Cuo^'i cu`ng dda~ ro~ : Du+o+ng Va(n Minh la`m vie^.c cho VC tu+` na(m 1962 va` la` ngu+o+`i ra li.nh gie^'t 2 o^ng Nhu - Die^.m 1.11.1963 - Theo li.nh VC xa^y du+.ng 'Tha`nh pha^`n thu+' ba' dde^? 'ho`a gia?i'
rangnguyen
la` ngu+o+`i ra li.nh gie^'t 2 o^ng Nhu - Die^.m 1.11.1963 - Theo li.nh VC xa^y
du+.ng 'Tha`nh pha^`n thu+' ba' dde^? 'ho`a gia?i'
* Ho^` so+ ve^` Tu+o+'ng Du+o+ng Va(n Minh - Ta`i lie^.u ma^.t cu?a CSVN
18.2.10
+ Tha^n the^' va` gia ddi`nh
- O^ng Du+o+ng Va(n Minh sinh na(m 1916 o+? ti?nh My~ Tho. Cha la` o^ng Du+o+ng
Va(n Hue^`, khi ddi ho.c mu+o+'n la^'y te^n la` Du+o+ng Va(n Mau (te^n cu?a
ngu+o+`i ba` con), la`m tha^`y gia'o, sau la`m tri phu?, ro^`i ddo^'c phu? su+'
(ha`m)
O^ng Du+o+ng Va(n Hue^` (go^'c Hoa) va` ba` Nguye^~n Thi. Ky~ co' ba?y ngu+o+`i
con: bo^'n trai, ba ga'i. O^ng Minh la` con ca?. Du+o+ng Thanh Nhu+.t la` con
trai ke^', co' tham gia hoa.t ddo^.ng ca'ch ma.ng tu+` tru+o+'c Ca'ch ma.ng
tha'ng Ta'm (na(m 1944) va` suo^'t hai cuo^.c kha'ng chie^'n cho^'ng Pha'p,
cho^'ng My~, la` dda.i ta' Qua^n ddo^.i nha^n da^n VN . Du+o+ng Thanh So+n, em
trai thu+' na(m, la` si~ quan che^' ddo^. cu~.
Gia ddi`nh o^ng Minh theo dda.o Pha^.t, le^~ gia'o, ne^` ne^'p.
- Na(m 1940, Du+o+ng Va(n Minh ho.c tru+o+`ng dda`o ta.o ha. si~ quan va` si~
quan du+. bi. cu?a Pha'p. Na(m 1942 va`o qua^n ddo^.i Pha'p.
Sau Ca'ch ma.ng tha'ng Ta'm na(m 1945, Du+o+ng Va(n Minh tham gia lu+.c lu+o+.ng
vu~ trang ca'ch ma.ng cho^'ng Pha'p xa^m lu+o+.c. Pha'p tro+? la.i, gia ddi`nh
o^ng Minh ta?n cu+ ve^` Cho+. DDe^.m (Ta^n An). La^`n ddo', o^ng ve^` tha(m
nha`, ddo+n vi. ru't ddi, o^ng bi. ke.t la.i chu+a ti`m ddu+o+.c ddo+n vi. thi`
bi. Ta^y ba('t, buo^.c o^ng tro+? la.i la`m vie^.c cho qua^n ddo^.i Pha'p. Na(m
1946, Du+o+ng Va(n Minh la` thie^'u u'y, dda.i ddo^.i pho' qua^n ddo^.i Pha'p.
La^`n lu+o+.t le^n dde^'n ca^'p ta', ro^`i qua Pha'p ho.c tru+o+`ng vo~ bi., la`
mo^.t trong nhu+~ng si~ quan dda^`u tie^n cu?a qua^n ddo^.i �VNCH�.
O^ng Minh cu~ng theo dda.o Pha^.t, nha^n tu+`, thu+o+ng ngu+o+`i. So+. sa't
sinh, so+. pha?i gie^'t ngu+o+`i. Tha^'y ai bi. na.n thi` ra tay cu+'u nhu+ can
thie^.p cho em trai ba` Bu`i Thi. Me` (1)la` thie^'u ta' che^' ddo^. cu~ bi.
ti`nh nghi hoa.t ddo^.ng cho �VC� ddu+o+.c tha? ra; giu'p o^ng Nguye^~n Minh
Trie^'t (Ba?y Trung), ca'n bo^. cu?a ta va` la` em ba.n di` ruo^.t bi. ddi.ch
ba('t giam o+? nha` lao Phu' Lo+.i, ddu+o+.c ra tu`...
- O^ng Minh la` ngu+o+`i ra^'t tu+. tro.ng. Sau nga`y 30.4.1975, o^ng ddu+o+.c
ve^` nha` (98 ddu+o+`ng Ho^`ng Tha^.p Tu+., nay la` ddu+o+`ng Nguye^~n Thi. Minh
Khai, Qua^.n 3) so^'ng vo+'i tu+ ca'ch mo^.t �co^ng da^n cu?a mo^.t nu+o+'c
ddo^.c la^.p� (2). DDo+`i so^'ng kho' kha(n, o^ng la.i bi. be^.nh tie^?u
ddu+o+`ng, bi. ddau da. da`y. Co' lu'c la~nh dda.o Tha`nh pho^' (ddo^`ng chi'
Vo~ Va(n Kie^.t) nho+` ba` Bu`i Thi. Me` go+.i y' khe'o la` dda?ng va` chi'nh
quye^`n tha`nh pho^' muo^'n ho^~ tro+. o^ng trong cuo^.c so^'ng. Nhu+ng o^ng
Minh tu+` cho^'i vo+'i ly' do: �Ca'c anh ca'c chi. so^'ng ddu+o+.c thi` to^i
cu~ng so^'ng ddu+o+.c ne^'u chu+a quen thi` pha?i ta^.p la.i cho quen�.
Na(m 1983, o^ng Minh ddu+o+.c Chi'nh phu? ta cha^'p thua^.n dde^? o^ng sang
Pha'p tri. be^.nh va` tha(m con. Toa` To^?ng La~nh su+. Pha'p o+? Saigon dde^`
nghi. Bo^. Ngoa.i giao Pha'p giu'p o^ng Minh ve' ma'y bay va` tie^`n gu+?i ha`nh
ly' nhu+ng o^ng Minh tu+` cho^'i, no'i ra(`ng �dda~ co' Chi'nh phu? VN lo
ro^`i�.
Khi ddi, o^ng Minh chi? xin mang theo mo^.t i't ddo^` co^? trong nha`. Sang
Pha'p, o^ng kho^ng nho+` va? gi` Chi'nh phu? Pha'p, kho^ng xin tro+. ca^'p xa~
ho^.i Pha'p.
+ Qua' tri`nh binh ddi.ch va^.n ddo^'i vo+'i Tu+o+'ng Du+o+ng Va(n Minh
Co^ng ta'c binh ddi.ch va^.n ddo^'i vo+'i tu+o+'ng Du+o+ng Va(n Minh ba('t
dda^`u tu+` na(m 1962, vo+'i nhie^`u lu+.c lu+o+.ng, nhie^`u ban nga`nh tham
gia: Binh va^.n Trung U+o+ng Cu.c, Ti`nh ba'o, An ninh T4 (Saigon - Gia DDi.nh),
Tri' va^.n...
