Keeb kwm Hmoob lub Tsiab Pebcaug
chia
ob lub Pebcaug noj rau lub 12 hlis 2010. Vim Hmoob 18 xeem muaj lub
khib tias pab Hmoob ib txwm los khiav lub Tsiab Pebcaug tau nyiaj ntau
thiab muab cov nyiaj hauv lub New Year Foundation los siv rau
personal.
Qhov Hmoob sib txeeb noj lub Tsiab Pebcaug no tsis yog nyob Fresno
thiaj muaj los yog nyuam qhuav muaj no xwb, nws yeej muaj nyob rau
ntau lub zos uas muaj Hmoob nyob coob thiab twb yeej muaj ntev los
lawm. Lub tseem ntsiab uas Hmoob pheej sib txeeb noj lub Tsiab
Pebcaug no ces yog Hmoob muab lub Tsiab Pebcaug no ua fund raising tau
nyiaj ntau lawm es thiaj muab lub khib. Yog ua tsis tau nyiaj li keeb
kwm Hmoob lub Tsiab Pebcaug yav thaum ub tiag mas kuv ntseeg tias
Hmoob yeej tsis muaj kev sib txeeb noj li.
Nyob rau xyoo 1995 peb muaj ib lub workshop hais txog Hmoob li
culture. Yang Dao yog tus key speaker rau lub workshop no, kuv nug
Dr. Yang Dao tias, koj puas tau ua research txog Hmoob lub Tsiab
Pebcaug seb yog chiv keeb li cas los es Hmoob thiaj li noj Pebcaug?
Yawg teb, thaum ub Hmoob ua rog nrog Dab es Hmoob yeej Dab lawm ces
Hmoob thiaj los ua lub Tsiab Pebcaug no ua kev zoo siab, dhau ntawd
los ces Hmoob thiaj muaj lub Tsiab Pebcaug no noj los txog niaj hnub
niam no.
Kuv tsis ntseeg li Dr. Yang Dao cov lus teb txog Hmoob lub Tsiab
Pebcaug. Raws li Hmoob lub Tsiab Pebcaug li keeb kwm uas kuv ntseeg
mas yog li no:
1) Hmoob yog ib Tsavneeg ua lub neej khwv khwv tsis muaj weekend
thiab holiday nrog luag so, ces Hmoob ua qoob ua loo ib lub xyoos txwm
nkaus es lawv sau lawv tej qoob loo cia tag ces lawv los ua kev zoo
siab txais tos lub xyoo tshiab.
2) Tso tej tub ntxhais mus sib nrhiav txij nkawm.
3) Lub ntsiab lus ntawd lub "Nojtsiab Pebcaug" tiag tiag mas hu ua
"Nojtsiab Txaistos Xyootshiab" nws thiaj yog. Vim los lus "Nojtsiab"
nws muaj nws thiab los lus "Pebcaug" nws muaj nws, peb los muab ob lo
lus no sib lo ua ke es cia li hu hu siav npe lawm xwb. Hmoob tsis
txawj ntawv ces Hmoob suav ib lub hlis twg yog muaj 30 hnub. Ib lub
hlis twg mas lub hli yuav tsum tag rau hnub tim 30 xwb. Yog li thaum
lub 12 hlis tim 30 yog hnub lub hli tag es lub ib hlis xyoo tshiab
yuav tawm tuaj ces Hmoob los Nojtsiab Txaistos Xyootshiab rau hmo hli
kawg uas yog hmo 30 ntawd lub 12 hlis. Ces Hmoob cia li muab qhov
Nojtsiab no los lo rau hmo 30 uas yog hmo hli tag hu "Nojtsiab
Pebcaug" no lawm xwb.
Yog li kom nej to taub tiag lo lus Pebcaug no nws yog hnub 30 ntawd
txhua lub hlis uas tag xwb. Nws tsis yog ib lub xyoos twg mam li muaj
qhov Pebcaug. Ho qhov "Nojtsiab" mas ib xyoo twg tsuas muaj ib zaug
xwb. Yog li tsim nyog peb muab Nojtsiab Pebcaug hloov mus ua Nojtsiab
Txaistos Xyootshiab thiaj yog thiab meej.
Hmong-Lao
Phoojywg Chia,
Koj yeej hais yog kawg lawm, lo lus noj 30 tsis yog noj dabtsi, tsis
yog noj 30 yam zaub mov, tsis yog noj haus mus kom txog 30 hnub or
etc....; tabsis yog noj haus tos txais xyhoo tsiab rau hmo hli tag
lossis xiab 30 xwb. Hos qhov chivkeeb ntawm kev noj 30 thiab noj tsiab
mas xyov nws yog qhov twg tseeb lawm, vim peb yeej tsis muaj ntaub
muaj ntawv sau tseg, tsuas hnov tej laus piav dabneeg xwb. Ib tug piav
txawv lawm ib yam, yog li thiaj tsis paub hais tias qhov twb yog qhov
tseeb lawm. Tabsis raws li kev noj 30 ces yeej muaj kev noj kev haus
rau hmo 30, hos tom qab ntawd ces mam mus ce dej tshiab, us pe tshiab
thiab mus nquam paj nquam nruas.
