` dda(.t va^'n dde^` ddi'ch dda'ng. Ti`m ra ca'i
mo+'i hoa`n toa`n ra^'t kho'. Thu+o+`ng chi? chi?nh la.i mo^.t ty'. Va^'n
dde^` dda(.t ra ddu'ng, nhu+ng chu+a ddu'ng ha(?n. Chi?nh la.i mo^.t ty'
nhu+ chi?nh ti vi cho hi`nh ne't ho+n, a^m ro~ ho+n.

Thi' du., no'i DDam Sa(n anh hu`ng du~ng ca?m la` ddu'ng. Nhu+ng thu+.c ra
ti'nh ca'ch DDam Sa(n phong phu' ho+n: ho^`n nhie^n, trung thu+.c, la~ng
ma.n, ngo^~ nghi.ch... dda(.c bie^.t la` mo^.t ca' ti'nh tu+. do.

No'i So^' ddo? dda? ki'ch nhu+~ng o^ng chu? ba` chu? cu?a xa~ ho^.i cu~ la`
ddu'ng, nhu+ng dda^u chi? co' the^'. So^' ddo? la` ca? mo^.t xa~ ho^.i ha`i
hu+o+'c go^`m ddu? ha.ng ngu+o+`i, ai cu~ng buo^`n cu+o+`i, mo^.t xa~ ho^.i
ngo+' nga^?n, nhi' nho^', lo^' bi.ch... , ke^? ca? bi`nh da^n.

Hie^'n kha(?ng ddi.nh vai tro` quan tro.ng cu?a ca?m hu+'ng va` tru+.c
gia'c. To^i cho ra^'t ddu'ng. Anh no'i, ca?m hu+'ng lay ddo^.ng toa`n bo^.
na(ng lu+.c tinh tha^`n cu?a ngu+o+`i nghie^n cu+'u. Trong gia^y phu't a^'y,
con ngu+o+`i, cu`ng mo^.t lu'c, co' vo^ so^' lie^n tu+o+?ng, ke^? ca? lie^n
tu+o+?ng vo^ thu+'c. Do ddo' ra^'t sa'ng suo^'t. Nhu+ng pha?i ba(n khoa(n
nhu+'c nho^'i ve^` nha^n sinh, ve^` va(n ho.c mo+'i co' ca?m hu+'ng da^~n
to+'i ti`m to`i pha't hie^.n. Ca?m hu+'ng la`m cho ca^u, chu+~ co' ho^`n.
Ca?m hu+'ng pha't huy tru+.c gia'c, khie^'n ca?m nha^.n ddu+o+.c ca'i mo+'i.
Mo.i ti`m to`i dde^`u ba('t dda^`u ba(`ng tru+.c gia'c. Sau ddo' mo+'i du`ng
suy ly' lo^gic chi?nh la.i (vi` the^' Hie^'n ra^'t phu.c nhu+~ng pha'n
ddoa'n tru+.c gia'c cu?a ai ddo', chi? ra chi'nh xa'c ba?n cha^'t mo^.t
ddo^'i tu+o+.ng na`o dda^'y, kho^ng ca^`n ly' le~ chu+'ng minh gi` he^'t).
Pha^n ti'ch ta'c pha^?m gay nha^'t la` ddo.c he^'t cuo^'n sa'ch ma` cha(?ng
tha^'y co' y' gi` ca?. y' la` mo^.t y' nghi~a mo+'i ddi'ch dda'ng tra? lo+`i
mo^.t ca^u ho?i ta ddang ti`m to`i, ddang suy nghi~ dde^? gia?i dda'p. Ta'c
pha^?m cha(?ng gia?i dda'p ddu+o+.c mo^.t ca^u ho?i na`o ca^`n thie^'t, la`
vo^ nghi~a.

Pha^n ti'ch ta'c pha^?m la` pha^n ti'ch chi tie^'t. Pha?i cho.n chi tie't
co' va^'n dde^`.

Pha^n ti'ch mo^.t chi tie^'t ma` mo+? ra ca? mo^.t va^'n dde^` ve^` dda.o
ly', ve^` trie^'t ly'. Pha^n ti'ch mo^.t chi tie^'t nhu+ the^' co' su+'c
thuye^'t phu.c va` sang tro.ng ho+n la` pha^n ti'ch tra`n lan. Cuo^'i cu`ng
pha?i ti`m tu+`, ti`m chu+~ ddi'ch dda'ng dde^? die^~n dda.t. Mo^.t ba`i
vie^'t hay la` co' ddu+o+.c mo^.t hai tu+` ddi'ch dda'ng ke^'t tinh ddu+o+.c
ca'i hie^?u, ca'i y' cu?a mi`nh. DDo' la` ca'i tha^`n cu?a ba`i vie^'t.