1. Ban binh va^.n Trung U+o+ng Cu.c mie^`n Nam
Na(m 1960, theo ye^u ca^`u cu?a Ban binh va^.n Xu+' u?y Nam bo^. (sau na`y la`
Trung U+o+ng Cu.c mie^`n Nam), ddo^`ng chi' Vo~ Va(n Tho+`i, Cu.c tru+o+?ng Cu.c
ddi.ch va^.n To^?ng Cu.c Chi'nh tri. Qua^n ddo^.i Nha^n da^n VN dde^` nghi. va`
ddu+o+.c ca^'p tre^n ddo^`ng y' ddie^`u ddo^.ng ddo^`ng chi' Du+o+ng Thanh
Nhu+.t (3) ve^` Cu.c dde^? giao nhie^.m vu. ve^` mie^`n Nam va^.n ddo^.ng
Du+o+ng Va(n Minh. DDo^`ng chi' Nhu+.t ddu+o+.c dda(.t bi' danh la` Mu+o+`i Ty.
Cuo^'i tha'ng 12.1960, ddo^`ng chi' Mu+o+`i Ty le^n ddu+o+`ng.
Tha'ng 8.1962, ddo^`ng chi' Mu+o+`i Ty mo'c ddu+o+.c vo+'i gia ddi`nh, tru+o+'c
he^'t la` vo+'i o^ng Nguye^~n Va(n Di, ca^.u ruo^.t; qua ca^.u, mo'c vo+. la`
Su+? Thi. Hu+o+ng, nha('n vo+. ve^` tha(m me. va` ti`m hie^?u tha'i ddo^. cu?a
anh hai Du+o+ng Va(n Minh. Sau ddo' Mu+o+`i Ty tha(m em trai la` Du+o+ng Thanh
So+n, si~ quan qua^n ddo^.i Saigon va` em thu+' ta'm la` Du+o+ng Thu Va^n.
Tha^'y ti`nh hi`nh thua^.n lo+.i, ddo^`ng chi' Mu+o+`i Ty hu+o+'ng da^~n ca'n
bo^. ma^.t ddem y' kie^'n cu?a la~nh dda.o trao ddo^?i vo+'i Du+o+ng Va(n Minh
ve^` vie^.c dda?o chi'nh Chi'nh phu? Ngo^ DDi`nh Die^.m. Trong lu'c Tu+o+'ng
Minh ddang bu+.c tu+'c Ngo^ DDi`nh Die^.m ddo^.c ta`i, gia ddi`nh tri., phu?
nha^.n co^ng lao cu?a mi`nh (ta?o thanh Bi`nh Xuye^n va` ca'c gia'o pha'i Hoa`
Ha?o). Tu+o+'ng Minh hu+'a se~ ti`m ca'ch la`m.
Nga`y 01.01.1963, Trung tu+o+'ng Du+o+ng Va(n Minh nha^n danh Chu? ti.ch Ho^.i
ddo^`ng qua^n nha^n ca'ch ma.ng pha't le^.nh dda?o chi'nh Chi'nh phu? Ngo^
DDi`nh Die^.m va` le^n la`m Quo^'c tru+o+?ng VNCH la^`n thu+' nha^'t. DDo^`ng
chi' Mu+o+`i Ty na('m ddu+o+.c y' ddi.nh Tu+o+'ng Minh chua^?n bi. dda?o chi'nh
Die^.m va` co' ba'o ca'o ve^` Ban binh va^.n Trung U+o+ng Cu.c.
Sau cuo^.c dda?o chi'nh Ngo^ DDi`nh Die^.m mo^.t tho+`i gian, ddo^`ng chi'
Mu+o+`i Ty co' va`o nha` Du+o+ng Va(n Minh (98 Ho^`ng Tha^.p Tu+., nay la`
ddu+o+`ng Nguye^~n Thi. Minh Khai), sau ddo' qua nha` em la` Du+o+ng Thanh So+n
o+? mu+o+`i nga`y. Qua nhie^`u la^`n ga(.p va` trao ddo^?i vo+'i Du+o+ng Va(n
Minh, ddo^`ng chi' Mu+o+`i Ty cho ra(`ng Tu+o+'ng Minh tru+o+'c dda^y mo+ ho^`
ve^` My~ la` te^n xa^m lu+o+.c, nay thi` he^'t tranh ca~i ve^` ddie^`u na`y,
nhu+ng va^~n co`n cho la` My~ co' giu'p ddo+~ mie^`n Nam. Tu+o+'ng Minh hu+'a
hu?y bo? a^'p chie^'n lu+o+.c, cho nha^n da^n ve^` nha` cu~ vo+'i ruo^.ng
vu+o+`n, mo^` ma? o^ng ba`.
Trong tho+`i gian la`m Quo^'c tru+o+?ng la^`n thu+' nha^'t. Du+o+ng Va(n Minh
co' mo^.t so^' ha`nh ddo^.ng tie^'n bo^. co' lo+.i cho ca'ch ma.ng:
+ Quye^'t ddi.nh hu?y bo? 16.000 a^'p chie^'n lu+o+.c. DDa.i su+' My~ Cabot
Lodge ho?i Du+o+ng Va(n Minh vi` sao la`m the^'? O^ng tra? lo+`i, dda.i y':
Ngu+o+`i VN co' phong tu.c ta^.p qua'n rie^ng, kho^ng ngu+o+`i na`o muo^'n xa
ro+`i ma?nh dda^'t dda~ ga('n bo' ddo+`i mi`nh va` mo^` ma? o^ng cha. Do^`n da^n
va`o a^'p chie^'n lu+o+.c la` chu? tru+o+ng sai, vi` le~ ddo' to^i gia?i ta'n
a^'p chie^'n lu+o+.c dde^? ngu+o+`i da^n tro+? ve^` que^ cu~ cu?a mi`nh.
+ Bo^. tru+o+?ng quo^'c pho`ng My~ Mc Namara va` Tu+o+'ng Harkin ye^u ca^`u
Quo^'c tru+o+?ng Du+o+ng Va(n Minh dde^? cho Hoa Ky` ne'm bom ra mie^`n Ba('c,
kho^ng ne'm o^` a.t ma` ne'm bom no^? cha^.m tre^n dde^ so^ng Ho^`ng. Mie^`n
Ba('c se~ bi. lu~ lu.t ma^'t mu`a, ngu+o+`i da^n se~ ddo'i... Du+o+ng Va(n Minh
la('c dda^`u tu+` cho^'i.
+ Tha'ng 1.1964, DDa.i su+' Cabot Lodge ye^u ca^`u Quo^'c tru+o+?ng Du+o+ng Va(n
Minh nghie^n cu+'u, chua^?n y va` thu+.c hie^.n ke^' hoa.ch 34A (hoa.t ddo^.ng
gia'n ddie^.p, bie^.t ki'ch cho^'ng mie^`n Ba('c). Du+o+ng Va(n Minh kho^ng tra?
lo+`i.
+ Theo lo+`i ke^u go.i cu?a Ma(.t tra^.n da^n to^.c gia?i pho'ng mie^`n Nam (4)
Du+o+ng Va(n Minh to? y' muo^'n thu+o+ng lu+o+.ng dde^? tuye^?n cu+? tu+. do,
thu+.c hie^.n mo^.t che^' ddo^. trung la^.p, la^.p Chi'nh phu? lie^n hie^.p.
Nhu+ng My~ cu+. tuye^.t ho`a dda`m, cho^'ng mo.i xu hu+o+'ng trung la^.p.