Kev noj 30 inlcude kev lwm sub, nplawm sub, hu plig, txi xwm kab, noj
haus with in family. Kev nquam paj nquam nruas mas yog social invet
lawm, nws include kev tsa hauv toj lossis kev tsa ncej ntxheb ncej
ntxhoos, kev mus nrhiav txwj nrhiav nkawm, mus dhia daj dhia luag, mus
dhia qaib, mus pov pob, hais kwv txhiaj lus tuam, mus tso/saib nyuj/
twm sib nraus, mus ntau tuj lub, in morden day- mus play sports, mus
party, mus sibtw/saib ua yajyaumyeev, hu nkauj, hais kwv txiaj lus
taum, sib tw tub nraugnab-ntxhais nkaujntsuab etc....
Hos kev noj tsiab uas peb txheej no noj mas tsis yog noj rau hmo 30.
Hmo 30 mas peb hu ua noj 30 no lawm. Noj tsiab mas yeej noj ob-peb
hnub los ob peb weeks ua ntej hmo 30 lawm. Kev noj tsiab mas tsis yog
txhua txhua yim yuav noj taus tsiab, tsuas yog yim uas ua neej xws
luag thiaj noj taus tsiab xwb. Vim kuv noj los xav kom koj tuaj koom,
koj noj los xav kom kuv tuaj koom, yog li ntawd, peb thiaj tsis noj
rau tib hnub.
Qhob tseeb, los lus noj tsiab 30 no include:
1. noj tsiab
2. noj 30
3. mus nquam paj nruam nruas
HL
Yaj Tshaj Koob
Chia,
Kev noj peb caug, qhov tseeb Dr. Yang Dao teb koj cov lus yog lawm.
Thaum ub dab noj nyoos los noj noob neej hauv ntiaj teb no ua rau
ntiaj teb tib neeg tuag yuav luag tu noob, tsuas muaj SIV YIS tib leeg
thiaj los tua yeej dab noj nyoos hau txias, lub caij uas neej thiab
dab tau ua rog ntawd ua rau noob neej noj tau mov zaub xwb, noj tsis
tau nqaij, thaum SIV YIS mus kawm txuj rau qaum ntuj rov los-los tua
yeej dab lawm, ces tas nrho Hmoob thiaj tau kev zoo siab heev, txog
xyoo tshiab Hmoob thiaj li yuav los so 3 hnub ua ke, yuav ua 30 caug
yam qav noj los nquam paj nquam nruas, 1 hnub noj koj 10 yam qav, 3
hnub noj 30 caug yam qav, li no Hmoob thiaj hais tias noj peb caug,
qhov no muaj tseeb nyob rau hauv Hmoob txoj kev cai dab qhua Hmoob.
Yog tias leej twg kawm Hmoob kev cai dab qhuas txhij ces tus ntawd
yuav paub txog qhov no zoo.
YTK
Tony
thaum SIV YIS mus kawm txuj rau qaum ntuj rov los-los tua
> yeej dab lawm, ces tas nrho Hmoob thiaj tau kev zoo siab heev, txog
> xyoo tshiab Hmoob thiaj li yuav los so 3 hnub ua ke, yuav ua 30 caug
> yam qav noj los nquam paj nquam nruas, 1 hnub noj koj 10 yam qav, 3
> hnub noj 30 caug yam qav, li no Hmoob thiaj hais tias noj peb caug,
> qhov no muaj tseeb nyob rau hauv Hmoob txoj kev cai dab qhua Hmoob.
ytk,
Kevcai dlaab [hab] qhua Moob, kuj txaus xaav kawg le yog yuav muab nwg
xaav moog rua zaaj ntawd.
Lawv le Vwj Zoovtsheej sautseg ces, yaam kws Moob tsi paub, Moob
hastas dlaab. Yaam kws Moob pum ua zemzuag, Moob hastas ntxoog.
Thaus moob tsi paub tshuaj es muaj mob ces Moob hastas "dlaab tum."
Moob ibtxwm nyob lawv roob lawv haav, txhuas yaam twb puaj ntsuj, tsi
has yaam caj sa losyog pobzeb pobntoo huv tuabsi. Moob nyob rua lub
neej khwv noj khwv haus lawv lub caijxyoog, togntsoov lub ntuj
lugnaag, te nub ci tuaj (tshaavntuj) es puab txhajle khwv tau noj. Ib
xyoo txawm nkaus rua tomqaab kws tej laug sau qoobloo lug ca taag ces
yog lub caij su. Pluag noj pluag haus yog lub chaw tseemceeb rua
ntawm Moob lub neej. Yog le ntawd, tej laug txhajle tu npua ca lug
noj tsab; puab tu qab sam ca lug tua noj. Dlhau ntawd yog tej hluas
txujkev xaiv txwjnkawm huas tej laug xaam txug puab lub neej khwv hab
zoo sab rua tej mivnyuas. Lwm yaam ces yog kev khu lub sab (laajxeeb)
kuas nyob tug es txhajle muaj sab moog khwv rua xyoo tshab xwb.