Hie^'n nghi~ the^' ne^n ra^'t cha(m chi? ho.c chu+~, ho.c tu+`.

Co' khi ho.c o+? da^n gian. Thi' du., anh ra^'t khoa'i vi` ho.c ddu+o+.c
chu+~ "bo~ ho+`n" cu?a mo^.t o^ng ngu+o+`i Mu+o+`ng te^n la` Co` Lu+?a, chu?
nha` chu'ng to^i o+? nho+` ho^`i kha'ng chie^'n cho^'ng My~ ta.i Tha.ch
Tha`nh, Thanh Hoa'. Pha^`n nhie^`u ho.c o+? sa'ch vo+?. Thi' du. chu+~
"hu+o+ng nguye^.n", "phu+o+`ng hu+o+ng nguye^.n" anh ho.c ddu+o+.c cu?a
Ma.nh Tu+? khi nghie^n cu+'u trie^'t ho.c co^? phu+o+ng DDo^ng. Co' le~
tu+o+ng ddu+o+ng vo+'i chu+~ philistin cha(ng?

Co' nhu+~ng chu+~ tho^ng thu+o+`ng nhu+ng anh ddem dde^'n cho no' mo^.t
nghi~a mo+'i na`o dda^'y. Nhu+ "ke^? la.i no^.i dung" va` "vie^'t no^.i
dung". (Ba`i "Ke^? la.i no^.i dung va` vie^'t no^.i dung" (Va(n ho.c ga^`n
...va` xa. NXB gia'o du.c 2003). Hay nhu+ chu+~ "tri' thu+'c bi`nh da^n"
trong ba`i anh gio+'i thie^.u Tuye^?n ta^.p Nguye^~n dda(ng Ma.nh (NXB Gia'o
du.c 2006)... Co' the^? go.i tru+o+`ng ho+.p na`y la` sa'ng ta.o tu+` mo+'i.

Ga^`n dda^y Hoa`ng Ngo.c Hie^'n say me^ ddo.c Nho, Pha^.t, DDa.o qua sa'ch
cu?a Francois Fulien. Anh la^'y la`m khoa'i chi' ho.c ddu+o+.c o+? F.Julien,
su+. pha^n bie^.t giu+~a tu+ duy DDo^ng va` Ta^y. Ta^y la` cha^n ly'
(Ve'rite'). DDo^ng la` di.ch ly' (transformation). Mo^.t dda(`ng cu+' ca~i
nhau ve^` cha^n ly', ve^` ddu'ng hay sai. Mo^.t dda(`ng chu? tru+o+ng
"cu`ng" hay "tho^ng". DDu'ng sai kho^ng quan tro.ng, quan tro.ng la` kho^ng
be^' ta('c, la` tho^ng, la` ddu+o+.c vie^.c, la` co' hie^.u qua? thu+.c
te^'...

*

Nhu+ dda~ no'i, Hoa`ng Ngo.c Hie^'n so^'ng ra^'t ho^`n nhie^n, tu+. nhie^n.

Ho^`i cho^'ng My~, so+ ta'n o+? Tha.ch Tha`nh, Thanh Hoa', kho^ng ma^'y khi
co' ddu+o+.c mie^'ng thi.t ma` a(n. Ho^m a^'y, anh em kie^'m ddu+o+.c mo^.t
ddi~a thi.t. Hie^'n vu+`a a(n, vu+`a xu.t xi.t mu~i, vu+`a ga^.t gu`: "A(n
thi.t ngon tha^.t!".

To^'i to^'i, anh ra^'t chi.u kho' cu`ng vo+'i to^i xa'ch dde`n ddi ba('t
o^'c se^n ve^` ca?i thie^.n, tin ra(`ng ba con o^'c se^n ba(`ng mo^.t qua?
tru+'ng vi.t (Ho^`i a^'y co' ke? phao le^n nhu+ va^.y).

Hie^'n hay nghi~ ra nhu+~ng chuye^.n ky` cu.c va` buo^`n cu+o+`i dde^? ddu`a
vui. Thi' du. nhu+ chuye^.n pha^n loa.i ca'n bo^. khoa va(n tru+o+`ng DDa.i
ho.c Su+ pha.m Vinh tha`nh a(n cu+o+'p va` a(n ca('p. Hi`nh nhu+ tu+ duy
khoa ho.c ma~i, nghi~ ma~i nhu+~ng ddie^`u co' nghi~a ly', ngu+o+`i ta pha?i
thu+ gia~n dda^`u o'c ba(`ng nhu+~ng chuye^.n vo^ nghi~a ly'.