- Do nhu+~ng chu? tru+o+ng va` ha`nh ddo^.ng cu?a Du+o+ng Va(n Minh kho^ng theo
ddu'ng y' ddo^` �Ba('c tie^'n� cu?a My~, theo chi? thi. cu?a To^?ng tho^'ng My~
Johnson, cuo^'i tha'ng 01.1964, chi'nh quye^`n My~ dda~ ddu+a Nguye^~n Kha'nh
le^n la`m Chu? ti.ch Ho^.i ddo^`ng qua^n nha^n ca'ch ma.ng kie^m Thu? tu+o+'ng
Chi'nh phu? Co^.ng Ho`a VN ba(`ng mo^.t cuo^.c dda?o chi'nh. Nguye^~n Kha'nh
tuye^n bo^': �To^i dda?o cha'nh Du+o+ng Va(n Minh dde^? cu+'u dda^'t nu+o+'c
na`y kho?i ro+i va`o tay CS�.
My~ tha^'y Du+o+ng Va(n Minh co' ha^.u thua^~n o+? mie^`n Nam, nhu+ng kho'
ddie^`u khie^?n ne^n chi? thi. cho Chi'nh quye^`n Saigon phong Du+o+ng Va(n Minh
la`m dda.i tu+o+'ng va` cu+? la`m dda.i su+' lu+u ddo^.ng o+? DDa`i Loan. My~
mo+`i o^ng Minh qua My~ mo^.t tho+`i gian ro^`i cho lu+u vong o+? Tha'i Lan
(tu+` dda^`u na(m 1965) co' su+. gia'm sa't cu?a CIA, la`m con ba`i du+. tru+~.
Cuo^'i na(m 1967, theo chi? dda.o cu?a ddo^`ng chi' Mu+o+`i Cu'c (Nguye^~n Va(n
Linh, Pho' Bi' thu+ Trung U+o+ng Cu.c mie^`n Nam) va` Ban binh va^.n Trung
U+o+ng Cu.c, ddo^`ng chi' Mu+o+`i Ty co' chuye^'n qua Pha'p, o+? nha` em re^?
la` Charlot dde^? mo'c ngu+o+`i em ga'i thu+' 8 la` Du+o+ng Thu Va^n qua Pha'p.
Co' tho+`i gian Mu+o+`i Ty o+? nha` Du+o+ng Minh DDu+'c (con trai Du+o+ng Va(n
Minh). DDu+o+.c bie^'t, khi ngu+o+`i em ga'i thu+' 6 Du+o+ng Thu Ha` bi. ung
thu+ che^'t, Du+o+ng Va(n Minh co' qua Pha'p du+. dda'm tang em ga'i, sau ddo'
o+? la.i Pha'p ho+i la^u, co' y' cho+` tin cu?a Mu+o+`i Ty. Nhu+ng vi` bo.n CIA
ba?o trung ta' DDa^?u (si~ quan tu`y vie^n cu?a Tu+o+'ng Minh) ke^u o^ng Minh
ve^` Tha'i Lan, ne^n kho^ng o+? la^u ho+n ddu+o+.c nu+~a.
Khi chi. Du+o+ng Thu Va^n qua Paris ga(.p Mu+o+`i Ty cho hay la` o^ng Minh
kho^ng the^? qua Pha'p ddu+o+.c nu+~a, thi` Mu+o+`i Ty mo+'i chuye^?n ke^'
hoa.ch qua em (Du+o+ng Thu Va^n) va` cha'u (Du+o+ng Minh DDu+'c) truye^`n dda.t
y' kie^'n cu?a ca^'p tre^n cho Du+o+ng Va(n Minh. Sau ddo' DDu+'c ba'o la.i y'
kie^'n cu?a cha anh vo+'i Mu+o+`i Ty nhu+ sau: �La^.p Chi'nh phu? ba tha`nh
pha^`n la` kho' la('m, ca^`n dda'nh cho va(ng Thie^.u, My~ pha?i ru't ddi la`
he^'t chie^'n tranh. To^i co' ra la`m chi'nh phu? ba tha`nh pha^`n khi ba^`u
cu+? thi` o^ng Tho. (Lua^.t su+ Nguye^~n Hu+~u Tho.) cu~ng tha('ng cu+?, to^i
co' tha^'t cu+? cu~ng kho^ng nghi~a ly' gi`, mie^~n co' lo+.i cho dda^'t nu+o+'c
la` ho+n�. Du+o+ng Minh DDu+'c no'i the^m: Ba cha'u kho^ng co`n lu+.c lu+o+.ng,
kho^ng bie^'t la`m chi'nh tri., kho^ng gio?i ba(`ng o^ng Tho.; ra ngoa`i (ra
khu) lu'c na`y la` kho^ng co' lo+.i, o+? trong na`y khi ca^`n co' lo+.i ho+n...
Sau ddo', ddo^`ng chi' Mu+o+`i Ty ve^` Ha` No^.i, ddu+o+.c ddo^`ng chi' Le^
Dua^?n ga(.p va` mo+`i co+m (vo+'i ddo^`ng chi' Vo~ Va(n Tho+`i). Sau khi nghe
ddo^`ng chi' Mu+o+`i Ty ba'o ca'o dda^`y ddu? chuye^'n ddi co^ng ta'c o+? Pha'p,
ddo^`ng chi' Le^ Dua^?n khen va` no'i: �Du+o+ng Va(n Minh tra? lo+`i nhu+ va^.y
la` tha`nh tha^.t, no'i nhu+ va^.y la` la`m ddu+o+.c, chu+' hu+'a he^'t co' khi
kho^ng la`m ddu+o+.c...�
Cuo^'i na(m 1970,... theo chi? dda.o cu?a Trung U+o+ng va` Trung U+o+ng Cu.c
mie^`n Nam, Ban binh va^.n Trung U+o+ng Cu.c ti`m mo^.t ngu+o+`i kha'c, dde^?
tie^'p ca^.n va^.n ddo^.ng Du+o+ng Va(n Minh. DDo' la` chua^?n tu+o+'ng Nguye^~n
Hu+~u Ha.nh, co+ so+? cu?a ta trong si~ quan la` ba.n be` va` tha^`y tro` co'
the^? tie^'p ca^.n ddu+o+.c vo+'i Du+o+ng Va(n Minh. DDo^`ng chi' Nguye^~n Ta^'n
Tha`nh (tu+'c Ta'm Vo^ Tu+), ba'c cu?a Nguye^~n Hu+~u Ha.nh, ddu+o+.c Ban binh
va^.n Trung U+o+ng Cu.c giao nhie^.m vu. tru+.c tie^'p na('m va` bo^`i du+o+~ng
cho Nguye^~n Hu+~u Ha.nh.
Tha'ng 3 va` 4.1975, ddo^`ng chi' Ta'm Vo^ Tu+ thu+o+`ng ga(.p o^ng Nguye^~n
Hu+~u Ha.nh. Sau khi Nguye^~n Va(n Thie^.u tu+` chu+'c, ddo^`ng chi' Ta'm Vo^
Tu+ go+.i y' o^ng Ha.nh ne^n tie^'p ca^.n va` va^.n ddo^.ng Du+o+ng Va(n Minh
ne^'u le^n la`m To^?ng tho^'ng thi` ti`m ca'ch ke^'t thu'c cuo^.c chie^'n co'
lo+.i cho nha^n da^n.
Khi ddu+o+.c tin o^ng Du+o+ng Va(n Minh le^n la`m To^?ng tho^'ng, nga`y
28.4.1975, tu+` Ca^`n Tho+, o^ng Nguye^~n Hu+~u Ha.nh ba(`ng mo.i ca'ch, vu+o+.t
mo.i kho' kha(n le^n Saigon ga(.p Du+o+ng Va(n Minh va` ddu+o+.c o^ng giao la`m
phu. ta' To^?ng tham mu+u tru+o+?ng, thay To^?ng tham mu+u tru+o+?ng o+? be^n
ca.nh o^ng, sau ddo' la` Quye^`n To^?ng tham mu+u tru+o+?ng. Vo+'i ca'c cu+o+ng
vi. na`y, o^ng Ha.nh dda~ go'p pha^`n quan tro.ng va`o vie^.c thu+.c hie^.n
le^.nh cu?a To^?ng tho^'ng Du+o+ng Va(n Minh la`m cho qua^n ddo^.i Saigon �a'n
binh ba^'t ddo^.ng�, tan ra~ ta.i cho^~, kho^ng no^? su'ng va` thu'c dda^?y
Chi'nh phu? Du+o+ng Va(n Minh so+'m ba`n giao chi'nh quye^`n cho ca'ch ma.ng.
2. Tha^m nha^.p va`o �nho'm Du+o+ng Va(n Minh�
Tha'ng 9.1972, Ban An ninh T4 (Tha`nh pho^' Saigon - Gia DDi.nh) tha`nh la^.p
Cu.m ddie^.p ba'o mo+'i, bi' so^' la` A10, vo+'i nhie^.m vu. xa^y du+.ng lu+.c
lu+o+.ng ddie^.p ba'o bi' ma^.t trong mo^.t so^' ddo^'i tu+o+.ng, trong ddo' co'
lu+.c lu+o+.ng thu+' ba, dda(.c bie^.t la` �nho'm Du+o+ng Va(n Minh�... (ca'c
tha`nh vie^n bo^. tham mu+u nho'm Du+o+ng Va(n Minh, ban bie^n ta^.p ba?n tin
no^.i bo^. nho'm Du+o+ng Va(n Minh, thu+ ky' to`a soa.n ba'o DDie^.n Ti'n, ba'o
DDa.i da^n to^.c...).
DDa^`u na(m 1975, ddo^`ng chi' Tra^`n Quo^'c Hu+o+ng (Mu+o+`i Hu+o+ng),
Tru+o+?ng Ban Anninh T4, chi? dda.o A10 ti`m ca'ch tha^m nha^.p va`o lu+.c
lu+o+.ng thu+' ba va` nho'm Du+o+ng Va(n Minhdde^? ta'c ddo^.ng, va^.n ddo^.ng
lu+.c lu+o+.ng na`y cho^'ng ddo^'i, co^ la^.p, chia re~ chi'nh quye^`n Nguye^~n
Va(n Thie^.u.
Tho+`i gian na`y, Cu.m ddie^.p ba'o A10 tie^'p ca^.n, ba'm sa't �nho'm Du+o+ng
Va(n Minh�, co' lu'c ho.a si~ O+'t (Huy`nh Ba' Tha`nh) o+? luo^n trong nha`
Du+o+ng Va(n Minh; tham gia vie^'t va` in tuye^n ca'o �cho^'ng Chi'nh phu?
Thie^.u kho^ng co' Thie^.u�, ddo`i Tra^`n Va(n Hu+o+ng tu+` chu+'c (To^?ng
tho^'ng).
Nga`y 01.3 va` cuo^'i tha'ng 3.1975, ddo^`ng chi' Huy`nh Ba' Tha`nh (la^`n sau
co' the^m ca'c ddo^`ng chi' Tra^`n Thie^'u Ba?o, Huy`nh Hue^`...) va`o ca(n cu+'
ba'o ca'o vo+'i ddo^`ng chi' Mai Chi' Tho. (Bi' thu+ tha`nh u?y), Tra^`n Thanh
Va^n (Pho' tru+o+?ng Ban An ninh T4). DDo^`ng chi' Mai Chi' Tho. chi? dda.o:
�...Pha?i ba(`ng mo.i ca'ch dde^? Du+o+ng Va(n Minh thay Nguye^~n Va(n Thie^.u,
ro^`i giao chi'nh quye^`n cho ca'ch ma.ng. DDo' la` chu? tru+o+ng cu?a dda?ng
nha(`m tra'nh ddo^? ma'u, tra'nh to^?n tha^'t cho nha^n da^n�.
3. Ta'c ddo^.ng va`o Chi'nh phu? Du+o+ng Va(n Minh
Cu.m ddie^.p ba'o VDD2 thuo^.c pho`ng ti`nh ba'o chie^'n lu+o+.c M22, cu.c tham
mu+u Mie^`n cu~ng co' chi? dda.o va^.n ddo^.ng ta'c ddo^.ng no^.i ca'c Du+o+ng
Va(n Minh dda^`u ha`ng tho^ng qua ky~ su+ To^ Va(n Cang trong nhu+~ng nga`y
cuo^'i cu`ng cu?a che^' ddo^. Saigon. Theo o^ng To^ Va(n Cang, sa'ng nga`y
28.4.1975, o^ng Cang dde^'n ga(.p DDa.i ta' Nguye^~n Va(n Khie^m (Sa'u Tri') o+?
nha` o^ng Ba Le^~ (co+ so+? ti`nh ba'o) he?m ddu+o+`ng Trie^.u DDa`, Saigon,
dde^? ba'o y' kie^'n cu?a o^ng Nguye^~n Va(n Die^.p (trong Chi'nh phu? Du+o+ng
Va(n Minh) muo^'n ti`m ga(.p dda.i die^.n Chi'nh phu? ca'ch ma.ng la^m tho+`i
Co^.ng ho`a mie^`n Nam dde^? xin y' kie^'n xu+? tri' ti`nh hi`nh Saigon. DDo^`ng
chi' Sa'u Tri' pha^n ti'ch ti`nh hi`nh va` �khuye^n Chi'nh phu? Du+o+ng Va(n
Minh cha^'p nha^.n dda^`u ha`ng vo^ ddie^`u kie^.n�. Y' kie^'n na`y ddu+o+.c
o^ng Cang pha?n a'nh la.i cho o^ng Die^.p va` sau ddo' o^ng Die^.p co' ba'o ca'o
la.i cho bo^. ba Du+o+ng Va(n Minh - Nguye^~n Va(n Huye^`n - Vu~ Va(n Ma^~u.
4. Xa^y du+.ng lu+.c lu+o+.ng thu+' ba o+? ddo^ thi.
Sau hie^.p ddi.nh Paris (1973), Ho^.i nghi. la^`n thu+' 21 Ban cha^'p ha`nh
Trung U+o+ng (tha'ng 7.1973) dde^` ra nhie^.m vu.: �Xa^y du+.ng lu+.c lu+o+.ng
thu+' ba o+? ddo^ thi.�; �mo+? ro^.ng ho+n nu+~a Ma(.t tra^.n da^n to^.c Gia?i
pho'ng go^`m mo.i giai ca^'p, to^n gia'o, lu+.c lu+o+.ng ho`a bi`nh, ddo^.c
la^.p, da^n chu? o+? mie^`n Nam va` Vie^.t kie^`u o+? nu+o+'c ngoa`i�.