Hie^'n ddu'ng la` vui dda^u cha^`u dda^'y.

Co' mo^.t la^`n Ngo^ Tha?o nha^n quen mo^.t Vie^.t kie^`u ve^` nu+o+'c,
mo+`i to^i, Hie^'n va` Hoa`ng Ca^`m dde^'n dda'nh che'n o+? mo^.t nha`
ha`ng. Xe ddo'n to^i tru+o+'c, ddo'n Hie^'n sau. Tre^n xe, to^i go.i ddie^.n
cho Hie^'n chua^?n bi. ra ngo~ dde^? ddo'n xe. Chi. To^' Nga, vo+. Hie^'n,
ca^`m ma'y tra? lo+`i: "La~o a^'y mo+`i ddi ho.p thi` dde^'n cha^.m, nhu+ng
mo+`i ddi a(n thi` ddu'ng gio+` la('m!".

Mo^.t la^`n kha'c, mo+'i na(m ngoa'i dda^'y tho^i, anh Vu~ Va(n Vie^'t o+?
Vie^.t Tri` mo+`i chu'ng to^i le^n du+. le^~ khai tru+o+ng ngo^i tru+o+`ng
pho^? tho^ng da^n la^.p do anh vu+`a xa^y du+.ng. Anh ca^`n nhie^`u ngu+o+`i
o+? Ha` No^.i le^n du+. cho tha^.t long tro.ng. Nhu+ng ho^m a^'y nhie^`u
ngu+o+`i trong danh sa'ch mo+`i kho^ng ddi ddu+o+.c vi` ba^.n vie^.c hay
ddang ddi co^ng ta'c xa. Ngo^`i tre^n xe tha^'y va('ng ve? qua', to^i na^?y
ra y' mo+`i Hie^'n, tuy Hie^'n cha(?ng quen bie^'t gi` Vu~ Va(n Vie^'t ca?.
Va` Vie^'t cu~ng kho^ng mo+`i Hie^'n.To^i go.i ddie^.n. Hie^'n nha^.n lo+`i
ngay, va` la^.p tu+'c dda'p xe o^m dde^'n cho^~ he.n.

Ca'i gio^'ng nghe^. si~ tha^.t su+. bao gio+` cu~ng ra^'t tu+. nhie^n - no'i
nhu+ Lu+u Co^ng Nha^n, "tu+. nhie^n nhu+ ruo^`i". Ho. ra^'t kho' ti'nh trong
sa'ng ta.o, nhu+ng ra^'t de^~ ti'nh trong sinh hoa.t ddo+`i thu+o+`ng. Khoa
ho.c cu~ng la` mo^.t hoa.t ddo^.ng sa'ng ta.o, nha` khoa ho.c cu~ng la`
mo^.t loa.i nghe^. si~, nha^'t la` khoa ho.c ve^` va(n chu+o+ng.

Vi` the^' Hoa`ng Ngo.c Hie^'n cu~ng ra^'t ho^`n nhie^n, tu+. nhie^n, "tu+.
nhie^n nhu+ ruo^`i".

Hie^'n la` da^n Nghe^. Ti~nh nhu+ng la.i che^ da^n Nghe^. "ca'i gi` cu~ng
bie^'t, tru+` ha.nh phu'c". Nhu+ng chi'nh Hie^'n cu~ng ra^'t Nghe^.. Mo^.t
tay dda^`y nghi. lu+.c. Ta^.p the^? du.c ra^'t kie^n tri`. Nghie^.n ca?
thuo^'c la', thuo^'c la`o ma` bo? ha(?n (Bo? ma` va^~n cho hu't thuo^'c la'
la` thi'ch nha^'t. Anh no'i "Khi na`o sa('p che^'t se~ hu't la.i"). Ga^`n 80
tuo^?i va^~n ca? nga`y o^m ca'i ma'y vi ti'nh dde^? la^'y tho^ng tin va`
luye^.n ngoa.i ngu+~. Ro^`i ddo.c sa'ch, di.ch sa'ch, vie^'t sa'ch... To^i
la` da^n Ba('c Ky`, ke'm xa Hie^'n ve^` ma(.t na`y.

Hie^'n ddi'ch thu+.c la` da^n Nghe^., ddu'ng the^', nhu+ng la` mo^.t tay
Nghe^. "ca'i gi` cu~ng bie^'t, ke^? ca? ha.nh phu'c". Vi` to^i bie^'t chu+a
bao gio+` anh tu+` cho^'i mo^.t la.c thu' tra^`n the^', tra^`n tu.c na`o.

La'ng Ha., 20.5.2007.

0 new messages