Na(m 1974, theo chi? dda.o cu?a ddo^`ng chi' Mu+o+`i Cu'c (Nguye^~n Va(n Linh),
Pho' Bi' thu+ Trung U+o+ng Cu.c mie^`n Nam, ddo^`ng chi' Quo^'cHu+o+ng (Mu+o+`i
Hu+o+ng), U?y vie^n Thu+o+`ng vu., Tru+o+?ng Ban An ninh T4 dda~ cho.n mo^.t
so^' thanh nie^n, sinh vie^n ca`i va`o hoa.t ddo^.ng trong lu+.c lu+o+.ng thu+'
ba.
Tre^n thu+.c te^' thi` lu+.c lu+o+.ng ta dda~ hi`nh tha`nh tru+o+'c khi co'
hie^.p ddi.nh Paris qua to^? chu+'c �Lu+.c lu+o+.ng quo^'c gia tie^'n bo^.� do
lua^.t su+ Tra^`n Ngo.c Lie^~ng va` nha` tu+ sa?n da^n to^.c (nga`nh va^.t
lie^.u xa^y du+.ng) Phan Va(n My~ tha`nh la^.p tha'ng 6.1969 vo+'i mu.c tie^u
la`: ddo`i ca'c lu+.c lu+o+.ng ngoa.i nha^.p (My~ va` ddo^`ng minh) pha?i ru't
kho?i mie^`n Nam, tha`nh la^.p chi'nh phu? ho`a gia?ida^n to^.c. Sau ddo', lo+.i
du.ng lu'c Thie^.u ddi nu+o+'c ngoa`i, lua^.tsu+ Tra^`n Ngo.c Lie^~ng la^.p
�Lu+.c lu+o+.ng hoa` gia?i da^n to^.c�. Sau hie^.p ddi.nh Paris, tha'ng 02.1974,
nho'm lua^.t su+ Tra^`n Ngo.cLie^~ng la^.p �To^? chu+'c nha^n da^n ddo`i thi
ha`nh hie^.p ddi.nh Paris�, xa'c ddi.nh mi`nh la` lu+.c lu+o+.ng thu+' ba, mu.c
tie^u chi'nh la` ddo`i thi ha`nh hie^.p ddi.nh Paris, My~ ru't qua^n, tha`nh
la^.p Chi'nh phu? hoa` gia?i da^n to^.c.
Tha`nh vie^n cu?a �nho'm Du+o+ng Va(n Minh� go^`m mo^.t so^' tri' thu+'c, da^n
bie^?u ddo^'i la^.p, ky' gia?, tu+o+'ng li~nh[1]. Ha(`ng tua^`n, nho'm ho.p ba`n
ve^` ti`nh hi`nh tho+`i su+. chi'nh tri. (lu'c ti`nh hi`nh so^i ddo^.ng mo^~i
tua^`n ho.p hai la^`n). Ca.nh tu+o+'ng Du+o+ng Va(n Minh co' Va(n pho`ng ba'o
chi'. Lu'c ba'o DDie^.n ti'n bi. ddo'ng cu+?a, �nho'm Du+o+ng Va(n Minh� ra ba?n
tin ba'n co^ng khai dde^? pha't cho ca'c to^? chu+'c, ddoa`n the^?, ba'o chi'
trong va` ngoa`i nu+o+'c.
-Theo o^ng Ly' Quy' Chung (Ho^`i ky'), tua^`n le^~ dda^`u tha'ng 4.1975,
tu+o+'ng Du+o+ng Va(n Minh va` �nho'm Du+o+ng Va(n Minh� dda~ ho.p ta.i Dinh Hoa
Lan (nha` o^ng Minh) ba`n va` quye^'t ddi.nh co^ng bo^' y' ddi.nh thay the^'
Nguye^~n Va(n Thie^.u dde^? go'p pha^`n cha^'m du+'t chie^'n tranh.
5. Pho^'i ho+.p phong tra`o dda^'u tranh chi'nh tri. cu?a nha^n da^n Saigon
Vo+'i ca'c kha^?u hie^.u �dduo^?i My~, la^.t Thie^.u�, ddo`i Nguye^~n Va(n
Thie^.u tu+` chu+'c, ddo`i thi hi`nh hie^.p ddi.nh Paris, ho`a bi`nh, cha^'m
du+'t chie^'n tranh, ddo`i da^n chu?, ca?i thie^.n da^n sinh... ca'c cuo^.c
xuo^'ng ddu+o+`ng die^~n ra lie^n tu.c, ma.nh me~ thu hu't ha`ng nga`n, ha`ng
va.n ngu+o+`i. Nhu+ cuo^.c xuo^'ng ddu+o+`ng cu?a 200 ky' gia? Saigon nga`y
10.10.1974, nga`y �ky' gia? ddi a(n ma`y� lo^i cuo^'n ga^`n hai va.n qua^`n
chu'ng tham gia dda~ co' tie^'ng vang lo+'n ca? trong va` ngoa`i nu+o+'c. Cuo^.c
tua^`n ha`nh nga`y 20.4.1974 cu?a ha`ng va.n co^ng nha^n lao ddo^.ng, sinh
vie^n, ho.c sinh, tri' thu+'c, thu+o+ng phe^' binh... ddo`i Nguye^~n Va(n
Thie^.u tu+` chu+'c, ddo`i thi ha`nh hie^.p ddi.nh Paris, ddo`i ho`a bi`nh, co+m
a'o, cho^'ng sa tha?i, cho^'ng thue^' VAT..., la` cuo^.c dda^'u tranh lo+'n
nha^'t tu+` sau hie^.p ddi.nh Paris.
+ My~, Pha'p vo+'i tu+o+'ng Du+o+ng Va(n Minh
* My~: Na(m 1971, My~ ye^u ca^`u Du+o+ng Va(n Minh ra tranh cu+? To^?ng tho^'ng
vo+'i Nguye^~n Va(n Thie^.u dde^? to? ra che^' ddo^. Co^.ng ho`a mie^`n Nam co'
da^n chu?, nhu+ng pha?i tha^'t cu+? dde^? tro+? tha`nh la~nh tu. cu?a phe ddo^'i
la^.p trong nghi. vie^.n. Tu+o+'ng Du+o+ng Va(n Minh tu+` cho^'i. DDa.i su+' My~
Bunker co`n tra('ng tro+.n ho?i o^ng Minh ca^`n bao nhie^u ddo^-la cho cuo^.c
tranh cu+?. O^ng Minh co^' ne'n gia^.n, nhu+ng giu+~ li.ch su+., ddu+a tay chi?
dda.i su+' My~ ve^` phi'a cu+?a pho`ng (kho^ng tie^'p dda.i su+' My~ nu+~a).
Cuo^.c ba^`u cu+? ddo', Tu+o+'ng Du+o+ng Va(n Minh co' ra u+'ng cu+?, nhu+ng
dde^'n gio+` cho't quye^'t ddi.nh ru't lui, chi? co`n Nguye^~n Va(n Thie^.u
tro+? tha`nh u+'ng cu+? vie^n To^?ng tho^'ng �ddo^.c die^~n�, la`m be~ ma(.t My~
- Thie^.u.
Sau khi Thie^.u tu+` chu+'c, Pho' to^?ng tho^'ng Tra^`n Va(n Hu+o+ng le^n thay
to^?ng tho^'ng, tuye^n bo^' �cu+o+ng quye^'t tu+? thu? du` pha?i hi sinh dde^'n
na('m xu+o+ng ta`n�, dda~ bi. nha^n da^n va` ba'o chi' Saigon dda^'u tranh ddo`i
Chi'nh phu? Tra^`n Va(n Hu+o+ng tu+` chu+'c ngay la^.p tu+'c. Tra^`n Va(n
Hu+o+ng tri` hoa~n vie^.c giao quye^`n cho Du+o+ng Va(n Minh, ma~i dde^'n nga`y
26.4.1975, lu+o+~ng vie^.n Saigon dda~ ba^`u Du+o+ng Va(n Minh la`m To^?ng
tho^'ng VN Co^.ng ho`a vo+'i 147.151 phie^'u.
* Pha'p: Theo ddo^`ng chi' Phan Nha^~n, nga`y 27 (hoa(.c 28.4.1975), Bo^. Ngoa.i
giao Pha'p ga(.p ddo^`ng chi' Pha.m Va(n Ba (Gia'm ddo^'c Trung ta^m tho^ng tin
Chi'nh phu? ca'ch ma.ng la^m tho+`i Co^.ng Ho`a mie^`n Nam) go+.i y' Chi'nh phu?
Ca'ch ma.ng la^m tho+`i ne^n ddi va`o dda`m pha'n. Lu'c ddo', Pha'p hi vo.ng
�gia?i pha'p Du+o+ng Va(n Minh� va` kha? na(ng thu+o+ng lu+o+.ng vo+'i Ma(.t
tra^.n da^n to^.c gia?i pho'ng mie^`n Nam .
Theo chua^?n tu+o+'ng Nguye^~n Hu+~u Ha.nh va` o^ng Ly' Quy' Chung, sa'ng nga`y
30.4.1975, tu+o+'ng ti`nh ba'o Pha'p Vanuxem dde^'n Phu? thu? tu+o+'ng (so^' 7
Tho^'ng Nha^'t, nay la` ddu+o+`ng Le^ Dua^?n) ga(.p To^?ng tho^'ng Du+o+ng Va(n
Minh, go+.i y' o^ng Minh ne^n ke^u go.i Ta`u can thie^.p dde^? cu+'u mie^`n Nam
kho^ng ro+i va`o tay CS Ba('c Vie^.t. O^ng Minh tu+` cho^'i, no'i ra(`ng: �To^i
dda~ tu+`ng la`m tay sai cho Pha'p ro^`i cho My~, dda~ qua' ddu? ro^`i. To^i
kho^ng the^? tie^'p tu.c la`m tay sai cho Ta`u�.
+ Tu+o+'ng Du+o+ng Va(n MInh vo+'i 3 nga`y la`m to^?ng tho^'ng
15 gio+` chie^`u nga`y 28.4.1975, Tu+o+'ng Minh la`m le^~ nha^.m chu+'c To^?ng
tho^'ng, cu+? Nguye^~n Va(n Huye^`n la`m Pho' to^?ng tho^'ng, Vu~ Va(n Ma^~u
la`m Thu? tu+o+'ng.
To^?ng tho^'ng Du+o+ng Va(n Minh cu+? mo^.t so^' Bo^. tru+o+?ng va` ngu+o+`i
phu. tra'ch qua^n ddo^.i, ca?nh sa't, trong ddo' co' dda?ng vie^n va` co+ so+?
cu?a ta la`: Lua^.t su+ Trie^.u Quo^'c Ma.nh, Gia'm ddo^'c Nha ca?nh sa't ddo^
tha`nh, va` chua^?n tu+o+'ng Nguye^~n Hu+~u Ha.nh, phu. ta' To^?ng tham mu+u
tru+o+?ng sau la` quye^`n To^?ng tham mu+u tru+o+?ng.
Ve^` Bo^. quo^'c pho`ng, To^?ng tho^'ng Du+o+ng Va(n Minh chi? ddi.nh Gia'o su+
Bu`i Tu+o+`ng Hua^n, Gia'o su+ DDa.i ho.c Hue^' (kho^ng pha?i tu+o+'ng ta') la`m
Bo^. tru+o+?ng. (Theo o^ng Ly' Quy' Chung, vie^.c To^?ng tho^'ng Du+o+ng Va(n
Minh chi? ddi.nh o^ng Bu`i Tu+o+`ng Hua^n la`m Bo^. tru+o+?ng quo^'c pho`ng
dde^? chu+'ng to? chi'nh phu? na`y kho^ng muo^'n chie^'n tranh).
17 gio+` nga`y 28.4.1975, phi ddo^.i 5 chie^'c A37 cu?a Nguye^~n Tha`nh Trung
ne'm bom sa^n bay Ta^n So+n Nha^'t.
Theo o^ng Ho^` Ngo.c Nhua^.n (Ho^`i ky'), to^'i ho^m ddo', Tu+o+'ng Minh giao
cho o^ng chua^?n bi. chie^'m dda`i pha't thanh (dde^` pho`ng Nguye^~n Cao Ky`
la`m dda?o chi'nh).
DDe^m 28.4, Tu+o+'ng Du+o+ng Va(n Minh va` gia ddi`nh do+`i dde^'n o+? nha`
mo^.t ngu+o+`i ba.n cu?a tu+o+'ng Mai Hu+~u Xua^n o+? ddu+o+`ng Phu`ng Kha('c
Khoan do so+. Nguye^~n Cao Ky` ne'm bom dinh Hoa Lan (nha` o^ng Minh).
Theo cu+.u da^n bie^?u Du+o+ng Va(n Ba (Ho^`i ky'), dde^m 28.4.1975, hai dda.i
ta' phi co^ng la'i hai ma'y bay tru+.c tha(ng phu.c vu. to^?ng tho^'ng dda^.u
tre^n no'c dinh DDo^.c La^.p, ga(.p To^?ng tho^'ng Du+o+ng Va(n Minh dde^` nghi.
ddu+a To^?ng tho^'ng va` ta^'t ca? nhu+~ng ngu+o+`i trong bo^. tham mu+u to^?ng
tho^'ng va` gia ddi`nh bay ra DDe^. Tha^'t Ha.m DDo^.i. O^ng Minh tra? lo+`i:
�Hai em co' the^? ye^n lo`ng la'i ma'y bay ra DDe^. Tha^'t Ha.m DDo^.i, ba^'t
cu+' ai co' ma(.t o+? dda^y muo^'n ddi theo thi` co' the^? ra ddi. Pha^`n to^i,
to^i nha^'t quye^'t kho^ng dda`o ngu~ bo? cha.y; kho^ng the^? na`o bo? da^n
chu'ng Saigon, kho^ng the^? na`o bo? mie^`n Nam nhu+ con ra('n ma^'t dda^`u�.
Tu+o+'ng Du+o+ng Va(n Minh chua^?n bi. tuye^n bo^' dda^`u ha`ng ta.i dda`i pha't
thanh Saigon tru+a nga`y 30.4.1975
+ Nga`y 29.4.1975
To^?ng tho^'ng Du+o+ng Va(n Minh, Pho' to^?ng tho^'ng Nguye^~n Va(n Huye^`n va`
Thu? tu+o+'ng Vu~ Va(n Ma^~u ba`n va` ra le^.nh cho Gia'm ddo^'c Nha ca?nh sa't
ddo^ tha`nh Trie^.u Quo^'c Ma.nh tha? tu` binh chi'nh tri.; gu+?i co^ng va(n
ye^u ca^`u DDa.i su+' My~ Martin cho co+ quan Vie^.n tro+. qua^n su+. My~ (DAO)
ro+`i kho?i VN trong vo`ng 24 gio+` dde^? gia?i quye^'t ho`a bi`nh o+? VN.
DDe^'n 16 gio+` chie^`u nga`y 29.4, dda~ thu+.c hie^.n xong vie^.c tra? tu` binh
chi'nh tri. (trong ddo' co' Huy`nh Ta^'n Ma^~m). Chi? huy ca'c ban va` ca?nh
sa't 18 qua^.n, huye^.n dda~ tan ra~ (tru+` bo^. pha^.n bie^.t pha'i).
To^?ng tho^'ng Du+o+ng Va(n Minh chi? thi. kho^ng ddu+o+.c di chuye^?n qua^n,
kho^ng ddu+o+.c pha' ca^`u. Du+.a va`o chi? thi. tre^n, chie^`u nga`y 29.4.1975,
phu. ta' To^?ng tham mu+u tru+o+?ng Nguye^~n Hu+~u Ha.nh dda~ ra le^.nh cho ca'c
ddo+n vi. kho^ng ddu+o+.c pha' ca^`u. DDo+n vi. na`o muo^'n pha' ca^`u pha?i co'
le^.nh cu?a Bo^. To^?ng tham mu+u.
Sau ddo', khoa?ng 15 gio+`, pha'i ddoa`n do Lua^.t su+ Tra^`n Ngo.c Lie^~ng
ca^`m dda^`u co' Linh mu.c Cha^n Ti'n, Gia'o su+ Cha^u Ta^m Lua^n va`o Tra.i
David, ddu+o+.c ddo^`ng chi' Vo~ DDo^ng Giang, Pho' tru+o+?ng pha'i ddoa`n ta
tie^'p. O^ng Lie^~ng dda~ tho^ng ba'o vo+'i pha'i ddoa`n ta ve^` chu? tru+o+ng
�kho^ng cho^'ng cu+.� cu?a To^?ng tho^'ng Du+o+ng Va(n Minh, ma` o^ng coi la`
nie^`m vui su+o+'ng nha^'t trong ddo+`i o^ng, vi` dda~ tho^ng ba'o cho be^n
trong bie^'t �Saigon kho^ng cho^'ng cu+.� va`o gio+` cho't cu?a cuo^.c chie^'n
tranh. Theo Lua^.t su+ Lie^~ng, To^?ng tho^'ng Du+o+ng Va(n Minh dda~ cha^'p
nha^.n dda^`u ha`ng tu+` buo^?i tru+a ho^m ddo' (nga`y 29.4.1975).
Tu+` chie^`u va` to^'i nga`y 29.4, cu~ng co' mo^.t so^' ngu+o+`i ta'c ddo^.ng
To^?ng tho^'ng Du+o+ng Va(n Minh hu+o+'ng �Tha`nh pho^' dde^? ngo?�, dda^`u
ha`ng. Nhu+ o^ng Ly' Quy' Chung, ho.a si~ O+'t (Huy`nh Ba' Tha`nh). Tho^ng qua
o^ng Phan Xua^n Huy va` o^ng DDoa`n Mai, thu+o+.ng to.a Thi'ch Tri' Quang no'i
ddie^.n thoa.i tru+.c tie^'p vo+'i To^?ng tho^'ng Du+o+ng Va(n Minh: �co`n cho+`
gi` nu+~a ma` kho^ng dda^`u ha`ng�[2].
Nga`y 30.4.1975
- 6 gio+`, chua^?n tu+o+'ng Nguye^~n Hu+~u Ha.nh quye^`n To^?ng tham mu+u
tru+o+?ng (tu+o+'ng Vi~nh Lo^.c, To^?ng tham mu+u tru+o+?ng dda~ chuo^`n) va`
tu+o+'ng Nguye^~n Hu+~u Co' dde^'n ba'o ca'o vo+'i To^?ng tho^'ng Du+o+ng Va(n
Minh ve^` toa`n bo^. ti`nh hi`nh qua^n su+.. Sau ddo', o^ng Minh (cu`ng ca'c
o^ng Ha.nh va` Co') dde^'n Phu? Thu? tu+o+'ng (so^' 7 Tho^'ng nha^'t, nay la`
ddu+o+`ng Le^ Dua^?n).
To^?ng tho^'ng Du+o+ng Va(n Minh ho.p vo+'i Pho' To^?ng tho^'ng Nguye^~n Va(n
Huye^`n, Thu? tu+o+'ng Vu~ Va(n Ma^~u va` mo^.t so^' ngu+o+`i trong no^.i ca'c
�nho'm Du+o+ng Va(n Minh�, ba`n va` quye^'t ddi.nh kho^ng no^? su'ng va` giao
chi'nh quye^`n cho Chi'nh phu? Ca'ch ma.ng la^m tho+`i Co^.ng Ho`a mie^`n Nam.
Thu? tu+o+'ng Vu~ Va(n Ma^~u soa.n ba?n tha?o tuye^n bo^' na`y.
- 9 gio+`, To^?ng tho^'ng Du+o+ng Va(n Minh ddo.c va`o ma'y ghi a^m.
Chua^?n tu+o+'ng Nguye^~n Hu+~u Ha.nh dde^` nghi. va` ddu+o+.c To^?ng tho^'ng
Du+o+ng Va(n Minh ddo^`ng y' co' nha^.t le^.nh cho qua^n ddo^.i. O^ng Ha.nh
soa.n tha?o nha^.t le^.nh na`y. DDo^`ng tho+`i tu+o+'ng Nguye^~n Hu+~u Ha.nh
go.i ddie^.n thoa.i cho tu+o+'ng Nguye^~n Khoa Nam, Tu+ le^.nh Qua^n khu 4 ye^u
ca^`u co^' ga('ng thi ha`nh le^.nh cu?a To^?ng tho^'ng tre^n dda`i pha't thanh.
9 gio+` 30: DDa`i pha't thanh pha't tuye^n bo^' cu?a To^?ng tho^'ng Du+o+ng Va(n
Minh: �DDu+o+`ng lo^'i cu?a chu'ng to^i la` ho`a gia?i va` ho`a ho+.p da^n
to^.c�; �ye^u ca^`u ta^'t ca? anh em chie^'n si~ Co^.ng Ho`a ngu+ng no^? su'ng,
va` o+? dda^u thi` o+? ddo'�; �Chu'ng to^i cho+` ga(.p Chi'nh phu? Ca'ch ma.ng
la^m tho+`i Co^.ng Ho`a mie^`n Nam VN dde^? tha?o lua^.n ve^` le^~ ba`n giao
chi'nh quye^`n trong vo`ng tra^.t tu+., tra'nh su+. ddo^? ma'u vo^ i'ch cho
ddo^`ng ba`o�.
Sau ddo', ca? ca'c o^ng Du+o+ng Va(n Minh, Nguye^~n Va(n Huye^`n, Vu~ Va(n Ma^~u
cu`ng no^.i ca'c dde^'n Dinh DDo^.c La^.p dde^? cho+` ba`n giao chi'nh quye^`n
cho ca'ch ma.ng.
Sau khi ddo.c tuye^n bo^' �dda^`u ha`ng� xong, Tu+o+'ng Du+o+ng Va(n Minh no'i
vo+'i mo.i ngu+o+`i (trong Chi'nh phu?): �Mo.i vie^.c coi nhu+ dda~ xong. Ba^y
gio+` ai muo^'n ddi hay o+? thi` tu`y�.
11 gio+` 30, xe ta(ng qua^n gia?i pho'ng va`o DDinh DDo^.c La^.p. Xe qua^n gia?i
pho'ng ddu+a o^ng Du+o+ng Va(n Minh va` o^ng Vu~ Va(n Ma^~u dde^'n dda`i pha't
thanh dde^? ddo.c tuye^n bo^' dda^`u ha`ng vo^ ddie^`u kie^.n.
Buo^?i tra? tu+. do cho nho'm Du+o+ng Va(n Minh ta.i Dinh DDo^.c La^.p to^'i
nga`y 2.5.1975
+ Ke^'t lua^.n
1. Tu+o+'ng Du+o+ng Va(n Minh la` ngu+o+`i co' tinh tha^`n da^n to^.c, ye^u
nu+o+'c. Tu+` cho^~ lu'c dda^`u co`n mo+ ho^` ve^` vie^.c My~ xa^m lu+o+.c
mie^`n Nam, cho ra(`ng My~ co' giu'p ddo+~ mie^`n Nam, da^`n da^`n to? tha'i
ddo^. cho^'ng My~: cho^'ng My~ ddu+a qua^n vie^~n chinh My~ va` ddo^`ng minh
va`o mie^`n Nam, ke'o da`i va` mo+? ro^.ng chie^'n tranh, muo^'n co' ho`a bi`nh,
ddo^.c la^.p va` ho`a ho+.p da^n to^.c.
2. Theo o^ng Nguye^~n Hu+~u Ha.nh va` o^ng Ly' Quy' Chung, Tu+o+'ng Du+o+ng Va(n
Minh le^n la`m To^?ng tho^'ng kho^ng co' y' dde^? thu+o+ng thuye^'t vo+'i ca'ch
ma.ng vi` dda~ tha^'y kho^ng co`n kha? na(ng thu+o+ng thuye^'t; cu~ng kho^ng co'
y' dde^? tie^'p tu.c chie^'n tranh vi` la^u nay o^ng Minh chu? tru+o+ng hoa`
bi`nh, cha^'m du+'t chie^'n tranh. DDie^`u na`y the^? hie^.n ro~ o+? To^?ng
tho^'ng Du+o+ng Va(n Minh chi? ddi.nh hai co+ so+? cu?a ta (chua^?n tu+o+'ng
Nguye^~n Hu+~u Ha.nh va` lua^.t su+ Trie^.u Quo^'c Ma.nh) na('m hai lu+.c
lu+o+.ng vu~ trang: qua^n ddo^.i va` ca?nh sa't; cu+? mo^.t ngu+o+`i da^n su+.
(gia'o su+ Bu`i Tu+o+`ng Hua^n) la`m Bo^. tru+o+?ng Bo^. Quo^'c pho`ng; chu+a
dda^`y mo^.t nga`y sau khi nha^.m chu+'c thi` nga`y 29.4.1975, dda~ ra le^.nh
tha? tu` chi'nh tri., dduo^?i pha'i ddoa`n DAO cu?a My~; kho^ng di chuye^?n
qua^n, kho^ng pha' ca^`u v.v..
3. Trong ddie^`u kie^.n cuo^.c to^?ng tie^'n co^ng qua^n su+. cu?a ca'c binh
ddoa`n chu? lu+.c ke^'t ho+.p vo+'i cuo^.c tie^'n co^ng va` no^?i da^.y cu?a
ca'c lu+.c lu+o+.ng vu~ trang va` qua^`n chu'ng o+? tha`nh pho^' Saigon - Gia
DDi.nh dda~ ta.o su+'c e'p qua^n su+. lo+'n; co^ng ta'c va^.n ddo^.ng, binh
ddi.ch va^.n cu?a nhie^`u lu+.c lu+o+.ng ta vo+'i Tu+o+'ng Du+o+ng Va(n Minh;
ddu+o+.c su+. ddo^`ng ti`nh, ta'c ddo^.ng ti'ch cu+.c cu?a nhu+~ng ngu+o+`i chu?
ye^'u trong no^.i ca'c, lu+.c lu+o+.ng thu+' ba va` �nho'm Du+o+ng Va(n Minh�;
To^?ng tho^'ng Du+o+ng Va(n Minh dda~ quye^'t ddi.nh �kho^ng cho^'ng cu+.�,
tuye^n bo^' �ngu+ng no^? su'ng va` o+? dda^u o+? ddo' va`o 9g30 (sau ddo' tuye^n
bo^' �dda^`u ha`ng vo^ ddie^`u kie^.n� va`o 11g30) nga`y 30.4.1975 la` ha`nh
ddo^.ng thu+'c tho+`i, la`m gia?m y' chi' dde^` kha'ng cu?a dda.i bo^. pha^.n
qua^n ddo^.i Saigon va`o nhu+~ng gio+` cho't cu?a cuo^.c chie^'n tranh, ta.o
thua^.n lo+.i cho qua^n gia?i pho'ng tie^'n nhanh va`o gia?i pho'ng hoa`n toa`n
tha`nh pho^' Saigon co`n nguye^n ve.n va` kho^ng ddo^? ma'u. Nhie^`u tha`nh
pho^' va` thi. xa~ kha'c cu~ng ddu+o+.c gia?i pho'ng nguye^n ve.n, i't to^?n
tha^'t. Chu'ng ta bie^'t ro~ gia`nh ddu+o+.c tha('ng lo+.i to lo+'n na`y, cuo^.c
to^?ng tie^'n co^ng cu?a ca'c qua^n ddoa`n ke^'t ho+.p vo+'i ca'c cuo^.c tie^'n
co^ng va` no^?i da^.y cu?a lu+.c lu+o+.ng vu~ trang va` qua^`n chu'ng ddi.a
phu+o+ng ddo'ng vai tro` quye^'t ddi.nh. Tuy nhie^n, co^ng ba(`ng ma` no'i,
ha`nh ddo^.ng thu+'c tho+`i cu?a To^?ng tho^'ng Du+o+ng Va(n Minh va` no^.i ca'c
cu?a o^ng dda~ go'p pha^`n la`m cuo^.c chie^'n ke^'t thu'c so+'m, tra'nh ddo^?
nhie^`u xu+o+ng ma'u cu?a binh si~ va` nha^n da^n, tha`nh pho^' Saigon va`
nhie^`u ddo^ thi. co`n nguye^n ve.n. DDo' la` nghi~a cu+? ye^u nu+o+'c, thu+o+ng
da^n cu?a o^ng Du+o+ng Va(n Minh.
Chu' thi'ch :
(1) Nguye^n Thu+' tru+o+?ng Bo^. Y te^' - xa~ ho^.i - thu+o+ng binh Chi'nh phu?
Ca'ch ma.ng la^m tho+`i Co^.ng ho`a Mie^`n Nam .
(2) Pha't bie^?u cu?a o^ng Du+o+ng Va(n Minh trong cuo^.c Thu+o+.ng tu+o+'ng
Tra^`n Va(n Tra`, Chu? ti.ch U?y ban qua^n qua?n Saigon tuye^n bo^' tra? quye^`n
co^ng da^n cho toa`n bo^. vie^n chu+'c Chi'nh phu? �VNCH�.
(3) Bo^. ddo^.i Nam bo^. ta^.p ke^'t ra Ba('c, o+? Su+ ddoa`n 330. Sau ddo'
chuye^?n ra no^ng tru+o+`ng qua^n ddo^.i.
(4) Sa'ch �Go+?i ngu+o+`i ddang so^'ng� (tr 334-335) cu?a Thu+o+.ng tu+o+'ng
Tra^`n Va(n Tra`.